Ազատ տարածք խորագրի արխիվներ

Ուզո՞ւմ ես լուսանկարել. մաս 2

Լուսանկարը` Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը` Դիանա Շահբազյանի

Դուք հավանաբար արդեն անում եք լուսանկարչության մեջ ձեր առաջին փորձերը: Իսկ հենց ինքը` լուսանկարչությունը, իր առաջին փորձերը արել է 1800-ականներին: Նրա ծննդյան օրը համարվում է 1839 թվականի օգոստոսի 19-ը, երբ Ֆրանսիայի ակադեմիայի նիստի ժամանակ հայտարարվեց, որ ոմն Լուի Դագերի հաջողվել է ստանալ և պահպանել լուսային պատկերը: Սակայն այս անգամ, նույնպես, նրա մասին ավելի ուշ:

Հա, ի՞նչ էի ասում: Լուսանկարչությունը հիմնադրվել է այդ ժամանակ, բայց դրա հիմքում ընկած առանձին դետալներ ստեղծվել են ավելի շուտ:

Դուք բոլորդ էլ ոչինչ չանելու հետևանքով խցիկը ձեր ձեռքում պահած, կամ կախած պարանոցից, մատներով տրորում եք այն «ապակին» ու մի մեծ տգեղ մատնահետք թողնում դրա վրա: Այդ «ապակին» ոսպնյակն է, և եթե իմանաք, թե ինչ երկար և կարևոր պատմություն ունի, կսկսեք ավելի նուրբ վերաբերվել դրան` չփչացնելով ձեր լուսանկարները:

Ուրեմն այսպես, ոսպնյակը առաջին անգամ օգտագործել են Օլիմպոս լեռան վրա կրակ ստանալու համար, իսկ Շրիմանը գտել է Տրոյա քաղաքը և պեղումների ժամանակ գտել է ի՞նչ, այո` ոսպնյակ: Հետագայում այն օգտագործել են մանրադիտակներ ու աստղադիտակներ պատրաստելիս, և վերջապես ձեզանից ոմանք կրում են օպտիկական ակնոցներ: Ավելի ուշ ստեղծեցին օբյեկտիվ: Առաջին անգամ օբյեկտիվ ստեղծեց Ֆոկլենդերը:

Լուսանկարի մյուս բաղադրիչների` լուսազգայուն նյութերի մասին առաջինը իմացել են ալքիմիկոսները:

Երևի հիշում եք, որ ես հաճախ ակնարկում էի մի մարդու մասին, ով ստեղծել էր ինչ-որ …..տիպ: Այո, այո դագերոտիպ: Այդ ժամանակ լուսանկարն այդպես էին անվանում: Պատկերացրեք, որ հիմա դուք ձեր ընկերոջը ասեիք ոչ թե «արի` ինձ լուսանկարի», այլ` «արի` ինձ դագերոտիպի»: Ծիծաղելի է, չէ՞: Հիմա պատկերացրեք, որ իրարից առանձին երկու մարդ ստեղծում են սենյակի մեծությամբ տեսախցիկ, բայց նրանցից առաջինը կարողանում է մնայուն պատկեր ստանալ, երկրորդը` ոչ:

Մի օր այն երկրորդը իմանում է առաջինի հաջողության մասին, նրա հետ համաձայնության գալիս: Նրանք զարգացնում են այդ տեխնոլոգիան` հասցնելով գիտական բացահայտում ճանաչելու շեմին, բայց գյուտը դեռ չգրանցած, առաջինը մահանում է, և բացահայտումը վերագրում են երկրորդին: Խճճվեցի՞ք, ուրեմն…

Սենյակի մեծությամբ տեսախցիկը կամերա աբսկուրան է` առաջին ֆոտոխցիկը, որը բառացիորեն նշանակում է` մութ սենյակ: Առաջինը Ժոզեֆ Նիսեֆոր Նեպսն էր, ով պատկերը կարողացել էր ամրացնել ասֆալտի լաքով պատած պղնձե թիթեղի վրա: Իսկ երկրորդը` Լուի Դագերն էր, ով Նեպսի հետ աշխատելուց հետո միայն կարողացել էր ամրացնել պատկերը, բայց արծաթե թիթեղի վրա: Ի դեպ, Դագերի տեխնոլոգիայի «դարաշրջանը» տևեց ընդամենը տասը տարի, քանի որ արծաթե թիթեղը թանկ էր, և պատկերն էլ երկար չէր պահպանվում:

Հավանեցի՞ք պատմությունը:

Այսքանից հետո դուք երևի ուզում եք իմանալ, թե ո՞րն է առաջին լուսանկարը: Այն արել էր հենց Նեպսը, բայց լուսանկարը չի պահպանվել, այդ պատճառով էլ առաջինն է համարվում Նեպսի մեկ այլ լուսանկար` «Տեսարան պատուհանից»: Մարդիկ ցնցված էին այն փաստից, որ պատկերը, որը նրանք տեսնում են, նկարել է ոչ թե նկարիչը, այլ արևի շողերը, որոնք մի փոքր անցքից ընկել էին լուսազգայուն նյութի շերտի վրա: 

Երևի այս ամենի մեջ ձեզ համար ամենաշոկայինը այն էր, որ ձեր ձեռքի փոքր, կամ գուցե ձեզ համար մեծ թվացող խցիկը ի սկզբանե եղել է ձեր մի սենյակի չափ, որը լուսավորված է եղել միայն մեկ փոքր անցքով: Ինչևէ…

Լուսանկարը` Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը` Դիանա Շահբազյանի

Հիմա մեզ համար շատ հեշտ է, մի քանի անգամ չխկացնում ենք և հենց տեսախցիկի էկրանին, կամ համակարգչով էլ նայում ենք մեր լուսանկարները: Բայց առաջ, եթե ուզում էիր տեսնել քո լուսանկարը, պետք է քո ձեռքերով երևակեիր այն, կախեիր մինչև չորանալը, տպեիր, քիմիական նյութերով լվանայիր, նորից չորացնեիր: Ի դեպ այժմ դեռ կան լուսանկարիչներ, ովքեր շարունակում են ժապավենով նկարել, և հենց իրենք երևակում են սեփական լուսանկարները: Այդ կերպ նրանք զգում են իրենց պատկերացրած կադրի լուսանկար դառնալու ողջ կախարդական գործընթացը:

Պաբլո Գարսիա Կոնդե. «Այստեղ մարդիկ նման են մեզ՝ իսպանացիներիս»

«Մանանա» կենտրոնի կինոստուդիայում արդեն մեկ ամիս է Հայ Կամավորների Միության նախաձեռնությամբ Պաբլո Գարսիա Կոնդեն և Մեհրդադ Եղբալին անց են կացնում կինոյի դասընթացներ: Այսօր ես կզրուցեմ Պաբլոյի հետ:

IMG_1334-1

-Բարև Ձեզ, կներկայանա՞ք։

-Բարև։ Ես Պաբլոն եմ, Իսպանիայից։ Հայաստան եկել եմ կամավորական աշխատանքով զբաղվելու։ Բարսելոնայում “Dart” ֆիլմերի փառատոնի համակարգողներից եմ։

-Ինչպե՞ս որոշեցիք  կամավոր դառնալ։

-Կամավորությամբ արդեն զբաղվել էի ուրիշ երկրներում, օրինակ՝ Իսպանիայում, Էկվադորում, այդ պատճառով արդեն ծանոթ եմ այս ոլորտին։ Կամավորությունը նոր փորձ ձեռք բերելու և նոր երկիր, նոր մշակույթ, նոր մարդկանց բացահայտելու հրաշալի տարբերակ է։ Այն միշտ սովորելու հետաքրքիր պրոցես է։

-Ինչո՞վ եք զբաղվում Հայաստանում։

-Տվյալ պահին կամավորություն եմ անում այստեղ՝ «Մանանայում» և Թումոյում։ Թումոյի հետ համագործակցությունը վերջերս եմ սկսել։ Կինոյի պատմության վերաբերյալ դասընթացներ եմ վարում։ Պատրաստվում եմ համագործակցել նաև KulturDialog-ի հետ։ Բացի դրանից՝ մի ծրագիր ունեմ կոլեգաներիս՝ կամավորների հետ․ պլանավորում ենք կարճամետրաժ ֆիլմ նկարել։ Ծանրաբեռնված եմ, բայց ուրախ եմ, որ այստեղ եմ։

-Ծանո՞թ եք հայկական ֆիլմերին։

-Հայկական այն ֆիլմերի ցանկը, որ դիտել եմ, ցավոք սրտի շատ ավելի կարճ է, քան այն ֆիլմերի ցանկը, որ կցանկանայի դիտել։ Դիտել եմ Փարաջանովի «Նռան գույնը», «Մոռացված նախնիների ստվերները» ֆիլմերը։ Դրանք շատ եմ հավանել։ Անպայման ծանոթանալու եմ Արտավազդ Փելեշյանի ֆիլմերին, Փարաջանովի ստեղծագործական կյանքին, դիտելու եմ նրա մնացած ֆիլմերը։

-Իսկ ինչո՞ւ ընտրեցիք հենց Հայաստանը։

-Հայաստանին արդեն ծանոթ էի, առաջին անգամը չէ, որ այցելում եմ։ Երեք տարի առաջ եղել էի այստեղ, «Ոսկե Ծիրան» կինոփառատոնի ժյուրիի կազմում էի։ Ապրել եմ նաև Վրաստանում։ Երկար ժամանակ ցանկանում էի վերադառնալ այստեղ, ավելի լավ ծանոթանալ մարդկանց ու տեղի մշակույթի հետ։ Հարմար հնարավորությունը տեսնելով՝ միանգամից օգտվեցի դրանից։ Հիմա փորձում եմ բոլոր առավելություններն օգտագործել, ճանապարհորդել երկրի ներսում, ազատ ժամանակս օգտագործել ամեն ինչին լավ ծանոթանալու համար։

-Արդեն հասցրե՞լ եք հանդիպել ինչ-որ դժվարությունների այստեղ։

-Դե․․․ Առաջինը՝ լեզուն (տխուր դադար): Երևի թե գլխավոր բարդույթը սա է։ Առօրյադ բարդանում է, երբ չես կարող ազատ հաղորդակցվել մարդկանց հետ խանութներում, փողոցում, ավտոբուսում։ Բայց կարողացել եմ հարմարվել արդեն։ Բացի դրանից՝ շատ դժվարությունների չեմ հանդիպել։ Այստեղ մարդիկ շատ նման են մեզ՝ իսպանացիներիս։ Կան մի քանի բաներ, որոնք չեմ հավանում, օրինակ՝ տրանսպորտը, բայց արդեն հարմարվել եմ։

-Իսկ ի՞նչն եք հավանել Հայաստանում։

-Մարդկանց։ Տարբեր իրավիճակների եմ առնչվել, բայց նրանք ինձ միշտ լավ են վերաբերվում։ Նաև կարիերա կառուցելու բազմաթիվ հնարավորություններ ունեմ Հայաստանում։ Ես այստեղ ուղղակի կամավոր եմ, սակայն իրավունք ունեմ անելու գրեթե ամեն ինչ, ինչ կցանկանամ։ Այստեղ ազատ եմ։

-Ունե՞ք նախընտրելի վայրեր Հայաստանում։

-Կարո՞ղ ենք Արցախը հաշվել։

-Իհարկե։

-Ուրեմն Արցախը։ Դեպի Արցախ կատարած ճանապարհորդությունս հրաշալի փորձառություն էր։ Նաև` Խոր Վիրապը։ Չնայած, որ բոլոր ոչ աշխատանքային օրերին այցելում եմ Հայաստանի տեսարժան վայրերը, Խոր Վիրապը դեռ իմ սիրելին է։

-Ի՞նչ միջմշակութային տարբերություններ եք տեսնում Ձեր հայրենիքի և Հայաստանի միջև։ Արդեն հարմարվե՞լ եք դրանց։

-Քաղաքի մասին առաջին տպավորությունը գույնն է, որը իմ կարծիքով մշակութային տարր է Երևանի համար։ Նման յուրահատուկ գունավորում ունենք նաև Իսպանիայում, այնպիսին, որ բնորոշ է միայն մեր երկրին։

Ինչպես արդեն ասացի՝ մարդիկ իրար շատ նման են երկու երկրներում։ Մի քանի փոփոխություններ կան իմ առօրյա կյանքում։ Ինչքանով որ հասցրել եմ նկատել, այստեղ օրենքները ոչ միշտ են պահպանում։ Օրինակ՝ գիտեմ, որ Հայաստանում շատ ավտովթարներ են լինում, հաճախ մարդիկ վնասվածքներ են ստանում այն պատճառով, որ ամրագոտին չեն կապել։ Բայց նստում ես երթուղային տրանսպորտ և տեսնում ես, որ վարորդները չեն գցում ամրագոտին։ Իսկ ճանապարհային ոստիկանները ոչինչ չեն ձեռնարկում դրա դեմ։ Կարծում եմ՝ ճանապարհային կանոններին պետք է ավելի խիստ վերաբերվել։ Կամ տեսնում ես ավտոբուսում նշան, որն արգելում է ծխել կամ հեռախոսով խոսել, բայց վարորդը և՛ ծխում է, և՛ հեռախոսով խոսում։ Այս ամենը շոկային է ինձ համար։

-Հասցրե՞լ եք ձեռք բերել ընկերներ։

-Այո՛։ Նախորդ փորձառությունից արդեն ծանոթ էի այստեղ մի քանի հոգու հետ։ Ամեն շաբաթ մենք ուղևորություններ ունենք մեր կազմակերպության հետ (AVC), և ես հնարավորություն ունեմ հանդիպելու տեղացիներին, նաև մարդկանց այլ երկրներից։ Սիրում եմ ծանոթանալ նոր մարդկանց հետ ճանապարհորդելիս։ Արդեն ընկերներ ունեմ Ֆրանսիայից, ԱՄՆ-ից, Իրանից։

-Հայաստանում անցկացրած ժամանակն ու այստեղ ձեռք բերած փորձառությունը ինչպե՞ս են Ձեզ օգնելու ապագայում։

-Արտասահմանում ապրելը կյանքի փորձ է առաջին հերթին։ Բացահայտում ես ինքդ քեզ, սովորում ես ապրել առանց օգնության, ինքնուրույն։ Սա օգնում է քեզ կյանքում աճել որպես անհատականություն։ Հայաստանում անցկացրած ժամանակս օգնում է ինձ կայանալ որպես մասնագետ։ Բոլոր կառույցները, որոնց հետ համագործակցում եմ, փորձառությունները, որոնք ունենում եմ իրենց ներդրումն ունեն այդ գործում։ Սա անընդհատ կրթական պրոցես է, որը ես սիրում եմ։ Երիտասարդներն այստեղ ունեն իրենց մտքերն արտահայտելու ազատություն։ Այստեղ շատ են տարաբնույթ փառատոններն ու ցուցահանդեսները։ Այստեղ տեսնում եմ մշակույթը, արվեստն ու ակտիվությունը զարգացնելու եռանդ։ Եվ ես ինձ շատ լավ եմ զգում այս միջավայրում։

-Արդեն որոշե՞լ եք՝ ինչ եք անելու կամավորական աշխատանքներն ավարտելուց հետո։ Մնալո՞ւ եք Հայաստանում, թե՞ տեղափոխվելու եք մեկ այլ երկիր։

-Դեռ երկար ժամանակ այստեղ եմ լինելու՝ 7 ամիս։ Սակայն չեմ կարող գնալ, երբ հոգնեմ, կամ ավելի երկար մնալ։ Առաջնորդվում եմ պլանով։ Պլանավորում եմ դոկտորական թեզի պաշտպանություն (PhD) կինեմատոգրաֆիայի ոլորտում։ Դա իմ գլխավոր նպատակն է։ Պլանավորում եմ դա անել նաև արտասահմանում։ Կցանկանայի նաև Կանադա այցելել։ Չգիտեմ։ Երևի կշարունակեմ ճանապարհորդել։

dayana amirkhanyan

«Համայնքը ԵՍ եմ»

Հունվարի 30-ից փետրվարի 5-ը Աղվերանում տեղի ունեցավ ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագրի

կողմից իրականացվող և Միացյալ Թագավորության կառավարության «Լավ կառավարման հիմնադրամի»  աջակցությամբ «Համայնքը ԵՍ եմ» համայնքային երիտասարդ առաջնորդների 5-րդ ճամբարը։ Ճամբարին մասնակցում էին Երևանի և  ՀՀ մարզերի համայնքների 35 ակտիվ երիտասարդներ, ովքեր հաղթահարելով առցանց փուլը և հարցազրույցը, հնարավորություն ունեցան 7 օրերի ընթացքում էլ ավելի բարելավել իրենց գիտելիքները, ավելի հմուտ դառնալ իրենց նախաձեռնություններում և ծրագրերում, և իհարկե, ծանոթանալ հիանալի մարդկանց և նախաձեռնող երիտասարդների հետ: Իմ` «17-ամյա 17.am-ցի» նյութի մեջ նշել էի, որ մտահոգ եմ համայնքիս երիտասարդների պասիվությամբ և որևէ բան նախաձեռնելու վախից, և ցանկանում եմ որևէ բան փոխել։  Լինելով 35 հաջողակներից մեկը,  այս  հնարավորությունը պետք է օգտագործեմ, իմ մտքերն ու նախաձեռնություններն իրականացնելու համար։

Ճամբարի առաջին օրը  ծանոթացանք թիմային աշխատանքի սկզբունքներին և խմբային աշխատանքների միջոցով վեր հանեցինք թիմային աշխատանքում հաճախ ծագող խնդիրները։ Ամենակարևոր կետն այն է, որ խմբային աշխատանքի շնորհիվ հասկացանք, թե ինչպես պետք է գործի իրական առաջնորդը թիմում, ինչպես կառուցի արդյունավետ թիմ և սահմանի թիմային ճիշտ նպատակակետեր։

Մենք օրը սկսում էինք  առաջնորդության մասին քննարկումներով ու խմբային աշխատանքներով։ Առանձին խմբերում քննարկում էինք առաջնորդի և ղեկավարի առանձնահատկությունները, նմանություններն ու տարբերությունները: Խոսեցինք տեղական ինքնակառավարման մասին։ Նախ խմբային աշխատանքի միջոցով ուրվագծեցինք կատարյալ ՏԻՄ-ի գործառույթները, ենթակառուցվածքներն ու ծառայությունները, ինչպես նաև բնութագրեցինք իդեալական ավագանուն, համայնքապետին ու բնակչին։ Թեմայի երկրորդ մասում ՏԻՄ հարցերով փորձագետ Վահագն Պետրոսյանը ներկայացրեց ՀՀ-ում տեղական ինքնակառավարման համակարգը, դրա նախապատմությունը, կառուցվածքն ու ֆունկցիաները։ Դերախաղի միջոցով տեղի ունեցան ՏԻՄ ընտրություններ. քարոզարշավ, հանրային քննարկումներ, քվեարկություն։ Արդյունքում առաջադրված ճամբարական թեկնածուներից ընտրվեց Ռազմիկ Մնացականյանը, որպես Արենավան համայնքի գյուղապետ:

‌Արդեն երրորդ օրն էր, և թեման «Մասնակցային ժողովրդավարությունն» էր։ Օրվա առաջին կեսին ՄԱԶԾ փորձագետներ Վիրջինիա Սեզիլին և Ժաննա Հարությունյանը ներկայացրեցին համայնքային որոշումների կայացման գործընթացներում քաղաքացիների ներգրավվածության գործիքների կիրառման միջազգային և տեղական փորձերը։ Հաջորդիվ, համայնքների ֆինանսիստների միության նախագահ Վահան Մովսիսյանը ներկայացրեց մասնակցության և հաշվետվողականության կարևորությունը տեղական մակարդակում։ Օրվա 2-րդ մասում  մշակեցինք մասնակցային որոշումների կայացման և մշտադիտարկման նոր մեխանիզմներ։ Քննարկեցինք նաև գենդերային հավասարության և տեղական քաղաքականությանն առնչվող հարցերը։ Օրը ամփոփվեց ՄԱԶԾ կողմից իրականացված Հայաստանի Հանրապետության հինգ խոշորացված համայնքներում հանրային ծառայությունների և ենթակառուցվածքների վերաբերյալ քաղաքացիների գոհունակության ելակետային գնահատման ներկայացմամբ, որը ներկայացրեց հետազոտության մեջ ներգրավված «Համայնքը ԵՍ եմ» 2-րդ ճամբարի շրջանավարտ Աստղ Վարդանյանը։ «Համայնքը ԵՍ եմ» 5-րդ ճամբարի 4-րդ օրը մեկնարկեց «Ի՞նչ է մասնակցային հետազոտությունը» թեմայով դասընթացով, որը վարում էր ՄԱԶԾ փորձագետ Ժաննա Հարությունյանը։ Հաջորդ դասընթացի թեման՝ «Ինչպե՞ս վարել հարցումներ» թեմայով էր, որը վարում էր «Համայնքը ԵՍ եմ» 1-ին ճամբարի շրջանավարտ Հերմինե Կարապետյանը։ Օրվա մյուսը մասը անցկացրինք Չարենցավան համայնքում, որտեղ հարցումներ իրականացրեցինք բնակիչների հետ, որոնց միջոցով պետք է բացահայտվեն Չարենցավանում մասնակցության խնդիրներն ու դրանց լուծման ուղիներն ըստ բնակիչների։ ‌

Ճամբարի հինգերորդ օրը նվիրված էր ծրագրային գաղափարի մշակմանը։ Օրվա առաջին մասում «ՀԿ Կենտրոն» քաղաքացիական հասարակության զարգացման ՀԿ-ի նախագահ Արփինե Հակոբյանը ներկայացրեց ծրագրային առաջարկի մշակման փուլերն ու դրանց կարևորությունները։ Օրվա 2-րդ մասում հանդիպում-զրույց ունեցանք երիտասարդական ոլորտի փորձագետ Արեգ Թադևոսյանի հետ, ով խոսեց երիտասարդների ներուժի ու հնարավորությունների մասին։ Օրվա ավարտին «Ակվարիում» մեթոդով ներկայացրեցինք մեր խմբերում մշակած գաղափարները։

Արդեն մոտենում էին հրաժեշտի օրերը, և մենք պետք է ներկայացնեինք մեր անհատական ծրագրերը, որոնք պետք է իրագործենք մեր համայնքներում: Ճամբարականերից, այն մարդկանցից, ովքեր յոթ օրերի ընթացքում հարազատ են դարձել, դժվար էր բաժանվել:: Երիտասարդների մշակած պլանները դեռ առջևում են: Այսուհետև, շնորհիվ այս ճամբարի, մեր ստացած գիտելիքներն օգտագործելով, փորձելու ենք հասարակության մյուս անդամներին ևս ընդգրկել և ակտիվորեն ներգրավվել համայնքային ցանկացած գործընթացում: Դե ինչ, ի գործ:

nelli miskaryan

Եթե մեռնել, ապա միայն աշնանը

-Ձմեռն էլ վերջացավ,- երկար լռությունից հետո վերջապես խոսեց,- շուտով կգա գարուն, ամառ…

-Ու աշուն,- շարունակեցի ես, – հետո նորից ձմեռ կլինի, նորից գարուն ու ամառ, նորից աշուն ու… Մի օր մենք կմեռնենք…

-Աշնա՞նը:

-Աշնանը,- հաստատեցի, ու ինչ-որ սառը ժպիտ հայտնվեց դեմքիս:

-Ի՞նչ տարբերություն, թե երբ կմեռնեք:

-Դե, մի անգամ ենք մեռնում, բա սիրուն չմեռնե՞նք…

Իրականում, հա, եթե մեռնել, ապա միայն աշնանը, բնության գրկում ու էն միակի կողքին։ Մեռնել ժպիտով ու համոզմունքով, որ ինչ-որ բան թողել ես քեզնից հետո։ Մեռնել վստահությամբ, որ մարմինդ կմեռնի, բայց հոգիդ միշտ կապրի։ Քիչ անց նորից բացեցի խոսակցությունը.

-Իսկ տեսնես ո՞նց կմեռնենք։

-Գուցե հենց հիմա։ Այ, տես, մենք պարզապես քայլում ենք, բայց ի՞նչ գիտես՝ ինչ կպատահի։

Ընկա մտքերի գիրկը։ «Հիմա՞, բայց ես դեռ ոչինչ չեմ թողել ինձնից հետո, չեմ վերջացրել անելիքներս, բա Իտալիա գնալու պլաննե՞րս, իսկ արտերկրում ուսում ստանալու նպատա՞կս…»։

«Բա»-երն ու «իսկ»-երը շատ էին, դրա համար էլ որոշեցի հենց այսօրվանից երազանքներս իրականություն դարձնել։ Ո՞վ գիտի, թե որ աշունը վերջակետը կդնի։

 

Հարցում. Հայկական հեռուստատեսությունն այսօր

17.am ը նախաձեռնել է հարցում հայկական հեռուստատեսության վերաբերյալ։ Հարցման միջոցով մենք կփորձենք պարզել, թե այսօր ինչ են նախընտրում դիտել երիտասարդները հեռուստատեսությամբ։ Արդյո՞ք հեռուստադիտողին բավարարում է հայկական եթերը, ի՞նչն է պակասում, ի՞նչ հաղորդումներ կցանկանանք դիտել:

Իսկ որպեսզի հարցումը լինի ավելի օբյեկտիվ, մենք հայցում ենք ձեր օգնությունը: Խնդրում ենք լրացնել հարցաթերթիկը, որը ձեզնից շատ ժամանակ չի խլի:

Հարցման արդյունքների ամփոփումը անպայման կզետեղենք կայքում:

Ուզո՞ւմ ես լուսանկարել. մաս 1

Լուսանկարը` Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը` Դիանա Շահբազյանի

Ի՞նչ է լույսը… Իսկ ի՞նչ է գույնը… Դե, եթե ենթադրենք, որ լույսը փոքրիկ գեղեցիկ աղջիկ է, կամ երիտասարդ բեղերով տղամարդ, ապա գույնը նրա տրամադրությունն է: Երևի մտածում եք, որ արդեն ցնդել եմ, բայց եթե ուսումնասիրեք լույսը լուսային ռեժիմները, անդրադարձումները և այլն, դուք նույնպես մի այդպիսի «վեհ» գաղափար կկազմեք:

Ամեն ինչ սկսվեց ութ տարի առաջ, երբ ես առաջին անգամ ձեռքումս պահեցի ֆոտոապարատ` գեղարվեստական պատկեր ստանալու համար: Դե, դա այսպես է լինում. դու երազում ես ինչ-որ բանի մասին, բայց մտածում ես, որ ողջ կյանքդ առջևում է, ու դեռ կհասցնես այն իրականացնել: Իսկ երբ կատարվում է, հասկանում ես, որ ամեն բան ճիշտ ժամանակին է լինում, հետո ուշ կլիներ: Սկզբում ավելի հեշտ է, ամեն անգամ լուսանկարելուց կարծում ես, որ ահա այս մեկը իսկական գլուխգործոց է, բայց հետագայում որոշակի փորձ ունենալով, նայում ես առաջին լուսանկարներիդ ու փնտրում այն փոքրիկ անտաղանդին, որ քո մեջ ապրել է:
Ամեն անգամ ինքնաատահայտվելիս մենք լցվում ենք կասկածներով, երկմտանքով. արդյո՞ք սա է մերը, ստացվո՞ւմ է, թե՞ ոչ, այդ կասկածները շատ անգամ բերում են ինքնակործանման, կամ ուղղակի կիսատ ենք թողնում: Հիմա ես համոզված եմ, որ Դագերը իր դագերոտիպը ստեղծելու ճանապարհին բազմիցս երկմտել է: Սակայն դրա մասին ավելի ուշ:
Հա, ինչ խոսք, լավ լուսանկար ստանալու ճանապարհը դժվար է: Շատ հաճախ ստիպված ես արթնանալ առավոտյան ժամը վեցին, ողջ օրը նկարել, «եփվել» արևի տակ կամ սառչել ձմռան ամենացուրտ օրը, դիմանալ բոլոր այն արտահայտություններին, որ լսվում են կողքից, փնտրել պատկեր, մտածել, ստեղծել կադր, պառկել հատակին, պատերին, մինչև անգամ առաստաղին ու վերջում լուսանկարները շտկելիս հազար վեց հարյուր երեսունհինգ լուսանկարից թողնել միայն մեկը, որը իրականում այնքան էլ դուրդ չի գալիս: Բազմաթիվ անգամներ մտածում ես ապարատը տալ կոտրելու մասին, բայց դա լուծում չէ` քո խցիկը քո աչքն է, ու քո երևակայությունը: Բացի այդ, երբ ձեռքերիդ մեջ պահում ես քո առաջին հաջողված լուսանկարը, վերհիշում ես բոլոր այն ապրումները, որ ունեցել ես նկարելուց, ու քեզ համար այդ ամենն այնքան թանկ է դառնում, այնքան քոնը: Այդ զգացումը ամեն անգամ առաջանում է նայելուց քո այն լուսանկարին, որի մեջ դրել ես ողջ քեզ, նույնիսկ արտասվելու ու ինքդ քեզ համբուրելու ցանկություն է առաջանում:
Ես հիշում եմ իմ առաջին լուսանկարը` քույրս, որին ես «բռնացրել էի» դասի ժամանակ քնած: Հետագայում քույրս դարձավ իմ լուսանկարիչ դառնալու ճանապարհի անբաժան ընկերը: Ես շարունակ կրկնում էի «մարդ նկարիր» արտահայտությունը ու նկարում քրոջս: Դե մինչև այն ժամանակ, երբ ստիպված եղա նկարել պեյզաժներ, նատյուրմորտներ ու հասկացա, որ միայն մարդ նկարելով չէ:
Եթե որոշել եք սովորել լուսանկարել, կամ արդեն այդ ճանապարհին եք, ուրեմն ժամանակն է իմանալու, որ ֆոտոն ամենևին լոգարանում արված սելֆին չէ, ոչ էլ տարբեր դիտակետերից նկարված մայրամուտը: Ձեր ֆոտոն դուք եք, ձեր հոգեվիճակը, տրամադրությունը, ճաշակը: Եվ բացի այդ, լավ լուսանկարը ամենաթանկարժեք հիշողության է նման: ՉԷ որ դա այն պահն է, որը էլ երբեք չի կրկնվելու:

Լուսանկարը` Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը` Դիանա Շահբազյանի

Դե, ինչ, եկ այսուհետ խոսենք լուսանկարչության մասին, ակունքներից մինչև մեր օրերը, նշանավոր լուսանկարներից ու լուսանկարիչներից մինչև մեր վերջին լուսանկարը, լուսանկարչական ուղղություններից մինչև ժամանակակից լուսանկարչական փորձարարությունները: Եվ էլի հարցեր, որոնք հուզում են ինձ որպես լուսանկարչի և ձեզ, որ գուցե այսօր առաջին քայլն եք անելու:

Առաջին անգամ ուսուցչուհու դերում

Վախեր շատ կային. ինչպե՞ս կառավարել դասարանը, կստացվե՞ր արդյոք, ի՞նչ մեթոդներ կիրառել, արդյոք շփոթմունքս թույլ կտա՞ր դասը ճիշտ ձևով վարել, տեղի՞ն էր արդյոք կազմած դասապլանս: Ինչևէ, պետք էր հավաքվել ու դասարան մտնել: Երկու տարի էր, ինչ աշխատում էի միևնույն դասարանի հետ, աշակերտները կապված էին ինձ հետ, սիրում էին, հարգում: Մտա դասարան, բայց արդեն լուրջ կեցվածքով. առաջին քայլս եղավ այն, որ դասարանում կարգուկանոն հաստատեցի, ի զարմանս ինձ՝ լռեցին, հավաքվեցին, հետևում էին շարժումներիս: Դասի թեման էր «Եղեգնուհին», դասն ընթանում էր դասապլանին համապատասխան, դե ընթացքում եղան շեղումներ երեխաների անակնկալ հարցադրումների պատճառով, բայց հաջողվում էր ընթացքի մեջ դնել պլանս: Դասը բաժանում էի հատվածների, պարբերություն առ պարբերություն հարցնում կարդալ, հարցեր էի տալիս, գրատախտակին ուղղագրական արժեք ունեցող բառեր գրել տալիս, ստուգում էինք, շտկում միասին, բացատրում: Հետո վերարտադրում էին հեքիաթի բովանդակությունը, իրենց պատկերացնում հերոսների դերերում: Որոշված էր, որ բեմականացնեինք հեքիաթը: Դասարանը բաժանեցի երեք խմբի, տվեցի 10 րոպե ժամանակ՝ պատրաստվելու համար: Ինքս հետևում էի ընթացքին, թղթից անհրաժեշտ պարագաներ էին պատրաստում, դերերը բաժանում միմյանց միջև, հագուստները փոխում, կերպարանափոխվում էին. հաճելի խառնաշփոթ էի: Ժամանակը լրանալուն պես ցուցադրեցին իրենց պատրաստածը, ամեն խումբ յուրովի էր բեմականացրել հեքիաթը, ծիծաղում էինք, շտկում, ուղղություն տալիս: Գործադրածս դերային մեթոդն արդարացված էր: Հնարավորություն ունեի նաև գնահատելու աշակերտներին, հիշում եմ, թե ինչպես մեկը վազելով մոտեցավ և ասաց.

-Ընկե՜ր Նավասարդյան, ի՞նչ ենք ստանում:

Ըստ ակտիվության՝ գնահատականներ ստացան բոլորը։ Գոհ էին, ուրախ ու զվարթ: Զանգը հնչելուն պես վազեցին, գրկեցին ինձ, համբուրում էին՝ ասելով, որ ուզում են ես իրենց դասավանդեմ, ինձ և համակուրսեցուս համար հասցրել էին բանաստեղծություն գրել:

Ու այսպես իրականացրի մի քանի դասեր, ավելի ինքնավստահ էի, անկաշկանդ, ոգևորված: Սիրում եմ մասնագիտությունս, հուսով եմ, որ ավարտելուց հետո արժանապատվորեն կրելու եմ ուսուցչի այդքան պարտավորեցնող պաշտոնը: Ես ևս պատրաստ եմ իմ ուսերին կրել եկող սերնդի դաստիարակության և կրթության կարևորագույն գործը:

3 օր Young Life-ի հետ

Լուսանկարը` Օֆելյա Սարգսյանի

Լուսանկարը` Օֆելյա Սարգսյանի

Անկախ նրանից՝ մենք սովորում ենք միջնակարգ դպրոցում, ավագ դպրոցում, թե քոլեջում, Young life-ը միշտ հյուրընկալում է բոլորին իր տաքուկ անկյունում։ Young life-ը ստեղծվել է 1941 թ.-ին Տեխասի Դալլաս քաղաքում։ Կազմակերպության հիմքում ավելի շատ ընկած են ավագ և միջնակարգ դպրոցի աշակերտները։ Young Life թարգմանաբար նշանակում է երիտասարդ կյանք։ «Երիտասարդ կյանք»-ը Ամերիկայում, նաև Հայաստանում ճամբարներ է իրականացնում։ «Երիտասարդ կյանք»-ի յուրաքանչյուր ակումբ բաղկացած է կամավորներից, որոնք իրենց ժամանակը նվիրաբերում են երեխաներին նրանց օրը ավելի տարբերվող և հետաքրքրաշարժ դարձնելու համար։ «Երիտասարդ կյանքը» նրանց համար է, ովքեր ցանկանում են առավելագույնը ստանալ կյանքից։

Լուսանկարը` Օֆելյա Սարգսյանի

Լուսանկարը` Օֆելյա Սարգսյանի

Կազմակերպիչ Մոնիկա Այվազյանին հարցրի, թե որն է այս ճամբարի նպատակը.

-Նպատակը մեկն է՝ օգնել երիտասարդներին անցկացնել հետաքրքիր ժամանակ ու կարևորը՝ ձեռք բերել լավ ընկերներ։

Ճամբարի մասին տեղեկացել եմ ընկերներիցս, որոնք խորհուրդ էին տվել անպայման մասնակցել։ Ճամբարի մասին ինձ շատ են պատմել, բայց ցանկացա ինքս տեսենել՝ իսկապե՞ս այն այդքան հետաքրքիր է անցնում։

Լուսանկարը` Օֆելյա Սարգսյանի

Լուսանկարը` Օֆելյա Սարգսյանի

Ճամբարի տևողությունը 3 օր էր։ Օրը սկսվում էր նախաճաշով, թիմային խաղերով և ավարտվում հետաքրքիր զրույցներով։ Այս ճամբարը իսկապես տարբերվում էր մյուս իմ հաճախած ճամբարներից։ Ես շատ ուրախ էի, որ կարողացա գնալ և ինքս համոզվել։

Խաղերից մեկի ժամանակ մեզ տրվել էր 15 րոպե, և մեր առաջադրանքն էր` տարբեր բարձրության վրա գտնվող թելերին չդիպչելով անցնել մյուս կողմ։ Խաղի առաջին րոպեներին մենք այդքան էլ լավ թիմային խաղ չէինք ցուցաբերում, բայց հետո հասկացանք, որ եթե ցանկանում ենք հաղթել, ապա պետք է մեկս մյուսի կարծիքը լսենք, որպեսզի կարողանանք լավ արդյունքներ ցուցաբերել։ Հենց այդպես էլ վարվեցինք, երբ արդեն սկսեցինք միմյանց լսել, կարողացանք շատ ավելի արագ անցնել փորձությունը։ Կարևորը ցանկությունն է յուրաքանչյուրիս մեջ, ձգտումը։ Ամբողջ ընթացքն այնպես էր կազմակերպվում, որպեսզի բոլորն էլ կարողանան մասնակցություն ցուցաբերել։ Ոչ մի խաղի ժամանակ չի եղել այնպիսի դեպք, որ թիմով որևէ բան անենք, և ինչ-որ մեկը ընդգրկված չլինի։ Յուրաքանչյուր թիմում յուրաքանչյուր խաղացող իր դերը ունի, և այն ոչ ոք չէր կարող լրացնել։

Լուսանկարը` Օֆելյա Սարգսյանի

Լուսանկարը` Օֆելյա Սարգսյանի

Խաղերից մեկի ժամանակ այնպես ոգևորված էինք ներկայանում, որ մի պահ չէինք նկատել, որ մեր թիմի անդամներից մեկը վնասել էր իր ձեռքը հանուն հաղթանակի։ Այո՛, մենք հաղթեցինք, բայց հասկացանք, որ հաղթանակը չէ այդ պահին ավելի կարևոր։ Մեր հաջողության ամենամեծ գրավականներից մեկը մեր նվիրումն էր թիմին ու ընդհանուր գործին։

Կազմակերպիչներից մեկը՝ Տիգան Ղումաշյանը, մեզ հարցրեց.

-Ի՞նչ տվեցին ձեզ այս խաղերը և ի՞նչը ձեզ օգնեց ավելի լավ արդյունքներ ցուցաբերել։

Լուսանկարը` Օֆելյա Սարգսյանի

Լուսանկարը` Օֆելյա Սարգսյանի

Պատասխանն այսպիսին էր․

-Մեզ օգնեց միասնությունը, ընկերասիրությունը, հոգատարությունը և լսելու ունակությունը։

Երեկոյան ժամերին մենք ունենում էինք հետաքրքիր զրույցներ, կիսվում էինք մեր տպավորություններով։ Իրենց տպավորություններով կիսվեցին շատերը։

Անուշ Բաբոյանը պատմեց, որ ճամբարից վերադարձել է հիանալի տպավորություններով, սա նրա 2-րդ այցելությունն էր Young Life-ի ճամբար։ Նա համոզված էր, որ ամեն ինչ շատ լավ է անցնելու և իր սպասումները իսկապես արդարացան։ Նա այստեղ ձեռք բերեց բազմաթիվ ընկերներ, արժանացավ մեծ հոգատարության։ Անուշը մեջբերեց, որ այսուհետ միշտ կայցելի Young Life ակումբ և կհրավիրի իր մտերիմներին և ընկերներին։

Իսկ մեր թիմի անդամներից Դմիտրի Սելիմյանը և Լևոն Մխոյանը պատմեցին, որ շատ հետաքրքիր և բովանդակալից 3 օր են ունեցել ճամբարում: Նրանք չէին էլ պատկերացնում, որ այդքան լավ կանցի:

Լուսանկարը` Օֆելյա Սարգսյանի

Լուսանկարը` Օֆելյա Սարգսյանի

Լիաննա Բաղոյանը պատմեց, որ Young Life-ը միակ տեղն է, որտեղ նա իրեն զգում է շատ հարմար, դա այն տեղն է, որտեղ ոչ ոք չի ծիծաղում քո թերությունների վրա, ու քեզ ընդունում են այնպիսին, ինչպիսին կաս, նրա համար սա պարզապես ճամբար չէ, այլ կյանք։ Բացի լավ ժամանակ անցկացնելը՝ նաև շատ գիտելիքներ ես ձեռք բերում։ Շփվում ես քեզանից մեծ ու խելամիտ մարդկանց հետ, որոնք շատ վաղուց ընտրել են կյանքի ճիշտ ուղին և շատ լավ օրինակ կարող են մեզ բոլորիս համար լինել։

Լուսանկարը` Օֆելյա Սարգսյանի

Լուսանկարը` Օֆելյա Սարգսյանի

Գիտեք՝ առաջին հայացքից թվում է, թե ուղղակի գալիս ենք խաղալու համար և ոչ մի արտասովոր բան չկա, բայց մենք դրանց շնորհիվ սովորում ենք մեկս մյուսին գնահատել, լինել ինքնուրույն, ինքներս մեզ բացահայտել, ձեռք բերել շատ գիտելիքներ և կտրվել համակարգիչներից, իսկ ընկերասիրությունը, հոգատարությունը առաջնայիններից է, որ ձեռք ենք բերել այդ օրերի ընթացքում։

mariam tonoyan

Իսկ մենք ի՞նչ կարող ենք

Մի մարդու գլուխը սաստիկ քոր է գալիս, գանգատվում է ընկերոջը.

-Էնպե՜ս է գլուխս քոր գալիս, կարծես գլխիս կաշին պոկ գա։

Ընկերը նայում է նրա գլուխը ու ասում.

-Գլխիդ ոջիլ կա։

-Գիտեմ,-անտարբերությամբ ձեռքը թափ տալով՝ ասում է մարդը։

Նրանց հաջորդ հանդիպման ժամանակ ընկերը հարցնում է.

-Առողջությունդ ո՞նց է։

-Լավ է, համա թե` գլխիս քորը չի անցնում,  քանի գնում ավելի ուժեղ է քոր գալիս։

Ընկերը որոշում է հիշեցնել.

-Գլխիդ ոջիլ կա։

-Գիտեմ,- դարձյալ անտարբեր ձեռքը թափ է տալիս մարդը։

Երբ հաջորդ հանդիպման ժամանակ մարդը կրկին բողոքում է գլխի քորից, ընկերը ծաղրով պատասխանում է.

-Մինչև գլխիդ ոջիլը չհեռացնես, քորը չի անցնի։

-Է՜, դե գիտեմ,- անմտաբար պատասխանում է մարդը։

Առակն ի՞նչ կցուցանե։ Յուրաքանչյուրիս մեջ ապրում են միլիոնավոր ոջիլներ տարբեր անուններով՝ «խարդախություն», «կեղծիք», «չարաշահում» և այլն։ Եվ երբ մենք գիտենք այդ ոջիլների մասին և չենք մտածում վերացնել դրանք, նշանակում է` նրանք շարունակելու են զարգանալ մեր մեջ, հոշոտել մեր խիղճը՝ զգալով մեր վերահսկողության պակասը կամ բացակայությունը։

Խոսքս ավելի հասկանալի դարձնելու համար ուզում եմ օրինակս ուղղել կոնկրետ ոլորտի վրա։ Յուրաքանչյուր համայնքում կգտնվեն մարդիկ, ովքեր կդժգոհեն համայնքի վիճակից, խնդիրներից, համայնքապետարանի աշխատանքից, գործազրկությունից, նրանցից շատերը հաստատաբար կասեն, որ խնդիրը ոչ թե իրենց, այլ համայնքի բյուջեն տնօրինողների մեջ է, մի մասը կպնդի, որ պետք է վերահսկել համայնքապետարանի աշխատանքը և արձանագրել թերություններն ու օրինախախտումները, բայց նրանցից քանի՞ տոկոսը կմտածի, որ այդ խնդիրները պետք է անհապաղ ոչնչացնել այն ոջիլների նման, որոնք անհարմարություն են պատճառում մարդուն։

Իրականում խնդիրներ տեսնելը հեշտ է, բայց երբ մտածում ես թերությունն ուղղելու մասին, չգիտես ինչու, դու քեզ այդ գործի մեջ փոքր մարդ ես զգում ու հետ ես կանգնում գաղափարիցդ։

Հայաստանում տարբեր կազմակերպություններ, այդ թվում Ժուռնալիստների «Ասպարեզ» ակումբը, իր գործունեության մեջ կարևորում են երիտասարդների շրջանում հղկելու պահանջատիրության գաղափարը, կոփելու այնպիսի հասարակություն, որն ունակ կլինի տնօրինել իր իսկ միջոցներով ձևավորված համայնքային բյուջեն։ Արդեն կես տարի Հայաստանի բոլոր մարզերի քաղլրագրողները վերահսկում են տեղական ինքնակառավարման մարմինների գործունեությունը, ուշադրություն դարձնում թափանցիկությանն ու հաշվետվողականությանը, ներկա գտնվում ավագանու նիստերին, հանրային լսումներին և այդ ամենի մասին գրված հոդվածների միջոցով իրազեկում հանրությանը։ Ծրագրի ավարտին Ժուռնալիստների «Ասպարեզ» ակումբի քաղլրագրողները այցելեցին Գյումրու քաղաքապետարան, ծանոթացան Գյումրու ավագանու գործունեությանը և զեկույցներ ներկայացրեցին իրենց համայնքների ՏԻՄ գործունեության վերահսկողության արդյունքներից։ Ներկայացվեցին ոչ միայն տեղական ինքնակառավարման մարմինների աշխատանքային թերությունների, այլև դրական աճերի մասին։

Հայաստանում Սահմանադրության ընդունումից հետո հանրային կառավարման համակարգում պետական կառավարմանը զուգահեռ ստեղծվել է նաև տեղական ինքնակառավարման համակարգը։ Տեղական ինքնակառավարման մարմիններն են՝ համայնքի ղեկավարը, ավագանին, որոնք ընտրվում են 5 տարի ժամկետով։ Մեր երկրում տեղական ինքնակառավարման իրականացումը կարգավորում է «Տեղական ինքնակառավարման մասին» օրենքը:

Յուրաքանչյուր քաղաքացի պետք է իմանա, որ

1. Յուրաքանչյուր ոք կարող է մասնակցել ավագանու նիստերին։ Ավագանու նիստերը բաց են (քվեարկության միջոցով կարող են նաև փակ նիստ գումարել), և բոլոր որոշումները հրապարակվում են։

2. Ավագանու հերթական նիստերից առաջ՝ 7 օր շարունակ համայնքապետարանը պարտավոր է իրազեկել հանրությանը համացանցում, համայնքի պաշտոնական կայքում հայտարարության, ցուցանակների, ավագանու նստավայրում փակցված ծանուցման միջոցով։

3. Ավագանու լիազորությունների մեջ մտնում է հանրային մասնակցության կարգեր հաստատելը, այսինքն՝ համայնքապետին կից խորհրդակցական մարմնի ստեղծում, հանրային լսումների անցկացման կարգի հաստատում և քաղաքացիների ստորագրությամբ ավագանու որոշումների նախագծերի ներմուծում՝ ավագանու օրակարգ (մինչև 1000 բնակչություն ունեցող համայնքներում 16-ից բարձր տարիքի անձանց 4%-ի, 1001-10000 բնակչությամբ համայնքներում 2%-ի, իսկ 10001-ից ավելի բնակչությամբ համայնքներում 1%-ի ստորագրություններով):

Սա նշանակում է, որ բնակիչն իրավունք ունի իրեն հուզող հարցերով դիմել քաղաքապետին և առաջարկել ներմուծել ավագանու նիստի օրակարգ, մերժում ստանալու դեպքում, եթե խնդիրը հուզում է ոչ միայն իրեն, այլև ուրիշ բնակիչների, կարելի է ստորագրահավաքի միջոցով հարցը մտցնել օրակարգ։

Գուցե ընթերցողը չի՞ գիտակցում վերահսկողության ու պահանջատիրության կարևորությունը։ Այդ դեպքում ես հիշեցնում եմ, որ համայնքի բյուջեն ձևավորվում է ձեր գրպանի գումարներով և ավելացնում. «Եթե թույլ ես տալիս, որ թամբ դնեն մեջքիդ, համոզված եղիր, որ շուտով հեծնելու են»։