Փետրվարի 18-ից մարտի 4-ը «ԿԱԶԱ» շվեյցարական մարդասիրական հիմնադրամի «Էսպաս» կենտրոնում բացվել է «Լուսանկարչությունն ու Գյումրին» ցուցահանդեսը: Մինչ ցուցահանդեսի բացումը մենք զրուցեցինք «Լուսանկարչությունն ու Գյումրին» ծրագրի պատասխանատու Սոնա Անդրեասյանի հետ:
-Պատմեք Ձեր աշխատանքի մասին, որտե՞ղ եք հիմա աշխատում:
-Աշխատում եմ «Կազա» շվեյցարական մարդասիրական կազմակերպության Գյումրու կենտրոնում: Ցուցադրված բոլոր լուսանկարները արվել են հենց Գյումրիում իրականացվող ծրագրի շրջանակներում: Ծրագիրը կոչվում է «Լուսանկարչությունն ու Գյումրին» և իրակացվում է այնտեղ գործող երեխաների ու դեռահասների զարգացման ծրագրի շրջանակներում: Ես վարում եմ լուսանկարչության դասընթացներ, հիմնական գործունեությունս դա է: Արդեն ինն ամիս է, ինչ աշխատում եմ Գյումրիում, ծրագիրը մեկնարկել է 2016 թվականի հունիսին:
-Ովքե՞ր են մասնակցում դասընթացներին:
-Մասնակցում են հիմնականում դեռահասների զարգացման ծրագրի այն մասնակիցները, ովքեր ցանկացել են նաև հաճախել ֆոտոյի դասընթացներին:
-Ինչպե՞ս առաջացավ ցուցահանդես կազմակերպելու գաղափարը:
-Ցուցահանդեսից խոսելուց առաջ, պետք է խոսեմ ծրագրի սկզբնական նպատակի մասին: Ծրագիրը կոչվում է «Լուսանկարչությունն ու Գյումրին», որովհետև տասնամյակներ շարունակ, երբ խոսում էին Գյումրու մասին, ասում էին, որ այն արվեստի ու արհեստի քաղաք է: Եվ այդ արվեստների շարքում, իհարկե, իր տեղն ունի նաև լուսանկարչությունը: Առհասարակ, եթե Հայաստանում խոսենք լուսանկարչության ստեղծման ու զարգացման մասին, պետք է նշենք հենց Գյումրի քաղաքը, քանի որ առաջին լուսանկարիչները և լուսանկարչատները հենց Ալեքսանդրապոլում են եղել: Ծրագրի նպատակներից մեկն էլ այն է, որ փորձենք Գյումրիում լուսանկարչական կյանքի ակտիվացմանը նպաստել, մարդկանց մոտ հետաքրքրություն առաջացնել այդ արվեստի նկատմամբ: Քանի որ լուսանկարչությունը հիմա շատ տարածված է, ծրագրի նպատակներից դարձավ նաև երեխաներին ցույց տալ, թե որն է գեղարվեստական լուսանկարչությունը: Այսինքն՝ լուսանկարների տեղատարափից կարողանալ առանձնացնել գեղարվեստական լուսանկարները և հասկանալ, թե ինչ չափանիշներով դրանք կարող են համարվել գեղարվեստական: Ծրագրի շրջանակներում մենք ուսումնասիրում ենք լուսանկարչության ստեղծման ու զարգացման պատմությունը, թե ինչ փուլեր է այն անցել, ինչ ժանրեր կան, ինչ լուսանկարիչներ կան: Ընթացքում նաև լուսանկարներ ենք անում՝ ըստ հանձնարարությունների: Օրինակ՝ եթե ուսումնասիրել ենք դիմանկարի ժանրը, դիմանկարներ ենք անում:
Ցուցահանդեսը ծրագրի այս փուլի վերջնակետն է: Այստեղ ներկայացված է 4 ամսիների աշխատանքներից կազմված ժողովածուն, ցուցադրված են առաջին խմբի երեխաների լուսանկարները (կան մի քանի խմբեր): Գյումրիում հիմա կա նաև մեկ այլ խումբ ավելի մեծերի՝ ուսանողների համար:
-Ինչ դժվարություններ են եղել թե՛ Երևանից Գյումրի տեղափոխվելու, թե՛ զուտ աշխատանքի հետ կապված:
-Դժվարություններ մտաբերել չեմ կարողանում, որովհետև երբեք դրանցից չեմ վախեցել: Իսկ Գյումրին շատ եմ սիրում, հակառակ դեպքում հիմա այնտեղ չէի լինի: Մի քիչ բարդ է մեծերի հետ աշխատելը, քանի որ նրանք արդեն ինչ-որ պատկերացումներ ունեն լուսանկարչության, կյանքի վերաբերյալ, դժվարությամբ են ընդունում քո ասածը: Իրենք արդեն իրենց մտքերն ունեն, իսկ դու գալիս ու ասում ես, որ մի որևէ բան իր մտածածի պես չէ, կարող է ուրիշ ձևով էլ լինել: Հատկապես գյումրեցիները դժվարությամբ են ընդունում դա, քանի որ մի քիչ համառ են: Իսկ փոքրերի հետ լավ է այն, որ դեռ ձևավորման փուլում են գտնվում ու հենց այդ ժամանակ էլ դու խոսքով կարողանում ես ներազդել նրանց ձևավորման վրա:
-Ի՞նչն է Ձեզ ոգևորում կամ թևեր տալիս այս աշխատանքում:
-Թևեր է տալիս այն, որ դու փորձում ես երեխաների հետ կիսվել այն փորձով ու գիտելիքներով, որն ունես այդ բնագավառում, և նրանք դրան արձագանքում են: Քո աշխատանքի արդյունքը ինչ-որ չափով տեսնում ես: Ինձ համար շատ կարևոր է, որ երեխաները առաջին հերթին մտածել սովորեն և պատասխանատվության զգացում ունենան այն աշխատանքի հանդեպ, որն անում են: Այսինքն՝ երբ լուսանկարում ես, հասկանաս, թե ինչ միտք ես դրել լուսանկարի մեջ, ինչ ես փորձում դրանով ասել: Հիմա, երբ ցանկացած ինֆորմացիա շատ հասանելի է դարձել, մարդիկ սկսել են իրենց գործի արժեքը չզգալ, անընդհատ վերցնողի ու պահանջողի դերում են: Պետք է կարողանաս նաև ինքդ կյանքին ինչ-որ բան տալ՝ միայն վերցնելու ու պահանջելու փոխարեն: Ինձ համար գլխավոր նպատակ է եղել այն, որ երեխաները հասկանան, որ եթե քաղաքում կա որևէ խնդիր, իրենք էլ կարող են այդ խնդրին ինչ-որ կերպ արձագանքել:
-Ի՞նչ ապագա պլաններ ունեք:
-Դեռևս բոլոր պլաններս կապված են այս ծրագրի հետ, շարունակելու ենք աշխատանքները: Հաջորդ ցուցահանդեսը կլինի երևի հունիսին: Սեպտեմբերից արդեն կաշխատեմ մեկ այլ ծրագրով, արդեն երաժշտական:
-Ի՞նչ տվեց Ձեզ այս ծրագիրը, նախկինում փորձ ունեի՞ք երեխաների հետ աշխատելու:
-Երեխաների հետ աշխատելու փորձ ունեցել եմ միայն կոնսերվատորիայում սովորելու տարիներին: Բայց դա էլ երաժշտական փորձ էր, մեր դասընթացներից մեկն էր: Այդ ժամանակվանից էլ զգացել եմ, որ երեխաների հետ աշխատել շատ եմ սիրում: Աշխատանքը, իհարկե, շատ բան է տալիս: Նույն հարցի շուրջ երեխաները կարող են շատ տարբեր կարծիքներ ու պատկերացումներ ունենալ: Երեխաների հետ շփումը շատ զարգացնում ու շատ հարստացնում է:
-Քանի՞ հոգի է մասնակցել դասընթացներին:
-Ընդհանուր՝ մոտ 15 հոգի, բայց հիմնական հաճախող երեխաները 9-10 հոգի են: Այս ցուցահանդեսին ներկայացված են 7 հոգու աշխատանքներ:
-Երեխաները մասնակցո՞ւմ են ֆոտոների ընտրությանը:
-Ֆոտո անելուց հետո, մենք միշտ ամբողջ խմբով նստում, նկարները հերթով նայում և քննարկում ենք՝ որ ֆոտոն է լավը, որը՝ ոչ, և ինչու: Այդպես էլ լուսանկարներն են ընտրվում, որոնք նաև գնում են արխիվ: Այս անգամ ընտրությունը այդպես ենք կատարել:
-Հիմնականում ի՞նչ են սիրում նկարել երեխաները:
-Տարբեր նախասիրություններ ունեն: Կան մարդիկ, ովքեր սիրում են դիմանկարներ անել, կամ բնանկարներ: Երեխաներից մեկը՝ Արփին, կարծում եմ դոկումենտալ ֆոտոյով կարող է զբաղվել հետագայում, քանի որ սիրում է ուսումնասիրել, տնտղել ամեն ինչ:
-Ցուցահանդեսը ի՞նչ թեմայով է:
-Կոնկրետ ուղղվածություն կամ թեմա չկա, որի շուրջ աշխատել են երեխաները, ներկայացված են հավաքական աշխատանքներ: Այդ պատճառով էլ ցուցահանդեսը կոչել ենք հենց ծրագրի անունով՝ «Լուսանկարչությունն ու Գյումրին»:
Ցուցահանդեսին մասնակցում էին նաև լուսանկարների հեղինակները, որոնց հետ նույնպես զրուցեցինք:
Լուսանկարը՝ Արսեն Վարդանյանի
-Ես Արսենն եմ, ինձ համար լուսանկարչությունը ավելի շատ բացահայտում էր: «Կազա» հիմնադրամում շատ խմբակների էի հաճախում: Սկսեցի հաճախել նաև լուսանկարչության և շատ մեծ բացահայտումներ արեցի: Հիմա ես գիտեմ, թե ինչ է գեղարվեստական լուսանկարչությունը, աշխատում եմ և փորձում եմ արդյունք ստանալ: Խմբակին հենց սկզբից չեմ հաճախել, եկել եմ կեսից ու հիմա հույս ունեմ լրացնել բաց թողածը: Իմ սեփական ֆոտոապարատը չունեմ, լինում է՝ ընկերներից եմ վերցնում, կամ բարեկամներից: Կարծում եմ, ֆոտոապարատը այդքան էլ կարևոր չէ, ինչքան գաղափարը, որը դու փորձում ես ներկայացնել: Իսկ ֆոտոապարատը միայն որակն է ապահովում:
Լուսանկարը՝ Անի Հմայակյանի
-Ես Անի Հմայակյանն եմ, 14 տարեկան: Սկզբում լուսանկարչության դասընթացին մասնակցելը ուղղակի զբաղմունք ու հետաքրքրասիրություն էր, չէի էլ մտածում, որ կարող եմ շարունակել ու հետագայում ցուցահանդեսի էլ մասնակցել: Դասընթացներին հաճախելուց մեկ շաբաթ հետո արդեն հասացա, որ լուսանկարչությունը այն չէ, ինչ բոլորն են մտածում: Այն մի ուրիշ աշխարհ է, որտեղ ամեն ինչ յուրահատուկ է: Լուսանկարչությունը արդեն իմ կյանքի անբաժանելի մի մասն է դարձել, և ինչ էլ լինի, ես չեմ մոռանա այն աշխատանքը, որը կատարեցինք մենք: Իմ բոլոր լուսանկարները ունեն մի նմանություն՝ խոսքի ազատության գաղափարը: Սիրում եմ նկարել սև ու սպիտակ, որովհետև այդպես ավելի ցայտուն է երևում լուսանկարի իմաստը:
-Ես Անգինն եմ, ծրագիրն ինձ տվել է նոր հայացք, նոր պատկերացումներ: Դասընթացներից առաջ լրիվ ուրիշ կերպ էի վերաբերվում առօրյայիս, շրջապատիս, իսկ հիմա ուրիշ աչքերով եմ նայում այդ ամենին: Լուսանկարներիս հիմնական գաղափարը ազատությունն է: Նկարում եմ սև ու սպիտակ, որովհետև կարևորում եմ իմաստը և ոչ թե գույնը:
Լուսանկարը՝ Հովհաննես Սարգսյանի
-Ես Հովհաննեսն եմ: Մինչ լուսանկարչության դասընթացները, արդեն հաճախում էի «Կազա» կենտրոն: Սիրում եմ լուսանկարչությունը, որովհետև այն հնարավորություն է տալիս շատ պահեր անմոռաց դարձնել, կանգնեցնել ակնթարթը ու ավելի հետաքրքիր դարձնել: Ավելի շատ սիրում եմ դիմանկարներ անել:
Լուսանկարը՝ Արփի Բարսեղյանի
-Ես Արփին եմ, 13 տարեկան եմ: Ավելի շատ սիրում եմ նկարել կենդանիների, քան մարդկանց: Շատ վաղուց լուսանկարչության խմբակ էի փնտրում, որ հաճախեմ, մայրիկիս միշտ խնդրում էի ինձ տանել տարբեր ցուցահանդեսների: Երբ բացվեց լուսանկարչության խմբակը, շատ ուրախացա: Բացի գիտելիքները, այն ինձ տվել է նաև շատ լավ ընկերներ:
Լուսանկարը՝ Լուսինե Չաքմիշյանի
-Ես Լուսինեն եմ, 14 տարեկան: Լուսանկարներս արել եմ Գյումրիում: Ես էլ մինչ խմբակի բացվելը հաճախում էի «Կազա»: Երբ իմացա խմբակի մասին, շատ հետաքրքրված էի: Սկսեցի հաճախ կառույցներ, քան բնություն:
-Արդեն մթնել էր: Թաղի երեխաներով նստած էինք մեր ավանդական «պոլուտրուբայի» վրա ու ինչպես միշտ, ինձ ասացին, որ արդեն տուն գնամ` ուշ է: Իրենք էլ գիտեին, որ չեմ սիրում իրենցից շուտ տուն գնալ ու միշտ համառում էի, բայց վերջիվերջո համառությունս դառնում էր լաց, որովհետև ստիպում էին ու տուն ուղարկում:
Ինչպես ասում են ծեր մարդիկ. «Հեյ գիդի, մեր ժամանակները»: Դե, այսպես անցյալով եմ խոսում, որովհետև արդեն իմ սիրելի թաղից մնացել եմ միայն ես: Արդեն բոլորը զբաղված են իրենց գործերով, մեկը սովորում է, մյուսը` ծառայում, ու այսպես շարունակ: Ճիշտ է՝ հիմա կապը պահպանում ենք սոցիալական կայքերի միջոցով, բայց հաստատ դա չի կարող փոխարինել մեր հին թաղին:
