Մի մարդու գլուխը սաստիկ քոր է գալիս, գանգատվում է ընկերոջը.

-Էնպե՜ս է գլուխս քոր գալիս, կարծես գլխիս կաշին պոկ գա։

Ընկերը նայում է նրա գլուխը ու ասում.

-Գլխիդ ոջիլ կա։

-Գիտեմ,-անտարբերությամբ ձեռքը թափ տալով՝ ասում է մարդը։

Նրանց հաջորդ հանդիպման ժամանակ ընկերը հարցնում է.

-Առողջությունդ ո՞նց է։

-Լավ է, համա թե` գլխիս քորը չի անցնում,  քանի գնում ավելի ուժեղ է քոր գալիս։

Ընկերը որոշում է հիշեցնել.

-Գլխիդ ոջիլ կա։

-Գիտեմ,- դարձյալ անտարբեր ձեռքը թափ է տալիս մարդը։

Երբ հաջորդ հանդիպման ժամանակ մարդը կրկին բողոքում է գլխի քորից, ընկերը ծաղրով պատասխանում է.

-Մինչև գլխիդ ոջիլը չհեռացնես, քորը չի անցնի։

-Է՜, դե գիտեմ,- անմտաբար պատասխանում է մարդը։

Առակն ի՞նչ կցուցանե։ Յուրաքանչյուրիս մեջ ապրում են միլիոնավոր ոջիլներ տարբեր անուններով՝ «խարդախություն», «կեղծիք», «չարաշահում» և այլն։ Եվ երբ մենք գիտենք այդ ոջիլների մասին և չենք մտածում վերացնել դրանք, նշանակում է` նրանք շարունակելու են զարգանալ մեր մեջ, հոշոտել մեր խիղճը՝ զգալով մեր վերահսկողության պակասը կամ բացակայությունը։

Խոսքս ավելի հասկանալի դարձնելու համար ուզում եմ օրինակս ուղղել կոնկրետ ոլորտի վրա։ Յուրաքանչյուր համայնքում կգտնվեն մարդիկ, ովքեր կդժգոհեն համայնքի վիճակից, խնդիրներից, համայնքապետարանի աշխատանքից, գործազրկությունից, նրանցից շատերը հաստատաբար կասեն, որ խնդիրը ոչ թե իրենց, այլ համայնքի բյուջեն տնօրինողների մեջ է, մի մասը կպնդի, որ պետք է վերահսկել համայնքապետարանի աշխատանքը և արձանագրել թերություններն ու օրինախախտումները, բայց նրանցից քանի՞ տոկոսը կմտածի, որ այդ խնդիրները պետք է անհապաղ ոչնչացնել այն ոջիլների նման, որոնք անհարմարություն են պատճառում մարդուն։

Իրականում խնդիրներ տեսնելը հեշտ է, բայց երբ մտածում ես թերությունն ուղղելու մասին, չգիտես ինչու, դու քեզ այդ գործի մեջ փոքր մարդ ես զգում ու հետ ես կանգնում գաղափարիցդ։

Հայաստանում տարբեր կազմակերպություններ, այդ թվում Ժուռնալիստների «Ասպարեզ» ակումբը, իր գործունեության մեջ կարևորում են երիտասարդների շրջանում հղկելու պահանջատիրության գաղափարը, կոփելու այնպիսի հասարակություն, որն ունակ կլինի տնօրինել իր իսկ միջոցներով ձևավորված համայնքային բյուջեն։ Արդեն կես տարի Հայաստանի բոլոր մարզերի քաղլրագրողները վերահսկում են տեղական ինքնակառավարման մարմինների գործունեությունը, ուշադրություն դարձնում թափանցիկությանն ու հաշվետվողականությանը, ներկա գտնվում ավագանու նիստերին, հանրային լսումներին և այդ ամենի մասին գրված հոդվածների միջոցով իրազեկում հանրությանը։ Ծրագրի ավարտին Ժուռնալիստների «Ասպարեզ» ակումբի քաղլրագրողները այցելեցին Գյումրու քաղաքապետարան, ծանոթացան Գյումրու ավագանու գործունեությանը և զեկույցներ ներկայացրեցին իրենց համայնքների ՏԻՄ գործունեության վերահսկողության արդյունքներից։ Ներկայացվեցին ոչ միայն տեղական ինքնակառավարման մարմինների աշխատանքային թերությունների, այլև դրական աճերի մասին։

Հայաստանում Սահմանադրության ընդունումից հետո հանրային կառավարման համակարգում պետական կառավարմանը զուգահեռ ստեղծվել է նաև տեղական ինքնակառավարման համակարգը։ Տեղական ինքնակառավարման մարմիններն են՝ համայնքի ղեկավարը, ավագանին, որոնք ընտրվում են 5 տարի ժամկետով։ Մեր երկրում տեղական ինքնակառավարման իրականացումը կարգավորում է «Տեղական ինքնակառավարման մասին» օրենքը:

Յուրաքանչյուր քաղաքացի պետք է իմանա, որ

1. Յուրաքանչյուր ոք կարող է մասնակցել ավագանու նիստերին։ Ավագանու նիստերը բաց են (քվեարկության միջոցով կարող են նաև փակ նիստ գումարել), և բոլոր որոշումները հրապարակվում են։

2. Ավագանու հերթական նիստերից առաջ՝ 7 օր շարունակ համայնքապետարանը պարտավոր է իրազեկել հանրությանը համացանցում, համայնքի պաշտոնական կայքում հայտարարության, ցուցանակների, ավագանու նստավայրում փակցված ծանուցման միջոցով։

3. Ավագանու լիազորությունների մեջ մտնում է հանրային մասնակցության կարգեր հաստատելը, այսինքն՝ համայնքապետին կից խորհրդակցական մարմնի ստեղծում, հանրային լսումների անցկացման կարգի հաստատում և քաղաքացիների ստորագրությամբ ավագանու որոշումների նախագծերի ներմուծում՝ ավագանու օրակարգ (մինչև 1000 բնակչություն ունեցող համայնքներում 16-ից բարձր տարիքի անձանց 4%-ի, 1001-10000 բնակչությամբ համայնքներում 2%-ի, իսկ 10001-ից ավելի բնակչությամբ համայնքներում 1%-ի ստորագրություններով):

Սա նշանակում է, որ բնակիչն իրավունք ունի իրեն հուզող հարցերով դիմել քաղաքապետին և առաջարկել ներմուծել ավագանու նիստի օրակարգ, մերժում ստանալու դեպքում, եթե խնդիրը հուզում է ոչ միայն իրեն, այլև ուրիշ բնակիչների, կարելի է ստորագրահավաքի միջոցով հարցը մտցնել օրակարգ։

Գուցե ընթերցողը չի՞ գիտակցում վերահսկողության ու պահանջատիրության կարևորությունը։ Այդ դեպքում ես հիշեցնում եմ, որ համայնքի բյուջեն ձևավորվում է ձեր գրպանի գումարներով և ավելացնում. «Եթե թույլ ես տալիս, որ թամբ դնեն մեջքիդ, համոզված եղիր, որ շուտով հեծնելու են»։

Եթե ես մի օր հանդիպեմ քեզ, դա իմ ամենաանգույն օրը կլինի, որպեսզի այդ հանգած սևուսպիտակության մեջ միայն քո նվիրած գույները տաքացնեն ինձ: Եթե ես մի օր հանդիպեմ քեզ, այդ օրը ես հիասթափված կլինեմ ամբողջ աշխարհից, որպեսզի ողջ էությունս ազատ լինի միայն քեզնով տարվելու համար: Այդ օրը ես չհասկացված կլինեմ բոլորի կողմից, որպեսզի բոլորի փոխարեն միայն դու հասկանաս ինձ: Բոլորից էլ շատ և… Ինձնից էլ շատ: Եթե ես մի օր քեզ հանդիպեմ, այդ օրը դու էլ հոգնած կլինես աշխարհից, որպեսզի… Նայես աչքերիս մեջ և կարդաս հոգիս… Դու նույնպես այդ օրը փախած կլինես ամենքից ու ամեն ինչից, որպեսզի ինձ հետ լուսին թռչես: Եթե ես մի օր հանդիպեմ քեզ, այդ օրը հորդ անձրև կլինի, որպեսզի մենք լռենք նրա ձայնի տակ:

Ես այդ օրը կհոգնեմ իմ ներսի եղանակից, կխռովեմ ինձնից և, առանց հայելու մեջ նայելու, կգցեմ կարմիր շարֆս ու կգնամ մոտակա սրճարան՝ թեյ խմելու: Այդ օրը, սովորականի նման, ես սուրճ չեմ խմի, որովհետև հոգնած կլինեմ նաև սուրճի բույրից:  Ես կխմեմ միայն մի բաժակ տաք, շա՜տ տաք թեյ, որպեսզի թեյի տաք գոլորշին ձուլվի իմ շարֆի կարմիրին և մի փոքր գույն տա այդ գորշ օրվան: Ես կնստեմ պատուհանի մոտ, կբռնեմ թեյի տաք բաժակը և կնայեմ պատուհանից այն կողմ՝ ինքս էլ չիմանալով, թե ուր եմ նայում: Իսկ պատուհանի այն կողմում անձրև կլինի և մառախուղի խորքում հազիվ նշմարվող կտուրներ: Ես կփակեմ աչքերս, ու այդ պահին ամբողջ աշխարհում գոյություն կունենան միայն այդ հոգնած լռությունը, այդ երեկոյան ժամը, անձրևի կտկտոցը, իմ կարմիր շարֆն ու թեյի տաք բույրը: Եվ ես կկարոտեմ ինչ-որ բան: Չգիտեմ, թե ինչ, բայց հաստատ կկարոտեմ:  Այդ ժամին, այդ անձրևի ձայնի տակ, այդ թեյի բույրի ներքո հնարավոր չէ չկարոտել որևէ բան: Միգուցե մի բան, որը չի էլ եղել: Եվ երբ այդ անհասցե կարոտից չխեղդվելու համար ես կբացեմ աչքերս, դիմացի սեղանին կտեսնեմ էլի մի թեյի բաժակ, որը կուչ եկած կլինի քո ձեռքերում: Դու կլինես հոգնած աչքերով ու կնայես այն հորդ անձրևին: Իսկ ես չեմ ուզենա, որ դու այդտեղ լինես, որպեսզի այդ անձրևին միայն ես նայեմ: Ես շարֆս ուսերիս կգցեմ, և իմ շարֆի կարմրությունը քո հայացքը կխլի անձրևից: Դու կշրջվես և այդ  կարմրության մեջ կուչ եկած կտեսնես մեկին, ով քեզ նման փորձում է թեյի տաք գույնով փրկել իր հոգու սևուսպիտակությունը: Եվ դու անթարթ հայացքով կնայես, թե ինչպես է թեյի գոլորշին թափանցում շարֆիս կարմիրի մեջ:  Իսկ ես կշարունակեմ անձրևին նայել, և այդ պահին անձրևը կլինի միայն իմը:

Քիչ հետո ես դանդաղ ու աննկատ գլուխս քո կողմը կթեքեմ, բայց դիմացի սեղանին կտեսնեմ միայն թեյի բաժակը, իսկ դու… Չես լինի… Ես կմտածեմ, թե գնացել ես, և անձևը ավելի է իմը դարձել: Ու կնայեմ իմ անձրևին, կխմեմ թեյս, կփակեմ աչքերս  և կփարվեմ այդ սև ու սպիտակ լռությանը: Ու այդ լռության մեջ ես կսկսեմ լսել մի անձրևահամ ջազի ծանոթ ակորդներ, որոնք այս մոլորակից չեն լինի: Ես կփաթաթվեմ իմ կարմիր շարֆի մեջ և թույլ կտամ, որ այդ ակորդները կլանեն ողջ էությունս:

Ես աչքերս կբացեմ ու կնայեմ այն ուղղությամբ, որտեղից կհնչեն այդ ակորդները… Եվ  քեզ կտեսնեմ դաշնամուրի առջև նստած: Ես կուրախանամ, որ չես գնացել, ու ինքս էլ կզարմանամ, թե ինչու եմ ուրախանում: Երևի նրա համար, որ ջազի գինովցած ակորդներից առաջ մի բան պակասում էր այդ համատարած սևուսպիտակության մեջ:

Իսկ քո նվագելուց հետո ես չեմ ծափահարի, որովհետև  կափսոսամ փչացնել լռության ու անձրևի կտկտոցի աբստրակտ սիմֆոնիան: Փոխարենը` մի փոքր բարկացած կնայեմ քեզ՝ հասկացնելով, որ քո նվագի ավարտով մի կտոր պակասեց այդ անձրևի, այդ ժամի ու թեյի գոլորշու ստեղծած կտավից: Եվ դու կժպտաս, կարծես, ինչ-որ մի բան մտաբերելով, ու այդ կտավը կլցնես նոր ակկորդներով, որոնց խորքից դուրս կծորա ու այդ հարբած օդին, թեյի բույրին ու անձրևի կտկտոցին կխառնվի քո լուսնահամ երգը: Fly me to the moon… Ես այդ օրվա մեջ առաջին անգամ կժպտամ ու կներեմ քեզ այդ լռությունը փչացնելու և իմ բաժին անձրևը գողանալու համար: Ես ավելի ամուր կփաթաթվեմ իմ կարմիր շարֆի մեջ, սառած դեմքս կմոտեցնեմ թեյի գոլոշուն, կփակեմ աչքերս և կկորցնեմ ինձ քո՝ հին, բայց չծերացած երգի ակորդներում: Եվ այդ պահին աշխարհում կլինեն միայն այդ թեյաբույր օդը, քո երգի հարբած ակորդները, կամաց-կամաց ձյան փոխվող անձրևը, քո ձայնի կապույտը և իմ շարֆի կարմիրը…

Դու կավարտես երգդ, կվերադառնաս քո թեյի միայնակ բաժակի մոտ ու կնայես երկնքից ներքև իջնող նորածին փաթիլներին: Եվ ես մտքումս կզայրանամ այդ փաթիլների վրա՝ իմ կարմիր շարֆից քո հայացքը խլելու համար, բայց քո աչքերը, առանց քեզ հարցնելու, կրկին կշրջվեն իմ կողմը, և դու ուղիղ իմ աչքերի մեջ կնայես: Թեյիդ բաժակը պինդ, կոտրելու աստիճան պինդ կպահես ձեռքերիդ մեջ, չգիտեմ, մատներդ տաքացնելու, թե՝ սրտիդ արագացող զարկերին դիմադրելու համար:  Ու ես կլսեմ այդ զարկերը և կհասկանամ, թե այն հորդ անձրևը ինչու ձյուն դարձավ: Նրա կտկտոցի ուժգնությունը պարտվել էր քո սրտի զարկերին…

Այդ անկառավարելի զարկերը քեզ նորից վեր կկացնեն ու կտանեն, կնստեցնեն դաշնամուրի առջև, և դու քո կապույտ ձայնով կներկես իմ ներսի մռայլությունը: Քո կապույտ ձայնով կարթնացնես իմ սրտի հանգած զարկերը, և այդ անկառավարելի զարկերը, առանց ինձ հարցնելու, այդ թեյաբույր օդի գիրկը կնետեն իմ սառած ձայնը… Ու ես կերգեմ քեզ հետ, ու իմ ձայնը առաջին անգամ կտաքանա, որովհետև դրանից առաջ իմ ձայնի գույնը երբեք չէր կարողացել ձուլվել մեկ ուրիշի ձայնի գույնին: Եվ դու կժպտաս, որովհետև դու էլ առաջին անգամ կգտնես քո ձայնի գույնից:

Երբ երգն ավարտվի, ես կնկատեմ, որ թեյս վերջացել է և մի պահ, կարծես, կսթափվեմ ու կհասկանամ, որ ես պիտի տուն վերադառնամ, պիտի վերադառնամ՝ այդտեղ թողնելով թեյաբույր օդը, լռությունը, հարբած ակորդները և քո ձայնի կապույտը:

Ես վեր կկենամ շատ դանդաղ, որպեսզի մի քիչ երկար մնամ այդտեղ: Շարֆս կքանդեմ, նորից կգցեմ, հետո էլի կքանդեմ ու էլի կգցեմ, կշտկեմ: Ու այդպես մի քանի անգամ, մինչև կհասկանամ, որ էլ ոչ մի բանով ինձ չեմ կարող խաբել՝ այդտեղից հեռանալս ձգձգելու համար: Եվ վազելու աստիճան արագ դուրս կգամ, այնքան արագ, որ չհասցնեմ ոչինչ մտածել, որ հանկարծ այդ անկառավարելի զարկերը քայլերս հետ չուղղեն, որ հանկարծ քո կողմը չնայեմ:

Դրսում ցուրտ կլինի, բայց ես չեմ մրսի, որովհետև այն թեյաբույր օդը, քո հարբած ակորդներն ու քո ձայնի կապույտը ներծծված կլինեմ իմ մեջ: Եվ ես կքայլեմ ձյան տակ՝ մերթ սպառվելու չափ դժվար ու ծանր, մերթ՝ վազելու չափ արագ: Ու ողջ ճանապարհին, որպես մի հեռավոր հուշ, ուղեղումս անդադար կհնչի քո երգի ձյունախառն մեղեդին, և ես կլսեմ քո սրտի ուժգին զարկերը, կզգամ այն թեյի տաք բույրը և կուզենամ շրջվել… Բայց կփակեմ ականջներս ու կշարունակեմ քայլել դեպի տուն՝ համոզված լինելով, որ տանը ես փրկվելու եմ այդ անկառավարելի զարկերից, այդ ջազի գինովցած ակորդներից, այդ թեյի բույրից, քո կապույտ ձայնից: Եվ, մխրճվելով ճռճռան ձյան մեջ, ես կփորձեմ արագացնել քայլերս, ու ճանապարհն այնքան երկար կթվա, կարծես երբեք տուն չեմ հասնելու:

Երբ վերջապես հասնեմ տան մոտ, հոգնած կհենվեմ մեր թաղի միակ լապտերի ձողին, աչքերս կփակեմ և կփորձեմ կուլ տալ թեյի բույրի, անձրևի կտկտոցի ու քո տաք ակորդների համը: Եվ այդ պահին կցանկանամ գոնե մեկ անգամ շրջվել ողջ ճանապարհին ինձ ուղեկցած զարկերի կողմն ու համոզվել, որ դա պատրանք էր: Բայց երբ շրջվեմ, քեզ կտեսնեմ` ինձ պես հոգնած, ինձ պես ձյունոտ, ինձ պես հարբած: Ես կփակեմ աչքերս, էլի կբացեմ, կնայեմ ուրիշ կողմ, հետո էլի քեզ կնայեմ ու նորից կշրջվեմ, էլի ետ կդառնամ` կնայեմ քեզ, որպեսզի համոզվեմ, որ ցնորք չես, որ ողջ ճանապարհին ես զգացել եմ քո սրտի զարկերը…

Դու կնայես ինձ քո խաղաղ աչքերով, և ես կներեմ այն փաթիլներին քո հայացքը Ես կզգամ, որ էլ չեմ կարոտում ինչ-որ բանի, և իմ աչքից մի կաթիլ արցունք կգլորվի: Այն կունենա իմ այն անհասցե կարոտի համը, որը մինչ քո հայտնվելը կանգնած էր կոկորդումս: Դու կմոտենաս ինձ ու կսրբես այդ մի կաթիլ արցունքը, և այդ կեսգիշերվա կախարդական մթության մեջ գոյություն կունենան մի լապտեր, այդ լապտերի դեղին լույսի տակ կանգնած երկու հոգի, այդ երկուսի վրա թափվող սպիտակ փաթիլներ, ձյան կուսական ճերմակություն և այդ համատարած ճերմակությունը փչացնող մի կարմիր շարֆ…

… Եթե ես մի օր հանդիպեմ քեզ, դա իմ ամենաանգույն օրը կլինի, և այդ հանգած սևուսպիտակության մեջ միայն քո նվիրած գույները կտաքացնեն ինձ…

Ութն անց քսանմեկ է. տանից դուրս եկա։

Հիանալի է, հիմա կրկին դասից կուշանամ, դա էլ հերիք չէ, առավոտից ինչ-որ անհասկանալի տրամադրություն ունեմ։ Քայլում եմ այն ճանապարհով, որով ինը տարի շարունակ այս նույն ժամին դպրոց եմ գնացել։ Կարծես ամեն բան սովորականի չափ տաղտկալի է։ Մեկ էլ հանկարծ հանդիպեցի նրանց։ Այդ «նրանք»-ը մայր ու աղջիկ են, որոնց ամեն առավոտ տեսնում եմ։ Երևի իրենք նույնիսկ ինձ չեն էլ նկատել, բայց ինձ համար հարազատի չափ ծանոթ են դարձել։ Այնքան ծանոթ, որ նկատում եմ ամեն չնչին փոփոխությունը իրենց վրա։ Օրինակ՝ մի քանի շաբաթ առաջ այդ նույն աղջիկը մազերը կտրել էր, օրեր անց գույնը փոխեց մազերի, իսկ արդեն երեկ դրանք գանգուր էին, չնայած միշտ ուղիղ են լինում։ Հիմա նրանք ինձ այնքան ծանոթ են, որ քիչ է մնում ասեմ. «Շնորհավոր վերարկուդ, չնայած այն մեկն ավելի շատ էի հավանում»։

Բայց մի վայրկյան։ Մենք մեր բոլոր ծանոթների անունները անկասկած իմանում ենք, չէ՞, բայց ես նրանցը չգիտեմ։ Չնայած բացարձակ կարևոր չէ մարդու անունը իմանալ ծանոթ լինելու համար… Երևի։

Հիմա հասնում եմ դպրոց, հավանաբար հետ գալիս կրկին կտեսնեմ նրանց…

Քնել չի ստացվում, հատկապես՝ անձրևոտ եղանակներին: Բայց ամբողջ սրտով ուզում եմ քնել, քնել ու մի քանի ժամ խուսափել բոլորից:

Բայց անձրևի կաթիլները «Թամզարա» են պարում տանիքին ու չափից շատ դմփդմփացնում:

Մտածում եմ՝ երբ փոքր էի, ինչ-որ բանի սպասելիս «քնել-զարթնելով» էի հաշվում:

-Մամ, իսկ Ձմեռ Պապը ե՞րբ կգա։

-Երկու անգամ էլ քնես-զարթնես, Ձմեռ Պապը կգա:

Համոզելու այս ձևը միշտ ակտուալ էր թվում: Միայն ոչ հիմա: Երանի էլի Ձմեռ Պապին սպասեի, նա կգա, քեզ նման չէ…

Քանի տերև է ընկել, իսկ դու դեռ չկաս, բայց ոչինչ, մի տերև էլ ընկնի՝ կգաս:

Քանի աստղ է վառվել, իսկ դու դեռ չկաս, բայց ոչինչ, հաջորդի վառվելուց վաղուց եկած կլինես:

Մի անգամ էլ քնեմ-զարթնեմ, հաստատ կգաս:

Սպասելուց հոգնել կա… Երբ գիտեմ, որ չես գալու:

Տարվա եղանակների հետ գյուղում փոխվում է օդում ծանրացած հոտը: Գարունը բերում է ծաղկած ծառերի, տաք արևից գոլորշիացող ձմռան ցրտի ու թռչունների ծլվլոցի հոտը: Ամառը մեքենաների անիվներից, կովերի ու տնային կենդանիների քայլքից բարձրացող փոշու ժամանակահատվածն է, որովհետև ասֆալտի իշխանությունը դեռ ամբողջությամբ չի հաստատվել գյուղում: Աշուն, հասած մրգեր, ծաղիկներ, թափվող տերևներ ու անձրևներ. խոնավության ու թարմության, արդեն զգացվող սառնության հոտն է թափառում օդում:

Ձմռանը գյուղը դանդաղ ծխում է, վառարանները կարմրած վառվում են, ու ծխի հոտը նստում է մարդկանց ուսերին, հագուստին, պարաններից կախված լվացքին: Կախված լվացքին, էն լվացքին, որ մաման խնամքով առանձնացրել ու գույներով դասավորել էր, հերթով, ամեն գույնը իր հասանելիք ժամանակով լվացել, նույն հոգատարությամբ հանել ու թափ էր տվել, տարել դուրս, լվացքի պարանը սրբել ու կախել: Ձմռան խոնավությունից բավականին երկար չորացող լվացքը հավաքելիս ու տուն բերելիս մաման քթի տակ խոսում է։ Լսողությունս լարում եմ, որ լսեմ, որովհետև երբ մաման քթի տակ խոսում է, ուրեմն բողոքելիքը բարեբախտաբար ինձ ու առհասարակ կոնկրետ ինչ-որ մեկին հասցեագրված չէ: Կռիվը ծխի հետ է, որ չի հասկանում` էդ լվացքը դեռ մաքուր է, տեղ գնալու շորեր են, ախր, անտարբեր անցիր, կողքով անցիր, հո դժվա՞ր չի: Անկախ մամայի բողոքներից՝ գյուղն ինձ համար ձմռան ծխի հոտով է գյուղ ու էդ ծխից տուժող լվացքով: Ու ծուխը որքան թանձր է, այնքան գյուղը ապրում է, գյուղում ապրում են, տաքանում են, տները կան, լվացքների պարանները դատարկ չեն մնում:

Ընդհանրապես հաճախ եմ լվացքի պարաններին ուշադրություն դարձնում, երբ գյուղի մյուս ծայրի փողոցներում եմ լինում, որ զգամ, որ գյուղը ամբողջությամբ է շնչում: Սովորականի նման լվացքը չեմ գտնում հեռու փողոցի առաջին տան պարանին: Մտածում եմ` երևի էսօր լվացք չի եղել: Մի քանի օր անց նորից դատարկ, այս ամիս արդեն անընդհատ դատարկ: Մի օր էլ ասում են` հեռու փողոցի սկզբի տան Գևորգը ընտանիքին էլ է տարել Ռուսաստան: Լվացքն էլ են տարել: Իսկ մի ուրիշ փողոցում փոշոտված պարանին լվացք է ավելացել. պարզվում է` գյուղ նաև վերադառնում են: Գյուղում նաև փոքրիկներ են ծնվում. որոշ պարաններ նախկինից ավելի ծանրացած ու կռացած են, որովհետև նոր ծնվածների ու երեխեքի անընդհատ ցեխոտվող, կեղտոտվող շորերը պարաններից անպակաս են:

Թող գյուղում ծուխն ու լվացքը շատ լինեն, թող մաման ամեն անգամ քթի տակ կամաց խոսի ու կռվի, ոչինչ, թող իմ տեղ գնալու շորերը ծխոտվեն, էլի ոչինչ, բայց լինեն լվացքները, շատանան ու չպակասեն: