Հարցազրույց մայրիկիս՝ Իրինա Կարապետյանի հետ: Սումգայիթյան ջարդերից հետո մայրիկիս ընտանիքը ստիպված էր հեռանալ Ադրբեջանից:
-Մամ, ո՞նց տեղեկացաք, որ պատերազմ է լինելու:
-Դե, արդեն Սումգայիթ քաղաքում 1988-ի փետրվարի ջարդերից հետո ադրբեջանցիները շարունակում էին հայերին կոտորել, այրում էին նրանց տները, ավիրում էին ամեն ինչ: Եվ լուրերը հասնում էին նաև մեզ մոտ` Խանլար, որտեղ մենք էինք ապրում:
-Քանի՞ տարեկան էիր այդ ժամանակ:
-Ես այդ ժամանակ 12 տարեկան էի:
-Ո՞նց որոշեցիք, որ պետք է հեռանաք Խանլարից:
-Մամաս հասկացավ, որ թուրքերը միայն Սումգայիթով չեն բավարարվի, և պատերազմ է սկսվելու, որոշում կայացրեց, որ հեռանանք Խանլարից ու գանք Հայաստան:
-Ընտանիքի բոլո՞ր անդամներն էին համաձայն, որ հեռանաք Խանլարից:
-Համենայն դեպս, ես համաձայն չէի: Ես սիրում էի մեր քաղաքը և չէի ուզում այնտեղից հեռանալ: Մամաս ինձ ստիպելով է նստեցրել մեքենա:
-Ի՞նչ ես հիշում ձեր հեռանալու օրվանից:
-Հիշում եմ, որ արդեն իրերը հավաքել էինք և դնում էինք մեքենայի մեջ, որ արդեն պիտի գնանք: Ես շատ խաղալիքներ ունեի, բոլորը հավաքել, լցրել էի մի պայուսակի մեջ, որն ուզում էի դնել մեքենայի մեջ: Բայց, արդեն տեղ չլինելու պատճառով մայրս խաղալիքներով լի պայուսակս գցեց աղբամանը: Ես լաց էի լինում, բղավում էի, ուզում էի վերցնել իմ խաղալիքները: Հիշում եմ՝ մի մեծ տիկնիկ ունեի, անունը Մոնիկա էր, երբ մայրիկս այն գցեց աղբամանը, թուրք երեխաները միանգամից այն վերցրին և ինձ ցույց տալով գոռում էին. «Քո խաղալիքը, քո խաղալիքը»: Իսկ ես չէր սիրում, երբ ինչ-որ մեկը ձեռք էր տալիս իմ խաղալիքներին: Հիշում եմ, թե ինչպես էի մեքենայի միջից դառը հայացքով հետ նայում, ոնց էի նայում մեր տանը, մեր բակին, բակի իմ ծաղիկներին:
-Առաջին տպավորությունդ Հայաստանից:
-Չգիտեմ, ես չհավանեցի Հայաստանը (ծիծաղելով):
-Ինչո՞ւ: Ինչ-որ պատճա՞ռ կար:
-Դե ոչ, ուղղակի երբ մտանք Հայաստան, շուրջս ամայի ճանապարհներ էին: Ճանապարհին ոչ մի մրգի ծառ չկար, բայց Ադրբեջանում այդպես չէր, Ադրբեջանը առատ երկիր էր: Նամանավանդ, երբ մտանք Գեղարքունիք, այն ընդհանրապես չհավանեցի, որովհետև շատ քարքարոտ տեղ էր: Բայց Սևանա լիճը շատ հավանեցի:
-Արդյոք հիմա ուզո՞ւմ ես հետ գնալ:
-Ես միշտ ուզեցել եմ հետ վերադառնալ: Ամենից շատ իմ շանն էի կարոտում: Նրա անունը Կաշտանկա էր: Հիշում եմ, մեր շենքերից վերև արևածաղկի դաշտեր կային, միշտ երեխաների հետ գնում էի և այդ դաշտերից արևածաղիկ էի գողանում: Ես հեռվից բարձր կանչում էի՝ Կաշտա՜ն, Կաշտա՜ն… Նա ինձ լսում էր և միշտ գալիս էր ինձ մոտ: Հետո մրցում էի Կաշտանի հետ, թե ով ավելի շուտ կհասնի տուն: Գիտե՞ս, մեկ էլ հիշում եմ, որ մեր հարևանի այգու ծիրանի ծառի ճյուղերը ցանկապատով անցնում էին մեր այգի, և ես մեր ծիրանները թողած, հարևանի այգու ծիրաններն էի քաղում: Շատ լավ ժամանակներ էին, հիմա կուզեմ գնալ ու մեր տունը տեսնել, մեր դպրոցը, իմ բակը, իմ ընկերներին:
Ես ուզում էի շարունակել իրեն հարցեր տալ, բայց նկատեցի, թե ինչպես մայրիկիս աչքերը արցունքով պատվեցին: Նրա համար դժվար էր հիշել այդ օրերը: Չէ՞ որ իր մանկության ամենավառ օրերը նա ապրել է այնտեղ, բայց մի օրվա ընթացքում կորցրել է ամեն ինչ՝ իր տունը, իր հավատարիմ ընկերոջը՝ Կաշտանկային: Յուրաքանչյուր երեխայի համար դա շատ դժվար է: Չէ՞ որ ծննդավայրից լավ տեղ չկա, կապ չունի, թե որտեղ ես ծնվել, մեկ է, քո ծննդավայրը միշտ ձգելու է քեզ:
Ու մտածեցինք, եթե մասնակցած լինեինք, ավելի շուտ ծանոթացած կլինեինք: Բայց ոչինչ, կարևորը ծանոթացանք: Ինչպես ասում են` լավ է ուշ, քան երբեք: Հետո պատմեց, թե ինչպես է «Վորլդ Վիժն» Հայաստանի կազմակերպության օգնությամբ ճամբար կազմակերպել իրենց մոտ, երեխաներին մի քանի օրով կտրել վիրտուալ կյանքից և պարգևել իսկական մանկություն:
Մի մասը գնաց պեղումների, իսկ մյուս մասը մնաց պեղած իրերը հաշվելու, գրի առնելու: Երկրորդ փուլում մենք գնացինք անտառ. պետք է սովորեինք ,թե ինչպես են նախնադարում մարդիկ իրենց կացարանների կտուրները ծածկել,տեսանք դասագրքերից հայտնի վանակատ քարը:
Կալավանում անցկացրած 3 օրերը անջնջելի հետք են թողել հիշողությանս մեջ: Շնորհակալ եմ, որ ինձ ընձեռեցին այդ հնարավորությունը` մասնակցել վրանային ճամբարին:
