Բարձրացիր, բարձրացրու

«Եթե ճանապարհը տանում է դեպի նպատակ, ապա միևնույն է, թե որքան է նրա երկարությունը» 

Հարցազրույց Էջմիածնի «Սսի Կիլիկիա» ֆուտբոլային ակումբի ֆուտբոլիստուհի և թիմի ավագ Աննա Գրիգորյանի հետ:

Լուսանկարը` Կարմեն Հակոբյանի

Լուսանկարը` Կարմեն Հակոբյանի

-Աննա, ի՞նչը քեզ ոգևորեց, որպեսզի ծնողներիդ ասես. «Մամ, պապ, ուզում եմ գնալ ֆուտբոլի»:

-Դեռ շատ վաղ տարիքից դրսում էի խաղում, տղաների հետ: Հետո դպրոցում բացվեց ֆան ֆուտբոլ, իհարկե, առաջիններից էի, ով հաճախեց մարզումներին: Դա դեռ ֆուտբոլ չէր, պարզապես աղջիկների պարապմունքներ, ֆուտբոլային վարժություններ…

Ցավոք այն երկար չտևեց, ընդամենը մի քանի ամիս: Այդ պարապմունքները ստիպեցին էլ ավելի սիրել ֆուտբոլը: Միշտ ցանկանում էի խաղալ ֆուտբոլ, այնպես, ինչպես տեսնում ենք TV-ով` աշխարհի մասշտաբով խաղեր, հայտնի թիմեր, ֆուտբոլիստներ, բայց չգիտեի, որ Հայաստանում կա աղջիկների թիմ: Իսկ երբ իմացա, ոչինչ չէր կարող ինձ կանգնեցնել, որպեսզի դառնամ այդ ֆուտբոլիստուհիներից մեկը:

-Ո՞ր տարիքում հասկացար, որ ֆուտբոլի մեջ ես տեսնում քո ապագան և ցանկանում ես մարզվել:

- 5-րդ դասարան էի, երբ դպրոցում սկսվեց խմբակը:

-Ինչպե՞ս ընդունեցին ծնողներդ այդ ցանկությունդ, արդյո՞ք դժվար չէր նրանց համար այն փաստը, որ իրենց դուստրը իր ապագան ցանկանում է կերտել ֆուտբոլային դաշտում:

-Իհարկե, տարաձայնություններ եղան: Ոչ մի կերպ չէին ընդունում ու, կարելի է ասել, մինչ օրս էլ լիովին չեն համակերպվել: Սակայն երբ ինչ-որ բան ցանկանում ես ամբողջ սրտով, դու անպայման կհասնես դրան՝ կգտնես բազում ելքեր համոզելու, թույլտվություն ստանալու, ինչպես իմ դեպքում:
Բայց ժամանակի ընթացքում նրանք էլ են արդեն համակերպվում` հասկանալով ֆուտբոլի դերն իմ կյանքում:

-Ե՞րբ առաջին անգամ այցելեցիր մարզումների, ինչպիսի՞ն էին զգացողություններդ:

-2012 թվականին առաջին անգամ տեղի ունեցավ աղջիկների ֆուտբոլի միջդպրոցական  առաջնություն: Այդ խաղերից ընտրվեցին լավագույն խաղացողները և կազմվեց թիմը: 2012 ի հոկտեմբերին արդեն սկսվեցին մարզումները: Ի դեպ, այդ խաղերին մեր դպրոցի թիմը ճանաչվեց չեմպիոն:
Ես իհարկե, ոգևորված էի և ամբողջովին ինձ նվիրել էի մարզմանը: Ես վայելում էի ամեն մի ակնթարթը, իսկ այդ ժամանակ անգամ մոռացել էի մայրիկի խոսքերը, որոնք ասաց տանից դուրս գալուց առաջ. «Եթե գնում ես, շորերդ էլ վերցրու, հետ չգաս…»: Հասկանում էի, որ դրանք այդքան լուրջ չէին, սակայն տուն վերադառնալիս մեջս վախ կար:

-Ո՞րն է եղել առաջին լուրջ մրցապայքարը: Ի՞նչ էիր զգում խաղից առաջ, արդյո՞ք ցանկանում էիր ծնողներիդ ապացուցել, որ քո ապագան ֆուտբոլային դաշտում է:

-Առաջին անգամ մասնակցեցինք Հայաստանի կանանց ֆուտբոլի ձմեռային առաջնությանը հենց 2012-ի դեկտեմբերին:

Խաղից առաջ բոլորս էլ լարված էինք: Այդ ժամանակ ընդամենը կար գործող 4 թիմ, որոնք մեզանից զգալիորեն ավելի ուժեղ էին: Ամեն դեպքում, բացի լարվածությունը, անչափ ուրախ էինք և ոգևորված, իսկ ես ցանկանում էի շատ գոլեր խփել, որ գամ տուն և հայտարարեմ այդ մասին ու առաջին գոլերս էլ նվիրեմ հենց ընտանիքիս անդամներին:

-Իսկ նվերը ստացվե՞ց:

-Այդ օրը մրցույթում պարտվեցինք, սակայն ինձ հաջողվեց 2 անգամ գրավել հակառակորդի դարպասը: Եկա տուն. «Մամ, պապ, էսօրվա գոլերը ձեզ եմ նվիրում, հաջորդ խաղինը ապերին եմ նվիրելու: Դե կտեսնեք` թիմի ավագ էլ եմ դառնալու, մամ…»: Իսկ այսօր արդեն թիմի ավագն եմ:

-Աղջիկների քանի՞ թիմ կա այսօր Հայաստանում:

-Այժմ Հայաստանում աղջիկների թիմերի թիվը կազմում է 13:

-Ի՞նչ հաջողություններ ես ունեցել ֆուտբոլային ասպարեզում:

-Առաջին մրցանակս եղել է միջդպրոցական խաղերի հաղթանակը, որտեղ նաև ճանաչվել եմ լավագույն ֆուտբոլիստուհի և ստացել հատուկ փոքր գավաթ… Այդ մրցաշարից հետո եկա տուն, սակայն ինձ պատել էր յուրահատուկ հպարտությունը: Մտա տուն ու առաջինը վազեցի հայրիկի մոտ. «Պապ, տեսա՞ր, որ ասում էի` գնամ: Աղջիկդ լավագույն ֆուտբոլիստուհի ա ճանաչվել… Պիտի հպարտանաս…»:

Հետո արդեն 2015-ին թիմով ճանաչվեցինք չեմպիոն` Հայաստանի կանանց առաջնության  Բ ենթախմբում և մեր թիմի մասին թերթում տպագրվեց հոդված, որը մեզ շատ ոգևորեց:

-Ունե՞ս ֆուտբոլային կուռք, ով ստիպեց սիրել ֆուտբոլը, և այսօր փորձո՞ւմ ես խաղալ նրա ոճով:

-Ֆուտբոլի արքան ինձ համար կա և կմնա Լեո Մեսսին: Կցանկանայի խաղալ նրա նման, բայց դա անհնար է: Նա ուղղակի հրաշքներ է գործում:

-Աշխարհահռչակ ո՞ր ֆուտբոլային ակումբում կցանկանայիր խաղալ:

-Միանշանակ, Բարսելոնա:

-Երբևէ եղե՞լ է, որ փորձեն հարաբերություններ սկսել քեզ հետ, սակայն իմանալով ֆուտբոլային նախասիրությունդ, հիասթափվեն:

-Նման մարդիկ հիմնականում նախօրոք, մինչև որևէ քայլ ձեռնարկելն են իմանում այդ մասին: Իսկ եթե ավելի գլոբալ կերպով նայենք, ապա իմ պարագայում սա շատերի համար շարժառիթ է եղել որևէ բան սկսելու:

-Հանուն անձնական կյանքի կթողների՞ր ֆուտբոլը:

-Ոչ: Այժմ ֆուտբոլն իմ կյանքն է, ու ես հասկանում եմ, որ ողջ կյանքում չեմ կարող խաղալ: Այդ իսկ պատճառով չեմ հրաժարվի իմ ողջ կյանքի երազանքից, որին դեռ մանուկ հասակից ցանկացել եմ հասնել:

-Կցանկանայի՞ր երեխաներդ ևս շարունակեին այն ուղին, որը դու անցել ես և անցնելու ես դեռ:

-Իհարկե, ու ինքս էլ կուզենայի հնարավորություն ունենալ դեռ փոքր տարիքից խաղալ, բայց իհարկե երբեք չեմ ստիպի գնալ նույն ուղղությամբ, եթե նրանց մոտ չլինի նման  ցանկություն: Իսկ ցանկության դեպքում կլինեն լավագույններից:

-Բացի ֆուտբոլից կա՞ որևէ ոլորտ, որով հետաքրքրվում ես:

-Որքան էլ սիրում եմ ու ապրում ֆուտբոլով, իհարկե, իմ կյանքը չեմ կապում հենց ֆուտբոլի հետ հասկանալի և ակնհայտ պատճառներով: Այժմ սովորում եմ և ձգտում մասնագիտանալ ոչ պակաս հետաքրքիր ոլորտում՝ տուրիզմում, որը իր ուրույն դերն ունի իմ կյանքում:

-Իսկ որևէ համալսարանում սովորո՞ւմ ես այդ մասնագիտությամբ:

-Այո, սովորում եմ Տուրիզմի հայկական ինստիտուտում, իսկապես ցանկանում եմ մասնագիտանալ այս ոլորտում, այդ իսկ պատճառով այլ տարբերակ չէր կարող լինել:

-Պատրաստվո՞ւմ ես համատեղել ֆուտբոլային դաշտը և տուրիզմը:

-Անկեղծ ասած, մտածել եմ այդ մասին: Տուրիզմը այն ասպարեզն է, որը պահանջում է նորություններ, զարգացում ցանկացած ուղղությամբ, ուստի այն լիովին թույլ է տալիս կատարել այդ համադրումը: Օրինակ, սպորտային տուրիզմի ուղղությամբ, և բարեբախտաբար, ֆուտբոլի տարածումը աշխարհում նույնպես թույլատրում է դա. աշխարհի խաղեր, կլասիկոներ, վերջերս տեղի ունեցած Euro 2016, և այդպես շարունակ: Տեսնենք, ժամանակը ցույց կտա:

-Ունե՞ս ավելացնելու որևէ  բան:

-Վերջում կցանկանայի ավելացել, որ պետք է փորձել կոտրել կարծրատիպը, որ կա հայ ազգի մոտ, թե` ֆուտբոլը աղջկա համար չէ, կամ աղջիկը պետք է տանը ճաշ եփի: Ոչ: Սա առաջին հերթին, առողջություն է, և հետո քո մեջ սերմանում է նպատակասլացություն և պայքարելու ուժ, ստիպում վեր կենալ ամեն անգամ ընկնելիս, ինչը բացի խաղային իննսուն րոպեներից, պետք է քո մեջ լինի ողջ կյանքում: Այն քեզ սովորեցնում է բարձրանալ և բարձրացնել թե թիմակիցներիդ, և թե քո շուրջը գտնվող անձանց:

Այսօր մենք ունենք 13 թիմ, ինչը խոսում է մասամբ այդ կարծիքի հաղթահարման մասին, ինչը շատ ուրախալի փաստ է:
Եվ վերջում կցանկանայի նշել, որ եթե ճանապարհը տանում է դեպի նպատակ, ապա միևնույն է, թե որքան է նրա երկարությունը:

Այնպես որ, պայքարեք և հասեք ձեր բոլոր նպատակներին:

diana manukyan

Ընդամենը մեկ բջիջից

Եղբայրս` Ցոլակ Մանուկյանը, սովորում է Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանում: Նա պատմում է, թե ինչու է հավատում Աստծուն։

-Խնդրում եմ, եղբա՛յրս, պատմի՛ր, թե ինչո՞ւ ես հավատացել Աստծուն։

-Դե գիտես, որ մենք մեծացել ենք այնպիսի ընտանիքում, որտեղ մեզ սովորեցրել են Արարչի մասին։ Մեր ծնողների հավատացել են Աստծո գոյությանը։ Մենք միշտ շոշափել ենք այդ թեման ընտանիքում։ Երբ փոքր էի, սիրում էի հոգ տանել ընտանի կենդանիներին, ցանկանում էի իմանալ, թե ինչպես կարելի է թեթևացնել մարդկանց ու կենդանիների կյանքը։ Հետագայում ուսումնասիրեցի սաղմնաբանություն։ Երբ ընդունվեցի համալսարան, ոչ միայն գիտելիքներս ավելացան կենսաբանութուն առարկայի տարբեր ենթաճյուղերում, գնալով էլ ավելի համոզվեցի, որ մի գերհզոր ուժ է մեզ ստեղծել։ Սաղմի զարգացման վերաբերյալ իմ հետազոտությունները փոխեցին տեսակետս. ես եկա այն եզրահանգման, որ կյանքը ստեղծվել է։ Բացատրեմ օրինակով։ Ինժեներները նախագծում են արտադրական հոսքագծեր, որպեսզի արտադրանքի համապատասխան մասերը ճիշտ հերթականությամբ և ճիշտ ձևով միանան իրար։ Ճի՞շտ է: Սաղմի զարգացումը նման մի բան է, բայց անհամեմատ ավելի բարդ։

-Ամեն բան սկսվում է ընդամենը մեկ բեղմնավորված բջջից, այնպես չէ՞։

-Այո՛։ Բեղմնավորված բջիջը սկսում է կիսվել։ Որոշակի ժամանակահատվածում յուրաքանչյուր 12–24 ժամը մեկ բջիջների քանակը կրկնապատկվում է։ Այս պրոցեսի սկզբնական շրջանում կազմավորվում են ցողունային բջիջները։ Դրանք կարող են արտադրել գրեթե 200 կամ ավելի տեսակի բջիջներ, որոնք անհրաժեշտ են երեխայի լիարժեք կազմավորման համար։ Դրանցից են, օրինակ, արյան, ոսկրային և նյարդային բջիջները։ Պետք է արտադրվեն համապատասխան բջիջներ ճիշտ հերթականությամբ և ճիշտ հատվածներում։ Սկզբում դրանք խմբավորվում են՝ կազմելով հյուսվածքներ, որոնք էլ իրենց հերթին ձևավորում են օրգաններն ու վերջույթները։ Ինժեներները չեն էլ կարող երազել նման պրոցես նախագծելու մասին։ Մինչդեռ սաղմի ձևավորման վերաբերյալ հրահանգները ապշեցուցիչ կերպով ամփոփված են ԴՆԹ-ում։ Երբ մտածում եմ, թե որքան հիասքանչ է այս ամենը, համոզվում եմ, որ կյանքը նախագծված է Աստծու կողմից։

milena araqelyan

Ովքեր են սոցիալական աշխատողները

Հարցազրույց մայրիկիս` Լուսինե Մկրտչյանի հետ

-Մամ, մի փոքր պատմիր քո մասնագիտության մասին:

-Ես մասնագիտությամբ սոցիալական աշխատող եմ:

՞նչ ես ուսումնասիրում:

-Ուսումնասիրում եմ հասարակության խոցելի հիմնախնդիրները. հաշմանդամություն, գործազրկություն, իրավախախտներ և ծերություն:

՞րն է քո աշխատանքի բնույթը:

-Ես աշխատում եմ Զբաղվածության տարածքային կենտրոնում:  Աշխատում ենք հիմնականում գործազուրկների, հաշմանդամների հետ, փորձում ենք աջակցել նրանց և աշխատանքի տեղավորել:

-Հե՞շտ է աշխատել նման խավերի հետ: Ի՞նչ բարդություններ են առաջանում:

-Ամեն աշխատանք ունի իր դժվարությունները: Շահառուն ոչ միշտ է ճիշտ հասկանում մեր խորհուրդները, սակայն որպես սոցաշխատող, փորձում ենք համբերատար լսել նրանց խնդիրների մասին,  աջակցել նրանց, տալ մասնագիտական կողմնորոշում: Ընդգրկում ենք տարբեր ծրագրերում, որոնք հեշտացնում են այդ խնդիրները:

-Բավարարվա՞ծ ես աշխատանքիցդ:

-Ոչ այնքան: Այս ոլորտում կան շատ բացեր` այն Հայաստանում զարգացած չէ:

arsine

Մանկություն թշնամիների հետ

Հարցազրույց տատիկիս՝ Զոյա Կարապետյանի հետ

-Տատ, որտե՞ղ է անցել քո մանկությունը:

-Իմ մանկությունն անցել է Ադրբեջանական ԽՍՍՀ-ի Դաշքեսան քաղաքում:

-Քանի որ ադրբեջանական քաղաք էր, արդյո՞ք  ապրել են ձեզ հետ ադրբեջանցիներ:

-Այո, ադրբեջանցիներ եղել են, նրանք խոսում էին հայերեն, հաճախում հայկական դպրոցներ:

-Ի՞նչ հարաբերությունների մեջ ես եղել նրանց հետ:

-Ընկերներս միշտ խաղում էին, իսկ ես` ոչ: Միշտ ինձ հեռու եմ պահել նրանցից, բայց մի քանի անգամ նրանց հետ գառներ եմ տարել սար: Ապրում էինք, էլի:

-Ունեցե՞լ ես ադրբեջանցի ուսուցիչներ:

-Այո, ունեցել եմ` ռուսերենի և ֆիզկուլտուրայի ուսուցիչները ադրբեջանցի տղամարդիկ էին:

-Երբևէ վախեցե՞լ ես ադրբեջանցիներից:

-Քանի որ տատս ու պապս պատմել էին, միշտ էլ զգոն ենք եղել: Օրինակ, մեր ադրբեջանցի հարևանները շատ երեխաներ ունեին, միշտ մեզնից հաց էին խնդրում, տատս տալիս էր: Հետո ասում էին` առավոտ կբերենք հենց թխենք, բայց տատս չէր թողնում վերցնեինք:

-Հիմա փոխվե՞լ են նրանք, թե՞ էլի նույնն են:

-Մենք այն ժամանակ իրար հետ ապրել ենք խաղաղ, հանգիստ: Մի սեղանից հաց ենք կերել, մի տան մեջ մնացել: Ի՞նչ գիտեինք, որ սենց կլինի: Մեծանալով հասկացանք, որ նրանց տրամադրում են մեր դեմ:

-Կցանկանայի՞ր ժամանակը հետ տանել և ապրել էլի իրենց հետ:

-Իրանց հետ չէ, բայց մեր ծննդավայրում շա՜տ կուզեի:
Հորեղբայրս՝ Հովհաննեսը, մեր գյուղի գլխավոր հաշվապահն էր: Ամբողջ օրը ադրբեջանցիների հետ  էր: Միշտ ինքը դրանց տանն էր, դրանք՝ իրենց: Շատ էին սիրում հորեղբորս, նաև  հարգում:
Արտակարգ մանկություն եմ ունեցել, թեև թշնամիների հետ:

karlen

Ամենակարևոր մասնագիտություններից մեկը

Հարցազրույց նախկինում ինժեներ պապիս՝ Վալերի Աբրահամյանի հետ:

Պապս 1966թ. ավարտելով դպրոցը, ընդունվել է Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտ։
1971թ. ստացել է ինժեներ-էլեկտրամեխանիկի մասնագիտություն և զորակոչվել բանակ։
Զորացրվելուց հետո աշխատանքի է անցել Նոր Հաճնի «Սապֆիր» գործարանում և մինչև կենսաթոշակի անցնելն աշխատել այդ ձեռնաըկությունում։

-Պապ, ինչո՞ւ ես ընտրել հենց ինժեներ-էլեկտրամեխանիկի մասնագիտությունը։

-Տվյալ ժամանակահատվածում ԽՍՀՄ-ում մեծ թափ էր առել արդյունաբերությունը, և ինժեներների կարիք էր զգացվում։

-Իսկ բացի ինժեներ-էլեկտրամեխանիկից ի՞նչ մասնագիտություններով ես հետաքրքրվել։

-Աշխատանքին զուգահեռ  սովորել  եմ  Երևանի Մարքսիզմ-Լենինիզմի համալսաըանում, միաժամանակ Մոսկվայի Պլեխանովի անվան համալսարանում, դասընթացներ եմ անցել սովետա-իտալական «Mirbis»  ֆիրմայի  բիզնես դպրոցում։

-Պապ, իսկ փոքր տարիքում ի՞նչ էիր երազում դառնալ։

-Փոքր ժամանակ երազում էի դառնալ  «կամուրջներ  կառուցող»։  Կամուրջները  բնակավայրերն իրար են կապում, մարդկանց իրար են միացմում։

-Որպես  գիտական աշխատող, որտե՞ղ ես ունեցել քո ներդրումը։

-Ամենակարևոր աշխատանքներիցս մեկն այն է, ոը իմ մասնակցությունն եմ ունեցել ԽՍՀՄ-ի առաջին լազերային գեներատորներից մեկի արտադրության մեջ։

-Հայաստանի անկախացման տարիներին ի՞նչ ներդրում է ունեցել  «Սապֆիր» գործարանը։

-Հայաստանի  այն քիչ գործարաններից մեկն է եղել, որ հենց առաջին օրվանից  զենքի արտադրություն է կազմակերպել։

-Մասնագիտությունից դուրս ի՞նչ  խորհուրդ կտաս  մարդկանց։

-Խորհուրդ կտամ լինել ազնիվ, ապրել արժանապատիվ ու  սիրել հայրենիքը։
Մարդ եղեք։ Ամենակարևոր մասնագիտություններից մեկը հենց դա է։

seda harutynyan-2

Երկրի աղը

Իմ զրուցակիցն է մայրս՝ Սաթենիկ Թադևոսյանը։ Այսօր մայրիկիս հետ զրուցել եմ իր պապիկի՝ Բաբկեն Թադևոսյանի մասին։

-Մամ, որտեղի՞ց է  քո պապիկը։

-Պապիս հայրը եղել է Ալաշկերտից։ Հետո նա գաղթել է Ախտա՝ այժմյան Հրազդան։ Պապիս հայրը եղել է հոգևորական, ծառայել է  եկեղեցուն։ Հետո ամուսնացել է, ունեցել է երեք զավակ՝ երկու տղա, մի աղջիկ։ Պապս՝ Բաբկենը, կրտսերն էր։ Երևի հորից էլ ժառանգել է սերն առ Աստված։

-Ես գիտեմ, որ պապիկիդ հետ շա՜տ հետաքրքիր պատմություններ կան կապված, որ խնդրեմ` կպատմե՞ս։

-Պապս մարգարեական երազներ էր տեսնում։ Մի օր երազում տեսնում է, որ իրեն կանչում են ինչ-որ տեղ և օգնություն խնդրում։ Առավոտյան արթնանալով գնում է երազում տեսած վայրը և սկսում փորել։ Փորում, փորում է  և տեսնում մի կապոց, որի մեջ խնամքով փաթաթված են լինում հին Աստվածաշնչեր  և սրբապատկերներ։ Երևի խորհրդային տարիներին, վախենալով աթեիստական հալածանքներից, ինչ-որ մեկն իր ունեցած հոգևոր գրականությունից ու սրբապատկերներից որոշել էր այդպես ազատվել: Պապն այնքան է ոգևորվում, որ Աստծուց նման պարգև է ստացել, որ իր տան բակում մի փոքրիկ մատուռ է կառուցում, որում առ այսօր պահվում են իր գտած սրբությունները։unfg-Մամ, իսկ ըստ քեզ, դա պատահականությո՞ւն է, թե՞ հրաշք։

-Ըստ ինձ, հրաշք է, քանի որ պապս շատ հրաշքների է ականատես եղել։ Մի անգամ տրակտորով արտում գործ անելիս է լինում։ Հոգնում է։ Որոշում է նստել հանգստանալու։ Գետնից վերցնում է մի փոքրիկ փայտի կտոր և սկսում խաղալ հողի հետ։ Հանկարծ փայտը դեմ է առնում մի քարի։ Քանի որ շատ հետաքրքրասեր էր, սկսում է փորել հողը։ Երբ քարը կիսով չափ  բացված է լինում, նկատում է, որ դա սովորական քար չէ, այլ մի հրաշակերտ խաչքար։ Այդ պահին այնքան ոգևորված է լինում իր նոր գտածոյով, որ ձեռքերը վեր է պարզում ու խնդրում․«Աստված ջան, բա մի մարդ չլինի՞, որ օգնի` էս խաչքարը բարձրացնեմ»: Հենց այդ պահին իրեն մոտենում է մի անցորդ, որը սկսում է օգնել: Երբ ոգևորված քարը կանգնեցնում են, պապս՝ ժպիտը դեմքին, թեքվում է, որ շնորհակալություն հայտնի, բայց տեսնում է որ անցորդը չկա։ Պապս հասկանում է, որ նա Աստծո կողմից ուղարկված հրեշտակ էր։ Հետո տեսնում է, որ խաչքարը շա՜տ հողոտ է։ Նորից ձեռքերը վեր պարզելով խնդրում Է․ «Աստված ջան, բա ես հիմա էս խաչքարը ո՞նց մաքրեմ»: Ու հենց էդ պահին ամպը սկսում է որոտալ, և անձրև է տեղում։ Քարը ամբողջությամբ մաքրվում է հողից ու փոշուց: Զարմանալին էլ այն է լինում, որ պապս խաչքարի կողքին կանգնած, չի էլ թրջվում։ Այ, սա՛ է հրաշքը:

-Վա՜յ, մամ, փշաքաղվեցի։ Բա հետո պապին ինչո՞վ էր զբաղվում։

-Պապին քարոզչական զրույցներ էր անկացնում մեր թաղի բոլոր մանուկների ու մեծահասակների հետ, այն էլ այն ժամանակ, երբ քրիստոնեական քարոզչությամբ զբաղվելը խիստ արգելված էր: Պապս շատ համառ էր։ Չնայած այդ արգելքներին, բակում միշտ մատաղ էր անում, ճիշտ խաչակնքվել ու աղոթել էր սովորեցնում։ Շատ եմ կարոտում պապիս տված խրատները, զրույցները:

-Մամ, անկեղծ, շատ կուզեի, որ պապիկդ հիմա ողջ լիներ ու տեսներ, թե ոնց են իր թոռներն ու ծոռները հպարտանում իրենով։

Բաբկեն պապն ապրում էր քրիստոնյաներին տված հորդորով.« Դո՛ւք եք երկրի աղը։ Սակայն եթե երկրի աղը իր համը կորցնի, ինչո՞վ պիտի աղեն այն։ Այլևս ոչ մի բանի չի ծառայի, այլ դուրս կթափվի և մարդկանց ոտքի կոխան կլինի»:

milena araqelyan

«Թե չընկնեմ ես մարտում…»

Մի քիչ արևոտ, մի քիչ անձրևոտ օր էր: Որոշել էի օրս ընկերներիս հետ անցկացնել: Պայմանավորվել էինք հանդիպել ժամը հինգին, իսկ յոթին համերգ պիտի գնայինք: Բայց քանի որ ես այդքան էլ ծանոթ չէի քաղաքին, սխալ ավտոբուս էի նստել և հասա միայն համերգի սկսվելու ժամին: Հնչում էին  ազգագրական, հայրենասիրական երգեր` կիթառի և ֆլեյտայի նվագակցությամբ: Այնքան ուրիշ է զգացողությունը, երբ կենդանի ես ունկնդրում երաժշտությունը:  Հնչյունները կպչում են հոգուդ: Իսկ երբ ասացին, որ համերգին ներկա են նաև զոհված զինվոր Արմեն Հովհաննիսյանի ծնողները, բոլորը կարծես սառել էին: Նրա պատվին հնչեց «Թռչեի մտքով տուն» երգը: Արցունքները ինքնաբերաբար հոսում էին բոլորի աչքերից: Ոչ ոք չի կարող պատկերացնել, թե ինչ է կատարվում Արմենի ծնողների հոգում: Աննկարագրելի զգացում է, երբ կողքիդ նստած են հանուն հայրենիքի կյանքը զոհած զինվորի ծնողները, ովքեր զավակ են ծնել, մեծացրել և «տվել» հայրենիքին: Ոչինչ չի կարող մեղմացնել նրանց ցավը, այն դրոշմված է նրանց դեմքերին: Բոլորս հոտընկայս հարգեցինք Արմենի հիշատակը: Ամբողջ դահլիճը կարծես արձագանքում էր` «թե չընկնեմ ես մարտում, տուն կգամ ես կրկին…»:

Այնքան մեղավոր ես քեզ զգում, որ դու վայելում ես երաժշտությունը,շնչում ես հայրենիքի օդը, ժպտում ու ժպիտ ես պարգևում, իսկ սահմանին կանգնած 18-20 տարեկան տղաները հեռանում են, հեռանում են հանուն մեզ, հանուն այն նորածին մանուկների կյանքի, ովքեր դեռ պետք է մեծանան, կարդան այդ լավագույնների անունները, հպարտանան, որ իրենք ապրում են այն հողում, որը պահել ու դեռ երկար տարիներ պահելու են մեր բոլորի եղբայրները:

Համերգից հետո ինձ անընդհատ տանջում էր մի հարց. արդյո՞ք մենք արժանի ենք այս զոհաբերությանը, պիտի ապրենք առաջվա պես, թե՞ պիտի գիտակցենք` ինչ թանկ գնով ենք ձեռք բերել մեր խաղաղությունը և ապրենք ինքներս մեր արածների համար հաշիվ տալով:

hayrapi baghdasaryan

Այդ ամենից հետո

Մի տարի շարունակ գերլարված օրեր անցկացրինք: Նրանք, ովքեր այս տարի պարապում էին ընդունելության համար, ինձ լավ կհասկանան: Դպրոց, պարապմունք, տուն, էլի նույն շրջանը, հետո արդեն վերջին զանգի փորձեր, ու ժամանակ չկար անգամ ուրիշ բանի մասին մտածելու: Պարապմունքի խմբի երեխաներով մի ընտանիք էինք դարձել, դպրոցում ավելի շատ էինք լինում, քան տանը: Միասին ուտում, թեյում, ամեն ինչ իրար հետ էինք անում: Հետո միայն տուն էինք գալիս` տնայինների ու մի քանի ժամ քնելու համար: Ծանր օրեր էին, բայց շատ լիքն էին:

Մի քանի ամիս առաջ մի նյութ էի գրել, որ անհամբեր սպասում ենք դպրոցն ավարտելուն ու քննություններին: Էդ օրերն էլ շատ չուշացան: Քննություններն «իրենց երախները լայն բացած» մեզ էին սպասում, բայց դե, մենք էլ տակից դուրս եկանք: Արդեն գիտեմ, որ իմ ուզած համալսարանն ու բաժինը կընդունվեմ, արդեն ապագա կուրսեցիներիս էլ գիտեմ: Բայց անցան նաև քննական օրերը: Ու հիմա դատարկություն է:

Ֆիլմերի ցանկը կա, գրքերի ցանկն արդեն կես է դառնում, երաժշտությունն ու ֆեյսբուքը կան, բայց մի բան այնպես չէ: Անորոշություն կամ դատարկություն: Չկան դպրոցի կատակները, եռուզեռը, ընկերները: Չէի սպասում այսքան մեծ բացի: Նոստալգիա… Քաղցր, հետն էլ` տխուր: Չգիտեմ՝ ինչքան ժամանակում կլցվի տակառը: Երևի սեպտեմբերին նոր ընկերների ու համալսարանի միջամտությունը կփոխի ներսումս եղած մթնոլորտը: Անգամ երկար ժամանակ նոր նյութի միտք չէր գալիս:

Ինձ թվում է, այս զգացողությունը միայն ինձ չէ, որ այցելել է:

lida armenakyan-2

«Քոնը քու նման խավասով ինգերներ ինան»

Հարցազրույց տատիկիս` Լիդա Վիրաբյանի հետ, ում նախնիները Տիգրան Մեծի ստեղծած ու Նժդեհի երազած հայրենիքում են ապրել:

-Տատ, դու որտե՞ղ ես ծնվել:

-Հայաստանում եմ ծնվել, հենց Եղվարդում:

-Քո արմատները որտեղի՞ց են:

-Էն ժամանակվա Պարսկահայքի, հիմիկվա` Իրանի Խոյից:

-Բա ե՞րբ եք եկել:

-Ես չեմ հիշում: Ապուպապերս են եկել:

-Մամայիդ կամ պապայիդ պապիկ-տատիկները, թե՞

-ՉԷ: Մենք իրենց յոթերորդ սերունդն ենք արդեն:

-Ինչո՞ւ են վերադարձել Հայաստան:

-Երբ ես էլ քո պես հետաքրքրված, իմ տատին եմ էդ հարցը տվել, ասել է, որ Հայաստանը մեր հայրենիքն է:

-Կարո՞ղ է մի հետաքրքիր պատմություն իմանաս էնտեղի կյանքից, որով իմ հետ էլ կկիսվես:

-Գիտեմ: Տատիս մարն (տատիկի տատը) է իրեն պատմել: Հիմա պատմեմ, դու` նախանձիր: Ես էլ եմ նախանձել:
Երբ երեխա են եղել ու լողացել են Կապուտանի (Ուրմիո) ջրերում, տատիս մարը փորձել է ձուկ որսալ: Առավոտից էնքան է մնացել լճի ափին, որ քնել է, ու իրեն իր հերն է եկել տուն տարել: Երբ տանը հերը հարցրել է, թե ինչ էր անում, որ տուն չէր եկել, ասել է, որ սպասում էր մի ձուկ բռներ: Էդտեղ բոլորը ծիծաղել են ու բացատրել, որ աղի է ջուրը, որի պատճառով ձկներ չեն լինում:

-Տատ, այ տատ, բա կարո՞ղ է իմանաս` ինչով էին զբաղվում էնտեղի ժողովուրդը:

-Դե տղամարդիկ շինարարություն էին անում, ուրիշ ի՞նչ կար: Կնանոնց մեծամասնությունն էլ տնային տնտեսուհիներ էին:

-Ուրա՞խ ես, որ Հայաստանում ես ծնվել:

-Ուրախ եմ ու հպարտ: Որ ջահել էի, շատ էի ուզում էնտեղ լինել, էն ուրիշ հայրենիք է, էն ուրիշ է, ուրիշ: Բայց դե տարիներն անցան, ջահելությունս էլ հետը, հիմա էլ հո չե՞մ գնա:

-Էնտեղի բարբառով ի՞նչ կմաղթես ինձ ու հասակակիցներիս:

-Դե ի՞նչ ասեմ, է: Քոնը լինքյը փող, պայց շնորխքով, ու քոնը քու նման խավասով ինգերներ ինան: