Սիսիանի բրուտանոցը

 

Արդեն 10 տարի է, ինչ իմ ծննդավայրում` Սիսիան քաղաքում, գործում է բրուտանոց: Բրուտանոցում պատրաստում են զանազան կենցաղային իրեր, որոնց օգտագործումը հաճելի է բոլոր կանանց, զարդեր աղջիկների համար, ինչպես նաև տոնածառի խաղալիքներ:

Վարպետ Վահագն Համբարձումյանն ասում է, որ Սիսիանի կավն ունի լավ որակ և հաճելի գույն: Բրուտանոցը իր ակտիվ գործունեությունը ծավալում է ամռանը, վարպետ Վահագնը ասում է` պատճառն այն է, որ ամռանն ավելի շատ զբոսաշրջիկներ կան: Վարպետը հավատարիմ է ավանդական բրուտագործությանը և պահպանում է ազգայինը: Սափորների և կուլաների արտաքինը կրկնօրինակում է պեղումներից հայտնաբերվածներից:

Չնայած վարպետ Վահագնը հավատարիմ է ավանդույթներին, սակայն չի վախենում նորամուծություններից: Նուրբ հայկական մանրանկարչության զարդանախշերի կողքին ստեղծվում են սևամորթ գեղեցկուհիները, կախազարդ ոչխարները, հորոսկոպի նշանները, ինչպես նաև ոչ ավանդական գինու սափորները, որոնց հեղինակն ինքն է:

Իր փոքրիկ արվեստանոցում նա սովորեցնում է անապահով ընտանիքների երեխաներին կավի հետ աշխատել: Պատահաբար տեսնելով, որ երեխաները դրսում ցեխի հետ խաղալիս նմանակում են իրեն, բերեց իր մոտ անվճար սովորելու:

Վարպետ Վահագը փափագում է, որ Հայաստանում զարգանա գրեթե մոռացված արվեստը: Դա է վկայում այն փաստը, որ նա Հայաստանի գրեթե բոլոր մարզերում մասնակցում է փառատոններին և ցուցադրում իր աշխատանքները, իսկ ցանկացողներին սովորեցնում կավի գաղտնիքները:

Շատերը զարմանում են, թե ինչպես է կավի մասնագիտական գաղտնիքները սովորեցնում ուրիշներին: Այդ հարցին նա ժպտալով պատասխանում է, որ իր երազանքն է հայկական բրուտագործության զարգացումը Հայաստանում և աշխարհում: Նա նաև դասավանդում է Դարբաս համայնքում և ունի իրեն արժանի սաներ: Դարբասցի Վազգենը արդեն իրենց համայնքում է սպառում իր կավե աշխատանքները:

Ես ինքս կավից պատրաստված իրերը շատ մեծ հաճույքով եմ օգտագործում և կցանկանայի, որ իմ մյուս հայրենակիցները նույնպես գնահատեն կավն ու օգտագործեն կավե իրերը: 

gohar zaqaryan

Միգրացիան փոխեց իմ կյանքը

Երկու ամիս առաջ շարադրության մրցույթ հայտարարվեց «Միգրացիան փոխեց իմ կյանքը» վերնագրով: Գրեցի և ուղարկեցի՝ հույսով, որ կհաղթեմ: Անցավ մեկ շաբաթ: Տնօրենը հրավիրեց իր սենյակ և ասաց, որ հաղթել եմ և հաջորդ օրը պետք է գնամ մրցանակաբաշխությանը մասնակցեմ: Ուրախությանս չափ ու սահման չկար

Այսօր ուզում եմ  ներկայացնել իմ շարադրությունը: Հուսով եմ ձեզ դուր կգա:

Վաղ առավոտ էր: Կիրակնօրյա այն առավոտներից մեկը, երբ մեր ամբողջ ընտանիքր լարված աշխատանքային շաբաթվանից հետո վաստակած հանգիստն էր վայելում… Սենյակում պառկած օրվա պլաններս էի կազմում ու գոհ ժպտում այն մտքից, որ այսօր դպրոց չեմ գնա: Հյուրասենյակից լսվող ձայները քիչ-քիչ բարձրացան: Ծնողներս ու պապս էին վիճում: Հայրս ինչ-որ բան էր փորձում համոզել պապիս, բայց վերջինս համառորեն իրենն էր պնդում:

-Ախր, ա՛յ պապ ջան, ասում եմ, էլի, ընկերս է, լավ մարդ է, տես` ինքն ինչ լավ է ապրում, մենք ինչո՞վ ենք պակաս նրանից:

-Հեռվից միշտ էլ ուրիշի ունեցածը լավն է թվում: Ի՞նչ գիտես, թե ինչ գնով է հասել էդ ամենին: Մեղք եք, օտար հողում ի՞նչ տուն, ի՞նչ երջանկություն, ի՛նձ լսիր, գուցե և մեծ եմ արդեն, բայց կյանքում շատ բան եմ տեսել: Պետք չի, որդի՛: Ամեն ինչ չի, որ փողով կգնես…

Ես գլուխս մտցրի վերմակի տակ. «առավոտ շուտ էլի սկսվեց»…

Արդեն քանի օր է, ընտանիքս անհասկանալի վեճերի մեջ էր: Ծնողներս որոշել էին մեկնել երկրից: «Դա դավաճանության պես մի բան է»,- ասում էր պապս:

Ես չգիտեի` ինձ համար լա՞վ էր, թե՞ վատ: Հետաքրքիր էր լինել օտար երկրում, բայց մյուս կողմից էլ՝ մեր տունը, տատը, պապը, բակի ընկերները, դպրոցը…

…Ինքնաթիռը օդում ասես ճախրում էր: Ծնողներս գոհ էին:

Իջանք ինքնաթիռից: Հայրիկս օտար մարդկանց ամեն կերպ փորձում էր համոզել, որ մենք վատ էինք ապրում…

Գլխիս մեջ պապիս խոսքերն են, որ ինձ հանգիստ չեն տալիս… Ամոթից, թե զայրույթից կարմրել եմ…

Հայրիկի նկարագրած մեծ տունը չկար, մայրիկի ասած առաջադեմ մարդիկ էլ չկային…

Դրսում տխուր էր՝ երեխաները մեզ չէին մոտենում, մարդիկ անտարբեր ու խորթ հայացքներով էին, օտար լեզուն, անհասկանալի արտահայտությունները: Ավելի լավ էր մնալ տանը… Ծնողներս միշտ լուռ էին, կամ խոսում էին առանձին, ցածրաձայն… Ես հաճախ էի հիշում պապին ու տատին… Ախր, արդեն ծեր են, ո՞վ է օգնելու նրանց:

Հայրիկը աշխատանք ուներ, նա ուշ էր տուն գալիս ու շատ շուտ գնում, նույնիսկ հաճախ չէինք տեսնում նրան: Կորել էր մեր ընտանեկան ջերմությունը:

Երկու տարի էր անցել, ինչ թողել էինք մեր երկիրը, բայց ոչ հայրս, ոչ էլ մայրս չէին գտել իրենց երազած փառահեղ կյանքը, քաղաքակիրթ միջավայրում ապրելու նրանց երազանքը այդպես էլ իրականություն չէր դարձել:

Վերջապես հայրս մի երեկո հայտարարեց.

-Գնում ենք տուն:

Ես ուզում էի ուրախությունից ճչալ, բայց չգիտես ինչու, սկսեցի լաց լինել:

Երբ երկար բաժանումից հետո ոտքս դրի իմ երկրի հողին, մի տեսակ հպարտությամբ լցվեց հոգիս, ուզում էի գրկել արաջին պատահած մեկին ու ասել, որ սիրում եմ իրեն, որ այս երկրի տերը ես եմ, որ այստեղ ես «ես» եմ:

Տատի ձեռքերը թուլացան ու խնձորը թափվեց փեշից, պապը մի պահ կարկամեց: Նրանք դողացող բազուկների մեջ առան ինձ…

Հայրս իր լայն թևերի մեջ առավ ծերացած պապիս կորացած ուսերն ու ասաց.

-Ճի՛շտ էիր, հայրի՛կ, ամեն ինչ չէ, որ փողով կառնես…

Կային ժամանակներ

Լուսանկարը` Վահե Ստեփանյանի

Լուսանկարը` Վահե Ստեփանյանի

Ես եմ: Ավելի ճիշտ, ես եմ 5 տարի առաջ: Նստած իմ գրասեղանի կողքին դաս եմ սովորում: Ի դեպ, տարիների ընթացքում ես իմ դաս սովորելու «ֆանտաստիկ» հատկությունը, չգիտես ինչու, կորցրեցի: Երևի այդ «ունակությունը» մնաց 7-րդ դասարանի դասագրքերից մեկի մեջ, և ես այնպես էլ այն հանձնեցի գրադարան: Ինչևէ: Նստած եմ գրքերի կույտի առաջ՝ գլուխ ջարդելով ինչ-որ խնդրի վրա:
Ճիշտն ասած, չեմ հիշում մեր հին հեռախոսի ձայնը: Բայց դա կարևոր չի: Այն ուղղակի «ծըլնգաց», «տուլուլուտ եղավ» կամ ուղղակի զնգաց: Ես համոզված լինելով, որ դա իմ ընկեր Մհերն է, բղավեցի քրոջս.
-Մի՛ գնա, մեկ ա ինձ են ուզելու:
Բայց քույրս արդեն վերցրեց: Մի 2 բառ խոսեց ու կանչեց.
-Վահե, արի՛, Մհերն ա:

Ու ես` «տեսա՞ր, որ ասում եմ, լսի» հայացքով նայեցի քրոջս ու վերցրի լսափողը:
-Մհեր:
-Հա, ցավ,- դե սա մեր ողջունելու ձևն էր:
-Ախպերական, մենակ չասես` մայրենիի համար ես զանգե:
-Մայրենիի համար եմ զանգե: Բանան: Երկրորդ հատորի մեջ նայի:
-Լավ կայնի` հեսա եկամ:
Հիմա կասեք` էս ինչ անիմաստ երկխոսություն էր: Ասեմ: Մեզ հանձնարարված էր բանանի մասին տեղեկություններ գրել, իսկ Մհերն ընդամենը հուշում էր, թե որ հատորում կլինի մեզ հարկավոր ինֆորմացիան: Ինչի՞ հատորում:  ՀՍՀ-ի ՝ Հայկական Սովետական Հանրագիտարանի: Հա: Էն մեծ կանաչ գրքերն էլի, որոնց մի հատը երկու կիլո ա:
Գնացի գրապահարանի կողմը: Ահա շարված են 13 հատորներն այն գրքի, որը ժամանակին շատերի «Վիկիպեդիան» էր:
Քաշեցի երկրորդ հատորը ու զգուշորեն կտրեցի գրապահարանից, որովհետև այդ ժամանակ գիրքն ինձ համար բավականին ծանր էր: Արագ թերթեցի այն ու գտա բանանի մասին ինֆորմացիան:
-Մհե՛ր, ստեղ ե՞ս:
-Հա, թելադրի:

Լուսանկարը` Վահե Ստեփանյանի

Լուսանկարը` Վահե Ստեփանյանի

Հա. ես ինձ հարուստ էի զգում, որ ունեմ այդ 13 հատորանոց գանձը: Ու ավելի հարուստ էի զգում, երբ ինձ խնդրում էին օգտվել դրանից:
Ու ես հանձն առնելով ընկերոջս օգնելու պարտավորվածությունը, շաբաթը մի քանի անգամ հեռախոսով նրան էի թելադրում մեր տնային հանձնարարությունները:
-Լավ, բոլ ա, ապրես: Վաղը կտեսնվենք, հաջող:
-Հա, ցավ,- արդեն ես «հրաժեշտի խոսքեր» ասացի նրան:
Ուզեցի գիրքը դնել տեղը, բայց հիշեցի, որ ես էլ չեմ գրել:
Ու երկու կիլոյանոց գանձը քարշ տվեցի գրասեղանիս մոտ…

Ջերմուկի թիվ 2 արվեստի դպրոցում

Լուսանկարը` Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը` Նանե Եղիազարյանի

Ջերմուկի Ձախափնյակ թաղամասում է գտնվում թիվ 2 արվեստի դպրոցը: Իմ հասակակիցներից շատերն են դասերից հետո շտապում այնտեղ: Այսօր որոշեցի ձեզ ներկայացնել մեր դպրոցըփոքրիկ հարցազրույցների և լուսանկարների միջոցով:

Հարցազրույց Ջերմուկի արվեստի դպրոցի տնօրեն Խաչիկ Ենոքյանի հետ 

-Ե՞րբ է ստեղծվել դպրոցը և ի՞նչ պատմություն ունի:

-Ջերմուկի արվեստի դպրոցը ստեղծվել է 1969 թվականին, իսկ մեր Ձախափնյակի դպրոցը առանձնացել է և գործում է 1995 թվականի սեպտեմբերից և կոչվում է Ջերմուկի արվեստի համար 2 դպրոց: Դպրոցն ունի երկար պատմություն: Կարող եմ ասել, որ դպրոցը առաջ շատ վատ պայմաններում էր գտնվում, տեղակայված էր բնակելի շենքի երկու մուտքերում՝ տարբեր բնակարաններում էինք դասերը անցկացնում, որը հարմար չէր ո՛չ ուսուցանելու համար, ո՛չ աշակերտների համար:

Լուսանկարը` Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը` Նանե Եղիազարյանի

-Քանի՞ աշակերտ և ի՞նչ բաժիններ ունի դպրոցը:

-Այսօրվա դրությամբ դպրոցն ունի 196 աշակերտ: Դպրոցն ունի հիմնականում բոլոր բաժինները, թվեմ երաժշտականները՝ դաշնամուր, ջութակ, կիթառ, քանոն, շվի, դուդուկ, կլառնետ, ակարդեոն, ոկալ, դհոլ: Եվ ունենք նաև պարի և կերպարվեստի բաժիններ: Պարարվեստում դասավանդում են  դասական, հայկական, ժամանակակից, իսկ կերպարվեստում՝ համարյա նրա բոլոր ճյուղերը՝ նկարչություն, ծեփագործություն, փորագրություն և այլն:

-Հատկապես արվեստի ո՞ր ճյուղում ունեք շատ նվաճումներ:

-Ես կասեի նվաճումը այն է, որ այսօր դպրոցի ուսուցիչների գրեթե 80%-ը մեր դպրոցի շրջանավարտներն են, և ես հպարտանում եմ, որ ես էլ եմ այս դպրոցի շրջանավարտ, և առաջի՛ն շրջանավարտն եմ: Անդրադառնամ հարցին՝ նվաճումը այն է, որ հիմա ես շատ հպարտ եմ, որովհետև մեր դպրոցի շրջանավարտներից շատերը թե՛ արտերկրում, թե՛այստեղ բեմերում են հանդես գալիս: Անուններով չեմ ուզում նշել, որովհետև գեղեցիկ չի լինի, եթե մեկին նշեմ, մյուսին` մոռանամ:

Լուսանկարը` Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը` Նանե Եղիազարյանի

-Առա՞ջ էին աշակերտները շատ, թե հիմա, և ինչո՞ւ:

-Իհարկե հիմա՛: Առաջ աշակերտների թիվը հասնում էր 80-85, ամենաշատը` 100, բայց հիմա, ինչպես նշեցի 196 է, և հուսով եմ, որ դեռ ավելի կշատանա:

-Իսկ մասնագետները Ջերմուկի՞ց են, թե՞ այլ տեղերից են գալիս:

-Հիմնականում Ջերմուկից են, մեր շրջանավարտներն են, բայց ունենք այլ տեղերից էլ. 24 ուսուցիչներից 3 կամ 4 մասնագետ:

Երեխաները մեծ հաճույքով են հաճախում դպրոց: Ասեմ` ինչու, որովհետև եթե հաճույքով չգան, սա վճարովի դպրոց է, ինձ թվում է, որ ոչ մի ընտանիքի մայր կամ հայր հենց այնպես գումար քամուն չեն տա, որպեսզի իր երեխան աչուզենալով գա դպրոց:

-Որպես արվեստի դպրոցի տնօրեն, ի՞նչ կառաջարկեիք անել, որպեսզի երեխաների հետաքրքրությունը դեպի արվեստը ավելի մեծանար:

-Ես արդեն մի քանի տարի է, ինչ պայքարում եմ դրա համար: Ջերմուկ քաղաքը մեկուսացած է, ծայրամաս է, և նրանից այն կողմ էլ ոչ մի բան չկա: Այս դեպքում ակնհայտ է, որ քաղաքը տուժում է: Երեխաները մինչև հիմա չգիտեն, չեն տեսել  մեր հայտնի երաժիշտներին ու երգիչներին, իսկ դա շատ է ազդում մեր երեխաների ճաշակի վրա: Ջերմուկում կուլտուրայի օջախ, տուն չունենք, որպեսզի մեզ մոտ էլ համերգներ կազմակերպվեն, ներկայացումներ, թատրոն գա մեզ մոտ, որպեսզի երեխաները շփվեն ժամանակակից արվեստի հետ: Նրանք Ջերմուկի միայն մի քանի տներն են տեսնում, նույն առօրյան, նույն դպրոցը… Ես չէի ուզի այդպես լիներ, որովհետև Ջերմուկում զբաղվելու տեղ շատ քիչ կա, կրկնում եմ` շա՜տ քիչ:

***

Լուսանկարը` Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը` Նանե Եղիազարյանի

Հարցազրույց ջութակի և կիթառի ուսուցիչ Աստղիկ Սամսոնյանի հետ 

-Ջերմուկցի երեխաները սիրո՞վ են ընտրում ջութակի բաժինը:

-Քանի որ ջութակ նվագելը շատ բարդ է, դրա համար սկզբում լավ մտածում են, բայց եթե գալիս են, ուրեմն սիրով, որովհետև եթե չսիրեն, չեն կարողանա լիարժեք տիրապետել գործիքին:

-Քանի՞ աշակերտ ունեք:

-Ունեմ ութ աշակերտ, որոնցից երեքը հաճախում են ջութակի, իսկ մնացած հինգը կիթառի բաժին:

-Ի՞նչ կասեք, երեխաները հեշտությա՞մբ են սովորում տվյալ գործիքներին տիրապետել:

-Դե, ինչպես նշեցի, ջութակ նվագելը շատ բարդ է: Այն համարվում է ազնվագույն գործիք: Կա այսպիսի մի ասացվածք. «Ջութակը գործիքների թագուհին է, իսկ դաշնամուրը՝ թագավորը, և նրանք միասին շատ գեղեցիկ են հնչում»: Կիթառը համեմատած ջութակի հետ ավելի հեշտ է նվագել: Բայց ամեն գործիք ունի իր դժվարությունները, և մենք` ուսուցիչներս, պիտի աջակցենք երեխաներին դրանք հաղթահարել և առաջ շարժվել:

-Ի՞նչ խորհուրդ կտաք այն երեխաներին, ովքեր չկարողանալով տիրապետել գործիքին, միանգամից հուսահատվում են ու թողնում ուսուցումը:

-Բոլոր երեխաներին թվում է, թե առաջին իսկ դասից պետք է նվագեն այնպես, ինչպես լսել են հեռուստացույցով, կամ համերգների ժամանակ: Բայց երբ տեսնում են, որ չեն կարողանում, ճիշտ է, սկզբից հիասթափվում են, բայց մեր ուսուցիչների ջանքերի շնորհիվ նրանք հասկանում են, որ երկար աշխատանքից հետո անպայման կհասնեն արդյունքի:

Լուսանկարը` Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը` Նանե Եղիազարյանի

-Դուք ունեցե՞լ եք այդպիսի աշակերտներ:

-Այո, ունեցել եմ: Մի երեխա եկավ ինձ մոտ կիթառի դասընթացների: Մեկ-երկու դասից հետո էլ չեկավ: Իմ կարծիքով նա ուզում էր իմանալ, թե ինչ է կիթառը:

-Նվաճումներ ունեցե՞լ եք:

-Այո, իհարկե: Քանի որ այս բաժինները դպրոցում նոր են բացվել, մենք դեռևս ունենք մեր տաղանդավոր Ալինայի և նրա ջութակի շնորհիվ վաստակած մեկ պատվոգիր: Բայց ես և իմ աշակերտները չենք հուսահատվում, և պարապում ենք, որպեսզի հասնենք նորանոր հաջողությունների:

***

Հարցազրույց պարի ուսուցիչ Արարատ Հակոբյանի հետ

Լուսանկարը` Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը` Նանե Եղիազարյանի

-Քանի՞ տարի է, ինչ աշխատում եք որպես պարի ուսուցիչ, և ինչպե՞ս ստացվեց, որ ընտրեցիք հենց այս մասնագիտությունը:

-Որպես պարի ուսուցիչ աշխատում եմ 38 տարի: Դե, բախտի բերմամ այնպես է դասավորվել, որ շատ սիրելով պարողից դարձել եմ պարի ուսուցիչ:

-Միայն ա՞յս դպրոցում եք աշխատել:

-Ոչ, սկզբնական շրջանում աշխատել եմ Վայքի մշակույթի տանը, այնուհետև աշխատել եմ Ջերմուկի դպրոցում և դրանից հետո միայն տեղափոխվել եմ այստեղ՝ Ջերմուկի թիվ 2 արվեստի դպրոց:

-Ի՞նչ տարիքի երեխաներ են հաճախում:

-Մեզ մոտ հաճախում են 6 տարեկանից և սովորում են 7 տարի, բայց կուզեինք, որ մինչև 30-40 տարեկան մարդիկ էլ հաճախեին, որովհետև ինձ թվում է, լավ չի լինի, որ տղամարդը գոնե քոչարի պարել չկարողանա:

-Կա՞ն պարային խմբեր:

-Այո՛, իհարկե, ի՞նչ պարարվեստի բաժին առանց պարային խմբերի: Մենք ունենք պարային դասարաններ: Իմ յոթերորդ դասարանը հիանալի դասարան է, մեր հինգերորդ-վեցերորդ դասարաններն էլ են լավը, ու այսօր նրանք մեր դպրոցի պարծանքն են: Ցանկացած տեղ կարող ենք գնալ մրցումների: Գնացել ենք ու շատ մեդալներ, պատվոգրեր ենք բերել: Մեր պարի և՛ խմբերը, և՛ մենակատարները շատ մեդալներ ու պատվոգրեր են ստացել, պարգևատրվել են Մշակույթի նախարարի կողմից պատվոգրով:

-Ի՞նչ պարեր են պարում ձեր սաները:

-Մենք պարում ենք ժողովրդական պարեր, ազգագրական, ժամանակակից և այլ ազգերի պարեր:

-Պարային խմբերը Հայաստանից դուրս մրցույթներ մասնակցե՞լ են:

-Ոչ, քանի որ մենք հովանավոր չունենք, իսկ այստեղից արտերկիր գնալը շատ թանկ արժե: Ունեցել ենք հրավերներ, բայց գումարի հետ խնդիրների պատճառով չենք գնացել, և ինձ թվում է, որ չենք էլ գնա, եթե հովանավոր չգտնենք:

-Հե՞շտ է աշխատել երեխաների հետ, ովքեր իրենց առաջին քայլերն են անում պարարվեստում:

-Ցանկացած մասնագետ, ցանկացած մանկավարժ, եթե լավ հասկանա երեխաների հոգեբանությունը, ուրեմն այդ ուսուցիչը շատ հեշտ կաշխատի երեխայի հետ, իսկ եթե չհասկացավ՝ ոչ մի հաջողության չի հասնի իր բնագավառում: Բայց ինձ համար շատ հեշտ է: Առանց երեխաների ես իմ օրը, ընդհանրապես ինձ չեմ պատկերացնում:

***

Լուսանկարը` Նանե Եղիազարյանի

Լուսանկարը` Նանե Եղիազարյանի

Հարցազրույց Արվեստի դպրոցի սաներ Դիանա Սահակյանի և Դիանա Նիկողոսյանի հետ

-Ինչպե՞ս ստացվեց, որ սկսեցիր հաճախել երաժշտական դպրոց:

Դ.Ս. -Մի օր դպրոց եկան արվեստի դպրոցի ներկայացուցիչները և ասացին, որ պարի բաժնում ընդունելություն է սկսվել: Ես շատ ուրախացա, և երբ հասա մեր բակ, առանց տուն հասնելու դրսից մայրիկիս կանչեցի և ասացի, որ ուզում եմ գնալ պարի, իսկ նա ինձ ասաց, որ արդեն գրանցել է:

Դ.Ն. -Դպրոցում հայտարարություն էին անում, որ պարի բաժնում ընդունելություն է: Մայրիկս էլ ինձ գրանցեց, ու մինչև հիմա չեմ փոշմանել:

-Օգնո՞ւմ է ձեզ երաժշտությունը:

Դ.Ս. -Այո, իհարկե: Երբ ինչ-որ արարողության եմ գնում, ու սկսվում է պարելու ժամանակը, ես կարողանում եմ ինձ ամենալավ կողմից դրսևորել:

Դ.Ն. -Երաժշտությունը բոլորին էլ օգնում է, և ես էլ մտնում եմ բոլորի մեջ:

-Արդյո՞ք պլանավորում եք այս ուղղությամբ շարունակել ուսումը:

Դ.Ս. -Այս տարի ավարտում եմ պարս, բայց սիրողական այն կշարունակեմ, իսկ որպես մասնագիտություն՝ ոչ:

Դ.Ն. -Պարել շատ եմ սիրում, բայց իբրև մասնագիտություն չեմ ընտրի:

-Եթե հնարավորություն ունենայիք փոփոխություններ անել երաժշտական դպրոցում, ի՞նչը կփոխեիք:

Դ.Ս. -Առաջ միգուցե ինչ-որ բան փոխեի, բայց հիմա, երբ դպրոցը լիովին վերանորոգվել է, ոչինչ չեմ փոխի:

Դ.Ն. -Ինձ մեր դպրոցը շատ է դուր գալիս, և ես ոչինչ չէի փոխի:

Հարցազրույցը գրի առավ Նանե Եղիազարյանը

hasmik givargizyan

Սուրճը

Աղջիկները պետք է անեն այն ամենը, ինչ նրանց ասում կամ խնդրում են տանը, որպեսզի լավ տնային տնտեսուհիներ դառնան, և նույն կերպ դաստիարակեն իրենց երեխաներին: Ես լիովին ենթարկվում եմ այդ «Ոսկե օրենքին»:

-Հասոս, միատ կոֆե դիր` խմենք,- հիմնականում առաջինն ասում է հայրս, եթե մայրիկից շուտ է ինձ տեսնում:

-Պապ, լավ էլի, նոր եկա, կըլնի՞ Հայկանը դնի,- խեղճ աչքերով նայելով հայրիկիս, ասում եմ ես՝ փորձելով խղճահարություն առաջացնել և համոզել նրան: Բայց նայելով հայրիկի դեմքին, հասկանում եմ, որ պատասխանը իմ ցանկության հետ չի համապատասխանում:

Դե ինչ, անցնեմ գործի: Օգտվելով նրանից, որ թեյնիկը տաք է, տաք ջրով եմ պատրաստում՝ մի քանի անգամ խառնելով ու եռացնելով սուրճը (որ լավ եփվի ու համով լինի): Լցնում եմ բաժակներն ու մատուցում, բայց դեռ նոր էի սկուտեղը դատարկել, երբ դուռը բացվեց, և նոր հյուրեր եկան:

Դե, Հասմիկ ջան, նյարդերդ պինդ պահիր, էդպես էլ է պատահում: Նորից եմ սուրճ պատրաստում: Այս անգամ բախտս բերում է, ու էլ մարդ չի գալիս:

Մի անգամ տատիկս ասաց.

-Քո տրած կոֆեն քաղցրի, Հասո ջան,- այն դեպքում, երբ սուրճի մեջ բոլորովին շաքար չէի լցրել, և ես դա ընդունեցի որպես հաճոյախոսություն: Դա սուրճի հետ կապված իմ միակ լավ հիշողությունն է:

Ես օրվա մեջ միջինը 4-5 անգամ սուրճ եմ պատրաստում, այնպես որ, սիրելի աղջիկներ, դիմացեք, լավ տնային տնտեսուհի լինելու համար պետք է ամեն ինչ շատ լավ անել:

seryoja baboyan

Անձրև ի տվե

Ահա և առաջին արևոտ օրերը։ Վերջապես փողոցների ցեխային գոյացությունները և, մեր դեպքում, «ցեխալճերը» մասամբ չորացել են և չեն խանգարի մեզ ազատ տեղաշարժվել ու, ինչպես Վահեն է ասում, «պարկուրի» էլեմենտներ կիռարել։ Գյուղում կարծես կյանքը անցած լիներ իր բնականոն ընթացքին։ Փողոցները լեփ-լեցուն էին մարդկանցով, բոլորի դեմքից կարծես թե վերացել էր այն սառած հայացքը, որը 15 աստիճան ցրտից էր առաջացել։ Մայրիկների ուրախությանը չափ ու սահման չկա։ Դե երևի կռահեցիք, որ այդ ցեխային գոյացությունների մասին է խոսքը։ Կյանքը եռում էր։ Կենդանիները ավելի շատ էին ուրախացել։ Հավերին հավանոցից բաց էին թողել, նրանք վայելում էին կյանքի ազատությունը։

Փողոցով քայլելիս չէի կարող անտարբեր անցնել մի կատվի կողքով։ Նա փռվել էր արևի շողերի տակ ու նայում էր հեռուներ, կամ էլ ինչ որ մի հետաքրքիր բան էր տեսել․ ո՞վ գիտի։ Ես այդ կատվին ինչ որ չափով նմանեցրի ինձ։ Ամռանը, երբ որ արևի ջերմ շողերը շոյում են գլուխս, ես համարյա թե այդպիսի տեսք եմ ունենում։ Բայց իհարկե գետնին չէ։

Բոլորը ուրախ էին, բայց․․․

Բայց այդ ուրախությունը կարճ տևեց։

Ես դպրոցից եկա, ուրախանում էի, որ այլևս պետք չէ կոշիկները մաքրել կեղտից, մտա տուն ու տատիկիս միանգամից ասացի․

- Տատ, բայց ինչ լավ ֆուտբոլ խաղալու եղանակ ա։

- Հա, տղաս, խաղը, կանոխ անձրև ի տվե։

- Ո՞նց, ո՞վ ասաց տատի, որ անձրև է գալու։

- Ի՞նչ էր է դար անունը, հա, Լիլի Հովերը։

sona zaqaryan

Լռություն և աղմուկ

Ձմռան ցրտաշունչ, բայց և ուրախ ու հաճելի օրերից մեկն է: Գյուղը խրոխտ ու հպարտ կանգնած է ձմռան ցուրտ սառնամանիքի դեմ: Ձյան փաթիլները դանդաղ իջնում են ցած: Գյուղը կարծես տխուր է, բայց ժամանակ առ ժամանակ դեմքին ժպիտ է հայտնվում, երբ տեսնում է երեխաներին, ովքեր դրսում սահում են, ձնագնդիկ խաղում և աղմկում:

-Երեխեք, եկեք սահնակով սահենք,- ասաց նրանցից մեկը:
-Հա սահենք, հետո բոլորով ձնագնդիկ խաղանք:
-Սպասեք, Սոնային էլ կանչենք:
-Սոնա~, Սոնա~:
-Հա, երեխեք:
-Չե՞ս գալիս խաղանք:
Մաման տանը չի, որ հարցնեմ, տատիկն էլ ասում ա` ցուրտ ա, կմրսես:                                                    Տասնամյա փոքրիկ Սոնան պատուհանից նայում էր ընկերներին: Ինչպիսի հրճվանքով և ուրախությամբ էին նրանք խաղում: Ինչքա~ն կցանկանար ինքն էլ խաղալ:                                                               

-Տեսնես` մաման ե՞րբ կգա,- մտածում էր նա, երբ հանկարծ տեսավ, որ մայրիկը աստիճաններով բարձրանում է: Նա ուղղակի սլացավ մայրիկի մոտ ու շնչակտուր ասաց.
–Մա~մ, մա~մ, կթողնե՞ս գնամ երեխեքի հետ խաղամ, խնդրո~ւմ եմ:
-Հա’, գնա, բայց տաք կհագնվես:
Սոնան արագ-արագ հագնվեց.
-Հեսա մի հատ մեծ ձնագնդիկ եմ սարքելու, որ երեխեքին խփեմ,- մտածեց նա:                                                

Մի քանի րոպե անց ձնագնդիկը արդեն պատրաստ էր: Սոնան ինչքան ուժ ուներ, նետեց այն, բայց վրիպեց:
-Էս ո՞վ էր:
-Սոնա~ն, երեխեք…
-Ես եկա~,- բացականչեց Սոնան և վազեց ընկերների հետ խաղալու:
Ինչպիսի~ աղմուկ էր: Ճիշտ է, տատիկներն ու պապիկները անընդհատ բարկանում էին, որովհետև երեխաները խաթարում էին նրանց հանգիստը, բայց դե երեխաները չէին հանձնվում, շարունակում էին իրենց խաղը: Գյուղը չէր կարող չժպտալ: Այնպիսի տպավորություն էր, որ նա ուզում էր ամո~ւր-ամո~ւր գրկել երեխաներին, կարծես երեխաները նրա թոռնիկները լինեին: Եվ իրոք, երեխաները նրա թոռնիկներն են, և իրենց մեծ պապիկին շատ են սիրում: Աղմուկ էր…
Արդեն հինգ տարի է անցել: Փոքրիկ Սոնան կրկին նստած է պատուհանի մոտ: Այո’, փոքրիկ, մի’ զարմացեք: Գուցե տարիքով մեծացել է, բայց հոգու խորքում նա նույն փոքրիկ Սոնան է, ինչպես հինգ տարի առաջ: Ձյան փաթիլները իջնում են ցած, և գյուղը գնալով ծերանում է: Լռություն է: Դրսում որ ոք չկա: Փոքրիկ սահնակը ջարդվել է, և այն վաղուց ոչ ոք չի նորոգում: Ա~խ, այդ լռությունը: Վաղուց հարմարվել է դրան: Ես եմ, այն նույն փոքրիկ Սոնան, որ ժամանակին հենց այդտեղ, ձյան մեջ ձնագնդիկ էր խաղում: Իսկ հիմա լռություն է տիրում: Ինչքա~ն եմ կարոտել քեզ աղմուկ, իմ մանկության ընկեր: Դու վաղուց հեռացել ես ինձնից, բայց ոչ փոքրիկ Սոնայից, նա դեռ սպասում է քեզ: Նա գիտի, որ մի օր անպայման վերադառնալու ես…

Վաղվանից

Երևի չեն լինի մարդիկ, ովքեր իրենց կյանքում գոնե մեկ անգամ ասած չլինեն այս նախադասությունը. «Վերջ, վաղվանից այսպես եմ անելու»: Օրինակ, վաղվանից շուտ եմ արթնանալու, որպեսզի վազեմ, մարզվեմ կամ վաղվանից դիետա եմ պահելու, որոշակի ռեժիմի եմ անցնելու, և այլն և այլն: Իսկ հենց գալիս է այդ պատասխանատու վաղվա օրը, ամեն բան երեկվա օրվա պես է ստացվում. կրկին ուշ ենք արթնանում, ուտում ենք այն, ինչը որոշել էինք չուտել, բայց էլի ինքներս մեզ մխիթարում ենք և ասում. «Լավ, ոչինչ, այսօր չլինի` վաղը կլինի», ու այդպես շարունակ:

Հիմա ներկայացնեմ ինձ տվյալ իրավիճակում: Ես ամեն օր ինքս ինձ խոստանում եմ, որ վերջ, վաղվանից կենտրոնանալու եմ միայն դասերիս և քննություններիս վրա, սակայն զուր ջանքեր, ինչպես միշտ, գնում եմ դասի, սկզբի դասաժամերին մնում եմ խոստմանս տերը, այսինքն ուշադրությունս կենտրոնացնում եմ բացառապես դասերին և քննություներին վերաբերող հարցերին, ապա աստիճանաբար գիտակցաբար, թե անգիտակցաբար սկսում եմ ուշադրությունս կենտրոնացնել դասընկերներիս հումորների, խոսակցությունների և այլ բաների վրա: Ես ինքս իմ կամքով դառնում եմ մասնակից: Հետո, երբ գնում եմ տուն, մտածում եմ. «Լավ, գոնե տանը համակարգչով զբաղվելու փոխարեն գիրք կարդամ»: Այո, այո, մի քանի րոպեով ստացվոմ է: Վերցնում եմ գիրքը, ծանոթանում գրվածքի ծավալին, թերթում, նկարների դեպքում դրանք  ուսումնասիրում, ապա շատ գեղեցիկ և հանգիստ փակում եմ գիրքը, անկախ ինձանից մոտենում համակարգչին, սեղմում միանալու կոճակը, իսկ առավոտյան կրկին անգամ խոստանում նույնը: Երանի գա այն օրը, երբ ամեն բան կանեմ իմ պլանավորածի պես, այլ ոչ թե սովորությանս համաձայն:

Օտարազգի քույրս

Օտար երկրներից եկած բազում կամավորներ, բարեկամներ և հարազատներ եմ ունեցել: Բայց ամենաշատը շփվել եմ ամերիկացի կամավորների հետ, իսկ նրանցից մեկին յուրահատուկ կերպով եմ սիրել: Նրա անունը Լորեն է:

Առաջին անգամ նրան տեսա մայրիկիս աշխատասենյակում, չմոռանամ ասել, որ մայրս աշխատում է նաև կամավորների հետ: Երկար նայեցի նրան՝ հասկանալու համար, ճանաչո՞ւմ եմ, թե՞ ոչ: Նա նայեց ինձ իր երկնագույն աչքերով ու բարի հայացքով ժպտաց: Այդ պահից, կարծես, մենք դարձանք բարեկամներ: Մի քանի անգամ հանդիպելով՝ փորձում էր հայերեն խոսել իր տարօրինակ «ակցենտով» (հետաքրքիր առոգանություն ունեն): Հետո նա որոշեց ինձ հետ անգլերեն պարապել. ես էլ չհրաժարվեցի: Պարապմունքներն անցնում էին շատ հետաքրքիր, նաև ծանոթանցնում էր իրենց մշակույթին ու պատմում սովորույթների մասին: Երբեմն իրար չէինք հասկանում, որը ծիծաղ էր առաջացնում երկուսիս մոտ էլ:

Մի օր պարապմունքից հետո որոշեցինք նրա սիրելի խաղերից խաղալ, որը կոչվում է scrubble: Տեսնելով, որ խաղը շատ է ձգձգվում, մայրս աշխատասենյակի բանալին թողեց մեզ և գնաց տուն: Դա մի խաղ է, որի ժամանակ մեզ մոտ ունեցած անգլերեն տառերով պիտի կարողանայինք բառեր կազմել ու այդ բառերը միացնեինք իրար: Խաղը բավականին դժվար էր, այդ պատճառով էլ մենք այն ավարտեցինք ժամը 6-ին, երբ արդեն անձրևում էր: Վազելով գնացինք նրա բնակարան, որը հանրակացարանում էր ու կից էր աշխատավայրին: Ինձ տվեց իր անձրևանոցներից, զանգահարեց իր ընկերուհուն, ով նույնպես կամավոր էր, ու մենք գնացինք պիցա ուտելու: Դե՛, պատկերացրեք՝ սառը եղանակին՝ տաք պիցա… Այնպե՜ս էր բուրում: Արդեն ուշ էր: Ես վազեցի տուն:

Լորենը «Խաղաղության կորպուս»-ի կամավորներից էր, մասնակցում էր «Սահմանից սահման» ծրագրին, որի մեջ ներգրավեց նաև ինձ:

Արդեն ամառ էր: Ամառները մեր տանը համարյա ամեն օր փոքրիկ «հավաքույթներ» են լինում: Դա այն պարզ պատճառով է , որ մենք լողավազան ունենք, իսկ մենակ լողալը այնքան էլ հետաքրքիր չէ: Էլ չեմ ասում, թե ծննդյանս օրը մեր բակում ինչքան ուրախ է անցնում: Մոտավորապես շաբաթը երկու անգամ Լորենը մեր տուն էր գալիս, ու շա՜տ լավ ժամանակ էինք անցկացնում՝ լող, բասկետբոլ, վոլեյբոլ, ֆուտբոլ, գործնագործ ու թղթախաղ: Իմ իմացած պարերից էի նրան սովորեցնում (7 տարի հիփ-հօփ եմ սովորել), շանս հետ էինք խաղում, իսկ երեկոյան ֆիլմ էինք դիտում՝ համտեսելով մայրիկիս թխած համեղ խմորեղենները:

Այս ամառն ամենահետաքրքիրն էր:

Լորենն իր ընտանիքի միակ երեխան է, և այնքան կապված էր ինձ հետ, որ ինձ «քույրիկ» էր կոչում:

Շատ ափսոս, որ լրացավ Լորենի կամավորական ծառայության 2 տարին, և նա պիտի գնար իր հայրենիք: Ամենադժվարը  նրան ճանապարհելու պահն էր. մենք հրաժեշտ տվեցինք և շատ հուզվեցինք:

Հայաստանում անցկացրած իր վերջին օրերին միշտ ասում էր.

-Շատ սիրում եմ Հայաստան, շատ սիրուն: Ձեր ընտանիք շատ լավ: Սովորեմ Ամերիկա ու գամ Հայաստան՝ իմ բարեկամների մոտ:

Այսքանը երկու տարի առաջ էր, հենց այս տարի էլ խոստացել է գալ: Մենք միշտ  կապի մեջ ենք:

Անցած տարի՝ Ամանորին, նա նվեր էր ուղարկել մեզ ու փոքրիկ նամակ գրել այս բովանդակությամբ. «Շատ եմ սիրում ձեր ընտանիքը: Հուսով եմ ունեք լավ Սուրբ ծնունդ: Սոֆյա՛, Դավո՛, լսե՛ք մամա»:

Լորեն ջա՛ն, սիրով կսպասենք:

Հ.Գ. Լորեն, որը չհասկանաս, googletranslate-ը կա ու կա:

Մնաց երեք ամիս

 

Լուսանկարը՝ Հայարփի Բաղդասարյան

Լուսանկարը՝ Հայարփի Բաղդասարյան

Եվս մի փետրվարյան մառախլապատ օր: Քնաթաթախ աչքերով, սառած մտանք դպրոց: Ինն անց վեց րոպե է:

-Մի՛ ուշացեք, էրեխե՛ք, էլ չտեսնեմ նման բան,- կիսաջղային ու կիսաներողամիտ տոնով ասում է փոխտնօրենը`արագ-արագ աստիճաններն իջնելով:

-Ու՛ֆ, էս ինչ անիմաստ համակարգ ա է, մեռանք արդեն, դաս, պարապմունք, դաս, շտեմարան, տնային, պարապմունք… Հետո էլ ասում էին` ավագ դպրոցում կրկնուսույց հարկավոր չի լինի,- փնթփնթում եմ ես ու շտապում Արևի հետ մի նոր ու համոզիչ պատճառ մտածել մեր ուշանալու համար:

Լուսանկարը՝ Հայարփի Բաղդասարյան

Լուսանկարը՝ Հայարփի Բաղդասարյան

Վերջապես ծիծաղներս մի կերպ զսպելով բացում ենք դասարանի դուռն ու «Շռեկ» մուլտֆիլմի կատվի անմեղ հայացքով նայում ուսուցչուհուն:

-Ընկե՛ր Հունանյան, կոշիկն էր պոկվել, գնացինք, որ փոխի,-արդարանում է Արևը:

-Սուտասանի տունը հրդեհվում է, ոչ ոք չի հավատում,- սուր պատասխանում է ընկեր Հունանյանը:

-Հա, բայց ճիշտ ենք ասում, է,- ու ես էլի սկսում եմ ծիծաղել, ամոթից կարմրելու փոխարեն:

Մի կերպ ուղեղիս հրահանգում եմ, որ շարժվեմ դեպի տեղս: Վերջին նստարանին «հանգչում» է Մերին` մաթեմատիկայի բանաձևերը քթի տակ արտաբերելով, իսկ Լիան հավասարման անհայտի հայացքով նստած է կողքին: Վերջապես հասա այնքան սպասված աթոռիս ու ինձ հանձնեցի նրան: Հիմա մտածում եմ, թե որ ժամին եմ լուծելու «անըստգյուտ հայոց լեզվի սինլքոր շտեմարանի տարտարոսյան 70 վարժությունները»:

Ոչ մի կերպ չենք հասցնում համատեղել դասերն ու պարապմունքները: Էլ չեմ ասում երեք առարկա պարապող աշակերտների մասին. ոչ քուն ունեն, ոչ էլ հասցնում են հաց ուտել: Ու, չգիտես ինչու, բացակայության ժամերն էլ կրճատել, դարձրել են 80, 5 րոպե էլ ուշանում ես՝ պիտի անպայման նշանակեն: Ախր, մինչև գիշերվա մեկը, երկուսը պարապմունք անելուց հետո այնպես ենք մրափում, որ թեկուզ գան ասեն` 20 ենք ստացել ու ընդունվել համալսարան, մեկ է` չենք կարողանա վեր կենալ:

Իրար հույս ենք տալիս, որ մնաց 3 ամիս, և վերջ այս դժվար օրերին:

Լուսանկարը՝ Հայարփի Բաղդասարյան

Լուսանկարը՝ Հայարփի Բաղդասարյան