hovik vanyan

Մերօրյա խառնուրդներ

Մեր օրերում տղաները բաժանվում են երեք խմբի՝ «քյարթուներ», «ժամանակակիցներ» և սրանց խառնուրդը` «ժամանակակիցաքյարթուներ», որն ամենաանտանելին է:

Մի անգամ քայլում էի մեր գյուղի փողոցներով, մեկ էլ հանկարծ լսեցի, թե ինչպես մի «քյարթու» տղա հետևիցս ասաց. «Հլա նրա հագի շորին»: Իհարկե, այսպես ասած՝ բանի տեղ չդրեցի, ինչպես որ միշտ եմ անում: Դե՛, ինչպես հասկացաք, ես «քյարթուների» խմբին չեմ պատկանում:

Նման դեպքերի մեր գյուղում շատ կհանդիպեք, սկսած մարդկանց հետևից բամբասելուց, վերջացրած դիմացինին ձեռ առնելը: Միշտ տեսնելով նման դեպքեր` իմ մեջ փորձում եմ վերլուծել, թե ինչպես կարող է մարդն այդպես պահել իրեն: Մտածում եմ, որ անցյալից եկող կարծրատիպերն են խառնվում ներկայի հետ, ու միասին դառնում մահացու թույն: Ինչևէ, փորձում եմ միշտ արհամարհել, բայց լինում են պահեր, որ իմ ներսում չեմ կարողանում հաղթահարել այդ ամենը:

Ապագաս պատկերացնում եմ իմ «գծագրած» աշխարհում, որտեղ բոլորը մտածում են ժամանակակից ձևով, ու չկան կարծրատիպեր: Բայց հետ դառնալով անցյալին` (ինչքան էլ որ փորձում եմ հետ չդառնալ), տեսնում եմ այս երկուսի խառնուրդը, որը նույնպես «ժամանակակիցաքյարթուի» նման անտանելի է: Բայց եթե յուրաքանչյուր բանական մարդ մտածի այս կյանքը գեղեցիկ ապրելու մասին, չեն լինի նման տհաճ խառնուրդներ:

mane antonyan

Հանուն ուշադրության

Նոր միջավայրում բոլորն էլ ուզում են աչքի ընկնել ու սիրվել (դե, գոնե լավ տպավորություն թողնել)։ Մարդիկ էլ կան, որ նախընտրում են «մնալ ստվերում» ու աշխատում են ոչ մի բան չխոսել։

Ես, լինելով ակտիվ ու շփվող մարդ, նախընտրում եմ աչքի ընկնել մարդկանց շրջանում։ Դա անկախ ինձնից է ստացվում։ Ժամանակի ընթացքում ականատես եղա դեպքերի, երբ մարդիկ ամեն ինչի պատրաստ են ուշադրությունն իրենց կողմը գրավելու համար։ Օրինակ՝ ոմանք գալիս են, պատմում, թե ֆեյսբուքում ինչքան հետևորդ ունեն, մոտ ընկերուհիները մրցակցում են միմյանց հետ հարյուր լայք ավել ունենալու համար։

Ես, նախ և առաջ, մտովի համբուրեցի ընկերուհուս ճակատը, որ նրանց նման չի, հետո էլ մտածեցի. «Բայց ինձ պես նորմալ լինելն էլ վատ չի, չէ՞»։

Ընթերցանության օր

Ցուրտ, բուխարի, ականջակալներ, հանգիստ երաժշտություն և գիրք՝ վերջին տասնամյակում մոռացված մի իր կամ պարզապես հասկացություն:

21-րդ դարում քչերն են գրադարակից վերցնելով գիրքը՝ ընկղմվում բազկաթոռի վրա՝ բուխարու կողքին, «ընկնում» գրքի վրա և ըմբոշխնում փոշոտ թերթերի հոտն ու տողերի տակ թաքնված իմաստը:
Այսօր, երբ գիրք էի կարդում՝ բուխարու տաքությունից կարմրած, մտքումս մի հարց ծագեց. ինչքա՞ն կարևոր են գրքերը մեզ համար: Եվ միանգամից դրան հետևեց պատասխանը. դրանք մեզ օգնում են խոսել ճարտար, զարգացնում են բազմակողմանի և, առհասարակ, այն հաճույք է պատճառում: Գիտեի, որ հարցիս պատասխանը կստանամ նաև տատիցս: Այդ պատճառով էլ վեր կացա տեղիցս ու գնացի նրանից փոքրիկ հարցազրույց վերցնելու:

Լուսանկարը` Ստելլա Ավետիքյանի

Լուսանկարը` Ստելլա Ավետիքյանի

Մինչ այն ներկայացնելը ասեմ, որ երկու տատերս էլ բանիմաց ու կարդացած մարդիկ են: Մորական տատս լավ է ռուսերենից, իսկ հորականը՝ մաթեմատիկայից: Տատս՝ լինելով մաթեմատիկայի նախկին ուսուցչուհի, նաև գրքասեր ու «գրքապաշտ» տիկին է: Նա կարևորում է գրքերի առկայությունը մարդու կյանքում: Իսկ հիմա հարցազրույցից մի հատված:

Աջաջին հարցս.

 -Տա՛տ, ինչպե՞ս դարձար գրքասեր:

-Տանը 4 երեխա էինք: Մայրս միշտ քնելուց առաջ մեզ համար հեքիաթ էր կարդում, և մենք, քննարկելով այն, գտնում էինք չար ու բարի հերոսներին: Ես տան մեծն էի և երբ փոքր ինչ մեծացա, արդեն ես էի կարդում հեքիաթներ քրոջս ու եղբայրներիս համար: Սկզբում այն ինձ համար պարտավորություն էր, բայց հետո դարձավ հաճույք և, նույնիսկ, առօրյայիս անբաժան մասը: Այսպես դարձա գրքասեր:

-Իսկ ո՞ր ժանրն ես սիրում:

-Նախընտրում եմ կենսագրական ու դեդեկտիվ ժանրերը: Քանի որ հետաքրքրված եմ մեծ մարդկանց կյանքով, նշածս ժանրերը ավելի են գերում ինձ:

-Տատ ջան,իսկ երբևէ եղե՞լ է, որ խառնես իրականությունն ու գիրքը:

-Երբ կարդում էի «Խաչուղիներ» գիրքը, ինձ թվում էր, թե ես եմ ապրում ժայռի ծայրին՝ վրանի մեջ:

 -Լավ, իսկ որևէ հերոս կա՞, որ քեզ ես նմանեցնում: 

-Ամեն հերոսից ինչ-որ բանով նմանեցնում եմ ինձ, բայց հստակ որևէ հերոս չկա, որ ամբողջությամբ նմանեցնեմ:

 -Իսկ ինչքա՞ն կարևոր են գրքերը մեր կյանքում: 

-Դրանք, բացի գիտելիքից, զարգացնում են բազմակողմանի ու օգնում են կյանքում կողմնորոշվել: Օրինակ, երբ գրքում ներկայացված որևէ դեպք կյանքում պատահի, գրքից օգտվելով ճիշտ կկողմնորոշվեք՝ իհարկե, եթե ճիշտ եք համարում այն: Ես պարզապես կասեմ, որ կարդաք շա՜տ, ինչ-որ կընկնի ձեռքի տակ, և իմացեք, որ կշահեք:

Դե, վերջ: Ես՝տատիս խորհրդին հետևելով, գնամ շարունակեմ գիրք կարդալս, դու՛ք էլ գնացեք, մի բան վերցրեք ու կարդացեք: Մանավանդ այսօր կիրակի է:

Ani Ghulinyan

Նորեկը

Ավագ դպրոց: Ի՞նչ են պատկերացնում երեխաները` լսելով այս բառակապակցությունը: Մի մասի համար այն շատ բարդ ու գրեթե անհաղթահարելի շրջան է, մյուսների համար` անիմաստ ժամանակի կորուստ, անցածի կրկնություն, ոմանց համար էլ` նոր ընկերներ ձեռք բերելու հնարավորություն:

Իսկ ահա ինձ համար միայն գիտելիքներիս եղած պաշարը ամրապնդելու, ու նորորով լրացնելու միջոց: Ոչ մի նորություն. նույն դասարանը, նույնիսկ նստարանս է նույն տեղում, արդեն 5 տարի է` այդտեղ եմ նստում, ու… դասընկերներս: 33 անհատ, որոնց հինգ մատիս պես գիտեմ, քանի որ մեր գյուղում` Դսեղում, բոլորը բոլորին բարեկամ են, որոշներին նույնիսկ շա~տ լավ: Արդեն պարզ է, թե ով ինչի համար է ինձ նայում, դասարան մտնելիս ինձ մոտեցող դասընկերոջս էլ չեմ ասում:
-Հը՞ն , ի՞նչ է եղել:
Միանգամից գիտեմ, որ պիտի հանրահաշվի տնայինը տամ: Կամ էլ մի ուրիշ դասընկեր ով միշտ, արդեն 8 տարի հարցնում է.
-Ռուսերենի դասը սովորե՞լ ես:
Եթե սովորած չլինեմ, ուսուցչին համոզեմ` հաջորդ դասին պատասխանենք: Դե, ես համոզելուց լավ եմ:
Ու որքան էլ այս ամենը հաճելի լինի, որքան էլ սիրեմ դասընկերներիս, գալիս է մի պահ, երբ նորամուծություն եմ ուզում, մի նոր, անծանոթ աշխարհ:
Երբ այսպիսի մտորումներով գծագրում էի սեպտեմբերյան գրաֆիկս, հեռախոսիս զանգ եկավ: Ինձ կանչում էին սեպտեմբերի 1-ի միջոցառման փորձի: Փորձից հետո մեզ մոտեցավ դասղեկս ու հայտնեց, որ այս տարի մեր դասարան նոր աշակերտուհի է գալու: Սենսացիա: Ո՞վ ա , ինչացո՞ւ ա, տեսնես` լա՞վ ա սովորում, այսպիսի բովանդակության հարցեր էի լսում, բայց ինձ ավելի կարևոր հարց էր տանջում. Տեսնես` ֆուտբոլ սիրո՞ւմ է, թե՞ չէ:
Եկավ այդքան սպասված սեպտեմբերի 1-ը: Աչքերով հանդիսականների մեջ անծանոթ դեմք էի որոնում, բայց չգտա այն, ինչ ինձ պետք էր` Գոհարին:

Հա, դա էլ ասեմ, նորեկի մասին լուրերի տարածվելուց հետո մինչև սեպտեմբերի 1-ը ու նույնիսկ այդ ժամանակ, մեր դասարանի երեխաները վարում էին մի բացառիկ հետաքննություն: Պարզեցին նոր աշակերտի անունը` Գոհար, հետո իմացանք, որ Վանաձորից է եկել, լավ է սովորում…
Միջոցառումից հետո ցրվեցինք դասարաններով, երկրորդ ժամից մեզ միացավ մեր նորեկը: Քանի որ կողքիս նստողը այդ տարի Եվրոպական քոլեջ էր ընդունվել, ես մենակ էի նստած, տնօրենն էլ Գոհարին ուղղորդեց իմ կողքը, թեև այլ ազատ նստարաններ էլ կային: Հետո էլ Գոհարին նայելով ավելացրեց. «Դասարանի ամենալավ սովորողներից մեկի կողքին ես նստում»: Դե, ինչպես լինում է սովորաբար, թեթևակի կարմրածություն այտերին, երբ որևէ մեկը քո մասին լավ է արտահայտվում: Քանի որ մի անգամ բախվել էի առաջին հայացքից սխալ կարծիք կազմելու տհաճությանը, որոշեցի նրա մասին կարծիք կազմել մի տևական ժամանակ անց:
Մեկ ամիս անց…
Դե, ինչ ասեմ: Ինչ կարող է մարդ անել կրթված, բազմակողմանի զարգացած ու իրենից մի քանի անգամ ավելի աշխատասեր մարդու հետ: Քաղել նրանից ինչքան հնարավոր է շատ լավ բան:
Ինձ համար, մեղմ ասած, տհաճ է, որ կողքինս խոսում է այնպիսի թեմայից, որից ես գաղափար չունեմ: Բայց դա ոչ թե նրա, այլ իմ մեղքն է: Այդպես, երբ Գոհարը խոսում էր Վան Գոգի նկարներից կամ Ալբեր Քամյուի «Ժանտախտը» գրքից, իսկ ես աչքերս չռած միայն լսում էի, առանց դրանցից որևէ տեղեկություն ունենալու, իմ առաջ նպատակ դրեցի ու կարդացի «Ժանտախտը», Վան Գոգի նկարներն ու կենսագրությունն ուսումնասիրեցի ու էլի շատ բաներ սովորեցի:

Էլ չեմ ասում դասերը, որ առաջվանից ավելի մեծ պատասխանատվությամբ եմ սովորում: Նույնիսկ իմ չսիրած առարկաներից գերմաներենը սկսել եմ ավելի լավ սովորել, որ իրենց դպրոցում անգլերեն ուսումնասիրած Գոհարին, գերմաներենի հարցում որոշ բաներով օգնեմ: Նրա գալուց արդեն երկու ամիս է անցել, չեմ ասի, որ մենք լավագույն ընկերուհիներ ենք դարձել, բայց կոտրվել է այն սառույցը, որ նախկինում կար երկու օտար մարդկանց միջև:
Մեր չսիրած դասաժամերին նայում ենք գրատախտակի վերևում խոշոր տառերով գրված Միքելանջելոյի ասույթներից մեկին. «Ամենամեծ չարիքը անտեղի կորցրած ժամանակն է»: Ասում է.
-Էս հատուկ են բերել էստեղ կպցրել, որ էս ժամերին նայենք ու մեր կորցրած ժամանակը ափսոսանք: Գիտե՞ս ֆիզիկայի մասին քանի գիրք ա սպասում, որ իրեն կարդամ:
Ես էլ այդ պահին նոր սկսած գիրքս եմ հիշում, մտածում, որ արդեն 50 էջ կարդացած կլինեի: Ինչպես ես չեմ հասկանում նրա սերը ֆիզիկայի նկատմամբ ու հետաքրքրությունը այդ բնագավառի գրքերին, այնպես էլ նա չի հասկանում, թե ինչու եմ ես այդքան տարված գեղարվեստական գրքերով ու աշխարհագրությամբ:
Եթե ինձ ասեն` բնութագրիր Գոհարին երեք բառով, կասեմ` ռոք, նկարչություն, պարզություն:
Ասում են` մի մարդը մի ամբողջ տիեզերք է, իսկ նրան բացահայտելու համար մի կյանքը բավական չէ: Գոհարն ինձ համար ոչ թե տիեզերք այլ գիրք է, որի էջերում ես ինձ հոգեհարազատ շատ բան եմ գտնում:

meri antonyan

Ինքն ունի իր արևները…

Դո՞ւք էլ եք մեկ-մեկ առանց առիթի տխրում։ Հա՜, ես էլ… 

Ես մտածել եմ. գուցե դա նրանից է, որ ինչ-որ մեկին կարոտել ենք կամ էլ ինչ-որ մեկը իրենից անկախ մեզ մի քիչ նեղացրել է, օրինակ՝ չի զանգել կամ էլ վերջին անգամ հետներս շատ քիչ է խոսել։ Նույնն է. կարոտում ենք։

Կամ, միգուցե, մեզ մենակ ենք զգում, պակասել է մեկի ներկայությունը։ Դե, վերջին հաշվով՝ էլի կարոտում ենք։

Կարոտը մեզ իր ձեռքերի մեջ գնդում, մի բուռ է դարձնում։ Ինչքան էլ կողքից հպարտ, ինքնավստահ երևանք, կարոտի առաջ շա՜տ ենք խեղճանում։ Բա որ հանկարծ լինում է այնպես, որ գիտակցում ենք, որ կարոտներս առնելու հնարավորություն էլ չենք ունենալու, պա՜հ… Իսկ եթե նույնիսկ ունենանք էլ, գուցե կարոտներս չառնենք, հը՞ն։

Հիմա պատմեմ, տեսեք՝ դո՞ւք էլ եք զգացել։

Պատուհաններիցդ այն կողմ ամառվա շոգ օր է, իսկ ներսումդ մի քանի օրով (նույնիսկ շաբաթով) բույն է դրել աշունը։ Մտքումդ քեզ պատկերացնում ես տաք ծածկոցով փաթաթված, բազմոցի մի անկյունում կծկված, տաք թեյի բաժակը ձեռքիդ, թեյի երեսին էլ՝ լողացող կիսալուսնաձև լիմոն. ոնց որ հատուկ այդպես կտրված լինի, որ լուսնի տակ գիշերվա մենակությունը հիշեցնի։ Դե, ֆիլմի լինել-չլինելն էլ՝ ձեր ճաշակով։ Հա, հոգու պատուհաններից այն կողմի անձրևն էլ մոռացա։ Իհարկե, անձրևի «պատասխանատու» ամպերն էլ հավաքվում ու կոկորդդ են սեղմում։

Նկատել եմ նաև, որ տխուր ժամանակ շատ ենք մրսում։ Երևի մեր ներսի «ես»-ը մտածում է, որ եթե կարոտել է, ուրեմն կորցրել է իր արևին և ուրեմն պարտավոր է մրսել։

Մյուս կողմից, երբ որ ձմռան ամենացրտին էլ լինում ենք մեր «կարոտի» կողքին, ցուրտը չենք զգում կամ քիչ ենք զգում։ Ոնց հասկացա, մեր ներքին «ես»-ը հաշվի չի նստում դրսի արևի հետ, ինքն ունի իր արևները, իր մոտ մի ուրիշ կլիմա է, եղանակային օրենքներն էլ այստեղ չեն գործում։ Սրտիդ արևը խավարելիս ոնց որ սիրտդ բռնեն ու երկու ձեռքով քամեն, ճիշտ այնպես, ինչպես, եթե մանկությունիցդ դեռ հիշում ես, մայրիկներն էին լվացքը ջրից հանելուց հետո քամում։

Խավարումն ավարտվում է, ու թվում է, թե ուր որ է՝ սիրտդ կհանդարտվի, արևը դուրս կգա, ու եղանակը կտաքանա, բայց դե իր արևին նորից հանդիպելով՝ հիմա էլ, քիչ է մնում, դուրս թռչի տեղից։

Բան չեմ հասկանում էս «սիրտ-հոգի-տրամադրություն» եռյակից. շատ խառն են։

ԲարՔեմփ. էդքան էլ ճիշտ

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

ԲարՔեմփի մասին առաջ էլ էի լսել ընկերներիցս, չէի էլ պատկերացնում՝ ինչ է դա, ու որ մի օր էլ կհասնի Վանաձոր: Գրանցվելու հայտը լրացրեցի էնպես, ինչպես չէի լրացնի. խոսելիս էլ ասում էի, որ հա, գնամ, տեսնեմ, էս-էն:

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Իսկ ամենաիրականն այն է, որ ԲարՔեմփը դարձավ տոն, որը կիրակի մեզ հետ էր: Առավոտյան Միլենան եկավ Երևանից, 10:30-ից մի փոքր ուշացած հասանք տեղ. Վանաձորի տեխնոպարկը էնքան գրավիչ ու սիրուն էր էդ օրը, մարդիկ՝ էլ առավել: Դեղին պատերից ու կապտավուն ապակիներից ներս, գունավոր բազմոցներին նստած, թենիս խաղացող, կամ մի տեղ մեկի հետ խոսող գունավոր մազերով, շարֆերով, ժակետներով մարդիկ էին. դե ինչ, սկիզբը շատ էր խոստումնալից: Բացման արարողությունը չկոնֆերանսի մասին հստակ պատկերացում տվեց. ազատ, անկաշկանդ մթնոլորտ էր, ծիծաղ, փռշտոց, հետևող՝ «էդքան էլ ճիշտ» էր, բաց դռներ, առանց կոստյումների ու փողկապների հյուրեր, ակտիվ հումոր, աստիճաններին նստած լիքը մարդ:

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Բացման արարողությունից հետո մնում էր որոշել՝ դեպի ուր գնալ: Գիտեինք, որ Սամվել Մարտիրոսյանն էր գալու, ու էդ արդեն մի մեծ, պայծառ կետ էր: Մինչև դա երկուսին մասնակցեցինք: Հատկապես Անդրանիկի ելույթը տպավորեց, չնայած ծրագրավորման հետ կապ չունեմ, ու բավականին դժվար էր հասկանալը:

Նորություն ու ահավոր հետաքրքիր էր «ոտքերով քվեարկելու» տարբերակը. չես հավանում՝ վեր կաց ու դուրս արի:

Սամվել Մարտիրոսյանի «Մութ ապագայից» վորքշոփը չափից դուրս հետաքրքիր էր, չնայած պարանոյայի սիմպտոմներ էի նկատում մոտս կամաց-կամաց:

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Երևի միակ բանը, որից հիասթափված եմ, ես եմ: Դե, որովհետև ԲարՔեմփին մինչև վերջ չմնացինք ու մեր ուզած մնացած վորքշոփերին կամ պրեզենտացիաներին չմասնակցեցինք: Մեկ-մեկ էնքան պետք են էսպիսի միջոցառումներ. քեզ զգում ես, զգում ես, որ կաս, ժամանակի մեջ ես, մասնակցում ես, զգում ես, որ Վանաձորը էնքան էլ մեռած չի իրականում:

Հետո էլ՝ անսպասելի հանդիպած ծանոթ կամ հարազատ մարդիկ: Էսքան հագեցած, տեղեկացնող ու պայծառ օրերն են մեզ պակասում: Շատ են պակասում:

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

#ԴբաԲարքեմփ

Լուսանկարը՝ Վանաձորի տեխնոլոգիական կենտրոնի

Լուսանկարը՝ Վանաձորի տեխնոլոգիական կենտրոնի

Ըհըն, Վանաձորի տեխնոլոգիական կենտրոնը պաշտոնապես բացվեց, հիմա էլ հայությանը հիացնելու ու նրանց մեջ Վանաձոր գալու ցանկություն առաջացնելու ժամանակն է։ Ոնց կարելի է դա անե՞լ։ Իհարկե՝ ամենալավ միջոցառումները Վանաձոր բերելով։

Ա՛յ, ամենաթարմ օրինակը՝ Բարքեմփ Վանաձորը, որը տեղի ունեցավ ընդամենը երկու օր առաջ՝ 2016 թվականի նոյեմբերի 6-ին։ Հարց. ի՞նչ է բարքեմփը։ Սխալ բաներ չասելու համար ես միշտ նախընտրում եմ մեջբերել. «ԲարՔեմփ են անվանում Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների, Ինտերնետի և Նոր մեդիաների թեմաներով չկոնֆերանսները։ Այդ կոնֆերանսներն իրենցից ներկայացնում են «մասնակցային» աշխատանքային սեմինար-միջոցառումներ, որոնք բաց են բոլոր ցանկացողների համար։ Սա ամենամասնակցային ֆորմատի միջոցառումներից է. մասնակիցներն են նախաձեռնում, կազմակերպում ու անցկացնում միջոցառումը, մասնակիցներն իրենք են բերում ներկայացվելիք թեմաներն ու նյութերը, իրենք են զեկուցումներն անում ու քննարկում դրանք։ Ելույթները կատարվում են բաց ու անկաշկանդ միջավայրում։ Հիմնական կարգախոսներից մեկն էլ այն է, որ չկան հանդիսատեսներ, բոլորը մասնակից են: Մասնակիցները «քվեարկում են ոտքերով»: Այսինքն, եթե թեման հետաքրքրական չէ, նրանք ազատ կարող են լքել այդ լսարանն ու տեղափոխվել այլ սրահ՝ լսելու զուգահեռ ընթացող մեկ այլ ելույթ:»

Իմ կարծիքով՝ բարքեմփը հրաշալի միջոց էր մի քանի ժամվա ընթացքում ծանոթանալ մեկը մեկից սարուձորով տարբերվող շատ թեմաների հետ, ծանոթ թեմայով «պրեզենտացիայի» ժամանակ ստանալ քունդ փախցրած, գիշեր-ցերեկ հանգիստ չտվող բոլոր հարցերի պատասխանները, կամ էլ՝ ինչու չէ, շփվել, ծանոթանալ ու մտերմանալ վերջապես քունդ քեզ վերադարձրած բանախոսների հետ։

Լուսանկարը՝ Վանաձորի տեխնոլոգիական կենտրոնի

Լուսանկարը՝ Վանաձորի տեխնոլոգիական կենտրոնի

Բարքեմփի ժամանակ, ամենայն հավանականությամբ, յուրաքանչյուր մասնակից ունեցավ իր նախընտրելի բանախոսին ու թեման։ Ես առավոտվանից ժամատախտակների վրա փնտրում էի Սամվել Մարտիրոսյանի «Մռայլ ապագայի մասին» ելույթը։ Ինձ համար շատ հետաքրքիր, հագեցած, հաճելի ու երկար ծափահարությունները արժանի վաստակած ելույթ էր։ Խորհուրդ կտամ՝ դիտեք, համացանցում անպայման կլինի, վերնագրից չվախենաք. շատ ուրախ հանդիպում էր։

Ես ելույթի ավարտին սրտանց ուզում էի, որ այն շարունակվեր գոնե էլի մի հիսուն րոպե, որովհետև մի հիսուն րոպեն, ինձ թվաց, չբավականացրեց թեմայից «հոգնելու» համար։ Իմ մասնակցած չորս ելույթներից միայն այս մեկն էր, որ հասավ 5 անգամ ժամանակի ավարտի վերաբերյալ նկատողությունների, ընթացավ ամենամեծ դահլիճում ու անընդհատ փորձեց իր մեջ տեղավորել մինչև վերջին րոպեն ավելացող մասնակիցներին։

Թեմայի վերաբերյալ շատ կխոսեի, բայց իրականում նյութի բուն էությունը դրանում չէ։ Ես ուզում էի ասել, որ այսուհետ Վանաձորն էլ լինելու է լավ քաղաք՝ անկախ ընտրություններից (մենք, համենայն դեպս, ուզում ենք, մի քիչ էլ՝ փորձում)։

Մի խոսքով, մենք՝ վանաձորցիներս, շատ հաճախ լավագույն իրադարձություններին մասնակցած լինելու համար ստիպված ենք եղել հասնել Երևան կամ Գյումրի, իսկ հիմա որոշել ենք, որ այս անգամ Երևանն ու Գյումրին են հավաքվելու ու արշավելու #ԴբաԼավը։

Աշնանային

Լուսանկարը՝ Ժորա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Ժորա Պետրոսյանի

Հա, հա. դու այստեղ ես, տերևների մեջ խառնվել ու դարձել ես մի ամբողջություն…

Բայց ուշադիր նայելով անգամ չեմ գտնում քո ստվերը:

Սակայն գտա քեզ, իմ նուրբ երազ, չիրականացված անուրջ: Դու արդեն տերև՜ ես, ծառի այն չորացած տերևը, որը ի վերջո ընկնելու էր ցած, տրորվեր անցորդների կողմից ու այդպես էլ հուշ մնար անկատար:

Բայց ես խնդրեցի ծառին, ու քամուց առաջ ընկա: Պոկեցի քեզ, ու դու դարձար իմ աչքերի առաջ մեռնող, բնության ու ԱՇՆԱՆ մի մասը… Դու արդեն աշուն ես, մեղմ ու բարի աշուն… Քամի ես, որ շոյում է իմ վարսերը, ու արև ես, որ ծակծկում է աչքերս, սակայն ժպտում երկնքից, բայց… Բայց մի րոպե, ախր, ախր ինչո՞ւ չեմ տեսնում քո այդ ժպիտը, եթե արև ես ու ինձ ժպտում ես երկնքից… Միգուցե արժանի չեմ այդ ժպիտին, որ տեսնեմ, միգուցե ես նույնպես պիտի տերև լինեմ, կամ էլ երկնքի լազուրին արժանի մեկը, ով թևերը դեպի վեր պարզած կսլանա ու… Միգուցե այնտեղից տեսնեմ բոլորին ու ավելի լավ գրեմ, վերջապես ճանաչեմ ավելի լավ ամենը, ինչը այստեղ այդքան էլ պարզ չէ:

Բայցևայնպես, մտածում եմ, որ ավելի լավ է լինել այն մեկը, ով դեռևս լավ չբացահայտված այս մարդկության ու աշխարհի մեջ առաջին հերթին կարողանա բացահայտի ինքն իրեն. Թեպետ դա աշխարհի ամենադաժվար բանն է` բացահայտել ինքդ քեզ:

Ամեն պահ դժվարանում եմ ասել, թե ինչ եմ զգում աշնանը: Ամեն աշնան տերև տարբեր է, սակայն կարծես թե, նույնն է, ու նույնն է ամենը:

Լուսանկարը՝ Ժորա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Ժորա Պետրոսյանի

Դու իմ տերևն ես արդեն, աշնան պարզ ու մաքուր այն տերևը, որը կարծես իմ թալիսմանը լինի: Իսկ հետո… Հետո էլ ե՞րբ կարող եմ ասել, որ աշունը գույն է, սեր ու իրական կյանքի գույնը:

Դու իմ տերևն ես: Լսո՞ւմ ես` ունկնդիր եղիր մանկական սրտիս ուժեղ բաբախյուններին: Այնքան նուրբ են ու այնքա՜ն աշնանային… Այնքան բարի, ու միևնույն ժամանակ, տարօրինակ: Կարծես թե ինքս եմ տարօրինակը, միգուցե այս աշխարհից չեմ, կամ աշխարհն է իմ մեջ փոխված: Ուզում եմ տերևին համոզել, որ լսի ինձ, ավելի ճիշտ, լսի հոգուս ձայնը, ու ես վստահ եմ, նա լսում է ինձ:

Իմ, արդեն մարած տերև, ժպտում ես էլի, ու հիմա է, ու հիմա է, որ ես արդեն տեսնում եմ քո հանդարտ ու բարի ժպիտը, քանզի էլ արև չկա, նա մայր է մտել: Արևը երկնային մարմին չի պարզապես, նա աշխարհ է, իմ ուրիշ աշխարհը:

Anahit Ghazakhetsyan

Միայն թե ոչ զուգահեռ

Ես, օրինակ, պատերին ու դեղնավուն թղթերին գրել ու գծել եմ սիրում, բայց դու կարող ես սովորական թուղթ վերցնել: Ուրեմն, վերցրու ու զուգահեռներ գծիր (հետն էլ աշխարհի ամենատխուր նկարը կտեսնես): Գծիր ու հավատա, որ աշխարհում ապրում են զուգահեռի կյանք վարող մարդիկ: Թե՞ դու էլ ես նրանցից:

Հետո ընկիր երկրաչափական ցանկացած պատկերի հետևից, իրար կողքի, իրար տակ, էստեղ-էնտեղ գծիր եռանկյուն, քառանկյուն, շեղանկյուն ու սեղան: Իրենց պետքն էլ չի, որ հեռու են: Այ, տես՝ մեկը չորս հատված ունի, մյուսը` երեք, տես, որ մենակության անհնարինություն կա:

Անկյունագծեր ու կիսորդներ են տարվում, բարձրություններ իջեցվում, խնդիրները՝ լուծումներ, x-երն ու y-ները՝ արժեքներ ստանում, իսկ մենք պատերին, գետիններին՝ կավիճով, տետրերում ու հուշատետրերում գրիչներով գծված, մեր արժեքն իմացող, բայց դրան բանի տեղ չդնող զուգահեռներ ենք մնում: Ո՞ւմ է պետք. էդպես էլ ուրիշ համաստեղություն կհասնենք ձգվելով, բայց հատման ընդհանուր կետ չենք գտնի: Երևի, էլի:

Ինձ թվում էր՝ ես սկսվում, իսկ ավելի ճիշտ, շարունակվում եմ քո վերջից, բայց դա հեչ էլ այդպես չէ: Որովհետև մեր կյանքը տարբերվում է երկրաչափությունից նրանով, որ դու հեռու ես ու ոչ միայն տարածության մեջ:

Հետո, խնդրում եմ, թե ձեռքիդ ռետին կա, վերցրու ու ջնջիր էս բոլոր անկապությունները: Ջնջիր իմ ու նրա, մյուսի ու էն մյուսի զուգահեռ կյանքերը: Ու չափսոսաս: Կամ էլ մեկիս ջնջիր ու ուղղահայաց իջեցրու: Մնում է՝ ջնջվենք: Ռետինի կարիք լինի, ձայն տուր:

Թքած` լուծվելու կարիք զգացող բոլոր խնդիրների ու երկրաչափական կանոնների վրա:

«Հայր մեր, որ երկնքում ես, կամ էլ չգիտեմ՝ որտեղ, ամեն դեպքում ինչքան գիտեմ՝ ձայնը հավասարաչափ է տարածվում, այսինքն՝ կլսես, ուրեմն՝ թող վերանա աշխարհի երեսից զուգահեռությունը»:

«Թող լինի»-ն ներքևի վանդակի զուգահեռներից մեկն է ասում:

Կողքերից «ամեն»-ներ եմ լսում, կամ էլ՝ դու էլ ես լսում:

Ու մեկ էլ, թե հնարավոր է, թող ռետինը ջնջի մեզ: Սա մտքումս եմ ասում, բայց գիտեմ, որ մյուս զուգահեռներն էլ համաձայն կլինեն ու էլի «ամեն» կասեն:

Ինչքան էլ ճակատագրին չհավատամ, վերագծիր:

Որովհետև ես ամեն օր ձեռքս մեկնում եմ նրան ու թեկուզ մատներիս ծայրով չեմ կպչում:

Բայց գիտեմ, որ էդպես պետք չէ: Գիտեմ: Սկիզբ դիր էսքան ժամանակվա վերջին: Ռետինդ ո՞ւր է… Ռետինդ:

Ու գիտես՝ մեր մտքով էնքան բան է անցել, մեր իրականության համար էնքան խելագար բաներ ենք արել: Այ, օրինակ, դու հաշվե՞լ ես՝ աշխարհում քանի կայսրություն է փլուզվել, ու քանի երկրներ են դադարել գոյություն ունենալ: Ու տեսե՞լ ես՝ իրենց տեղերը հեչ էլ դատարկ չեն մնացել: Մեր տեղն էլ դատարկ չի մնա:

Հեչ չմտածես:

Ani Ghulinyan

Սևան մեդիա ճամբար. Ժպտում ենք ու ձեռքով ենք անում

Մինչ ճամբար գալը արդեն տխրել էի, որ 7 օրից այն պիտի ավարտվի: Բավականին երկար ժամանակ ունեի վերջին օրվան նախապատրաստվելու: Ամբողջ ընթացքում լաց չեմ եղել, ու ինձ թվում էր` այդպես հերոսական պահվածքով էլ կհասնեմ տուն: Մեզ տրված վերջին խոսքի ժամանակ ինքս զգում էի ձայնիս դրամատիկ երանգը, լացն էլ կոկորդումս անողոքաբար խեղդում էի, զգում էի, որ եթե նախատեսածիցս գեթ մեկ բառ էլ ավել ասեմ, բոլորի առաջ լաց կլինեմ: Նայում էի շուրջս նստած երեխաներին, ոչ բոլորի մոտ էր լացը զսպել ստացվում, բայց ես կարողացա:

Բարձրացանք սենյակներ, վերցրեցինք իրերը: Մի քիչ ծիծաղելի է, բայց վերջին անգամ բացեցի ծորակը, նայեցի պատուհանից, քաշեցի վարագույրը, գիտեի, որ ամեն ինչ վերցրել եմ, բայց մի անգամ էլ բացուխուփ արեցի դարակները: Սենյակից դուրս գալիս էլ մի վերջին հուսահատ հայացք գցեցի միջանցքին, ոնց որ ֆիլմում լինեի: Մի վեջին անգամ էլ սեղմեցի վերելակի կոճակը ու չնստեցի: Ամեն ինչ վերջին անգամ:
Իջանք հյուրանոցի դիմաց, հերթով գրկում ու հաջողություն էինք ասում իրար, բացառությամբ նրանց, ովքեր մեզ հետ Երևան էին գալու: Յուրաքանչյուրին գրկելիս նրա հետ կապված բոլոր դեպքերն էին աչքիս առաջ մեկ ակնթարթում անցնում, բայց էլի հուզմունքս զսպում էի, չէ որ պետք է միայն ժպտալ ու ձեռքով անել, ինչպես ճամբարի ընթացքում աշխատանքային կադրեր անողներն էին ասում: Հասավ վերջին մարդը, որին պետք է գրկեի, հրաժեշտ տայի ու նստեի ավտոբուս, ու այդ պահին այլևս չդիմացա: Ֆիլմերում հրաժեշտի տեսարաններ տեսնելիս, միշտ մտածել եմ, որ երբեմն կարելի է ուղղակի իրար կողքի մնալ ու հրաժեշտ չտալ, բայց պարզվեց հնարավոր չի: Էլ չեմ նստելու ճաշարանում Նարեի, Սուրենի ու Սեյրանի դիմաց, առավոտը Մանեի նման էլ ոչ ոք սուրճ չի դնի, ու իմ փոխարեն սենյակս չի հավաքի, Սևանն էլ պատուհանիցս ամեն օր էլ չի երևա:

Վերջացավ իմ կյանքի ևս մի հետաքրքիր անմոռանալի պահ, թերևս չի ստեղծվել իմ զգացածը ճիշտ նկարագրող բառ: Մենք լաց էինք լինում, որովհետև կորցրել էինք, որովհետև այլևս չէինք զգալու այն, ինչ զգացինք այստեղ: Վանաձոր-Երևան երթուղայինի մեջ մի մարդ, տեսնելով, որ լաց եմ լինում, հարցնում էր` հո հարազատ չե՞մ կորցրել: Ասացի` չէ, ուղղակի ճամբարից եմ գալիս: Ժպտաց, երևի ինքն էլ էր ժամանակին ճամբար գնացել, ինձ հասկանում էր:

Երեկ մի տարօրինակ միտք ծագեց գլխումս. ասում եմ` գուցե չգնայի ճամբար, որ բաժանումը այսքան ծանր չտանեի: Բայց հետո հիշում եմ մի խոսք, որ ճամբարի ընթացքում բոլոր լաց լինողներին ասում էի. «Մի տխրեք, որ վերջացավ: Ուրախացեք, որ ընդհանրապես եղել է»:

Ես իմ կյանքը առանց ճամբարի հիշողությունների չեմ պատկերացնում, այս պահին ես դրանցով եմ ապրում, ամեն ինչ այնքան օտար է դարձել, դեռ մոտ մեկ ամիս ժամանակ պետք կգա, որ նորից կյանքս բնականոն հունի մեջ գցեմ:
Անընդհատ երեխաներին գրկելու պահն եմ հիշում, բոլորին այնքան ամուր էի գրկում, որ դեռ երկար ժամանակ չմոռանամ:

Հիմա ես տանն եմ, սենյակումս նստած նամակագրություն եմ սկսել երեխաների հետ: Նայում եմ շարֆիս`Դավիթին եմ հիշում, որ մի օրով սեփականաշնորհել էր այն, համակարգչիս նայելիս`նրանով շա՜տ դանդաղ նյութ հավաքող Նինային ու Հակոբին եմ հիշում: Դե, «ֆլեշկայի» մասին էլ խոսք լինել չի կարող. Լուսինեի մոտեցող դեմքից անմիջապես հասկանում էի, որ դրա համար է եկել:

Այսպես անընդհատ կարող եմ գրել, օտարի կողմից սովորական թվացող ամեն դրվագ կարող եմ էջերով նկարագրել, բայց չեմ կարող: Թղթի վրա թափվող արցունքներն են խանգարում, դողացող գրիչը ու խեղդող կարոտը:

Ցտեսություն, Սևանի մեդիա ճամբար, ցտեսություն երեխեք, մինչ հաջորդ հանդիպում: