Lusine Karapetyan

Մարդու իրավունքների օր 2016

Դեկտեմբերի 13-ին Եվրամիության, Եվրոպայի խորհրդի, ՄԱԿ-ի, ԵԱՀԿ-ի, ԱՄՆ եւ Մեծ Բրիտանիայի դեսպանատների համատեղ ջանքերով տեղի ունեցավ միջոցառում՝ նվիրված մարդու իրավունքներին։ Նրանց միացան նաև 10 երիտասարդ խոսնակներ, որոնք բարձրացրին տարբեր հիմնահարցեր և խնդիրներ, պատմեցին իրենց պատմությունները տարբեր ոլորտներում։

«Մանանա» կենտրոնի խոսնակ-ներկայացուցիչը ես էի։ Ես պատմեցի Հայաստանի պատանի թղթակիցների ցանցի և իմ հաջողության պատմության մասին: Ստորև կարող եք տեսնել իմ ելույթը։

«Ես Լուսինե Կարապետյանն եմ: Ներկայացնում եմ «Մանանա» կենտրոնի Հայաստանի պատանի թղթակիցների ցանցը: Այս ցանցը միավորում է 14-ից 24 տարեկան մի քանի հարյուր թղթակիցների երկրի բոլոր մարզերից: Ես ինքս Վայոց ձորի Վայք քաղաքից եմ։ Միշտ փորձել եմ ակտիվ լինել հասարակական կյանքում, հետաքրքրվել մարդու իրավունքներով և բարձրացնել տարբեր հիմնախնդիրներ հենց իմ համայնքում։ Բայց դա ոչ միշտ է հնարավոր եղել, որովհետև ես չգիտեի՝ ինչպես ներկայացնել այդ խնդիրները, որ արձագանք ունենան հասարակությանից։ Եվ ամենակարևորը՝ ես չունեի հարթակ, ուր կարող էի իմ ձայնը լսելի դարձնել։ Արդեն երկու տարի է, ինչ միացել եմ ցանցին, և կարելի է ասել, որ անցել եմ այն բոլոր փուլերը, որ անցում է յուրաքանչյուր թղթակից։ Դեռ Վայքում աշակերտ եղած ժամանակ մասնակցեցի դասընթացներին, և այն, ինչ տվեց դասընթացն ինձ՝ անգնահատելի է։ Այդ ժամանակից ի վեր սկսեցի անձնական, համայնքային և գլոբալ խնդիրներին նայել ոչ միայն լրագրողի, այլ նաև այդ խնդիրները լուծողի աչքերով։ Լինելով փախստականի դուստր, ով պատերազմին մասնակցելով անտեսված է կառավարության կողմից, իմ առաջին հոդվածները նվիրեցի նրան։ Երևանից բավականաչափ հեռու գտնվող քաղաքում ապրելը, որտեղ ենթակառուցվածքները թերի են աշխատում, ինձ հնարավորություն էր տալիս գրել հենց այդ երևույթների մասին, բնապահպանական խնդիրներից մինչև արտագաղթ, էկոլոգիայից մինչև առողջապահություն։ Երևի այդտեղից էլ սկսել է իմ կյանքի այս փուլը, որը կոչված է լինել ակտիվ քաղաքացի և զարգացնել քաղաքացիական մտածողություն։

Իմ պատմությունը մեկն է հարյուրավոր թղթակիցների պատմություններից, որոնց իր շուրջն է համախմբում պատանի թղթակիցների ցանցը։ Նրանց նյութերը բազմազան են և տարբեր։ 17.am կայքը, իհարկե, իրավապաշտպան կառույց չէ և հատուկ մարդու իրավունքները և դրանց խախտումները արծարծելու, արձանագրելու նպատակ չի հետապնդում: Բայց երբ թղթակիցները պատմում են մեր երկրի տարբեր ծայրերում բնակվող տարբեր տարիքի մարդկանց մասին, բոլորն էլ այս կամ այն կերպ առնչվում են մարդու իրավունքներին: Մարդակենտրոն պատմություններով պատանի թղթակիցները պատմում են ամենատարբեր պատմություններ՝ ռազմապաստարանում ապրելու դժվարություններից մինչև կրթության ցածր որակ։ Երևի պատահական չէ, որ երկու տարի առաջ ՄԱԿ-ը հենց մեր ցանցի անդամներին առաջարկեց Հայաստանում մարդու իրավունքներին նվիրված դոկումենտալ ֆիլմ նկարել։

Այժմ ես ապրում եւ սովորում եմ Երևանում։ Որոշ ժամանակ կամավորելուց հետո միացել եմ «Մանանա» թիմին և ինքս էլ փորձում եմ իմ ներդրումն ունենալ իրենց առաջին քայլերն անող պատանի թղթակիցների կայացման գործում` հույս ունենալով, որ Հայաստանը մի օր կդառնա այնպիսի մի վայր, ուր յուրաքանչյուր ոք կապրի արժանապատիվ կյանքով։ Վստահ եմ, որ մեր պատանի թղթակիցների ցանցը իր փոքրիկ լուման է ունենալու այդ ապագան կառուցելու գործում»։

Իմ եղանակը

Դեկտեմբերյան երեկոներից մեկն է: Կանգնած եմ պատուհանի մոտ ու հիանում եմ ձյան ադամանդանման փաթիլներով, որոնք երկնքից մեղմորեն իջնում են ցած ու իրենց հետ խաղաղություն ու վճիտություն են բերում: Նայում եմ նրանց ու սիրտս միանգամից սիրով ու ջերմությամբ է լցվում: Նրանց հետևելու ընթացքում ցանկանում ես դուրս վազել ու դառնալ նրանց մի մասը, դիպչել նրանց ու զգալ այն հանդարտությունը, որ բերում են մեր աշխարհ: Փաթիլները սկսում են ավելի ու ավելի դյութել, փարվել ու ջերմացնել, որ մոռանաս ձմռան ցրտի ու սառնամանիքների մասին ու մի պահ նաև ուշադրություն դարձնես ու հիանաս նրա գեղեցկությամբ, խորհրդավորությամբ ու հրաշքներով:

Նայում եմ այդ փոքրիկ աստղերին, որոնք երկնքից իջնում ու գրկում են խոնջացած հողը, և միանգամից հիշում եմ «Գտնված երազ» մուլտֆիլմը: Հիշում եմ բարի ծերուկին, ով իր քունն էր կորցրել, արծաթե գեղեցկուհուն, ու Ռուբեն Հախվերդյանի «Ձյունը» երգը: Երևի բոլորն էլ տեսել են այդ մուլտը, ու համոզված եմ, որ բոլորն էլ այն շատ սիրում են: Սիրում եմ այդ մուլտի բարությունը, պարզությունը, այն ինձ միանգամից հիշեցնում է ձմեռը:

Գիտե՞ք, առաջ չէի սիրում ձմեռը: Այն ինձ համար միշտ եղել է կոպիտ, դաժան ու սառնասիրտ, բայց վերջերս իմ շատ սիրելի ընկերուհիներից մեկը ասաց, որ ձմեռն ամենաշատն է սիրում: Նա շատ արևոտ ու խինդով լցված մարդ է, և ինձ զարմացրեց նրա ասածը, բացի այդ, ես սկսեցի բացատրություններ փնտրել նրա ասածի մեջ: Կարծում էի, որ աշունն է սիրում, բացի այդ նա նյութ էլ ունի գրած աշնան մասին, իսկ հիմա`ձմեռ… Հասկացա՜, ես վերջապես այսօր հասկացա, թե կոպտության ու սառնասրտության հետևում ինչ է թաքցնում ձմեռը: Այն իր խորքում ավելի շատ արև է պահում, քան ամառը, ավելի մեծ սեր, քան աշունը ու ավելի շատ բարություն, քան գարունը: Այն երազանքների ու դրանց իրականացման, հրաշքների ու կախարդանքի համաձուլվածքն է… Կարծում եմ գտել եմ իմ եղանակը…

 

vahe stepanyan

Մի պահ մոռանանք քննությունները

Հեյ: Բարև: Ահագին ժամանակ չեմ գրել: Ախր, ինձ էլ հասկացեք. 12-րդ դասարան, ամեն օր պարապմունք, դեմն էլ` միասնական քննություններ… Էսպես «կռուտիտ» կլիներ ամեն 2-րդը, բայց ոչ ես: Չէի գրում, որովհետև իրականում գրելու բան չկար: Դե, հիմա էլ բան չկա: Դրա համար եկեք էլի գրքերից խոսենք:

Եթե իմ նյութերը կարդում եք, երևի կիմանաք, որ ես շատ եմ սիրում ֆանտաստիկ, դետեկտիվ ու թրիլլեր ժանրերը: Ֆանտաստիկայից արդեն խոսել ենք: Իսկ երբ իմ ներկայությամբ ասում են «թրիլլեր» ու «դետեկտիվ» բառերը իրար հետ, ես մտքիս մեջ մեխանիկորեն ասում եմ. «Դեն Բրաուն, Դեն Բրաուն, Դեն Բրաուն…»:
Ժանրի սիրահարները,, ովքեր ամենայն հավանականությամբ նստած բազկաթոռին կարդում են սա, հիմա երևի ժպտացին ու հետ ընկան իրենց բազկաթոռի մեջ: Իսկ ովքեր առաջին անգամ են լսում Դեն Բրաունի անունը, ոչ մի բան էլ չարեցին: Հե-հե: Ու քանի դեռ չես փակել էջը ու մտել Վիքիպեդիա` իմանալու համար ով է Դեն Բրաունը, ես կասեմ:
Դեն Բրաունը ուղղակի 52 տարեկան քեռի է Ամերիկայից: Չգիտեմ` որտեղ ա ծնվել, ինչ ա արել, ոնց արել: Հետաքրքիր էլ չի մի տեսակ: Մենակ գիտեմ , որ ներկա դրությամբ Դենը արձակագիր, լրագրող ու երաժիշտ ա: Դե, եթե ասեմ, որ Դենի բոլոր գրքերի համար գժվում եմ ՝ կստեմ: Չգիտեմ բոլորը լավն են թե չէ, որովհետև դրանցից ընդամենը հինգն եմ կարդացել: Այսօր խոսքը նրա դեբյուտային «Թվային ամրոցի» մասին չի գնա: Ես կխոսեմ նրա չորս լավագույն գրքերի մասին, որոնցում ներկայացված են Հարվարդի համալսարանի կրոնական խորհրդանիշերի պրոֆեսոր Ռոբերտ Լենգդոնի արկածները:
Հերթով նշեմ գրքերն իրենց բնագրային անվանումներով, որովհետև… Եսիմ, թող լինի էլի:

«Հրեշտակներ և Հրեշներ»
«Angels and Demons»

«Դա Վինչիի կոդը»
«The Da Vinci Code»

«Կորած նշանը»
«The Lost Symbol»

«Ինֆերնո»
Հըմ… «Inferno»

Դուք հավանաբար տեսել եք առաջին, երկրորդ ու չորրորդ մասերի նույնանուն էկրանավորումները: Համաձայն եմ, վատը չեն, բայց դե գիրքը…
Դե, գիրքը լավն ա:
Առաջին գրքում ներկայացված են խորհրդավոր դեպքեր, որոնք տեղի ունեցան Հռոմի պապի մահվանից հետո: Հա, մոռացա ասել: Էս ամեն ինչը մեր ժամանակներում ա տեղի ունենում:
Իրադրությունները հյուսվում են Կոնկլավի հավաքի շուրջը, որի ժամանակ պիտի ընտրվեր նոր Հռոմի պապ: Ախ… Հիմա որ հիշում եմ, ոնց էի չտեսի պես գիշերվա չորսին կարմիր աչքերով կարդում: Չեմ ուզում «սփոյլեր» անել: Շատ հետաքրքիր ա: Ուղղակի շնչել չես հասցնի:

Երկրորդ գիրքը իր հետաքրքրությամբ մազաչափ չի զիջում առաջինին: Ամեն ինչ սկսվում է նրանից, որ Լուվրի հսկիչ Ժակ Սոնիերի դիակը գտնում են Լուվրի սրահներից մեկի հատակին Դա Վինչիի «Վիտրուվյան մարդու» դիրքով, իսկ այդ ժամանակ պատահականորեն Ռոբերտը Փարիզում իր գրքի շնորհանդեսն էր անցկացնում…

Երրորդ գրքի իրադարձությունները տեղի են ունենում Վաշինգտոնում 12 ժամվա ընթացքում: Նրան իր ընկերը Պիտեր Սողոմոնը հրավիրում է Կապիտոլիում` դասախոսություն կարդալու: Բայց հասնելով այնտեղ, նա ընդամենը Պիտերի կտրած ձեռքն է գտնում…

Չորրորդ գրքում Ռոբերտը աչքերը բացում է Ֆլորենցիայում՝ շտապօգնության բաժանմունքում, թեև իր հիշելով, պիտի լիներ Հարվարդում: Նա գաղափար էլ չուներ` ինչի մեջ է ներքաշվել, մինչև Բոտիչելիի «Դժոխքի քարտեզը» նրան չգցեց Դանթեի «Դժոխքի» հետքին…

Մեկը մեկից հետաքրքիր են: Ես գիտեմ, որ ձեզ էլ հետաքրքրեց: Լենգդոնի արկածները ամենահետաքրքիրներից են ժամանակակից գրականության մեջ: Ուղղակի բացեք «Հրեշտակներ ու Հրեշներ» գրքի առաջին էջը ու չեք էլ հասցնի հասկանալ, թե ինչպես թերթեցիք «Ինֆերնոյի» վերջին էջը: Լավն է, իրոք: Կարդացեք ու կիսվեք:

Nane Eghiazaryan

Դպրոցի ճամփան դժվար է, երկար շատերի համար

Զարմանում եմ, երբ մարդիկ դպրոց են հաճախում ու ընդհանրապես ոչինչ չեն սովորում: Նրանց ի՞նչ կա. իրենք գալիս են դպրոց, գնահատականներ շորթում, ու վերջ: Ի՞նչ սովորել, ի՞նչ բան: Նրանց ուսման հնարավորությունը շատ հեշտ է տրվում, իսկ ինչը մարդուն հեշտ է տրվում, համապատասխանաբար չի գնահատվում: Հարգելիներս, գոնե գիտե՞ք, որ կան երկրներ, որտեղ երեխաները մեծ փորձությունների միջով են անցնում ու նույնիսկ կյանքը վտանգելով են գնում դպրոց:

Կոլումբիայի շրջաններից մեկում երեխաները սահում են պողպատյա մալուխի վրայով, որպեսզի անցնեն գետը և հասնեն դպրոց: Պատկերացնո՞ւմ եք վեցամյա փոքրկներին, ովքեր պետք է սահեն ամեն օր ու մեջքներին էլ գցեն իրենց ծանր պայուսակները: Մալուխի վրայով սահելը այժմ մեր երկրում համարվում է էքստրեմալ սպորտաձև:

Չինաստանի Հենհուան գյուղից դպրոց հասնելու համար, որը գտնվում է Բիջի քաղաքում, երեխաները անցնում են մի ամբողջ լեռնաշղթայով, որը տևում է 5 ժամ: Ասենք, որ հենց դպրոցի ճանապարհին երեխաներից շատերը մահանում են: Հարգելի հասակակիցներ, դուք հինգ ժամ կքայլեի՞ք անդունդների ու կիրճերի վրայով, ձեր ճանապարհին հանդիպելով շատ մահեր, որպեսզի գնայիք դպրոց:

Կանադայում Տորոնտո քաղաքի բնակիչներին պետք չէ պատմել ցրտի, ձնաբքի կամ ձնամրրիկի մասին: Այնտեղ ձյան շերտի բարձրությունը հասնում է կես մետրի ու խոչընդոտ հանդիսանում դպրոց հաճախելու համար, բայց նրանց դպրոցը միշտ լիքն է աշակերտներով: Հիմա անձամբ ես էլ դպրոցում արդեն առաջին ժամերին ջեռուցման մարտկոցի մոտից ուրիշ տեղ չեմ գնում: Իսկ ի՞նչ անեն նրանք, որ միգուցե նույնիսկ դպրոցում ջեռուցման համակարգ չունեն:

Ես կարող եմ թվել շատ ու շատ օրինակներ, որտեղ երեխաները իրենց կյանքն են վտանգում դպրոց գնալու համար, բայց այս երեքն էլ ինձ թվում է բավական են, որ երեխաները հասկանան ու գոնե մի քիչ գնահատեն իրենց համար այդքան դյուրին դարձած դպրոցը: Ձեզնից շատերին երևի թե տանջեց այն հարցը, թե արժե՞ արդյոք կյանքը վտանգել հանուն ուսման: Այո՜, արժե, քանի որ ամբողջ աշխարհը հենված է հենց գիտության ու նոր տեխնոլոգիաների վրա: Ու բացի դրանից, եթե հիմա միայն մարդկության 20%-ն են կազմում ուսումնական հաստատություններ հաճախող մարդիկ, ապա մի քանի տարի անց նրանք կկազմեն մարդկության 80%-ը: Չէ՞ որ սերունդները գալիս ու գնում են: Եթե նայենք, ամեն սերունդ ունի իր նորամուծությունները, որոնցից օգտվում է հաջորդ սերունդը: Եթե մարդիկ չկրթվեն, ինչո՞վ պիտի տարբերվեն նախնադարյան մարդկանցից, չէ՞ որ նրանք էլ էին անկիրթ:

Գնահատեք ձեր ունեցածը և երբեք մի դժգոհեք ինչ-որ բանից, քանի որ այդ բանը մի ուրիշի հետ համեմատելիս, ձերը մանրուք կթվա:

ԽՄԲԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ԿՈՂՄԻՑ. Իսկ դո՞ւ ինչ ես կարծում: Մի՞թե Հայաստանում էլ չկան դպրոցներ, ուր հասնելը բարդ է, պայմանները նույնպես ծանրագույն: Եթե այդպիսի վայրում ես սովորում, արձագանքիր:

Լուսանկարը՝ Հասմիկ Գիվարգիզյանի
Վայոց Ձորի մարզ, գ. Մալիշկա

Չորրորդ եղանակը

Դեկտեմբերի 1-ին Հայաստանի մարզերում եւ Երեւանում մեր թղթակիցները նկարել են ձմեռային օրվա իրենց հանդիպած ամենավառ պահը։

narek babayan

Ասում եք` գրիպի համաճարակ չկա՞

Ասում եք` գրիպի համաճարակ չկա՞: Անցյալ շաբաթ մեր 19 հոգանոց դասարանից 9-ը բացակա էին: Դե, կռահեք` ինչո՞ւ: Իհարկե, հենց վիրուսի պատճառով: Ի դեպ, մի երկու օր ես էլ էի մտնում վիրուսի գերիների մեջ: 9 աշակերտ բաց թողեց մի շաբաթվա ուսում, նրա համար… Չնայած, ինչո՞ւ նրա համար: Ուղղակի: Ինքս ահագին հետ ընկա դասերից, ու հավատացեք, հեշտ չէր հունի մեջ ընկնելը: Ուսուցիչներն էլ արդեն «Ովքե՞ր են բացակա» ու «Ինչո՞ւ» հարցերի փոխարեն հարցնում են, թե քանի հոգի են ու քանիսն են տեղյակ պահել:

Երբ իրավիճակը հասնում է այնքան, որ «լավ տղերքը» իրար պաչիկով չեն բարևում, էդ արդեն իրոք աբսուրդ է:

Չէր հասցրել այդ համաճարակը տարածվել, երբ ֆեյսբուքում սկսվեց լուրերի հոսքը.

-Դասերը դադարեցվելու են վիրուսի պատճառով:

-Այն դպրոցները, որտեղ կան 50-ից ավելի հիվանդներ, պետք է փակվեն:

Սուտ լուրեր տարածող կայքերից մինչև ստատուսներով ապրող մանուկները խոսում էին դրա մասին: Ոմանք կողմ էին դպրոցների փակվելուն, ոմանք, ովքեր դպրոցը տեսնում էին ժամանակ սպանող շենք` ոչ: Դե, ես փակվելու կողմնակից էի, և՛ նրա համար, որ դասերից մի քիչ հոգնել եմ, և՛ իրոք մտածում էի հիվանդների մասին: Ցավոք, այս հարցում կես միլիոն աշակերտի ձայնը ոչինչ էր մի նախարարի ձայնի դիմաց: Անարդար է, էլի: Էհ, Աշոտյան ջան, ակա~նջդ կանչի:

Չէ, իրոք, այդ մարդիկ իսկապես չե՞ն հասկանում, որ անցյալ տարի 14 մահ է գրանցվել «էդ անտերի» պատճառով: Դժվար կլինե՞ր մի շաբաթով դադարեցնել ուսումնական հաստատությունների գործունեությունը:

Էհ, լավ: Ինձ ոչինչ չի մնում անել, քան առողջություն մաղթել բոլոր հիվանդներին ու ֆսֆսալով գնալ դպրոց:

Երկու կարծիք դարձյալ նույն թեմայով՝ սերիալներ

Նախորդ հրապարակումներում մեր թղթակիցները իրենց վրդովվմունքն էին հայտնել սերիալների, հատկապես եթեր հեռարձակվող «Մերժվածը» սերիալի վերաբերյալ: Սակայն քննադատությունը միարժեք չընդունվեց: Ձեզ ենք ներկայացնում ևս երկու կարծիք:

Անիմաստ անհանգստություն

hasmik givargizyanՎերջերս թողարկվող «Մերժվածը» հեռուստասերիալը դարձել է քննադատությունների և քննարկումների առարկա: Այդ սերիալը դիտում են մեծ թե փոքր՝ անկախ սեռից: Այդ սերիալը ես նայել եմ կեսից: Մի քանի սերիա բաց եմ թողել սկզբում, մի քանիսը` մեջտեղում: Դպրոցում, փողոցում, տանը, ամենուր հիշատակվում է այդ սերիալը: Սկզբում ես այն նայում էի, քանի որ անելու ավելի հետաքրքիր բան չկար, բայց հետո, երբ տեսա, թե ինչ ոգևորությամբ է տատիկս նայում այդ սերիալը, հարցրեցի նրան, թե ի՞նչ կա դրա մեջ, որ նա այդպես ոգևորվում ու տխրում է հերոսների հետ միասին:

-Միշտ էլ հայ տենցի. փող ունեցողը չունեցողի տեղն էլի որոշել: Խեղճ, խելոք աղջիկի, բայց վա՞վ ինչ անի, որ էն պառավը սաղին խառնել իրար:

Հետո սկսեցի ավելի ուշադիր նայել այն, ոչ թե նրա համար, որ տարված էի, այլ նրա համար, որ փորձում էի զուգահեռներ տանել իրական կյանքի ու այդ սերիալի միջև:

Ես շատ երկար փնտրեցի համացանցում, ու այդպես էլ չկարողացա գտնել, թե իրականում քանի սերիայից է բաղկացած այդ սերիալը: Նշանակում է` այդքան ծանր տանել այն փաստը, որ այն ունի մոտավորապես 1500 սերիա, կարծում եմ դեռևս անիմաստ է: Ու ընդհանրապես մի բան հասկացա: Հիմա այդ սերիալը քննադատողներն ավելի շատ են, քան նայողներն ու ընկալողները: Երևի, մեր պես բամբասկոտ ազգի համար վաղուց խոսելու թեմա չէր ստեղծվել:

Բայց չէ՞ որ կարելի է պարզապես հարմարվել այն մտքի հետ, որ այն դուր է գալիս մարդկանց մեծամասնությանը:

Հասմիկ Գիվարգիզյան

***

Իչայով տարվածները

marine ghahramanyanՓողոցում, ավտոբուսներում, դպրոցներում, տանը, մի խոսքով, ամենուր, քննարկում են Իչայի և Տապուի արարքները: Ինչը ճիշտ արեցին, ինչը` սխալ, ով ինչի է արժանի, և այդպես շարունակ: Անգամ փոքր երեխաներն էլ են մեծ հաճույքով, առանց հոգնելու նստում նայում են, հետո էլ նմանակումներ անում:

Նույնիսկ դիտողների մեծ մասը, մանավանդ մեծահասակները, շատ դեպքերում հուզվում էլ են: Դե, դպրոցականների մասին էլ չասեմ: Երբ լսում են երաժշտության ձայնը, անմիջապես դասերը, ամեն ինչ թողնում, վազում են նայելու. հանկարծ մի սերիա բաց չթողնեն, որպեսզի հաջորդ օրը դպրոցում խոսելու թեմա ունենան:

Հեռուստասերիալն իր բնույթով դաստիարակչական հեռուստասերիալ է` հատկապես երեխաների համար: Սերիալը սովորեցնում է սուտ չխոսել, անկեղծ լավ մարդ լինել և ամենակարևորը` սովորեցնում է կյանքում ճիշտ ապրել:

Էհ, եթե չլիներ այս հեռուստասերիալը, տեսնես մարդկանց խոսելու թեման ի՞նչը կլիներ:

Մարինե Ղահրամանյան

mushegh kurekhyan

Ինչ էր ինձ սպասվում 2016-ին

Ողջույն, նորից ես եմ, բայց երկար դադարից հետո: Երկար դադարն իր պատճառները ուներ. միջանկյալներ, զինկոմիսարիատ և այլ-այլ պատճառներ:

Ուզում եմ այս անգամ ձեզ մի հետաքրքիր դեպք պատմել, որը իրականացավ այդ դեպքից մի տարի հետո:

2015 թվականի աշունն էր, օրը ստույգ չեմ հիշում, երեկոյան ես զբաղված էի իմ ամենասիրելի գործով` համակարգչի առաջ փորփրում էի ֆեյսբուքը: Ֆեյսբուքյան էջերից մեկում գտա մի նկար, որում տղան գրկել էր մի քանի ամսական մի երեխայի, երևի արտասովոր ոչինչ չլիներ, եթե չկարդայի նկարի վերևում գրվածը` «Տասնութամյա տղան գրկել է իր մեկ ամսական քրոջը»: Իմ մեջ այստեղ արթնացավ, այսպես ասած խանդը, թե ինչպես նա կարող է այդ տարիքում ունենալ փոքրիկ քույրիկ, իսկ ես` ոչ, բայց ես ոչ թե քույրիկ էի ուզում, այլ եղբայր:
Անցավ մի ամիս, և ես նորից նստած էի տան ինձ ամենահարմար վայրում: Գուշակեցիք. համակարգչի առաջ, նորից ֆեյսբուքում, այս անգամ պարապ լինելու պատճառով ֆեյսբուքի թեստերն էի լրացում: Թեստերից մեկի վերնագիրը հետաքրքիր թվաց`«Ի՞նչ է քեզ սպասում 2016 թվականին», փորձեցի ու երեք պատասխաններից մեկը զավեշտալի թվաց, պատասխանը հետևյալն էր. «Ձեր ընտանիքում նոր փոքրիկ անդամ կավելանա»:
Մի պահ ծիծաղեցի, կիսվեցի ֆեյսբուքում և այդքան էլ ուշադրություն չդարձրի (այսքանը ինձ ֆեյսբուքը հիշեցրեց):
Ինչպես ասում են, կյանքում ամեն բան պատահում է: Մեկ ամիս առաջ ծնվեց փոքրիկ քույրիկս: Իմ երազանքն իրականացավ. մեր տանը նոր անդամ ավելացավ: Պատկերացնո՞ւմ եք` 18 տարեկանում նոր քույրիկ: Դե ինչպես ընդունված է հայկական ավանդական ընտանիքներում, աղջիկ երեխայի անունը պետք է լինի տան տատիկի անունը` մեր դեպքում այն եղավ Հասմիկ: Գնացի Վայք, տեսա նրան ու հետ եկա նորից դասերիս, մի տեսակ կապվածություն չկար այդ ժամանակ նրա հետ: Բայց երկրորդ անգամ տեսնելուց հետո, արդեն օրերն եմ հաշվում, որ տեսնեմ նորից:

Երևի սովորական է, որ գրկելուց վախենում եմ, որ կցավեցնեմ կամ կվնասեմ , ախր, այնքան փոքր ու փափուկ է: Երբ անակնկալ գնացի Վայք, պատրաստվում էին լողացնել պուճուրին, լողացրին, հագցրին շորերը ու մնաց գլխարկը դնեին.

-Մո’ւշ, գլխարկը դիր գլխին` չմրսի,- ասաց տատիկը:
Փորձեցի դնել գլխին, բայց վախեցա, մայրս եկավ ու արագ դրեց գլխին:
-Մա’մ, կամաց կցավեցնես:
-Չեմ ցավեցնի, քեզ ու քրոջդ ո՞վ ա մեծացրել:

Ու այդ գիշեր ես չքնեցի, ավելի ճիշտ չքնեց ողջ ընտանիքը, Հասմիկը նոր ժամային գոտի է «ստեղծել»` քնում է առավոտյան ժամը 6-ին ու արթնանում գիշերը ժամը 12-ին, ու էլ չի քնում մինչև առավոտյան 6-ը:

Մի հետաքրքիր բան էլ կա. հայրիկս հիմա Ռուսաստանում է ու երեխային չի տեսել, բայց չգիտես ոնց` երեխան կապված է իր հոր հետ: Եթե երեխան լացում է, միանգամից միացնում ենք սքայփը, զանգում հայրիկին ու հենց լսում է հոր ձայնը, միանգամից սուս է մնում: Դե բացատրեք, ի՞նչից է:
Մեր ընտանիքի կարգախոսն է դարձել.
«Փոքրիկ երեխան յուրաքանչյուր տան ուրախությունն է և գիշերը չքնելու գրավականը»:

Հունվարին բանակ եմ գնալու ու երկու տարի չեմ տեսնի քրոջս, չեմ տեսնի նրա երկու տարվա մեծանալը. առաջին ատամը, նստելը, քայլելը, խոսելը… Բա դա արդարացի՞ է:

davit aslanyan

Բայց դա պարտադիր չէ

Ով կարծում է` իրավաբանությունը, պետությունը, սահմանադրություններն ու օրենսգրքերը ձանձրալի են, տեղեկացնեմ մի պետության սահմանադրության մասին, որը ձեր պատկերացումները լիովին կփոխի։

Լիտվայի մայրաքաղաք Վիլնյուսում կա մի հետաքրքիր թաղամաս՝ Ուժուպիս անունով։ Ուժուպիսը նախկինում թմրամոլների թաղամաս էր, ուր վիլնյուսցիները չէին շտապում այցելել։ Բայց քանի որ Ուժուպիսում անշարժ գույքն էժան էր, շուտով այստեղ տեղափոխվեցին արվեստագետներ՝ գնելով արվեստանոցներ։ Եվ Ուժուպիսը վերածվեց արվեստագետների թաղամասի՝ անդավաճան մնալով հարազատ մշակաբույսը աճեցնելու սովորույթին։

1997 թվականին թաղամասի բնակչությունը թաղամասը հռչակեց անկախ՝ Ուժուպիսի Հանրապետություն անունով, և ընդունեց սահմանադրություն։ Հիմա Ուժուպիսում ապրում են Վիլնյուսի մտավորականները՝ նկարիչները, երաժիշտները, բանաստեղծները և մարդիկ, ովքեր ուղղակի ուրախ են։ Ներկայացնեմ մի քանի կետ Ուժուպիսի հանրապետության Սահմանադրությունից։

Ուժուպիսի սահմանադրության առաջին կետը ամրագրում է․ «Յուրաքանչյուր Ուժուպիսի քաղաքացի ունի իրավունք ապրել Վիլնյալ գետի ափին, իսկ Վիլնյալն իրավունք ունի հոսել մարդկանց կողքով»։

Հոդվածներից մեկն ասում է, որ ամեն մարդ իրավունք ունի մահանալու, բայց դա պարտադիր չէ, մյուսը՝ որ կատուն իրավունք ունի չսիրել իր տիրոջը, բայց պարտավոր է օգնել տիրոջը, երբ նա դրա կարիքն ունի, հոդվածներից մյուսն ասում է, որ ամեն մեկն ունի իրավունք ծուլանալու և ոչինչ չանելու։ Առանձին հոդվածներ ամրագրում են այն, որ մարդը իրավունք ունի ճանաչել սեփական ես-ի ոչնչությունը կամ փառահեղությունը։ Հատուկ հոդվածներ նվիրված են սիրելու և երջանիկ լինելու իրավունքին։ Մեկ ուրիշ հոդվածում, որը տալիս է մարդուն իրավունք` լինել դժբախտ, դուք կգտնեք «բայց դա պարտադիր չէ» բաղադրիչը։

Ուժուպիսում ապրում են մարդիկ, ովքեր չեն դժգոհում մեծ խնդիրներից և իրենց երջանիկ են համարում։

Արդյո՞ք այն սահմանադրությունը, որի առաջին հոդվածը տալիս է գետին իրավունք հոսելու, ավելի լավ է գործում, քան մյուսները, որոնք հռչակում են իրենց պետության ինքնիշխանությունը։ Այնուամենայնիվ պետության դասական կառուցվածքը, ըստ իս, դեռ մնում է ակտուալ, քանի որ ոչ բոլորն են ազատությունն ընկալում ուժուպիսցիների պես, և հաճախ շփոթելով ամենաթողության հետ երկիրը դարձնում մի փոքր վատը։

Հետաքրքրե՞ց Ուժուպիսի Հանրապետությունը, փնտրի′ր, տե′ս, լսի′ր ու կարդա′ Ուժուպիսի մասին և կիսվի′ր քո կարծիքով։

Ուշ աշունը Եղեգնաձորում

Եղեգնաձորում աշնանային գեղեցկությունը փոքր-ինչ ուշանում է, սակայն արտահայտվում է այնքան գեղեցիկ, որ անգամ բնիկ եղեգնաձորցին նկարներում չի ճանաչում իր քաղաքը։ Տեսնելով խայտաբղետ աշունը՝ անկախ քեզանից սկսում ես ժպտալ, որովհետև զգում ես, որ բնությունն անգամ մտածում է քո տրամադրության մասին։ Բայց մի գեղեցիկ աշնանային օր արթնացա ու տեսնելով դրսի համատարած սպիտակը, զարմացա ու նույն վա յրկյանին վազեցի ինձ համար տարօրինակ աշանային ձյունը նկարելու։ Ոմանք հիմա կասեն, թե ձյան տարօրինակը ո՞րն է, սովորական ձյուն է, էլի։ Տարօրինակն այն է, որ առաջին անգամ էի տեսնում հոկտեմբերյան ձյուն ու կասեմ, որ ինձ համար հոկտեմբերյան ձյունն ավելի հաճելի էր, քանի որ ճերմակ ձյան և աշնանային երանգների համադրությունը ավելի գրավիչ է: