kadr filmic00

Հայաստանի մեկ օրը

«Հայաստանի մեկ օրը» – վավերագրական ֆիլմ, որի նկարահանումներին մասնակցել են 40-ից ավելի պատանի թղթակիցներ Հայաստանի բոլոր մարզերից

hovik vanyan

Վերջապես անձրև եկավ, կամ գյուղացու գործը շատացել է

Մեր բաղչեն (հողամաս) փորում էի, երբ հանկարծ անձրև սկսվեց: Մտածեցի, որ լավ ստացվեց, գնամ տուն՝ նյութ գրեմ:

Միանգամից դա մտքովս անցավ, որովհետև արդեն քանի օր էր՝ ուզում էի նյութ գրել, բայց եղանակը տաքացել էր, ու ինչպես ամբողջ գյուղի բնակիչները, այնպես էլ ես, գրեթե տանը չէի լինում: Ինչո՞ւ: Որովհետև գյուղացու գործը շատացել է: Մեկը հողն է փորում, մյուսը՝ կովերին է պահում, երրորդը՝ փայտ է ջարդում:

Անձրևի գալը և՛ լավ էր, և՛ վատ: Լավ էր, որ ժամանակ գտա նյութ գրելու ու մի քիչ էլ մի քանի օրվա աշխատանքից հետո հանգստանալու համար: Եվ վատ էր, որովհետև հողը թացացավ, ու մի քանի օր չեմ կարողանա փորել: Հիմա պետք է սպասեմ մինչև հողը չորանա, իսկ այդ ընթացքում գյուղացու գործը հաստատ չի վերջանա:

seda mkhitaryan

Գարունը նրանց մեջ էլ է կաթացել

Այսօր էլ շուտ եկա, վերջին երկու շաբաթվա ընթացքում էդպես է ստացվում։ Կրկին բացում եմ դուռը ու էլի մենակ եմ, դե, եթե չհաշվենք սեղան-աթոռները, գրատախտակը, պահարանն ու հանգած վառարանը։ Հանգած, որովհետև դեռ չեն հասցրել վառել, ամեն օր էլ էդպես է լինում։

Պատուհանից այն կողմ երկու աղջիկ հայտնվեցին՝ քույրեր են, գարունը կաթացել է նրանց մեջ ու ձեռքներին մի-մի մանուշակի փունջ, իսկ դեմքներին՝ մի-մի կտոր ժպիտ դրել։ Գարնան մասին մտորումներս ընդհատում է դռան ձայնը։ Վառարան վառողն է, տեսնելով ինձ ժպտում է, բարևում ու սկսում այսօրվա իր զրույցը, երևի արդեն սովորական է դարձել նախորդ օրվա դեպքերն ինձ պատմելը։ Պատմեց, աղջկա ծնունդն էր եղել, փաստորեն կարգին ուրախացել էին: Զրույցն ավարտեց ու գնաց։

Հիմա գրչիս ու թղթիս հպումի ձայնից բացի նաև վառարանի ճտճտոցն է հասնում ականջիս՝ ամենասիրուն երաժշտությունը աշխարհում, եթե ուզում եք պատկերացնել այն, ուղղակի փակեք ձեր աչքերը ու հիշեք ձեր ամենասիրելի երգը, և ամեն ինչ տեղը կընկնի (եթե հնարավոր լիներ, կձայնագրեի ու կկցեի նյութիս)։

Ասում են՝ տղաներն են միշտ ուշանում, բայց հիմա երևացող 5 աշակերտներից միայն մեկն է աղջիկ, ու չնայած դրան՝ զրույցի է բռնվել տղաների հետ և ուրախ ժպիտով գալիս է (գարունը այս մեկի գլխին էլ է խփել)։

Էլի երեխաներ հայտնվեցին, քայլում են, խոսում, ծիծաղում, իսկ ես, պատուհանի դիմաց կանգնած, նայում եմ աշակերտների ու ուսուցիչների անփոփոխ խմբերին։ Միշտ նույն մարդիկ միասին են գալիս ու նույն հերթականությամբ։ Դասընկերներս միշտ ամենավերջում են գալիս, գրեթե դասը սկսվելու հետ, միաժամանակ, և նրանց ուշանալու արդյունքն էլ այն է, ինչ այժմ կարդում եք։

Այնուամենայնիվ, նրանք եկան: Նրանք այն մարդիկ են, ում հետ ես կիսում եմ այս դասարանի լռությունը։ Տեսնելով ինձ՝ ժպտում են, հավանաբար մտածում՝ էլի շուտ է եկել, տեսնես բան ու գործ չունի՞։ Ես արագ պահում եմ տետրս պայուսակիս մեջ ու սպասում նրանց գալուն, դուռը բացվում է՝ եկան։ Արդեն վառարանի ձայնը չի լսվում, դե աղմուկն իրենով լցնում է օդը, ու մարդկային խոսակցությունները հաղթում են փայտի ճարճատյունին։

Դուռը էլի բացվեց, վառարան վառողը մի անգամ էլ երևաց՝ ստուգելու թե ամեն ինչ նորմա՞լ է կրակի հետ։ Այո՛, նորմալ է, դե չհաշված խեղաթյուրված ձայնն ու այն, որ նրա տաքությունը այսօր այնքան էլ հաճելի չէ: Արդեն արևն իր փոխարեն տաքացրել է իմ դասասենյակը։

Տիկնայք փափկասուն Հայոց աշխարհի

 

Ani Ghulinyan

Կանայք ֆուտբոլում

Այն, որ կանայք իրենց ֆուտբոլային հմտություններով ոչնչով չեն զիջում տղամարդկանց, արդեն ոչ մեկի համար տարօրինակ չէ: Լավ, միգուցե մի քանիսի համար տարօրինակ է:

Կանայք թափանցում են բոլոր բնագավառները՝ նկարչություն, սպորտ, քաղաքականություն, բիզնես, ու դա ոչ թե տարօրինակ է, արտառոց կամ լավ, այլ պարզապես նորմալ: Որոշ բնագավառներում կանանց ներգրավվածությունը փոքր մասշտաբներ ունի: Դա բնավ նրանից չէ, որ նրանք ի զորու չեն կատարել այս կամ այն գործը, ուղղակի մարդկանց աչքին դեռևս անսովոր է կին մրցավար, ֆուտբոլային գործակալ կամ մարզիչ տեսնելը: Բայց այսօր էլ կան վերը նշված մասնագիտություններով հաջողակ կանայք:
Օրինակ՝ «Միլան» ֆուտբոլային ակումբի նախագահը ակումբի սեփականատիրոջ՝ Սիլվիո Բերլուսկոնիի դուտրն է՝ Բարբարան, որը հաջողությամբ կատարում է ակումբի նախագահի պարտականությունները:
Միա Հեմմը ԱՄՆ-ի ֆուտբոլի հավաքականի նախկին խաղացող է, 90-ականներին իր թիմի հետ երկու անգամ նվաճել է աշխարհի օլիմպիական չեմպիոնի կոչումը:
Ռեյչլ Անդերսոնը ֆուտբոլային գործակալ է, զբաղվում է տղամարդ ֆուտբոլիստների տրանսֆերներով, ՖԻՖԱ-ի կողմից առաջին լիցենզավորված գործակալն է:
Հելենա Կոշտան էլ երեք տարի առաջ ստանձնեց «Գրենոբլի» ակումբի ղեկավարի դերը: Սա առաջին դեպքն էր, երբ կին մարզիչը ղեկավարում էր թոփ 5 լիգաներից մեկում հանդես եկող թիմ:
Ի դեպ, այս ամիս մեր Դսեղ գյուղում էլ բացվեց աղջիկների մինի ֆուտբոլի թիմ: Առաջ էլ կար, ուղղակի ոչ կանոնավոր հավաքներ էին անում, իսկ հիմա խաղում են տարածաշրջանային լիգայում հարևան գյուղերի թիմերի հետ: Ես զբաղվածության պատճառով թիմի անդամ չեմ, բայց մարզումներին մեկ-մեկ գնում եմ: Անկախ գնալ-չգնալուս, մեկ է, հաճելի է իմանալ, որ քո համայնքում ևս աղջիկները սկսում են պայքարել իրենց ուզած ոլորտում իրենց տեղը գտնելու ու այն ամրապնդելու համար:

Կոմիտասը Թումանյանի բնակավայրում

Այս տարվա ապրիլի 5-ը Դսեղում, կարծում եմ, կհիշվի:

Այսօր հիմք դրվեց հայ դասական երաժշտության մուտքը Դսեղ: Սպասե՜ք, սպասեք. բացատրում եմ:

2017 թվականի հունվարի 27-ից Կոմիտասի անվան ազգային քառյակը, ՀՀ մշակույթի նախարարության հովանու ներքո, սկսել է «Մշակութային կանգառ» կոչվող մարզային ծրագիրը, որի շրջանակներում ամբողջ 2017 թվականը համերգային ծրագրերով Կոմիտասի անվան ազգային քառյակը շրջում է ՀՀ բոլոր մարզերում և Արցախում: Այս բախտին մենք ևս արժանացանք, և այսօր տեղի ունեցավ քառյակի համերգը Դսեղի մշակույթի տանը: Ի դեպ, ծրագրի նպատակը մեր արվեստի տարածումն է:

Համերգի ժամանակ հնչեց Կոմիտասից հայտնի ստեղծագործություններ. «Վաղարշապատի պարը», «Քելե, քելե», «Գարուն ա», «Հոյ, նազան», «Ալ այլուղս» և այլն:

Դպրոցի ուսուցիչների հետ ունեցած զրույցից իմացանք, որ այսպիսի համերգ վերջին 20 տարում չէր եղել, և ասեմ, որ մտածում էի՝ հանդիսատես չի լինի, բայց առաջին անգամվա համար վատ չէր, որը, ի դեպ, իր հետ ունեցած հարցազրույցում նշեց նաև Կարեն Քոչարյանը՝ հեռուստալրագրող, Կոմիտասի անվան ազգային լարային քառյակի հանրության հետ կապերի պատասխանատուն:

hovik vanyan

Սիրեցի ֆուտբոլը

-Հայաստա՛ն, հո՜ւ, Հայաստա՛ն, հո՜ւ,- շարունակությունը չէինք հասկանում…

-Դե, երևի ֆուտբոլասերները հասկացան, թե խոսքն ինչի մասին է: Այո՛, ես, չսիրելով ֆուտբոլը, իմ ֆուտբոլամոլ փոքր եղբոր հետ գնացել էի «Հայաստան-Ղազախստան» խաղը դիտելու:

Երբ գնում էինք դեպի մարզադաշտ, տեսա, թե ինչքան շատ են երկրպագուները: Անկեղծ ասած, մինչև գնալը մտածում էի, թե քիչ մարդ կլինի, բայց, տեսնելով երկրպագուներին, մտածեցի, որ հիանալի խաղ է լինելու: Երբ արդեն մարզադաշտում էինք, ինձ թվում էր, որ մի ուրիշ աշխարհում եմ, որտեղ ամեն բան անծանոթ է: Մինչև հանդիպումը կսկսվեր, ես զարմացած նայում էի այս ու այն կողմ, երբ հանկարծ լսելի եղան բարձր գոռոցներ.

-Հա՛-յաս-տան, Հա՛-յաս-տան,- այո՛, այո՛, արդեն մեր հավաքականը դաշտում էր: Առաջին քայլս ֆուտբոլիստների մեջ Հենրիխ Մխիթարյանին փնտրելն էր: Քանի որ շատ հեռու էինք, նրան գտանք իր հագուստի համարով: Օրհներգը հնչելուց հետո խաղն սկսվեց, բայց ես դեռ չէի կենտրոնացել խաղի վրա և ուշադրությունս այլ բաների վրա էր: Մի քանի րոպե հետո եղբայրս ասաց.

-Բացի խաղադաշտը՝ ամեն տեղ նայեցիր, հիմա պետք է նայել ֆուտբոլ:

Ես մի քիչ հետևեցի խաղին, բայց հետո կրկին, անկախ ինձնից, ուշադրությունս շեղվեց ուրիշ տեղ` երկրպագուներին, նրանց գոռոցները տարօրինակ էին ինձ համար, բայց եղբայրս իր բարակ ձայնով արդեն միացել էր գոռացողներին: Չկարողանալով կենտրոնանալ խաղի վրա՝ հիշեցի, որ արդեն հայտնի կլինի, թե ով լքեց հայկական «X-Factor»-ը ու զանգեցի մայրիկիս: Մի քանի վայրկյան անց ուրախությանս չափ չկար, որովհետև իմացա այն անունը, ով դուրս էր եկել «X-Factor»-ից: Եվ ահա` առաջին խաղակեսն ավարտվեց, բայց այդ ընթացքում արդեն որոշ չափով ֆուտբոլի մեջ էի ու գիտեի, թե ինչ է կատարվել: Ընդմիջման ժամանակ որոշեցի վերջացնել այս ու այն կողմ նայելս ու երկրորդ խաղակեսի ժամանակ միայն նայել, թե ինչ է կատարվում ֆուտբոլի դաշտում: Այդ ընթացքում ինձ դուր եկան հայկական հայրենասիրական երգերն ու երկրպագուների համախմբվածությունը…

Երկրորդ խաղակեսը սկզբից ավելի հանգիստ թվաց, բայց երբ ամբողջ մարզադաշտը միահամուռ գոռում էր ու հայերին սատարում, արդեն, կարծես, ամեն ինչ փոխվեց: Հա՛, մոռացել էի ասել, որ մեր կողքին կային Ղազախստանից եկած երկրպագուներ, որոնց թիվը չէր անցնի 30-ը: Նրանք մեկ-մեկ օգտվում էին առիթից, երբ մենք չէինք բղավում, բայց դա երկար չէր տևում, ու սկսում էինք նորից մեր գոռգոռոցները: Մի քիչ հետո զգացի, որ արդեն հարմարվել եմ ֆուտբոլի պայմաններին, ու կարծես թե վատ չի, նույնիսկ արդեն ես էի սկսում կազմակերպել գոռգոռոցները…

-Գո՜լ, գո՜լ,- անկախ ինձնից բացականչեցի, երբ Հենոն բացեց խաղի հաշիվը: Հետո դեռ ուշքի չեկած առաջին գոլից, երկրորդ գոլը խփեց Օզբիլիսը… Երկրպագուների բացականչությունները չէին դադարում: Շատ հաճելի էր տեսնել ազգային հավաքականի հաղթանակը:

Ոնց որ արդեն սկսեցի սիրել ֆուտբոլը:

«Խոսուն» Վանաձորս

Լուսանկարը՝ Անուշ Ջիլավյանի

Լուսանկարը՝ Անուշ Ջիլավյանի

Վանաձորը լռության քաղաք է. լուռ են փողոցները, այգիները, մարդիկ… Քայլում ես մայթերով ու լսում սեփական մտքերը, բարձր, չկա ոչ մի աղմուկ, որ խլացնի դրանք, դու ոչ մի տեղ չես շտապում, որովհետև այստեղ ամեն ինչ հանդարտ է: Առաջին հերթին հանդարտ են սարերը, որոնք քաղաքի որ հատվածում էլ լինես, քեզ շրջապատում ու պաշտպանում են, ու հետաքրքիր է, որ մի կողմից կարծես անտառով են ծածկված և փափուկ են մոր նման, մյուս կողմից՝ խիստ են և ուժեղ հոր նման:

Լուսանկարը՝ Անուշ Ջիլավյանի

Լուսանկարը՝ Անուշ Ջիլավյանի

Բայց վերադառնանք լռությանը. դրա մի տեսակ կա, որ ամենագեղեցիկն է. անձրևի ժամանակ բնության աղմուկից հետո տիրում է մոգական մի խաղաղություն, այդ պահին կարծես լսես  լռությունը ու վայելելով այն, հանկարծ զգում ես իսկական վանաձորյան «դիլխորը»:

Մենք աղմուկ չենք սիրում կամ ավելի ճիշտ, սովոր չենք, ու հանկարծ շշուկներ լսելով, մենք տիպիկ վանաձորյան մուննաթով ասում ենք.  «Լա էտ ղըլմաղալը կտրի»:

Վանաձորը ինքը լուռ է. լուռ էր, երբ անխնա աղտոտում էին օդը, լուռ էր, երբ տաքանալու համար կտրվում էին ծառերը, լուռ էր, երբ օրեցօր դատարկվում էր…

Բայց քաղաքս սկսել է խոսել… Նա պատմում է իր խնդիրների ու իր մարդկանց մասին, իր հինը ստեղծողների ու նորարար երիտասարդների մասին: Քաղաքս ասելիք ունի, ու ասելիքը սկսում է պատերից, «խոսուն պատերից»:

Լուսանկարը՝ Անուշ Ջիլավյանի

Լուսանկարը՝ Անուշ Ջիլավյանի

Մի խումբ երիտասարդների մտքերով քաղաքս սկսում է պատմել մարդկանց մասին, ում մենք շատ լավ ճանաչում ենք ու սիրում, ում գուցե չենք ճանաչում և հանկարծ քայլելիս նկարը տեսնելով կփորձենք ճանաչել: Նրանք կոչ-գրություններ են ստեղծում, որ անցնելիս կարդանք ու մեզ հարցեր տանք, դրանցից մի քանիսը մեր իրավունքներն են, որոնք մենք հաճախ չգիտենք:
Իսկ ո՞վքեր են նրանք, որ մեր պատերը դարձնում են խոսուն: Նախաձեռնությունը հնարավոր է դարձել «ՀԿ Կենտրոն» ՔՀԶ ՀԿ-ի կողմից իրականացվող ՀաՄաՏեղ ծրագրի շրջանականերում՝ Ամերիկայի ժողովրդի աջակցությամբ` ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գործակալության միջոցով: Նախագծին ֆինանսական աջակցություն են ցուցաբերել նաև Վանաձոր համայնքի ավագանու «Լուսավոր Հայաստան» ու «Հանրապետական» խմբակցությունները և քաղաքապետարանի գլխավոր ճարտարապետ պարոն Աբովյանը: Ծրագրի իրականացմանն աջակցում է «ՄԵՆՔ» Լոռու մարզի երիտասարդական ՀԿ-ն:
Հուսանք մեր պատերը այլևս չեն լռի նման հետաքրքիր նախաձեռնությունների շնորհիվ:

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Անակնկալ հանդիպում

-Արի՝ էս խանութը մտնենք,- ասացի։

-Արի,-համաձայնվեց դասընկերուհիս։

-Բարև Ձեզ,- ասացինք՝ մտնելով խանութ։

-Բարև, էրեխեք ջան,- պատասխանեց վաճառողուհին։

Բարևելուց հետոսպասեցինք այնքան, մինչև վաճառողուհին վերջացրեց հատակն ավլելն ու հարցրինք.

-«Ադնառազվի» բաժակ, աման ունե՞ք։

-Հա, էրեխեք ջան, նայեք։

Մինչ մենք ընտրություն էինք անում,մեկ ուրիշը ներս մտավ։

-Բարևձեզ։

Ականջիս հասան ինձ շատ ծանոթ ձայնի հնչյուններ։ Մեքենայաբար շրջվեցի։Ճիշտն ասած, մի պահ կասկածեցի, որ ինձ համար շատ հարազատ մարդն է իմ դիմաց կանգնած։Երևի նրանից, որ մի քիչ մեծացել էր։ Երևի։

-Էմմա Գարեգինովնա՞։

-Վա՜յ, Սոն ջան։

Գրկախառնվեցինք (չկարծեք, թե ինձ այլ մարդու հետ էր շփոթել, ուղղակի կամ անունս էր մոռացել, կամ էլ… Կամ էլ չգիտեմ, մեծ կին է վերջիվերջո։Վերջին հանդիպումից երեք տարի անցմիմյանց հանդիպելիսայսպիսի արձագանքն անսպասելի չէր)։

-Ո՞նց եք, Էմմա Գարեգինովնա։

-Լավ, ազիզ ջան, դու ո՞նց ես, մամաանք, բան սաղ լա՞վ են։ Աշակերտուհիս ա էղել, երկար ժամանակ չեմ տեսել, շա՜տ երկար,- խոսքն ուղղում է վաճառողուհուն։

-Լավ, ապրեք շատ,- պատասխանում եմ հուզված։

-Էս ինչքան ես մեծացել, ո՞ր դասարան դառար, ազիզ ջան։

-11 արդեն։

-Բանո՞ւմ, էս վարժարանո՞ւմ։

-Հա, հա։

-Դե, կբարևես մամաանց, Սոն ջան։

Ինչպես տեսաք, ես Էմմա Գարեգինովնայի աշակերտուհին եմ եղել, 5 տարի երաժշտական դպրոցում դաշնամուրի դասեր է ուսուցանել ինձ։

Հաճելի, ուրախ ուարևոտ զգացում է, երբ տեսնում ես մեկին, ում շատ երկար չես հանդիպել,բայց միշտ ցանկացել ես տեսնել։Ինձ թվում է՝ ոմանք կհասկանան ինձ և այդ պահին ունեցած իմ զգացումները։

Ani Ghulinyan

Եվրատեսիլին ընդառաջ

Հայերը սովորություն ունեն, չէ՞, մի բան ամբողջ ուժով քննադատել, հետո մոռանալ դրա մասին: Այսպես է լինում ամեն անգամ, երբ մոտենում է Եվրատեսիլը, երբ ընտրվում է մասնակիցը, ներկայացվում է երգը: Առաջին արձագանքները վատը չեն, բոլորն էլ սկզբից հույս են փայփայում, որ վերջապես հայ հանդիսատեսն էլ է զգալու Եվրատեսիլն իր երկրում տեսնելու առավելությունը: Վերջում, երբ ամեն ինչ ավարտվում է, հաղթողն էլ պարզ դառնում, պարզ է դառնում նաև այն, որ մինչ այդ փայփայած հույսերը զուր էին, որ այս անգամ էլ Եվրոպան նախապատվությունը տալու է մի թեկնածուի, ով այս կամ այն կերպ չի հակասում իր սկզբունքներին, դեռ մի բան էլ՝ ընդգծում է դրանք:

Անցյալ տարի մեր երգը վատը չէր, նույնիսկ վերջին տարիներին ամենահաջող ներկայացվածն էր, մեր մասնակցի շանսերն էլ բարձր էին գնահատում: Արդյունքում Ուկրաինայի մասնակիցը, որի երգը լսելիս ակամա ձեռքերով փակում ես ականջներդ, դարձավ հաղթող, Եվրատեսիլն իր հետ տարավ Կիև ու մի լրացուցիչ անգամ էլ հնչեցրեց իր երգը, որը ուներ լավ արտահայտված քաղաքական ենթատեքստ: Իսկ մի քանի տարի առաջ, մեր երկիրը ներկայացնող Geneology խմբի ներակայացրած երգի անունը փոխել տվեցին, ասելով, թե այս նախագիծը ձեր պատմությունը ներկայացնելու համար ամենալավ վայրը չէ: Մի տարի էլ միասեռականներին իրենց աջակցությունը ցույց տալու ու իրենց տեսակետն այդ մասին հստակ արտահայտելու համար Ավստրիայի ներկայացուցչին հաղթանակը տվեցին, չնայած այն, որ ավստրիացին լավ ձայն ուներ, հերքել չենք կարող:
Ասածս ինչ է՝ ամեն տարի ոգևորությամբ Եվրատեսիլին սպասելուց հետո պարտվողի հոգեբանությամբ այն քննադատելու, քաղաքական ենթատեքստեր փնտրելու ու մեզ տասներկու միավոր չտված «դաշնակիցների» հասցեին վատ խոսքեր շռայլելու փոխարեն, գիտակցեք, որ Եվրատեսիլը պարզապես երգի մրցույթ է, որին մասնակցում են մոտ հինգ տասնայկ երկրներ, քվեարկում է ամբողջ աշխարհը, հաղթում նա, ում հաղթանակն այդ տարի պետք է Եվրոպային:

Թեթև մոտենանք: