albina hovsepyan

Սևան մեդիա ճամբար. Ճանապարհը դեպի մեդիա ճամբար

Երեկո էր, երբ ինձ զանգեց Լիլիթը` 17.am-ից, ու ասաց, որ հրավիրում են մասնակցելու Սևանում կայանալիք մեդիա ճամբարին: Տրամադրությունս ահավոր բարձրացավ. դե իհարկե, մեծ սիրով ընդունեցի առաջարկը: Դասերիս ու ստուգարքներիս պատճառով չէի կարողանում շատ ժամանակ տրամադրել ֆեյսբուք մտնելուն ու բնականաբար տեղյակ չէի, թե ինչեր են տեղադրում նախօրոք ճամբարի համար բացված խմբում: Ուրբաթ օրը որոշեցի մտնել ֆեյսբուք ու առաջինը, որ տեսա այն էր, որ շաբաթ առավորտյան ժամը 12-ին պետք է լինեի Երևանում:

Ահավոր ընկավ տրամադրությունս, որովհետև ես քաղաք էի շարժվելու հենց շաբաթ օրը այն ժամին, երբ պետք է շարժվեր ճամբարի ավտոբուսը: Մտքիս առաջինը, որ եկավ, որոշեցի ավտոբուսով հասնել մեր Լոր գյուղից գոնե Սիսիան: Հասա. արդեն շատ ուշ էր, պառկեցի քնելու, բայց ամբողջ գիշեր չկարողացա քնել, ու իբր քնելուց հետո, առավոտյան շատ շուտ արթնացա ու ականջիս ծայրով լսեցի տատիկիս ու մայրիկիս խոսակցությունը ու հասկացա, որ տաքսին ներքևում ինձ է սպասում: Րոպեների ընթացքում հավաքեցի շորերս ու իջա ներքև: Այնքան էի շտապել, որ կոշիկներս մոռացել էի. տատիկս 5-րդ հարկից ներքև շպրտեց կոշիկներս, ու ես շարժվեցի Երևան:

Բայց էլի այդ բայցը: Ճանապարհի կեսին մեքենան փչացավ, ու ես ուրիշ մեքենայով հասա քաղաք: Քաղաքի կենտրոնից մինչև «Մանանա» հասա ընդհանրապես ուրիշ մեքենայով, բայց դե, կարևորը, հասա: Այնտեղից շարժվեցինք Սևան:

Ճամբարի առաջարկը ընդունելով՝ ես մերժել էի Ջինիշյան հիմնադրամի բանավեճի մրցույթին մասնակցելու հնարավորությունը, որն այնքան կարևոր էր ինձ համար: Մերժեցի, որովհետև ինձ համար ճամբարը ավելի սպասված ու հետաքրքիր էր: Վաղուց էի որոշել ֆիլմ նկարել, բայց չէի կողմնորոշվում՝ ինչ թեմայով, բայց վստահ եմ, ճամբարի ընթացքում կկարողանամ իրականացնել երազանքս:

Ես հասկացա, որ եթե ինչ-որ բան շատ ես ուզում, ապա, անկախ խոչընդոտներից, կհասնես դրան:

marta minasyan

Սիսիանի լավագույն մեղվապահ Սանթուր պապին

Հերթական անգամ, նստելով համակարգչի դիմաց, մտածում եմ.

-Է՜: Ի՞նչ կլինի` էս համակարգչից մի քիչ կտրվեմ: Բայց դե ինչ անեմ: Ոչ տարիքս է, որ դուրս գամ խաղամ, ոչ էլ մեկը կա` հետը ժամանակ անցկացնեմ:

Մտածում եմ ու հանկարծ.

-Իմացա: Հոդված կգրեմ: Ավելի ճիշտ, հարցազրույց:

Միանգամից, առանց մտածելու հիշեցի Սանթուր պապիկին ու զանգահարելով նրան, պայմանավորվեցինք հարցազրույցի համար: Այնքան ուրախ էի, որ վերջապես կարող եմ այն մարդու մասին, ով միշտ ինձ յուրահատուկ է վերաբերվել և միշտ ջերմ ընդունել իր տանը, ով ինձ համար հարազատ պապիկի նման է, կարող եմ նրա մասին հոդված գրել: Չնայած սաստիկ շոգին, ես ուրախ-ուրախ ուղևորվեցի Սանթուր պապիկի տուն (ուրախությունս պայմանավորված էր նաև նրանով, որ նրա անուշահոտ մեղրից դարձյալ ինձ բաժին կհասներ):

Այսպիսով, հասա տեղ:

-Բարև, Սանթուր պապի: Ո՞նց ես:

-Լավ եմ: Արի նստի, տենամ` ի՞նչ ես ասում: Դե, սկսի, Մարթա ջան:

-Սանթուր պապի, կպատմե՞ս մի քիչ քո մանկությունից:

-Մանկությունի՞ց: Չեմ կարող պատմել:

-Լավ: Իսկ դպրոցն ավարտելուց հետո ինչո՞վ ես զբաղվել:

-Ինչո՞վ եմ զբաղվել: Աշխատել եմ, սովորել եմ: Ընդունվել եմ Սիսիանի պոլիտեխնիկումը, Երևանի իրավաբանական ֆակուլտետը: Հետո աշխատել եմ ոստիկանությունում:

-Հե՞շտ է եղել ոստիկանի աշխատանքը:

- Ոչ մի բան էլ հեշտ չի էղել:

-Հեշտ ա եղել, շատ հեշտ-, միջամտեց կինը, ով կանգնած լսում էր մեզ:

-Դե լավ: Ծանր հանցագործություններ են եղել: Կենցաղային հանցագործություններ էլ են եղել, միշտ ցանկացել եմ հաշտեցնել, որ ոչ մեկին պատասխանատվության չենթարկեն:

-Դու ինչպե՞ս ես ծանոթացել քո կնոջ հետ:

-Վա՜յ: Սև ըլնի էդ օրը…

-Կտրվես դու,- կատակին պատասխանեց կինը:

-Թող Անոն պատմի:

-Չէ, ես չէ:

-Լավ: Ուրեմն, միասին սովորել ենք համալսարանի նախապատրաստական բաժանմունքում: Այ, էդտեղ ենք ծանոթացել: Հետո զոռո՜վ-ուժո՜վ բերել եմ Սիսիան,-կատակեց կրկին Սանթուր պապին,- չէր ուզում գար, բայց հետո էկավ, ուրախացավ: Չե՞ս հավատում, հենա հարցրու Անոյից:

-Ինչպե՞ս դարձար մեղվապահ:

-Մեղվապահ դառնալը էղել ա պատահական: Այսինքն հերս պահում էր մեղու, հետո չկարաց պահի, ստիպված ես իրա գործը շարունակեցի, որպեսզի չտխրի: Հետո դարձա մեղվապահ:

-Քեզ համար ո՞ր գործն է ավելի հեշտ կամ հարազատ. Ոստիկանի՞, թե՞ մեղվապահի:

-Մեղվապահ ըլնելը: Բացի ոստիկան լինելուց, ամեն գործ հեշտ ա: Ծանր գործ ա էնտեղ: Կողքից հեշտ ա էրևում, բայց ծանր գործ ա: Տարբեր մարդկանց հետ ես շփվում անընդհատ:

-Մեղվապահության մեջ դժվարություններ կա՞ն:

-Դժվարությունները շատ են: Եթե սիրենք էդ գործը՝ դժվարությունները հեշտ ա լինում հաղթահարելը:

-Խելացի մեղվապահը ի՞նչ պիտի անի, որ լավ մեղր ստանա:

-Խելացի մեղվապահը, եթե զբաղվում ա մայրերի սելեկցիայով, վատ տարին էլ ա, մեղր ա ունենըմ: Պիտի անընդհատ լավ մայրերը բերես բուծես, սորտը փոխես մեղվի, որպեսզի լավ մեղր տան: Մեղրափոխ սորտեր պիտի բերեն: Այ օրինակ, մարդիկ բերում են մեղրատու սորտեր, միշտ լաց են լինում վատ մեղրի համար, իսկ այ, ես լաց չեմ լինում, որովհետև իմ մեղուները լա՜վն են, լավ մեղր են տալիս:

-Ինչպե՞ս եք բուծում մեղուներին, Սանթուր պապի:

-Գնում եմ Վրաստանից լավ տեսակի սորտեր եմ առնում: Էնտեղ մեղվաբուծական տնտեսություն կա, առնում եմ բերում: Չնայած թանկ ա, բայց հետո բերում ա ինքնարժեքի գնով: Էդ մեղրը շատ ա բերըմ, գալիս ա, ձրի ա անում: Հաշվի` ձրի ա, վերջնական հաշվով:

-Ինչպե՞ս տարբերել լավ մեղրը վատից:

-Է՜, հազար տեղ գրած ա գրքերի մեջ: Էդ բոլոր դեպքերում, լավը հենց ուտելուց էլ տարբերվում ա: Ասենք, համի տեսակետից, էդ հարաբերական ա լավ ու վատը: Նայած` որ բույսից ա բերել, որտեղից ա տվել, լեռնային ա, թե ուրիշ տեղից ա: Մարդ կա` սիրում ա ալպիական ծաղիկների մեղր, մարդ կա`ասենք, լեռնային մեղր ա սիրում, մարդ կա` փափուկ մեղր: Մաքուր մեղրերը միշտ տարբեր համեր ունեն, մարդու ճաշակից ա կախված ու բույսերից: Եթե թղթի վրա մեղրը քցըմ ես ու պահում ես կրակի վրա, եթե մաքուր ա մեղրը՝ հալըմ ա, եթե շաքար ա՝ թուղթը վառվում ա: Բայց դե էդ սովորական ձևերով էլ չես կարա ճշտես` մաքուր ա, թե չէ:

-Շնորհակալություն, Սանթուր պապի: Ես գնամ:

-Խնդրե՜մ: Արի` մի հատ էլ մեղր տամ կեր, նոր գնա:

sona abunts

Գաղտնալսում կատվի ձագ ուտողին

-Տե’ս` ինչ եմ ասում, գորիսեցիք «կլյաուզնիկ» են: Դու չէ, բայց մարդդ` հա, իրան էլ եմ ասել, էնպես որ, թաքցնելու բան չունեմ:
-Ո՞վ ա տենց բան ասել, չկա նման բան: Մարդ հպարտանում ա, երբ գորիսեցի ա լինում:
-Է~, տենց ա էլի, ամեն մեկին մի անուն են տալիս: Օրինակ մեր յանի (Ախալքալաքի) ժողովրդին ասում են «կատվի ձագ ուտողներ»:
-Ո՞նց թե:
-Հա, էդպես: Ուրեմն պատմում եմ, լսիր:
Դե էս առաջվա հարսները սուսիկ-փուսիկ են էղել, բան չեն խոսացել, մեծերին չեն պատասխանել: Մի օր էս սկեսրայրը էնքա~ն կխոսի հարսի վրեն, որ սա ջղայնությունից կբռնի կատվի ձագին մեջից երկու կես կանի: Զարմանքից, վախից քար են կտրում: Սկեսրայրը կնոջը կասի, թե`
-Բեր սրան տնից հանենք, սա որ կատվի ձագին սենց ա անում, մի օր էլ մեզ կճղի:
Ու տենց բռնին հարսին տնից հանին:
Հ.Գ. Մի նեղվեք մականուններից, առավել ևս, եթե արժանացել եք դրան:

Shushan stepanyan

Ուղղակի հանդուրժել

Այնքան բանի պակաս կա հիմա՝ ազնվության, անկեղծության, սրտացավության, հանդուրժողականության: Եվ ամենից շատ, երևի, հանդուրժողականության պակաս է զգալի:

Մի անգամ տրանսպորտի մեջ ընդհարում եղավ մի կնոջ պատճառով, ով շատ բորբոքված ու կոպիտ կերպով սկսեց կռիվ անել վարորդի հետ: Ու գիտե՞ք՝ ինչու. վարորդը լսում էր այնպիսի երաժշտություն, որը բնավ այդ կնոջ ճաշակով չէր: Հստակ չեմ էլ հիշում, թե ինչ երգ էր, բայց ասեմ, որ այնպես չէր, որ իմ կամ մնացած ուղևորների սրտով ու ճաշակով էր, բայց մենք լուռ լսում էինք. մի քանի րոպե, և ամենքս կիջնեինք մեր կանգառում, ու վերջ:

Այդ կինը հավանաբար ուսուցչուհի էր՝ խիստ հայացքով, չափազանց պաշտոնական հայերենով ու գրքերի մի մեծ կապոց ձեռքին: Դե, հա, ճաշակին ընկեր չկա, ամենքս մեր հոգուն, գաղափարներին մոտ երգեր ենք նախընտրում: Ինձ թվում է՝ այդ կինը կլսեր Չայկովսկի կամ Վիվալդի, բայց դժվար թե ավտոբուսում հաճելի լիներ նմանատիպ երաժշտությունը: Գուցե այդ կինն իրո՞ք չէր կարողանում դիմանալ, լսել այդ երգը, բայց, լավ, ասելուն էլ ձև կա, խոսելուն էլ: Գոնե հարգանք պիտի լինի այն մարդու նկատմամբ, ով քեզ տուն է հասցնում ապահով: Հեչ պարտադիր չէր ավտոբուսով մեկ կռիվ անել մի երգի համար: Մի քանի րոպե է էլի, դիմացեք, գնացեք տուն ու վայելեք ձերը:

Այնքան բան կա կյանքում ոչ հաճելի, ոչ մեր սրտով: Եթե ամեն անգամ կռիվ անենք, կորցնենք հանդուրժելու ու դիմացինի ճաշակն ընկալելու, նրան հարգելու կարողությունը, շատ բան մենք կկարցնենք՝ երջանկության մի պահ, ժպտալու մի առիթ…

Ես անգամ հաճույք եմ ստանում տրանսպորտով երթևեկելիս, հատկապես երկարատև. այնքան բան եմ տեսնում, վերլուծում, այնքան հայացք եմ ապրում ու այնքան բան սովորում:

Հանդուրժենք միմյանք հանուն նրա, որ մարդ ենք:

Սա մեր տանիքն է

Սա մեր տունն է, հետևաբար, տանիքն էլ է մերը: Անցյալ տարի մենք սկսեցինք վերանորոգել տան տանիքը, սակայն եղանակների պատճառով հետաձգվեց, իսկ այժմ կրկին սկսվել է: Տանիքը քանդվել է, քանի որ արդեն հին էր: Երբ անձրևներ էին գալիս, տանիքից կաթում էր: Այդ պատճառով հայրիկս արագացրեց տանիքի վերանորոգման աշխատանքները: Տանիքի մասին խոսելիս տատիկս միշտ ասում էր. «Ի՞նչ անենք, արդեն 60 տարվա տանիք ա»:

Լուսանկարը` Լուսինե Աթանեսյան

Լուսանկարը` Լուսինե Աթանեսյան

Արդեն մոտ մեկ ամիս է, ինչ սկսվել են աշխատանքները: Մեր տանը ահավոր իրավիճակ է. անընդհատ ուտելիք ենք պատրաստում, դրա հետ մեկտեղ` դասեր, պարապմունքներ, իսկ մայրիկս` աշխատանքի, մի կերպ ենք համատեղում այդ ամենը: Դրանցից բացի սեպտեմբերին կարտոֆիլ էինք հանում, և դա էլ մի կողմից էր խանգարում:

Երկու օր է, ինչ չեն աշխատում, բայց ոչ թե վերջացրել են, այլ ձյուն է եկել, և անհնար է աշխատել: Տանիքից հետո վերանորոգվելու է բակը, իսկ դա նշանակում է, որ մենք մինչև ամանոր լինելու ենք զբաղված:

Լուսանկարը` Լուսինե Աթանեսյան

Լուսանկարը` Լուսինե Աթանեսյան

Մենք պետք է լինենք շատ համբերատար և հանդուրժենք ամեն ինչ, չէ որ այդ ամենը մեզ համար է արվում:

Միայն թե տանիքը ժամանակին վերջացնեն…

vardik barkhudaryan-2

Իմ բուժքույր մայրիկը

Իմ մայրիկը` Մանուշակ Սիմոնյանը, բուժքույր է, և ես շատ ուրախ եմ դրա համար: Նա կարողանում է բուժել մարդկանց: Ես չգիտեմ` ինչու որոշեցի փորփրել մայրիկիս մանկությունն ու իր աշխատանքային կյանքը: 

 -Մամ մի քիչ կպատմե՞ս քո մանկությունից: 

-Դե ես փոքր ժամանակ շատ եմ ցանկացել դառնալ բուժքույր: Դա այն օրվանից, երբ մեր ուսուցչուհին մեզ տվել էր գրել շարադրություն «Ինչպիսին եմ պատկերացնում իմ ապագան» վերնագրով, և ես հենց այդպես պատկերացրեցի ինձ 20 տարի հետո` բուժքրոջ խալաթով:

-Իսկ ի՞նչ կարծիք ունեին ծնողներդ քո ընտրած մասնագիտության մասին: 

-Ծնողներս համակարծիք էին իմ որոշման հետ, մանավանդ հայրս: Նա միշտ ցանկացել էր, որ ես հենց այդ մասնագիտությունն էլ ընտրեմ:

-Իսկ ի՞նչ էր ասում մայրիկդ: 

-Նա ցանկանում էր, որ ես դառնամ ուսուցչուհի: Երևի նա կարծում էր, որ երբ մենք քույրերով խաղում էինք, և ես ուսուցչուհին էի, ուզում էի դառնալ ուսուցչուհի:

-Իսկ քանի՞ քույր ունես: 

-Ունեմ 4 հիասքանչ ու մեկմեկու նվիրված քույր և մեկ եղբայր: Մենք իրար շատ ենք սիրել, և հիմա էլ այդպես է: Հեռավորությունը ոչինչ չի փոխում, մենք նույն մանուկն ենք իրար համար:

-Իսկ որտե՞ղ ես սովորել: 

-Սովորել եմ Կապանի բժշկական ուսումնարանում: Այդ ժամանակ 15 տարեկան էի: Այնտեղ սովորեցի 3 տարի, և 18 տարեկանում, երբ վերջացրեցի ուսումս, սկսվեց պատերազմը: Մեր գյուղի տներից դեռ շատերն էլ ունեն կրակոցների հետքեր:

-Իսկ ի՞նչ արեցիք, ո՞ւր գնացիք:

-Եկանք այստեղ՝ Նորավանի հին գյուղը: Այդտեղ մնացինք որոշ ժամանակ, իսկ ես արդեն` ընդմիշտ: Ամուսնացա հայրիկիդ հետ և մնացի այստեղ:

-Իսկ ե՞րբ ես առաջին անգամ որևէ մեկին բուժել: 

-Առաջին անգամ բուժել եմ պապիկիդ, և քանի որ գյուղն այդ ժամանակ բուժքույր չուներ, ես դարձա գյուղի բուժքույրը:

-Քո կարծիքով ի՞նչ տարբերություն կա գյուղի և հիվանդանոցի բուժքրոջ մեջ: 

-Դե հիվանդանոցում կա համապատասխան տեխնիկա, և ոչ մի դժվարություն չկա, քո կողքին աշխատում են բժիշկներ, իսկ այ, գյուղի միակ բուժքույր լինելը դա մեծ պատասխանատվություն է, քանի որ այստեղ չկա տեխնիկա, այլ բուժաշխատող, որ խորհրդակցես, թե ինչ է պետք անել, և գյուղից Սիսիան գնալը և ստուգվելը դա մեծ դժվարություն է կապված տրանսպորտի հետ:

-Ո՞րն է եղել ամենածանր դեպքը: 

-Երեխաի ծնունդը տանը ընդունելը: Դա 9 տարի առաջ էր: Շատ դժվար էր լինել բուժքույր և միաժամանակ մանկաբարձ:

-Իսկ ինչո՞ւ տանը ծնվեց: Տրանսպո՞րտն էր խնդիրը: 

-Այո, այդ ժամանակ գյուղում ոչ մի մեքենա չկար: Փառք Աստծո, որ երեխան ողջ ու առաջ ծնվեց և հիմա էլ լավ է:

-Իսկ քանի՞ տարի է, որ աշխատում ես գյուղում: 

-Ուղիղ 27 տարի: Ես միշտ էլ կարոտով եմ հիշում այդ 27 տարվա ամեն մի օրը, ամեն մի իրադարձությունը:

-Ի՞նչ կցանկանաս բոլոր ապագա և արդեն կայացած բժիշկներին: 

-Կցանկանամ, որ իրենց գործի մեջ լինեն զգույշ և ուշադիր: Ունենան ոչ ծանր օրեր, սիրեն իրենց գործը, որը առաջնային է, և եթե իսկական բուժքույր են, պետք է նվիրված լինեն իրենց գործին մինչև կյանքի վերջը:

Ես այս ամենից հասկացա մի պարզ բան, որ պետք է լինել իսկական մարդ, որ հիվանդը վստահ և ուրախ գա բժշկի մոտ: Թող բոլոր բժիշկներն ունենան երկար կյանք, որ շարունակեն իրենց գործն ու փրկեն մարդկանց կյանքը:

nina arustamyan

Գորայք

Քարտեզի վրա հազիվ երևացոզ վայրը Սյունիքի մարզում իմ գյուղն է՝ Գորայքը: ՀՀ ամենացուրտ երկրորդ բնակավայրն է, որտեղ հենց գրանցվել է – 43°C: Գյուղիս պատմությունը շա՜տ-շա՜տ երկար է: Եթե սկսենք սկզբից, ապա իմ համագյուղացիները փոխել են իրենց բնակավայրը: Հաստատ լսած կլինեք Սպանդարյանի ջրամբարի մասին: Հենց այդ ջրի տակ են մեծացել իմ՝ պապիկները, տատիկները, հայրս: Նախկինում գյուղն այնտեղ էր, և կոչվում էր Բազարչայ: Գյուղը բաժանված է եղել երկու մասի: Մի մասում ապրում էին մոլոկաններ (ովքեր Ցարական Ռուսաստանից աքսորվել էին այստեղ, իբրև ցուրտ բնակատեղի), մի մասում` բազարչայցիները: Գյուղում եղել է երկու դպրոց` հայկական և ռուսական: Իմ հին Բազարչայի տներում ջուր չի եղել: 10-15 տարեկան աղջիկները իրենց ուսերին գցում էին մեծ փայտ:

Փայտի երկու ծայրից կախում էին ջրի համար նախատեսված դույլերը և գնում էին գյուղամեջ: Ինչքան հաճելի է՜: Տատիկս պատմում է, որ գյուղից մոտ 450մ հեռավորության վրա եղել է «գազով» ջուր, բայց այդ ջուրը յուրահատուկ է եղել՝ դուրս է եկել հողի խորքից: Պատմում է, որ շշերի մեջ լցնում էին այդ ջուրը, բայց չէին կարողանում հասցնել մինչև տուն՝ պայթում էր: Պստկերացնո՞ւմ եք: Հրաշք գյուղը հիմա անցել է ջրի տակ: Երբ տատիկիցս կամ հարազատներիցս հարցնում եմ գյուղի մասին, ակամա աչքերը արցունքով են պատվում: Իսկ այդ արցունքները կարոտի նշան է: Հա՜, իսկապես կարոտում են: Կարոտում են իրենց մանկությունը, պատանեկությունը: Կարոտում են իրենց տունը, քարը, լեռը, թուփը:

Տարիները անցնում են, դատարկվում է գյուղս, իսկ հին Բազարչայում բնակիչները շատ էին:

Ani asryan

Ժանգոտ կողպեքների ժամանակներում

Տխրություն, հույս, որը կարծես մարում էր դարերի հետ: Գյուղ, շատերի կողմից մոռացված: Գյուղ, որը դարերի պատմություն ունի:

Կործանված վա՞յր, չէ, սա հաստատ տեղին չի լինի այս գյուղի համար: Մի ճրագ, որը պահում է այստեղի շունչը: Վառվող մոմերի ծուխ, որ պատուհանից դուրս գալուն պես առավոտ ծեգին թակում է գյուղացիների դուռը և նրանց կանչում եկեղեցի:

Այո՛, ճիշտ նկատեցիք, մեր միակ հույսը Սուրբ Ստեփանոսն է: Միայն եկեղեցու կառուցումը գյուղին զարթոնք պարգևեց: Արտագաղթը գյուղում հասել է գագաթնակետին: Տներ, որոնց դռների վրա ժանգոտ կողպեքներ են ամրացված:

Ա՜խ, այս կյանքը, որ ստիպում է մարդկանց հեռանալ իրենց ծննդավայրից: Իսկ գիտե՞ք ինչու իմ և մյուսների ընտանիքները մնացին: Հայրենասիրությո՞ւն, ոչ դա չէ պատճառը: Պատճառն այն է, ինչպես ասում է տատս. «Մենք կարալ չենք էսքան տիժարությամբ ստեղծած ապրուստը թողանք ու քինանք»: «Ապրուստ», որը վաստակել են 4 կմ ոտքով անցնելով, հող մշակելով և ստացված բերքը սպասվածից ցածր գնով վաճառելով:

Այս ամենի միջով 10 տարի անցնում եմ ես: 7 տարեկանից ոտքով, ավտոբուսով, կամ էլ «պատահականով» ծնողներիս հետ գնում եմ դաշտ՝ Ունքնուկալեր: Հետաքրքիր է, չէ՞, անվանումը: Սա ժառանգություն է և այն էլ արյան գնով վաստակած: Ըղուվերձ, նաև դաշտերին են անուններ դրել՝ Ունքնուկալեր, Ուշտափա, Բհառու քոլ, Անի տափ, Մարահունջ, Տերտերի արտ, Լղատափ, Փահուրվանց, Գյոլկապ, Մեյդաններ, Դուզեր, Քիրատաշտ, Իրիմիս, Ճաճնի ալի սըռ: Բայց պապերը գյուղի անունըԴարբաս են կնքել: Դարբասը Օրբելյանների բնօրանն է: Պատմություն, որը այժմյան սերունդը պահպանում և սերտում է:

Այս տարի հայրիկիս հետ դաշտից ոտքով քայլում էինք գյուղ տանող ճանապարհով: Տեսանք զբոսաշրջիկներով լի ավտոբուս, նրանք կանգնեցին ու հարցրեցին.

-Բարև Ձեզ, որ խնդրենք, կասե՞ք ինչքան է այստեղից Սահյանի տուն-թանգարան տանող ճանապարհի հեռավորությունը:

-Մոտ 9կմ, բայց մինչև Լոր հասնելը երկու գյուղ կա,- ասացի ես:

-Երկու գյու՞ղ, իսկ ո՞ր գյուղերն են:

-Դարբասը և Գետաթաղը:

-Ինչ հպարտությամբ ես ասում Դարբաս,- նկատեց նրանցից մեկը:

-Իսկապես հպարտություն է, իսկ կա՞ էնպիսի մեկը, ով իր ծննդավայրով չի հպարտանում:

Նրանք իմ այս խոսքից հետո ժպտացին և առաջարկեցին ինձ ու հայրիկիս հասցնել գյուղ: Ճանապարհին ես ներկայացրեցի մեր գյուղի պատմությունը, և դա հետաքրքիր էր նրանց: Հետո առաջարկեցի շրջել գյուղով և տեսնել տեսարժան վայրերը: Նրանք չմերժեցին, ավելին, շատ ուրախացան իմ առաջարկից:

Ես շատ եմ սիրում իմ գյուղը, նրա պատմությունը: Մեր գյուղ ոտք է դրել անգամ Նժդեհը Զանգեզուրի պաշտպանության ժամանակ:

Sose Zaqaryan

Կարոտել եմ

Շատերի կարծիքով ուսանողական տարիները կյանքի ամենալավ տարիներն են: Ինչ խոսք`այո: Ավելի լավ ու երջանիկ են անցնում հատկապես այն ուսանողների համար, ովքել եկել են մարզերից և իրենք են իրենց «գլխի տերը»: Այդպիսի ուսանող եմ նաև ես: Ապրում եմ ընտանիքիցս հեռու: Ամեն առավոտ միայնակ դասի եմ գնում, վերադառնում: Ամեն անգամ հասարակական տրանսպորտ նստելուց մտածում եմ. «Կարո՞ղ է` սխալ եմ նստել, կարո՞ղ է` հանկարծ կորչեմ»: Միշտ մտածում եմ` տեսնես այսօր մերոնք ի՞նչ արեցին, ի՞նչ եղավ մեր բակում, և այլն:

Կարոտում եմ ամեն ինչը. բոլորին, նույնիսկ մեր թաղի հավերին: Կարոտել եմ այն տատիկին, ով միակ մարդն էր, ում տեսնում էի դպրոցից տուն ճանապարհին: Կարոտում եմ Աիդա տատիկենց բակում դրված սուրճի սեղանը, որտեղ քննարկվում էր մեր գյուղի բոլոր նորությունները, որտեղ նշվում էին լավ իրադարձությունները: Կարոտում եմ մեր պատշգամբը, որտեղից երևում էր մեր ամբողջ գյուղը: Կարոտել եմ մեր սպիտակ ճագարներին, որոնց հետ զրուցում էի ամեն օր:

Կարոտել եմ դասընկերներիս, նրանց հյուրասիրած աշխարհի ամենահամով մրգերը, որոնք չգիտես որտեղից էին հայտնվում նրանց մոտ դպրոցում: Կարոտել եմ ուսուցիչներիս, մեր երկար դասամիջոցները, առաջին դասարանցիներին: Հա’, հա’, մեր դպրոցի տաղավար, քեզ էլ եմ կարոտել: Կարոտել եմ մեր գյուղի ավտոբուսը, տատիկներիս պատրաստած ուտելիքները:

Բարի լուրեր եմ լսում մեր գյուղից` Դարբասից: Ասում են` եկեղեցու վերևի բակը ամբողջովին ասֆալտապատել են: Ուրախ եմ, որ մեր գյուղում բարեփոխումներ են կատարվում, որ օր-օրի բարգավաճում է ծննդավայրս:

Բայց փաստը մնում է փաստ, որ ես մայրաքաղաքը սիրեցի: Այստեղ կարողանում եմ մասնակցել տարբեր միջոցառումների, առօրյաս ավելի բովանդակալից է անցնում: Մայրաքաղաքում արդեն շատ ընկերներ ունեմ և հին ընկերներիս ավելի հաճախ եմ տեսնում: Զգում եմ, որ ինչքան էլ նոր ընկերներ ձեռք բերեմ, ավելի ու ավելի եմ սիրում իմ հին ընկերներին` գյուղի պարզ ու ազնիվ երեխաներին:

Սփոփվում եմ նրանով, որ միայն ես չեմ այս կարգավիճակում: Մարզերից եկած բոլոր երիտասարդներն էլ ունեն իրենց սիրելի բակը, տատիկի պատրաստած ուտելիքները, դասընկերներին և հարազատ շատ մարդկանց:

Ես ու գյուղս

Նայում եմ գյուղիս: Ինչ գեղեցիկ է այն: Աշուն է, գունավոր աշուն: Այն աշուններից, որոնք միայն իմ գյուղին են հատուկ: Քայլում եմ աշնան շնչով լցված նեղլիկ փողոցներով և նայում աշնան մեջ սքողված գյուղիս: Քամին սուրալով մոտենում է ինձ, հասնում մինչև ոսկորներս: Իմ առանց այդ էլ բարակ հագնված մարմինը սարսռում է ու ակամա հիշում եմ , որ մայրս ինձ խնդրեց մի տաք բան հագնել, բայց ես չլսեցի: Քամու պատճառած այդ սարսուռը երբեմն այնքա~ն հաճելի է: Գիտե՞ք ինչու: Որովհետև գյուղիս քամին է: Ոչինչ, թող սարսռամ, միայն թե գյուղիս քամին սարսռացնի իմ բարակ հագնված մարմինը:

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

Քայլում եմ գյուղով ու նայում եմ տերևներին, տներին, քարերին: Այնքա~ն կարոտ կա այդ գույնզգույն փոքրիկ տերևների մեջ և այնքան սեր:

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

Ահա մոտեցա մի տան: Դուռը կողպված է: Ինչքա~ն դատարկություն կա այդ տան մեջ, որը տարիներով սպասում է ինչ-որ մեկին, ով կմաքրի իր մոռացված կահույքի փոշին: Այդ նույն տնից մի ժամանակ լսվում էր երեխաների անհոգ ծիծաղը, այնտեղից միշտ բուրում էր համեղ կերակուրների հոտը, և այդ տունը միշտ պատրաստ էր ընդունելու անձրևից թրջված անցորդին` մի բաժակ թեյ խմելու…

Ինչքա~ն քար կա, ու երևի այնքա~ն պատմություններ ու հիշողություններ այդ քարերի հետ կապված: Ա’յ, այս քարին ժամանակին հովիվն է նստել, որ մի փոքր շունչ առնի և վայելի իր մի կտոր հաց ու պանիրը: Մյուս քարին երևի մի տղա է նստել ու նայել հեռուն, մտածելով իր սիրելի աղջկա մասին: Այս մեկին մի երեխա է բարձրացել և փորձել ապացուցել իր ընկերներին, որ կարող է թռչել քարից: Իսկ ահա այս մեկին կնստեմ ես և կպարուրվեմ աշնան մեջ թաթախված գյուղիս: Կնայեմ լեռներին, կփորձեմ լեռների հետ զրուցել, զրուցել նրանց անցած ճանապարհի մասին…

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

Ես տարվել եմ լեռների հետ զրույցով և չեմ նկատում, թե ինչպես է մառախուղը հետզհետե ծածկում նրանց վեհ գագաթները: Անձրևի երկու խոշոր կաթիլ ընկան կոպերիս, և ես սթափվեցի: Անձրևը սաստկացա~վ:

Այո’, ես ուզում եմ թրջվել, ուզում եմ թրջվել մինչև ոսկորներս, միայն թե գյուղիս անձրևը թրջի ինձ…