Ամեն երազանք նպատակ չէ, ու ամեն նպատակ չէ, որ երազանք է։ Աստղերը երազել են սիրում, արևն ու լուսինը երազել են սովորեցնում, մարդիկ երազում են, միայն երազում, ու վերջակետով ավարտում, հենց այդ պարզ նախադասությունը:

Ուժեղ մարդիկ… Իսկ այ, ուժեղ մարդիկ երազանքները դարձնում են նպատակներ, և նպատակներով ու երազելով հասնում և ստեղծում են իրենց մոլորակն ու ապրում այնտեղ։

Բոլորս էլ լսած կլինենք. «Երազի,երազի, երազելն էլ հո փողով չի՞»։

Դե հա, համաձայն եմ, սովորական մարդկանց համար երազելը անվճար է, իսկ այ, ուժեղ ու նպատակասլաց մարդկանց երազանքները իրականացնելու համար մի քիչ միջոցներ պետք կգան։

Դե օրինակ, ես մանկուց երազել եմ լինել Փարիզում, սիրող ու սիրվող քաղաքում, Էյֆելյան աշտարակի չորրորդ հարկի սրճարանում էլ մեկ գավաթ սուրճով վայելեմ Փարիզյան սիրառատ գիշերը։ Ի՞նչ եք կարծում, իմ երազա՞նքն էլ է անվճար։ Դե իհարկե, ոչ։ Երազանքիս հասնելու համար մի փոքր ջանք է անհրաժեշտ։

Ես սիրում եմ երազել: Ամեն գիշեր աստղերի հետ, նույն երկնքի տակ երազում եմ, պատկերացնո՞ւմ եք։ Գիշերը հեքիաթային է դառնում, երբ մարդիկ թողած ամեն մի հոգս ու մտածմունք նստում են  աշնանային այգու գունաթափված նստարանին ու սկսում են երազել, կամաց-կամաց հավաքում են երազանքները, դրանք դարձնում նպատակներ, խլում աստղային անսպառ էներգիան ու առաջ շարժվում։

Իսկ դուք գիտե՞ք, թե ինչով են տարբերվում երազանքները նպատակներից: Դե, երազանքները ունեն սկիզբ, իսկ վերջաբան չունեն։ Երազանքերը պղպջակների կամ թիթեռնիկների պես են. գեղեցիկ, բայց անհավանական։ Նպատակները ծնվում են ուժեղ երազանքներից, այն երազանքներից, որ ապրելու ու իրականանալու համար պայքարում են, երկար ու երկար, ու ի վերջո հասնում են իրենց պլանավորած վերջաբանին։

Ամեն երազանք կունենա վերջաբան, եթե սկսենք հավատալ ու պայքարել։

Նոր ծանոթյունների ժամանակ հաճախ են ինձ հարցնում, թե որտեղից եմ, և ես պատասխանում եմ ` Լորից:

Գրեթե միշտ հասկանում կամ լսում են Լոռիից: Հպարտությամբ ուղղում եմ նրանց` նշելով, որ ես մեծ բանաստեղծ Համո Սահյանի Լոր գյուղից եմ: Սահյանական ոգին և շունչը տիրում է ողջ գյուղում: Չկա այնպիսի մի գյուղացի, որ չիմանա Սահյանի բանաստեղծություններից: Տարիներ առաջ վերակառուցվեց Համո Սահյանի տուն-թանգարանը, որը դարձավ Լոր գյուղի խորհրդանիշը: Ասելով` Լոր, բոլորը հիշում են Սահյանին:

Մեծ հպարտություն է ապրել այնտեղ, որտեղ ծնվել և մեծացել է Սահյանը, շնչել այն օդը, որը նա է շնչել: Տուն-թանգարանի վերակառուցումից մեկ տարի անց բանաստեղծի գյուղում շատ մեծ շուքով նշվեց նրա 100-ամյակը: Բազմաթիվ գրողներ, ճանաչված մարդիկ, մշակութային, գիտական և ամենատարբեր ոլորտներից ունեցանք շատ հյուրեր:

Այդ օրը թանգարան էին այցելել նույնիսկ այն մարդիկ, ովքեր նախկինում երբեք չէին եղել թանգարանում, հեռու էին ստեղծագործելուց, կարդալով նրա որոշ ստեղծագործություններից, արբելով սահյանական ոգով, այցելել էին թանգարան:

Յուրաքանչյուր լորեցու բարևը սկսվում է Սահյանով, օրը շարունակվում նրանով և անգամ բարի գիշեր ասելուց հիշում են մեծն լորեցուն:

Ինչ-որ մի պահ, ինչ-որ մի տեղ, ինչ-որ մի բան ու ինչ-որ մեկին մենք կարոտում ենք: Ես էլ եմ կարոտում: Հաճախ ինձ թվում է, թե իմ կարոտն ուրիշ է, ուրիշ գույնի է, ուրիշ են ապրումները նրա: Ես կարոտել եմ, ու այնքան բան կա կարոտիս գրկում՝ սրտիս մեջ պահված:

Երբ ցերեկ է, կարոտում եմ մայրամուտի կարմիրն ու դեղինը, գիշերվա սև ու մութ ամպերը, կապույտում լողացող աստղերը քնքուշ, իսկ երբ գիշեր է, արևն եմ կարոտում, ցերեկվա լույսը, դեռ նոր բացված օրը: Ամռանը ես ձմռան սպիտակն եմ կարոտում, ձյան ձայնը, սառույցի հետ իմ պարը, օդի մաքուր սառնությունը, ձմռանը ամառն եմ կարոտում, արևի ժպիտն ու աչքերս ծակող տաք ջերմությունը:

Ես կարոտում եմ աշնան գույները՝ մայթերին քնած, քամու ձայնն ու անորոշ տխրությունը: Ես կարոտում եմ ասված-խոսված բառերը, լսված ձայներն ու տեսնված հայացքները, ամեն մի անցած պահը, մի վայրկյան առաջն ու հենց այս պահը:

Ես կարոտում եմ օտարացած ծանոթ հայացքները, գիշերային փողոցի տխուր լուսավորությունն ու մարդաշատ քաղաքի դատարկ անկյունը:

Երբեմն էլ ինքս ինձ եմ կարոտում, երբ երկար ժամանակ սրտիս ձայնը լսած, նրա  հետ զրույց արած չեմ լինում:

Ես դպրոցս ու պարապմունքներս եմ կարոտում, աղմկոտ դասամիջոցներն ու դասի ժամին կողքիս նստողի հետ մեր զրույցները: Ես մեր բակի խաղերն եմ կարոտում՝ «ռեզին», «հալամուլա», «տուն-տունիկ», «խանութ-խանութ», «պատի հիսուն»…

Կարոտում եմ նրանց, ովքեր հիմա երկնքում են, մեզ են նայում վերևից:

Ինչ-որ մի պահ, ինչ-որ մի տեղ, ինչ-որ մի բան ու ինչ-որ մեկը մեր կարոտի կանչն են կարծես:

Մենք կարոտում ենք…

Արդեն ավարտել եմ դասերս։ Նստած  թեյ եմ խմում և մտածում եմ ազգանվանս մասին։ Թե ինչպես է այն ծագել, ինչ նշանակություն ունի։ Սակայն այդպես էլ չեմ կարողանում գտնել ինձ հուզող հարցերի պատասխանները։

Երկար այսպես մտածելուց հետո հանկարծ հիշում եմ մի փոքրիկ, բայց զվարճալի պատմություն։

Մի  քանի տարի առաջ էր։ Դպրոցում մայրենիի  ժամին ուսուցչուհին պետք է բացատրեր Հակոբ Պարոնյանի մասին դասը։ Բոլոր դասընկերներս անհամբեր սպասում էին, թե ինչ պետք է ասի նա, երբ հանկարծ հարցրեց.

-Երեխանե՛ր, ո՞վ է Հակոբ Պարոնյանը։

Դասընկերներս շփոթված նայելով դեմքիս, միաձայն պատասխանեցին.

-Գայուշի  պապա՜ն։

Շատ  չզարմանաք։ Ես Գայանե Պարոնյանն եմ։ Իսկ հայրիկիս անունը Հակոբ է։

Հոկտեմբերի 5, տարվա 278-րդ օրը։ Այդ օրը աշխարհի ավելի քան 100 երկրներում նշվում է ուսուցիչների միջազգային օրը։

Երբևէ մտածե՞լ եք, թե ուսուցիչները ինչքան բան են փոխել մեր կյանքում։ Շատերը իրենց մասնագիտությունը ընտրել են իրենց ուսուցչի օրինակով։ Հիմա, երբ արդեն ավարտել եմ դպրոցս, սկսել եմ ավելի շատ գնահատել իմ ուսուցիչներին։ Կարոտել դասաժամերը, մեր զրույցները, նրանց տված խորհուրդները։

Առաջին ուսուցիչ. մարդ, ով քեզ սովորեցնում է տառերը, թվերը և այլն։

Բայց ուսուցիչներ միայն դպրոցում չեն լինում,այլ հասարակական կյանքում նույնպես։

Հիշում եմ, երբ ուսուցիչների տոնին միջոցառումներ էինք կազմակերպում, ոգևորվում էին,0 հուզվում, կարմրում ամոթից, ու միշտ հասկանում էի, որ կարմրել կարող են միայն ուսուցիչները։ Որովհետև ուսուցիչն է, որ ունի պատասխանատվության մեծ զգացում։ Ուսուցիչն է, որ միշտ հիշվում է ու գնահատվում։ Երբ մարդիկ զրուցում են կամ իրար հետ համաձայնության չեն գալիս, ասում են.

-Քո ուսուցիչը ո՞վ է եղել։

Ուրեմն մարդու անբաժան ուղեկիցը, կենսագրություն կերտողը ու անհատ ձևավորողը ուսուցիչն է։

Շնորհավոր տոնդ, սիրելի ուսուցիչ, թող քո անցած ուղին միշտ հարթ լինի, հոգիդ` անկաշառ ու սիրտդ` մաքուր։