tatevik

Ի՞նչ է սպասվում մեզ

Մորաքրոջս տանից վերադարձա տուն` Կեչուտ գյուղ, ու տեսա մայրիկիս ու հայրիկիս տխուր դեմքերը:
-Մամ, պապ. ի՞նչ ա եղել:
-Էհ, բալես, դաբաղն ա վրա տվել:
-Ի՞նչ, մամ, ի՞նչ դաբաղ:
-Էհ,  բալես, Հայաստանում ինչքան անասուն կա` հիվանդացել են, ու եթե չբուժենք, հերթով կսատկեն:
-Մամ, բայց  գարնանը պատվաստում էիք արել, չէ՞:
-Է~, հետո ինչ, դրանք անորակ դեղեր էին, դրա համար էլ  օգուտ չտվեցին:
Հենց նույն պահին մտա համացանց, կարդացի որոշ տեղեկություններ հիվանդության մասին: Կարդացի նաեւ որոշ բողոքներ գյուղացիներից, որոնք բողոքում են անորակ դեղերից: Մտածում  եմ. ինչո՞ւ պետք է գյուղացին տանջվի, գումար աշխատի, տա դեղերին, և վերջում պարզվի, որ իզուր գումար է ծախսել, դեղերը անօգուտ  էին, դեռ մի բան էլ` անասունները  հնարավոր է, որ սատկեն:

Կան գյուղացիներ, որոնց ապրուստի միակ միջոցը այդ անասուններն են: Ասածս ինչ է, որ եթե գյուղացիները չկարողանան բուժել  անասուններին, կմնան առանց եկամուտի:

seroja baboyan

Անազատության օրերը

Ահա և սկսվեցին իմ, այսպես ասած, «անազատության օրերը»: Լավ վերնագիր ա բայց, գիտե՞ք: Լավ, խոսքս բոլորովին կապ չունի դրա հետ: Դե, բոլորս էլ հազիվ հասնելով 11-րդ դասարան՝ գիտակցում ենք, որ սովորելը պետք ա գալու ու սկսում ենք ինչ-որ քայլեր ձեռնարկել մեր ապագան կառուցելու գործում: Գալիս է պահը, որ պետք է սովորել կամ դառնալ գործազուրկ, ոմանք  ընտրում են հեշտ տարբերակը՝ «դիվան քշելը», բայց այ նրանք, ում համար մեկ չէ իրենց կյանքը, հաստատ կընտրեն որոշ չափով բարդ, բայց արդյունավետ ու միանգամայն ճիշտ տարբերակը: Դե, ճիշտն ընտրողների առաջ իր դռներն են բացում բուհերը: Բայց մինչև բուհին հասնելը, էհէ՜, պարապմունքներ, պարապմունքներ ու էլի պարապմունքներ։ Ցտեսություն  համակարգչի դիմաց նստող ու ոչինչ չանող Սերոժ: Ես էլ եմ ընտրել ճիշտ տարբերակը, պարտավոր էի  ընտրել: Հիշում եմ՝ ժամանակ կար, որ ասում էի.

-Է՜ մամ, ինչի՞ս ա պետք համալսարանը, հազիվ դպրոցն ավարտեմ, էն էլ չգիտեմ՝ կավարտե՞մ, թե կսարքեն 15 տարի:

Ի դեպ, էս դպրոցական 12 տարին հայտնի «մեմ» ա դարձել:

Բայց հիմա ինքս եմ գիտակցում, որ պետք ա սովորեմ: Դե, արդեն ընտրել եմ, թե հետագայում որտեղ եմ սովորելու և որ բաժնում: Եվ ահա սկսվեցին իմ պարապմունքները՝ հայոց պատմություն, շուտով նաև՝ անգլերեն, դրան կգումարվի հայոց լեզուն: Ադիոս ազատ ժամանակ։ Այսուհետ սովորել, սովորել, սովորել: Նամռոտ հայացքով դպրոցական ուսուցիչների հայացքները կսկսեն ավելի շատ ինձ հետևել:

-Սերյոժա, շուտ դուրս մի արի դասերից պարապմունքիդ պատճառով։

-Ախր մնամ ի՞նչ անեմ, ֆիզկուլտ պարապելու փոխարեն պարապմունքս կկրկնեմ։

-Հա, հա, հաստատ մի բան գիտեմ էլի, որ ասում եմ:

Եվ այսպես, մնում է ավարտել դպրոցը, ընդունվել ու անցնել առաջ:

vahe stepanyan

Հանկարծակի աշուն

Աշուն։ Ես զգացի, որ աշուն է միայն այսօր։ Այսօր, երբ ոչինչ չկասկածելով, բացեցի աչքերս, սովորականի պես, սովորականի պես 23 վայրկյան նայեցի խունացած առաստաղիս  երկնագույնին։ Հետո, երբ անցավ 23-րդ վայրկյանը, սովորականի պես վեր թռա։ Բայց չանցավ երևի մի լրիվ վայրկյան, ու ես նորից պառկած եմ՝ վերմակիս մեջ կուչ եկած։

Անսովոր էր։ Ախր, մրսեցի։ Քանի ամիս չէի մրսել։ Մրսեցի , որովհետև աշնանային սառն ու թարմ օդը լցվում էր սենյակս իմ կոտրված ապակիներով պատուհանից։ Ամռանն էր կոտրվել։ Չէ, կներեք, գարնանը՝ մայիսի վերջին։ Գիժ քամին էր, էլի։ Ու ես մինչև հիմա ականջ չդրեցի ոչ մեկին ու մնացի փակվող փեղկերով, բայց իրենից անկախ, միշտ բաց պատուհանով։

Էդպես էլ էդ պատուհանից ներս մտած սառը օդը «արմունկով բզեց կողքիցս» ու պարզ լսվող, հոգնած ձայնով ասաց.

-Վահե, այ, Վահե։

-Հը՞։

-Տես, աշուն ա։

Տաքացա։ Մարմնիս կծիկը բացվեց։ Ու հետո լավ զգացի։ Շատ լավ։ Ես արթուն եմ ժամը 6-ին։ Կարող եմ հանգիստ 2 ժամ էլ քնել։ Կամ պառկել ու մտածել։ Էնքա՜ն մտածելու բաներ կան…

Մտածեցի աշնան մասին։ Հետո գաղտնի ուրախացա, որ աշունը նոր է սկսվել։ Վերջապես հաճույքից ժպիտ ձգվեց դեմքիս, երբ հասկացա, որ իմ հոկտեմբերին դեռ 2 շաբաթ էլ կա։ Ոտքս դուրս կախեցի վերմակիս տակից ու նորից զգացի. հա, էլի, իրոք որ: Աշուն է, որ կա։ Աշուն, որին ես սպասել եմ։ Գիտեք` ինչո՞ւ։ Որ մրսեմ …

narek babayan

Աղվերանի մեդիա ճամբար. Սենց էլի

Բարև։ Եթե դու կարդում ես այս նյութս, ուրեմն դու կամ ուղղակի 17-ի հետևորդ ես ու հանդիպել ես այս նյութիս, կամ էլ իմ ծանոթներից ես, ով ինձ հարցրել է, թե ինչի մասին էր մեր ճամբարը, ոնց անցավ ու ինչ արեցինք, ես էլ ալարելով պատասխանել, ասել եմ, որ գաս ու կարդաս  այս նյութս։ Դե, կամ էլ երկուսը մեկում։

Սկսեմ դրանից, ինչը բոլորը գիտեն։ Մեր ճամբարի նպատակը սաներին ավելի հմտացնելն էր ֆոտոյի, կինոյի ու լրագրության մեջ։ Դե, դա ճամբարի չոր ու ցամաք սխեման է։ Իրականում ճամբարը մեզ երևի ամեն ինչ տվեց։ Այսպես ասած՝ կատարելագործեց մեզ։ Իմ կարծիքով, դրա համար մեզ ամենաշատը պետք էր ուղղակի շփվել ուրիշ մարդկանց հետ, ինչը «Մանանա» թիմը լիովին ապահովեց։ Դե, հո մենակ էդ չէ՞ր, սենց որ խոսեմ, մի գիրք կգրեմ, կդառնամ գրող, ողջ կյանքս ինձ կտամ գիրք ու գրչին, ազատ ժամանակ չեմ ունենա։ Այնպես որ, իմացեք. անմոռանալի լավ էր, ում հասնեմ, պատմելու եմ,եթե չալարեմ էլի։

Դե լավ, երկար չծավալվեմ, խոսելս չի գալիս։ Կարոտում եմ բոլորին ու ամեն ինչ՝ սկսած միստիկ Պ տառից, ավարտած մեր սենյակակից տղաներով։ Էհ, ինչ արած։ Հո հավերժ չէ՞ր լինի էս ամենը։ Մի օր պիտի ավարտվեր, էլի։ Գնամ սրտաճմլիկ «փոստեր» անեմ` նվնվանք։

Ցախի սեզոնն ու Happy New Year-ը

-Նար, արագ հել Դավոյենց տուն, մի 5 «կուբ» ցախ կա, պիտի դասավորենք։

Այս խոսքերը վկայում էին մե գյուղում ամենակոշտ, փշոտ ու ծանր երևույթներից մեկի՝ «ցախի սեզոնի» գալստյան մասին։ Դե, երևի գիտեք` դա ինչ է։ Գյուղացիները ցախ են գնում, որ ձմռանը վառարանների օգնությամբ տունը տաքացնեն: Կտրում են այն, հետո կոտրում ու դասավորում։

Լուսանկարը` Նարեկ Բաբայանի

Լուսանկարը` Նարեկ Բաբայանի

Մեր ընկերության մեջ մի այսպիսի ավանդույթ կա․ ամեն ցախի սեզոնի հերթով գնում ենք իրար տներ ու կոտրում եղած ցախը։ Դե, ինչպես ասացի՝ առաջինը Դավիթենց տունն էր։ Ցախն արդեն կոտրած էր, մնում էր տանել այն նկուղ ու գեղեցիկ դասավորել։  Բանվոր-մինիոնների պես բաժանվեցինք 3 խմբի, ամենքում` 2 հոգի։ Դե, քանի որ ցախը պետք էր գեղեցիկ դասավորել, ապա ես դասավորող չդարձա։

Լուսանկարը` Նարեկ Բաբայանի

Լուսանկարը` Նարեկ Բաբայանի

Դե, ցախ տանող էլ ինձնից դուրս չի գա, դարձա բարձող։ Մենք ցախը լցնում էինք «դաշկաները», վարորդները այն հասցնում էին նկուղ, իսկ մեջներիցս տետրիսի չեմպիոնները դասավորում էին ցախը պատի տակ։

Լուսանկարը` Նարեկ Բաբայանի

Լուսանկարը` Նարեկ Բաբայանի

Հերթական անգամ ցախը բարձեցինք, ու մինչ վարորդների վերադարձը, նստեցինք պատի ստվերի տակ։ Բավական ժամանակ կար մտածելու, թե ինչու են ոչխարները ոչխար, կա՞ արդյոք կյանք շարժասանդուղքի մյուս կողմում և այլն։ Այդ հարցերից մեկն էր, թե ե՞րբ մեր գյուղում գազ կլինի։ Մտածելով դա, ես հիշեցի, որ վառելիքը պետք է ձմռանը չմրսելու համար։ Հիշեցի ձմեռը, հետո հիշեցի Նոր տարին, հետո` Ձմեռ պապիկին, հետո` նվերները: Հետո հիշեցի, որ արդեն մեծ եմ, ի՞նչ նվեր: Տխրեցի, նորից հիշեցի Նոր տարին ու մտքումս սկսեցի երգել Նոր տարվա մասին ամենահայտնի երգը։ Դե, երգելը մի քիչ հարաբերական է ասված։ Ուղղակի կրկներգից երեք բառ էի կրկնում։ Հիշեցի, որ ինձ բախտ է շնորհվել ունենալ մարդկության հանճարեղ գլուխգործոց՝  հեռախոս։ Դրեցի Abba խմբի հանրահայտ Happy New Year երգն ու սկսեցի վայելել։ Քիչ անց կրկներգի պահին լսեցի տղերքի բեք-վոկալը․

-Վա՜խ։

Փաստորեն մենակ ես չէի կարոտել տոներին։ Տղերքը մի պահ շեղվեցին գործից ու սկսեցին պարել երգի տակ: Ես նրանց հիշեցրեցի, որ այս տարի արդեն մեծ ենք ու նվեր չենք ստանալու։ Բոլորը լրջացան ու անցան գործի։

Հ․Գ․ Տղերք, երեկ ցախ ենք բերել։ Պատրաստ եղեք, շաբաթ կամ կիրակի կոտրում ենք։

lilit hovhannisyan

Ես Լոլոն եմ

Որքան էլ զարմանալու լինի, բայց ես Լոլոն եմ: Այո, մի զարմացեք, եղբայրս՝ Խաչիկը,  ինձ այդպես էր դիմում, երբ  դեռ երկու տարեկան էր: Սկզբում դա ինձ նյարդայնացնում էր , բայց հետո հասկացա , որ հազիվ է կարողանում բառերն իրար միացնելով որևէ բան հասկացնել մեզ: Արդեն անցել է յոթ տարի, իսկ ես կարելի է ասել, հպարտությամբ եմ հիշում այդ պատմությունը: Քանի որ այդ օրվանից ինձ իմ բոլոր բարեկամները Լոլո են կանչում:

Երբ ես նոր էի ծնվել,  քույրս՝ Լուսինեն,  շատ էր ուրախացել և հետաքրքրասեր հարևանների հարցին, թե ինչ է ծնվել, պատասխանում էր.

-Ինձ քուրիկ ա ծնվել: Իմ նման ա, բայց ինձանից մի քիչ սպիտակ…

Ու հենց քույրս էլ ընտրել է իմ անունը՝ Լիլիթ: Ունեմ շատ տաղանդավոր քույր՝ երգող, պարող, նվագող, ասմունքող, մի խոսքով, ինչպես ասում են` ձեռքի շնորհքով: Ինձ շատ  է օգնում, խորհուրդներ տալիս ու, ամենակարևորը, ազատ ժամանակը տրամադրում է ինձ` սովորեցնելով անգլերեն: Իսկ հիմա նա ուսանող է, և մեր պարապմունքները ցավոք հետաձգվում են: Ինձ պատմում է բազում պատմություններ մանկությունից, բայց իմ հիշողության մեջ լավ տպավորվել է միայն մեկը:

Չորս տարեկան հասակում իմ քնելուց անմիջապես հետո նա իջնում էր բակ խաղալու: Շատ երկար էր մնում բակում: Իսկ ես արթնանալով, վազում էի պատուհանի մոտ ու կանչում.

-Աղչի, խայտառակ, արի տուն…

Ու բոլոր տատիկները բակում նստած սկսում էին ծիծաղել:

Ոչ ոք չի կարող փոխարինել ծնողներիս, մայրիկիս՝ Նարինեին ու հայրիկիս՝ Մանուկին: Մայրս ասում է, որ ես շատ խելոք եմ եղել փոքր ժամանակ: Անգիր իմացել եմ ռեժիմս: Քնելու ժամին ասել եմ.

-Մամ, քնիս ժամն ա, գնամ` քնեմ…

Քնել եմ ու թողել, որ մայրիկս իր գործերն անի, վերջացնի: Պատմում է նաև, որ ես շատ  արագաշարժ եմ եղել: Ամբողջ օրը վազել եմ, թռվռացել ու քայլել եմ բազմոցի ու բազկաթոռի վրայով, փչացնելով բոլոր բազմոցներն ու բազկաթոռները: Հայրիկիս բջջայինի մեջ մինչև հիմա  կա իմ պարերի տեսանյութերը, ու երբ նայում եմ, անկեղծ ասած, ինձ լավ եմ զգում:

Ես ու քույրս մեր բակի պարուհիներն էինք, ու պարելուց հետո բոլորը մոտենում էին ու համբուրում: Միայն այդ պահը ինձ դուր չէր գալիս: Ես էլ եմ սիրում երգել, պարել, նվագել, նկարել և այդ ամենը անում եմ մեծ հաճույքով, քանի որ յոթ տարի հաճախել եմ երաժշտական դպրոց` դաշնամուրի բաժին, յոթ տարի հաճախել եմ պարի, յոթ տարի երգել եմ և այդպես շարունակ:

Sona Tumanyan

Մի քիչ իմ մասին

Ես Սոնան եմ ` Մալիշկայից: Ես ծնողներիս առաջնեկն եմ, բայց չեմ ստացել տատիկիս անունը, պապիկս ինձ անվանել է Սոնա, ինչպես մեր պատմության ուսուցիչն է ասում ` Երազիկ: Ես ինձ համարում եմ բարի, անկեղծ և ինչ-որ տեղ լուրջ անձնավորություն, բայց անկեղծ ասած, չեմ սիրում լուրջ մարդկանց: Ունեմ շատ նախասիրություններ: Շատ եմ սիրում նկարել, բայց ոչ դիմանկարներ, ավելի նախընտրում եմ առարկաներ պատկերել, բայց ոչ արտանկարել: 

Երաժշտություն: Երաժշտությամբ ապրում եմ: Լսում եմ տարբեր ոճի երաժշտություն, բայց ոչ ռոքը, դա տանել չեմ կարողանում: Այնքան եմ տարվում երաժշտությամբ, որ անգամ դասերս երգելով եմ սովորում: Բաց չեմ թողնում «Բլեք Սթար»-ի իմ սիրած խմբի կատարումները: Ես բնավորությամբ հանգիստ մարդ եմ, բայց երբ, այսպես ասած, նստում են ականջիս կամ անընդհատ անունս տալով կանչում են, արդեն հունից դուրս գալով բարկանում եմ: Չեմ սիրում քաոսային և լարված իրավիճակներ, փորձում եմ դրանցից հեռու մնալ:

Կռվարար չեմ, վեճեր չեմ սիրում, բայց երբ դրանք տեղին են, սիրում եմ ուղղակի կողքից նայել և վերջում բարձրաձայնել կարծիքս: Խորհուրդներ չեմ սիրում տալ, երբ չունեն դրանց կարիքը: Սիրում եմ, երբ վեճերից հետո, ունենալով խորհրդի կարիք, մոտենում են: Դե ես էլ միշտ պատրաստ եմ օգնել բոլորին:

Տարեվերջին, երբ երեխաներով հավաքվեցինք և կարծիքներ հայտնեցինք մեկս մյուսի մասին, հերթը հասավ ինձ, և Արթուրը միանգամից առանց մտածելու ասաց.

-Ախր, շատ բարի ես, է, Սոնա ջան:

Դե, ես մի քիչ կարմրեցի: Հե-հե… Կատակում եմ: Անկեղծ եմ, բայց  բոլորի հետ չէ, որ անկեղծանում եմ: Ես գաղտնիքներս պահում եմ իմ մեջ, քանի որ իմ հավատարիմ ընկերը դա իմ հոգին է:

Շատ կապված եմ ընտանիքիս հետ: Կյանքս առանց նրանց չեմ պատկերացնում: Առօրյաս չեմ կարող պատկերացնել առանց ֆիլմերի: Նախորդ նյութերում արդեն նշել եմ, որ ֆիլմերի մոլի երկրպագու եմ: Գրքեր կարդալ չեմ սիրում: Ավելի նախընտրում եմ ոչ պատմողական առարկաներ` ֆիզիկա, հանրահաշիվ, երկրաչափություն: Սիրում եմ համեղ կերակուրներ, դառը սուրճ, քաղցրակեր չեմ:

Դը, էլ ի՞նչ ասեմ, պան չմնաց ասելու:

vahe stepanyan

Պարզ՝ պարզի մասին

 

Գիտեք, բանը այն չի, որ պարզ բաները դուր են գալիս բոլորին, որովհետև հասկանալի են ու հեշտ են ըմբռնվում: Դե, լավ խոսքը «մի քիչ դրանում է, որ կա»: Եթե հեշտ ես հասկանում մի բանը, դրանից քեզ լավ ես զգում, էլի: Վերջիվերջո ինքնագնահատականդ էլ է բարձրանում: Բայց դա մի կողմ…
Է՜… Ես սխալ տեղից սկսեցի: Հլը` մի րոպե:
Ըհը:
Նախ ասեմ, որ ես պարզ բաներ շատ եմ սիրում: Դե որովհետև… Որովհետև ես էլ էդպիսին եմ: Ես սիրում եմ պարզ մարդկանց, պարզ բառեր, համարյա ամեն պարզը: Սիրում եմ պարզությունը և նախանձում… Նախանձում մարդկանց, ովքեր կարողանում են իրենց բարդ մտքերը արտահայտել` ինչպես դրանք կան: Ախր, եսիմ: Մեկը` ես, չեմ կարողանում: Եվ քանի որ իմ պարզ բառերը էլի չեն թողնում, որ իմ մտքերը արտահայտեմ, ես օրինակ բերեմ: Դե, որ հասկանալի լինի, էլի:
Գիտեք, չէ՞, վարդի մասին ինչքան երգեր, պատմվածքներ և նույնիսկ ամբողջ գրքեր կան: Մարդիկ նույնիսկ իրենց երեխաների անունն են դնում վարդ: Որոշները կարող են փիլիսոփայել վարդի մասին մի քանի հարյուր էջ, ներկայացնելով վարդի ամեն մի դետալը որպես մի փոքրիկ աշխարհ, որտեղ էլ իրենց հերթին հազարավոր գաղտնիքներ ու պատմություններ են թաքնված:
Դե, տեսեք: Ես ատում եմ վարդերը: Որովհետև վարդը ոնց ասեմ, է … Իրեն «քաղքենու» նման է պահում: Այն ուղղակի շատ բարդ է ինձ համար: Չեմ սիրում վարդի հոտը: Այն շատ նուրբ է ու տհաճ իմ քթի համար: Ես … Ես երիցուկներ եմ սիրում: Սովորական երիցուկներ: Մի՞թե երիցուկը հրաշք չի: Կանաչ ցողուն ու սպիտակ թերթիկներ: Ու ես ժամերով պատրաստ եմ նայել նրան (հա, հենց «նրան», ինձ համար երիցուկը իր չի) ու շնչել երիցուկի պարզ ու մի քիչ դառնահամ բուրմունքը: Ինչո՞ւ երիցուկի մասին գրքեր չկան: Որովհետև երիցուկը պարզ է: Բոլորի համար նույն ծաղիկն է, որ գուցե քոսոտ ու խղճուկ է թվում շատերի աչքերում: Բայց ախր, երիցուկից հիասքանչ ոչ մի ծաղիկ չկա: Է՜հ …
Հիմա էլ դնեմ` օրինակս բացատրեմ: Ես «երիցուկ մարդկանց» եմ սիրում: «Երիցուկ լինելը» էդ ամեն մարդու խելքի բան չի, է, ախր: Իսկ վարդ, եթե ոչ լինել, բայց գոնե ներկայանալը շատ հեշտ է: Ու ինձ համար կան երիցուկներ, որ հազարավոր վարդեր արժեն: Ու խոսքը ամենևին էլ ծաղիկների մասին չի, չնայած ինձ համար մի հատիկ երիցուկից գեղեցիկ աշխարհում մի էակ կա միայն, իսկ երիցուկի դառնահամ հոտից հաճելի միայն մի բուրմունք:
Թերևս իմ բառերը էլի չհերիքեցին միտքս արտահայտելու համար: Ախր, նրանք այնքան պարզ են` խոսելու պարզության մասին:

Արա, դե ասի էլ, էլի… Իմ խելքի բանը չի: Ինչի՞ սկսեցի գրել…

nane davtyan

Երազել կարող են բոլորը

Ես չեմ պատկերացնում մի մարդու, ով երբեք չի երազել ինչ–որ բանի մասին: Երազելու համար միայն պետք է փակվես սենյակում, և ամեն ինչ պատրաստ է: Երազել կարող են բոլորը, բայց պետք է երազանքներդ դարձնես իրականություն, եթե քո երազի մեջ հեքիաթի հերոսուհի կամ այլմոլորակային չես:

Մայրս ասում է, որ ես փոքր տարիքում երազել եմ ունենալ սեփական ինքնաթիռ: Դե, դա մի քիչ անհավանական է, բայց անհնարին ոչինչ չկա: Հիմա էլ աստղադիտակ եմ ուզում ու մի մեծ տանիք (աստղերը դիտելու համար): Շատ եմ սիրում երկինքը՝ հատկապես մայրամուտին:

Գուցե մի օր իմ սեփական ինքնաթիռով կթռչեմ հեռուներ, կամ էլ կդառնամ աստղագետ: Դե սա էլ երազանքներիս հերթական պոռթկումն էր, որ ուզեցի հանձնել թղթին:

Բայց անկախ ամեն ինչից, մի դադարեք երազել…