Սևան-Երևան ավտոմեքենան շարժվեց: Ժամը յոթն էր կամ յոթն անց տասը րոպե, դա կարևոր չէր։ Կարևոր չէր, քանի որ ես հոգնած էի. ամբողջ գիշեր չէի քնել, իսկ ավտոմեքենայի մեջ լռություն էր տիրում: Ես նայում էի պատուհանից դուրս։ Անձրև էր գալիս: Անձրևի դանդաղ կաթիլները իջնում էին՝ ապակու վրա հետք թողնելով, իջնում էին, որ մի քանի րոպեով խլացնեն քաղաքի աղմուկը բամբասանքներից։

-Սևանում մարդ չմնաց,- ցածրաձայն խոսեց վարորդը,- սաղ գնացին։

-Ինչպե՞ս թե,- ասաց կարմիր վերնաշապիկով կինը։

-Եսիմ է, սաղ գնացին, երեկ էլ հարևանս գնաց, ասում էր՝ ստեղ անելու բան չկա։ Մի աղջիկ ուներ, անցած տարի ավտովթարից մահացավ։ Ինքն էլ մենակ էր ապրում, ուսուցչուհի էր:

-Ախր, այ հոպար ջան, աշխատանք չկա, բա մարդիկ ինչպե՞ս ապրեն, հը՞ն,- խոսեց վարորդի կողքին նստած երիտասարդը,- տատս պատմում էր, որ ԽՍՀՄ-ի տարիներին Սևանում գործում էին վեցից ավելի խոշոր գործարաններ, ամեն մեկը ուներ հազարից ավելի աշխատող, հա- հա, մի զարմացեք։ Իսկ հիմա՞, ոչ մի գործարան չկա, բա էդ խեղճ մարդիկ ի՞նչ անեն, հը՞ն:

-Ինչ էլ որ լինի, սևանցիք չպիտի գնան, ո՞վ է ասել, որ Սևանում աշխատանք չկա։ Թող գան, գործարանները բացեն, աշխատեն:

-Գործարան բացելը հեշտ չի, տարիներ են պետք, ես էլ օգոստոսի վերջին գնալու եմ,- ասաց երիտասարդը:

-Ես երեք օրից եմ գնալու Մոսկվա՝ որդուս մոտ,- խոսեց կարմիր վերնաշապիկով կինը:

-Գնացե՛ք,- բարկացավ վարորդը,- սաղդ գնացեք, թող Սևանում մարդ չմնա՛:

-Բայց նոր դուք ասացիք, որ Սևանում էլ մարդ չի մնացել,- փորձեց սրամտել սև զգեստ հագած աղջիկը:

Ըստ երևույթին՝ աղջիկը քասնմեկ կամ քսաներեք տարեկան էր և ուսանող։ Իսկ այն, որ սևանցիները գնում են, ճիշտ է։

-Իսկապես, քանի՞ մարդ է ապրում Սևանում,- հարցրեց կարմիր վերնաշապիկով կինը:

Ես մտքումս սկսեցի հաշվել․ «Սևանում ապրում է իմ ընտանիքը՝ երեք մարդ, գումարած իմ հարևան Օլգա տատիկը, դերասան Արման Խաչատրյանը, ձուկ վաճառող Աշոտ պապիկը, իմ դպրոցի ուսուցիչները, մեր բակում խաղացող երեք երեխաները, իմ դասարանի չորս աշակերտներ, հետո ուղղեցի ինձ, մեկը Սևանից չէ, ու Բաքվից եկած թիթիզ տատիկը (նա միշտ հագնում է վարդագույն կիսաշրջազգեստ, կանաչ կոշիկներ, շատ է սիրում չամիչով հացաբուլկեղեն, պաղպաղակ և քաղցր բամբակ)։

-Սևանում ապրում է երեսուներեք մարդ,- վստահ ասացի ես:

-Ինչպե՞ս թե,- ուրախացավ վարորդը,- ինձ հաշվել ես, չէ՞: Ես սարսափեցի․ ինչպե՞ս կարող էի այս կոլորիտային սևանցուն չհաշվել։ Ես գունատվեցի, սարսափեցի ու պատասխանեցի.

-Ոչ, բայց դա խնդիր չի,- սխալս ուղղելով՝ ասացի ես,- դուք էլ գումարած ՝ երեսունչորս։

-Կնոջս, երեխեքիս, մորս էլ հաշվի,- հրամայեց վարորդը:

-Ինձ էլ հաշվի,- ասաց երիտասարդ աղջիկը:

-Մորս էլ հաշվի,- ասաց երիտասարդը,- պապիկիս էլ, մորեղբորս երեք երեխաներին էլ, հա մեկ էլ էն հեռախոս վերանորոգող Հրաչին էլ հաշվի, լավ տղա է, ու կանաչ աչքերով Մանանին էլ հաշվի:

Հետո շատ հանկարծակի երիտասարդը լռեց, երևի մտածում էր՝ արդյոք Մանանի աչքերը կանաչ էին, հետո ուղղեց իրեն.

-Կապույտ աչքերով Մանանին:

-Սպասե՜ք, սպասե՜ք,- ասացի ես,- ես կորցրի հաշիվս, օգնեք ինձ:

Վարորդի դեմքը պայծառացավ, երևի մտածեց, որ Սևանում ավելի շատ մարդ է ապրում:

-Հաշվում եք, հաշվում…

Հաշվեցեք հապա, թե ինչ ձևերով աղջիկը պարզեց, որ Սևանում ապրում է միայն երեսուներեք մարդ:

-Երեսունչորս,- ուղղեց վարորդը:

-Հաշվեցեք նաև, մի վերջին անգամ,

Թե այդ ինչ ձևով,

Ինչ մեքենայի օգնությամբ բարի

Դեռ կարելի է Սևանում ապրել,- շարունակեց երիտասարդ տղան:

-Սևակ եք սիրում, հա՞,- դիմեց կինը երիտասարդին:

-Սևակ չեմ սիրում, Սևակ կարդում եմ,- նեղացավ երիտասարդը:

-Հա լավ, ի՞նչ ասացի, որ նեղացար, շատ լավ է, որ կարդում եք, ես շատ ուրախ եմ:

Երիտասարդը ասաց, որ չի նեղացել: Անկասկած, Սևանում աշխատատեղեր քիչ կան, և մարդկանց արտագաղթը կապված չէ սեփական քաղաքը չսիրելու հետ: Բայց իհարկե, կարելի է այս խնդիրը լուծել. բացել գործարանները, ոչինչ, թող տարիներ տևի, բայց մարդիկ աշխատանք կունենան, չէ՞։

Ավտոմեքենան կանգ առավ Երևանի Երիտասարդական մետրոյի դիմաց: Երևանում անձրև չէր գալիս, շոգ էր, օդ չկար շնչելու: Երեխա լինեի ու հավատայի, որ հնարավոր է եղանակը տեղափոխել այնտեղ, ուր գնում եմ: Հետո մտածեցի, որ շատ եմ փիլիսոփայում։ Անշուշտ հոգնածության հետևանք է։ Երբ մարդը շատ հոգնած է լինում և ոչինչ չի կարողանում անել, սկսում է փիլիսոփայել։ Հետո Երևանում բնակվողներին նայեցի ու սրամտելով շարունակեցի ճանապարհս։

Թե չէ հաշվում եք, հաշվում եք, հաշվում…

Հաշվեցեք, խնդրեմ, հաշվեցեք նաև,

Թե ձեզանից գոնե մեկը իր կյանքում

Քանի անգամ է եղել Սևանում։

Ծիծաղեցի իմ այս մտքի վրա և մտածեցի, որ Սևանում շատ հետաքրքիր մարդիկ կան՝ դերասան Արմանը, թիթիզ տատիկը, կանաչ կամ կապույտ աչքերով Մանանը, Օլգա տատիկը, կոլորիտային վարորդը, Սևակ կարդացող երիտասարդները: Բայց մի րոպե․ քանի՞ մարդ է ապրում Սևանում:

Ես կանգնած եմ Բաղրամյան փողոցի վրա՝ կանգառում, դու կանգնած ես դիմացի մայթի վրա, ու եթե անկեղծ ասեմ՝ մազերիդ գույնը վատ եմ տեսնում, էլ չասեմ` աչքերիդ մասին։ Ինձ ինչ-որ մեկի ձայնն ասում է, որ սա պատահականություն չէ, բայց հո՞ ես գիտեմ ճշմարտությունը։

-Հա, մամ,- ինձ միշտ միայն մաման է զանգում։

-Գալի՞ս ես արդեն:

-Ահա:

-Դե լավ:

Նույն պահին դու հեռախոսդ հանում ես պայուսակիցդ ու ինչ-որ հաղորդագրություն ես ուղարկում, հավանաբար՝ ձայնային։

Ես ու դու նույն պահին խոսում ենք տարբեր բաներ։

Ենթագիտակցությունս գրեթե վստահ է, որ սա պատահականություն չէ, որովհետև միգուցե ես մի քանի օր հետո սրա մասին նյութ կգրեմ, որը հետաքրքիր չի լինի, բայց ինձ անպայման դուր կգա, չեմ էլ կարող ասել, թե ինչու։

Հավանաբար դու էլ ես սիրում զբոսնել Երևանի փողոցներով, բոլորին պատմել, թե ինչքան ես ատում Երևանը, բայց ներքուստ սիրում յուրաքանչյուր փողոց, որը ընդհանուր հաշվով ոչ մի տեղ էլ չի տանում։ Ես գրեթե համոզված եմ, որ դու սիրում ես փողոցային երաժիշտներին, որովհետև ես էլ եմ նրանց պաշտում։ Միգուցե քո ամենասիրելի գիրքը նույնպես Ջորջ Օուրելի «1984»-ն է․․․ Չնայած՝ դժվար։

Մի պահ ինձ թվաց, թե դու նույնպես ցանկանում էիր մազերիս գույնը հասկանալ։ Շագանակագույն է, ընկերս։ Բայց ես քոնը այդպես էլ չեմ տեսնում, երևի չափազանց անկարևոր է մազերիդ գույնը, կամ էլ պետք է լսեի ծնողներիս ու գնայի ակնաբույժի մոտ։

Ասֆալտին նայելով՝ մտքումս կրկնում եմ առաջին նախադասությունս, որ հանկարծ չմոռանամ ու գրեմ, և եթե սա ստացվի, ապա միգուցե դու միամիտ սեղմես նյութի հղմանը ու մինչև մատներդ կփակեն պատուհանը՝ կկարդաս իմ կրկնած առաջին նախադասությունը։

Ես և դու կարդում ենք նույն նախադասությունը տարբեր պահերի։ Բայց դու առաջին նախադասությունից հետո փակում ես պատուհանը, որովհետև չես հավատում նման բաների իրական լինելուն, իսկ ես մի քանի անգամ կարդում եմ ամեն մի պարբերություն, որ հանկարծ վրիպումներ չունենամ։

Բազմոցին նստած կբացեմ նոթատետրս ու անպայման սև թանաքով կգրեմ ինչ-որ մի բան, նույն պահին ինձանից երևի թե հազար կիլոմետր այն կողմ դու կվերցնես թուղթը՝ նամակ գրելու ցանկությամբ։ Նույն պահին ես և դու մեզ թույլ կտանք լինել մի փոքր սենտիմենտալ, նույն պահին ես և դու թույլ չենք տա ուրիշներին կարդալ մեր սենտիմենտալությունը։

Այս անգամ ուղեղս կարծես թե դուրս է գալիս գլխիս միջից ու բղավում է, որ սա պատահականություն չէ․․․

-Մամ, համարյա հասնում եմ։

-Դե արագացրու, սպասում ենք։

Չնայած՝ դժվար։ Ես հո՞ գիտեմ ճշմարտությունը։

«Նոր Վանաձորը» Վանաձորի պետական համալսարանի մի խումբ ուսանողների նախաձեռնությունն է։ Ուսանողական խումբը ստեղծվել է նոյեմբեր-դեկտեմբեր ամիսներին։ Նախաձեռնության անդամ, ուսանողուհի Լուսէ Բաբախանյանի խոսքով խմբի գլխավոր նպատակը քաղաքում առկա խնդիրների բացահայտումն է։ Նույնանուն ֆեյսբուքյան էջում խմբի անդամները պատմում են այն խնդիրների մասին, որոնք հանդիպում են իրենց ճանապարհին։ Լուսանկարներ, տեսանյութեր, սրանք այն գլխավոր միջոցներն են, որոնցով ուսանողները արձագանքում են խնդիրներին։ «Նոր Վանաձոր» նախաձեռնության անդամները սակայն չեն սահմանափակվում միայն խնդիրների բարձրաձայնմամբ, այլ նաև փորձում են աջակցել դրանց լուծմանը։ «Մենք պահում ենք կապը երիտասարդության և քաղաքապետարանի միջև։ Մենք հրավիրում ենք համայնքապետարանի ուշադրությունը մեր քաղաքի խնդիրների վրա»։ Երիտասարդները հաճախ անձամբ մոտենում են համայնքապետարանի աշխատակիցներին, խոսում, պատմում խնդրի մասին։ Լուսէն ասում է, որ իրենց բազմաթիվ նկարներից և հորդորներից հետո աղբահանությունը ավելի լավ է սկսել իրականացվել։ Բացի խնդրի մասին խոսելը` խումբը նաև իրականացնում է սեփական ակցիաները։ Նրանք կազմակերպում են շաբաթօրյակներ։ Խմբի գլխավոր նպատակներից մեկը քաղաքի գետերի հուների մաքրումն է։ «Տանձուտ գետի երկայնքով տեղադրված աղբամանները բաց են և քամին ու կենդանիները աղբը տարածում են, լցնում գետի մեջ, արդյունքում ունենում ենք աղտոտված գետ»։ Խմբի անդամները նախատեսում են ամռան ընթացքում մաքրել գետի շրջակայքը։

«Նոր Վանաձորի» ուղղվածությունը միայն բնապահպանական չէ։ Նրանց ջանքերով ցանկապատվել է Դիմաց թաղամասի գրադարանը։ «Գրադարանը օպտիմալացվել էր, և տարածքը անբարեկարգ էր, մարդիկ գողանում էին գրքերը»։

Այսպիսով նախաձեռնությունը շարունակելու է իր աշխատանքը` նպաստելով ավելի մաքուր, բարեկարգ ու նոր Վանաձոր ունենալուն։

Ուզում եմ այսօր քեզ պատմել մարդկանց մասին։ Մեր մոլորակում լիքը մարդ կա։ Շատ, չես էլ պատկերացնի՝ ինչքան։ Նրանք ամեն անգամ քեզ նայում են ներքևից, բայց բոլորը չէ, որ նայում են։ Մի մասի համար դու ուղղակի կետ ես երկնքում։ Լավ, տես այն աղջկան՝ երկար մազերով։ Նա այն տեսակի մարդկանցից է, որոնք եթե տեսնեն, որ ինչ-որ բան ընկավ գետնին, անմիջապես կմոտենան ու կվերցնեն։

Իսկ նա, տես, հենց այդ «նրբանկատի» կողքին։ Կարճ մազերով է ու առանց շպարի, նա այն տեսակից է, որ միշտ նկատում է ընկածը, մտածում, որ կարելի է վերցնել, բայց, այնուամենայնիվ, ալարում է։

Հենց երթուղայինում մեր դիմաց նստածին տեսնո՞ւմ ես։ Նա էլ այն տեսակի աղջիկներից էր, որոնց եղունգները միշտ կարճ կտրված են ու չներկված։ Նրանցից, որոնք միշտ շտապում են և ուշանում սովորաբար։ Այն տեսակներից, որոնք միշտ մեծ, իրենցից մեծ ուսապարկով են, որը լցված է ինչով ասես՝ պիտանի ու անպետք, ինչով ասես։ Նրանցից, որոնք միշտ ունեն տափակ կոշիկներ, անհասկանալի մազեր։ Նրանք զբաղվում են որևէ կարևոր գործով, մի բանով, որը օգուտ է բերում շատերին։ Այս աղջկան ամեն օր էլ տեսնում եմ։ Իսկ այնտեղ՝ անկյունում նստածին տեսնո՞ւմ ես։ Նայիր՝ ինչպիսի աչքեր ունի։ Նա այն տեսակի մարդկանցից է, որ լուռ նստում են անկյունում, դիտում բոլորին, ամեն ինչ։ Ու նրանք գիտեն ամեն ինչի մասին՝ ում հագին ինչ կա, ով ինչպես է քայլում, ով քանի անգամ նայեց իրեն ու ինչպես։ Այո, նրա նմանները քիչ են, բայց, այնուամենայնիվ, կան։ Իսկ այս կինը, ի՞նչ կասես նրա մասին։ Դե հա, արտաքինը, իհարկե, սովորական է, տեսակն էլ, իմիջիայլոց, շատ սովորական է ու տարածված։

Նա այն տեսակի կանանցից է, որոնք անմիջապես ձգում են հոնքերը, երբ ամուսինը ձեռքը տանում է գրպանը կամ փորձում լավություն անել բարեկամներից որևէ մեկին։ Հա, նրանց ընտանիքում միշտ էլ էդպիսի վեճեր լինում են։

Այն տղային տեսնո՞ւմ ես։ Դասի է շտապում։ Նա սաստիկ այսօրվա տեսակ է։ Խոսում է՝ գիտի, թե չէ, ասում է, կարևորը՝ ձայնը լսվի։ Կապ չկա նախադասությունների մեջ, բառերի։ Այսօր իրոք կա պահանջը նրա նմանների։ Մարդկանց մեծամասնությունը սիրում է այս տեսակին։ Սիրում է ու մեծարում։ Նրա հետ փորձում են ընկերանալ, նրա կողքին շատ երևալ։ Բայց եթե խորանում են, հասկանում են, որ դատարկ էր, իսկ դատարկությունը երբեք բառերով չի լցվում։

Իսկ այս աղջիկը։ Տե՛ս, այնտեղ, մի քիչ թմբլիկ։ Անցնում է փողոցը, նայի՛ր։ Նրան ճանաչում եմ։ Գիտես ինչպիսին է. նա միշտ աղմկում է քայլելիս, խոսելիս, ամեն ինչ անելիս աղմկում է։ Հարց է տալիս, ու սեփական աղմուկից հարցը չի լսվում։ Նրա ներկայությամբ լռություն լինել չի կարող։ Ու նրա մեջ լավ բան գտնել կարելի է միայն սրտում։ Չհղկված է, բայց բարի սիրտ ունի։ Առհասարակ, սրտի որակը երբեք արտաքինից չես հասկանում։

Այն երեխա՞ն։ Հա իրոք, մեղք է, պայուսակը իրենից մեծ է։ Բայց դու մորը նայիր։ Նա այն մայրիկներից է, որոնք փորձում են իրենց երեխային հետ չպահել ոչնչից։ Որոնք «երեխաս գնում է պարի» ասելու փոխարեն ասում են՝ մենք գնում ենք պարի, և իրոք, նա միշտ երեխայի հետ է։ Նա առավոտյան միշտ ջրով լի շիշը մտցնում է երեխայի պայուսակի կողքի գրպանը՝ էլ ավելի ծանրացնելով այդ պայուսակը։ Տես այս մարդուն, որ նստեց մեքենան, նա էլ գիտե՞ս ինչպիսին է… Հեյ, ո՞ւր ես գնում, բայց ես դեռ չէի ավարտել…

Ամառը: Այն տարվա չորս եղանակներից մեկն է: Բայց միայն այսքա՞նը: Իհարկե ոչ: Ամառը մի ամբողջ երևույթ է, որի մասին մտածելիս ոչ միայն պատկերացնում ես տարվա ինչ-որ ժամանակահատված, այլ գործողությունների մի ամբողջ շարան: Բնականաբար, ամեն մեկիս համար ամռան կերպարանքը տարբեր է: Ոմանց համար ամառը ասոցացվում է հանգստանալու գնալու հետ, ոմանց համար (հիմնականում գյուղատնտեսական աշխատանքներով զբաղվողների)՝ աշխատանքի եռուն շրջանի, մյուսների համար՝ տանը նստելու ու ոչինչ չանելու ժամանակաշրջանն է, մի ժիր ու աշխույժ խմբի համար էլ բակային խաղերի երանելի երեք ամիսներն են:

Հասկանալի է, որ այս վերջին խմբի ներկայացուցիչները երեխաներն են: Միանգամից առաջ անցնեմ ու ասեմ, որ մեր փողոցի երեխաները դեռ հին ու բարի ժամանակների ձևով են խաղում՝ օրվա մեծ մասը դրսում են: Հաճելի է ուղղակի նստել բակում ու հետևել նրանց խաղին: Երեխաների խաղը՝ մեկ-մեկ ընդմիջող կռիվներով, կենդանություն է հաղորդում այլ ժամանակ հանգիստ ու անաղմուկ շրջապատին: Երևի հենց այդ աղմուկն է մեծերին տներից դուրս հանում՝ հարևանների հետ զրուցելու: Երեխաները իրենց համար վազվզում ու խաղում են, մեծերը (այս դեպքում՝ կանայք) աշխարհում գոյութուն ունեցող և նույնիսկ դեռևս չբացահայտված թեմաներն են մեկ առ մեկ քննարկում: Այս ամենի էպիկենտրոնը հենց մեր տան դիմաց է: Հետևաբար, ես էլ դրա մի մասն եմ կազմում: Բայց ես սովորաբար այդ երկու մեծ խմբերից ոչ մեկին էլ չեմ պատկանում, այլ մի երրորդ խմբի անդամ եմ, որի միակ ներկայացուցիչը ես եմ այդտեղ: Ինձ համար մի առանձին տեղ նստում եմ ու սկսում եմ դիտել շուրջս կատարվող երևույթները: Այսօր էլ, ինչպես տեսնում ես, սիրելի՛ ընթերցող, քեզ հրավիրել եմ, որ իմ երրորդ խմբում մենակ չլինեմ, այլ միասին դիտենք, տեսնենք՝ ինչ է կատարվում:

Մեր բակի դիմաց՝ ավազի կույտի հենց կողքը, քարերով ու փայտով հարմարեցված տեղում են հավաքվում մեծերը: Նայիր այն երկու տատիկներին, որ փայտերը իրենց կողքին հենած՝ նստել զրուցում են, նրանցից մեկը իմ տատիկն է, մյուսը՝ մեր հարևանը: Երկու եղբայրների կանայք են: Իրար դեռ մանկությունից են ճանաչում, մի գյուղում են մեծացել: Այնպես որ, բացի ներկայի անցուդարձը քննարկելուց, շատ հիշելու բան ունեն ու կարող են անվերջ զրուցել՝ առանց խոսելու նյութի սղության: Մի քիչ հետո նրանց կմիանան ավելի երիտասարդները, ու խոսակցությունը նոր հուն կստանա:

Իսկ ավազի կույտի վրա նստած տղաները Էդմոնն ու Առնակն են, մորաքրոջ տղաներ են, երկուսն էլ 6 տարեկան են, իրենց համար ինչ-որ բան են կառուցում, հետո՝ քանդում: Մի քիչ էլ որ սպասես, կտեսնես, թե ինչպես են հանկարծ անհամաձայնության գալիս ու կռվում: Բայց լուրջ մի ընդունիր, երկու րոպե հետո նորից կհաշտվեն ու կշարունակեն իրենց շինարարական աշխատանքները:

Ավազից մի քիչ այն կողմ տեսնո՞ւմ ես այն երկու աղջիկներին: Լիլիթն ու Նարեն են, շուտով երկուսի 8 տարեկանն էլ կլրանա: Լիլիթը Էդմոնի քույրն է, Նարեն՝ Առնակի: Հիմա կմտածես՝ մեր փողոցում բոլորը իրար բարեկամ են: Այդպես է, որ կա: Լավ, շարունակենք դիտել, թե այդ երկուսը ինչով են զբաղված: Նորից ճամբար են պլանավորում՝ նման այն տասնյակ ճամբարներին, որ պլանավորվել էին մինչև այդ, բայց այդպես էլ չեն իրագործվել: Մի տեսակ իմ մանկությունը հիշեցի, մեր ճամբարներն էլ երբեք իրականություն չէին դառնում: Երևի մանկական ճամբարի էությունը հենց այն է, որ այն միայն պլանավորելով է սահմանափակվում:

Իրենց բակից հենց նոր դարպասից զգուշությամբ բռնվելով դուրս եկավ Իսահակը: Նա Լիլիթի ու Էդմոնի կրտսեր եղբայրն է: Մեկ տարեկան ու մի քանի ամսեկան է: Հիմա կսկսի խառնվել բոլորի գործերին: Հետաքրքիր է, չէ՞, ինքը մյուս երեխաներին հանգիստ չի տալիս ու փորձում է նրանց հետ խաղալ, ես էլ՝ իրեն: Իսահակը, կարելի է ասել, ինչ-որ չափով պատկանում է իմ երրորդ խմբին: Նրա հետ սկսում ենք զբոսնել ու միասին ուսումնասիրել, թե ով ինչով է զբաղված: Դե, մեկ-մեկ էլ միջամտում ենք, մենակ դիտելով հո՞ չէ:

Տես է, արդեն ուշ է, բոլորը գնացին տուն: Բայց մի անհանգստացիր, այս մի օրով չվերջացավ, դու դեռ էլի շատ առիթներ կունենաս կարդալու մեր բակի բնակիչների ու նրանց անցուդարձի մասին:

Հա, ասեմ, որ վերջում հաղթեց «սև կողմը»․ սոված մնացի:

Գիշերվա երեք, հեռախոս, Ցոյ ու չքնելու տրամադրություն: Եթե միջին վիճակագրական դեռահաս/պատանի/երիտասարդ ես, այսինքն՝ մարդկության կեսը, ուրեմն հաստատ քնում ես 3-ից հետո, զարթնում «ինչքան ուշ լինի, էնքան թույն» տրամադրությամբ: Ու հեչ հարց չեք տվել` օրինակ` ինչի՞, երբ ուզում եմ քնել, ուղեղս ինչքան ուժ ունի միացնում է երևակայությունը, մի քիչ էմոցիա ու կրեատիվություն խառնում, ու գնաց` ժամերով մտածել, մտածել ամեն ինչի մասին, շատ հաճախ աբսուրդի հասնող բաների մասին:

Միշտ գիշերով ցանկացած բան, երևույթ ու վերջապես` մարդ արարած (շատ վատ ա հնչում, բայց չմոռանանք` գիշերվա 3-ն ա, ուղեղս երևակայելով ա զբաղված) մի այլ կարգի ուրիշ են, խորհրդավոր: Սրա պատճառը ես այսպես եմ բացատրում. գիշերով քեզ տեսանելին/հասանելին շատ քիչ է: Միշտ փորձում ես մտնել մութ սենյակ ու միանգամից լուսավորել, եթե հնարավոր չէ, լարում ես տեսողությունդ… Մեր դեպքում լուսավորողը երևակայությունն է, որը ընկնում է անհասանելիի հետևից, ստեղծում սեփականը, խտացնում գույները: Նույնիսկ իրար վրա շպրտած շորերս են մթության մեջ արվեստի գործ հիշեցնում` մեկ արջ է, մեկ՝ նստած մարդ, բայց չէ, ոնց որ…

Երևակայությունը ստեղծում է մեր ցանկալին, հետո հակառակը՝ պայքարում ենք տհաճի դեմ…

Գիտե՞ք՝ դրա վատ կողմը որն է, եթե այո, բաց ենք թողնում այս պարբերությունը: Եթե շարունակում ես կարդալ, էլ չեմ երկարացնում, ասեմ. ես որոշ չափով դասական էմպիրիզմի (գիտելիքը գալիս է փորձից) «հետևորդ» եմ: Երբ մենք նոր բանի ենք հանդիպում, մեր ուղեղը, երևակայությունը միանգամից դրան արձագանքում են նախկինում ձեռք բերած փորձից ելնելով: Այսինքն ալգորիթմի նման, էլի: Բայց կյանքը ծրագրված չէ, անընդհատ նոր փոփոխականներ են առաջանում, իսկ մեր ուղեղը շարունակում է ենթադրություններ անել նախկինի վրա հիմնվելով: Շատ դեպքերում հենց դա էլ մեզ ստիպում է նորը չսկսել, չփորձել ու սխալ կարծիք կազմել…

Ուղեղս արդեն հոգնեց լուրջ բաների մասին մտածելուց, արդեն անսահմանության ժամանակն է, բայց մինչ դա հաց ուտել, թե չուտելու մասին էպիկ պայքար կա…