Շաբաթվա սկզբից մինչև վերջ ես գրեթե տուն չեմ մտնում, եթե մտնում էլ եմ, միայն քնի ժամերին: Բանն այն է, որ օրակարգս այնքան խիտ և հագեցած է, որ չեմ հասցնում ընտանիքիս հետ ժամանակ անցկացնել: Մայրս միշտ ասում է.

-Տունը դարձել է քեզ համար հյուրանոց, գալիս` քնում ես, առավոտյան արթնանում ու գնում ես:

Բայց ես ամենևին մեղավոր չեմ:

Մի քանի օր առաջ դպրոցում տեղի ունեցավ աշակերտական խորհրդի քվեարկություն, որտեղ պետք է ընտրեին նախագահ և փոխնախագահ: Քվեարկության արդյունքում երկու ձայնով զիջեցի նախագահին ու դարձա դպրոցի ԱԽ-ի փոխնախագահ, իսկ նախագահը դասընկերուհիս է: Ես նրա համար շատ ուրախ եմ, քանի որ նա արժանի էր դրան:

Հերիք չէին դասերս, պարապմունքներս ու Թումոն, ավելացան ԱԽ-ի աշխատանքները: Դե արի ու այսքանը միասին հասցրու: Պլանավորվեցին ԱԽ-ի գործերը, հույս չունեի, որ մի բան կստացվի, բայց սկսեցի աշխատել: Նախապատրաստական աշխատանքների մեջ է գտնվում «Հայ Ասպետ» մրցախաղը, եկող շաբաթ սպասում ենք նորությունների: Միջանցքներում մշակվեցին պարտադիր հերթապահություններ, որոնք կատարելու են ԱԽ-ի բոլոր անդամները: Պատերին փակցրինք ցուցակները:

Սիրում եմ զբաղվել կազմակերպչական աշխատանքներով, մանավանդ, որ վերջում արդյունքի ես հասնում: Շաբաթվա մեջ 3-2 օր ժողովներ ենք անում և քննարկում հետագա քայլերը: Պարապմունքներիս ուշ-ուշ եմ գնում, մինչ դպրոցից հոգնած հասնում եմ տուն, որ պետք է գնամ, արդեն մութ է լինում:

Չգիտեմ, այս ամենը և լավ է, և վատ: Կարծում եմ՝ լավ է այն առումով, որ երբ ուսանող դառնամ, և լարվածությունս շատ լինի, կկարողանամ դիմակայել ամենադժվարին: Իսկ վատ է դասերիս համար, շատ են տնային հանձնարարությունները, դրանց հետ միասին էլ` պատմել, գրել, կարդալ, չեմ հասցնում, էլի: Տոն օրերն էլ չասեմ, պետք է մասնակցեմ բոլոր միջոցառումներին, հավաքույթներին, համերգներին: Բնավորությունս ինձ ստիպում է անել ամեն բան, սովորել ամեն բան, ընդունվել այն տեղերը, որոնք ինձ շատ են հետաքրքրում, իսկ դրա հետ մեկտեղ պետք է աշխատել և սովորել:

Ես, օրինակ, պատերին ու դեղնավուն թղթերին գրել ու գծել եմ սիրում, բայց դու կարող ես սովորական թուղթ վերցնել: Ուրեմն, վերցրու ու զուգահեռներ գծիր (հետն էլ աշխարհի ամենատխուր նկարը կտեսնես): Գծիր ու հավատա, որ աշխարհում ապրում են զուգահեռի կյանք վարող մարդիկ: Թե՞ դու էլ ես նրանցից:

Հետո ընկիր երկրաչափական ցանկացած պատկերի հետևից, իրար կողքի, իրար տակ, էստեղ-էնտեղ գծիր եռանկյուն, քառանկյուն, շեղանկյուն ու սեղան: Իրենց պետքն էլ չի, որ հեռու են: Այ, տես՝ մեկը չորս հատված ունի, մյուսը` երեք, տես, որ մենակության անհնարինություն կա:

Անկյունագծեր ու կիսորդներ են տարվում, բարձրություններ իջեցվում, խնդիրները՝ լուծումներ, x-երն ու y-ները՝ արժեքներ ստանում, իսկ մենք պատերին, գետիններին՝ կավիճով, տետրերում ու հուշատետրերում գրիչներով գծված, մեր արժեքն իմացող, բայց դրան բանի տեղ չդնող զուգահեռներ ենք մնում: Ո՞ւմ է պետք. էդպես էլ ուրիշ համաստեղություն կհասնենք ձգվելով, բայց հատման ընդհանուր կետ չենք գտնի: Երևի, էլի:

Ինձ թվում էր՝ ես սկսվում, իսկ ավելի ճիշտ, շարունակվում եմ քո վերջից, բայց դա հեչ էլ այդպես չէ: Որովհետև մեր կյանքը տարբերվում է երկրաչափությունից նրանով, որ դու հեռու ես ու ոչ միայն տարածության մեջ:

Հետո, խնդրում եմ, թե ձեռքիդ ռետին կա, վերցրու ու ջնջիր էս բոլոր անկապությունները: Ջնջիր իմ ու նրա, մյուսի ու էն մյուսի զուգահեռ կյանքերը: Ու չափսոսաս: Կամ էլ մեկիս ջնջիր ու ուղղահայաց իջեցրու: Մնում է՝ ջնջվենք: Ռետինի կարիք լինի, ձայն տուր:

Թքած` լուծվելու կարիք զգացող բոլոր խնդիրների ու երկրաչափական կանոնների վրա:

«Հայր մեր, որ երկնքում ես, կամ էլ չգիտեմ՝ որտեղ, ամեն դեպքում ինչքան գիտեմ՝ ձայնը հավասարաչափ է տարածվում, այսինքն՝ կլսես, ուրեմն՝ թող վերանա աշխարհի երեսից զուգահեռությունը»:

«Թող լինի»-ն ներքևի վանդակի զուգահեռներից մեկն է ասում:

Կողքերից «ամեն»-ներ եմ լսում, կամ էլ՝ դու էլ ես լսում:

Ու մեկ էլ, թե հնարավոր է, թող ռետինը ջնջի մեզ: Սա մտքումս եմ ասում, բայց գիտեմ, որ մյուս զուգահեռներն էլ համաձայն կլինեն ու էլի «ամեն» կասեն:

Ինչքան էլ ճակատագրին չհավատամ, վերագծիր:

Որովհետև ես ամեն օր ձեռքս մեկնում եմ նրան ու թեկուզ մատներիս ծայրով չեմ կպչում:

Բայց գիտեմ, որ էդպես պետք չէ: Գիտեմ: Սկիզբ դիր էսքան ժամանակվա վերջին: Ռետինդ ո՞ւր է… Ռետինդ:

Ու գիտես՝ մեր մտքով էնքան բան է անցել, մեր իրականության համար էնքան խելագար բաներ ենք արել: Այ, օրինակ, դու հաշվե՞լ ես՝ աշխարհում քանի կայսրություն է փլուզվել, ու քանի երկրներ են դադարել գոյություն ունենալ: Ու տեսե՞լ ես՝ իրենց տեղերը հեչ էլ դատարկ չեն մնացել: Մեր տեղն էլ դատարկ չի մնա:

Հեչ չմտածես:

Հենց օրերը տաքանում են, մեր շենքի տատիկներին հաստատ կտեսնես շենքի տակի խանութների աստիճաններին նստած կամ մի փոքր քարի վրա, որ դարձել է նրանց նստարանը:

Մեր բակի «նստարանի» տերերը երկուսն են` Ժենիկ ու Ժուլետ տատիկները: Նրանք երկուսն էլ առանձնահատուկ են, երկուսն էլ տարբերվում են միմյանցից:

Ժենիկ տատիկը մենակ է ապրում, բայց իրեն միայնակ չի զգում: Նրան ցուրտ եղանակին միշտ կտեսնես կոն հավաքելիս: Ժենիկ տատիկը չունի երեխաներ, հարազատներ, այդ պատճառով մենք և մեր հարևանները շատ ենք օգնում նրան: Մենք նրան վառելիք ենք տալիս, տոներին` ուտելիք: Նա շատ է սիրում մեզ` երեխաներիս, երբ խոսում ենք նրա հետ, նա միշտ օրհնում է:

-Բարև, Ժենիկ տատիկ: Ո՞նց ես:

-Բարև մեռնեմ քեզի` Աստծո հրեշտակ: Լավ եմ, լավ, Աստված օրհնա ձեզի:

Տատիկը հատկապես շատ է սիրում իմ եղբորը, ներկա է լինում եղբորս ծննդյան տարեդարձներին: Նա շատ է հավատում Աստծո գոյությանը և պնդում է, որ նրան տեսել է: Ես նրան հավատում եմ և սիրում:

Հիմա պատմեմ Ժուլետ տատիկի մասին: Նա նույնպես ապրում է մենակ, բայց ունի բարեկամներ: Նա Ժենիկ տատիկից տարբերվում է նրանով, որ շատ է անիծում և ինքն իրեն խոսում: Երբ մոտենում ես նրան, հետը խոսում, պատասխանում է «ջանով-ղուրբանով», իսկ երբ հեռանում ես` հետևիցդ անիծում է.

-Վա՜յ, թաղեմ քեզի, մեռնես դու:

Չեմ սիրում այդպիսի մարդկանց:

Շատերն ասում են, որ դրա պատճառը նրա մենակությունն է, բայց դա ես չեմ ընդունում. չէ՞ որ Ժենիկ տատիկն էլ է մենակ ապրում, բայց նրա պես չի անիծում: Այնուամենայնիվ, նրանք իրենց բնավորությունը չեն փոխի: Այսպիսին են մեր բակի տատիկները:

6-րդ դասարանում էի: Սովորականի պես նստած էի դասի: Եվ ներս մտավ փոխտնօրեն ընկեր Մարդոյանը: Նա հայտնեց, որ մեկնարկել է նոր մրցույթ՝ «Ամենախելացին»: Եվ ասաց, որ կա տարիքային սահմանափակում: Երբ ես իմացա, որ մրցույթը 12-13 տարեկան աշակերտների համար է, հույսս կորցրի, որովհետև ընդամենը 11 տարեկան էի: Բայց մասնակցելու ցանկությունը շատ մեծ էր: Այնքան համոզեցի, որ, վերջիվերջո, որոշեցին ինձ նույնպես ուղարկել այդ մրցույթին:

Դեկտեմբերի 7-ն էր: Երեկվա պես հիշում եմ այդ օրը: Գավառում տեղի ունեցավ ընտրական փուլը: Բաժանեցին գրավոր հարցաթերթիկները, ազդարարեցին ժամանակի սկիզբը: Չնայած, որ տարիքով փոքր էի, երկար համոզելուց հետո ինձ թույլ տվեցին մասնակցել: Հարցաթերթիկում շատ էին հարցերը, որոնց պատասխանը չգիտեի: Երբ ստուգեցին աշխատանքները, ասացին, որ քույրս անցել է բանավոր փուլ: Անկասկած, ես վստահ էի նրա ուժերի վրա: Բանավոր փուլը նույնպես հրաշալի անցավ: Ես արդեն վստահ էի, որ քույրս անցել է հեռուստատեսային փուլ:

Որոշ ժամանակ անց մենք ստացանք այն սպասված զանգը, որը կփաստեր, որ Արաքսին հեռուստատեսային փուլում է: «Ա~խ, երանի Արաքսիին»- մտածում էի ես: Եվ իրոք, ինձ համար անհաս երազանք էր հեռուստատեսությունում հայտնվելը:

Զանգից հետո ամբողջ ընտանիքով անհամբեր սպասում էինք խաղի օրվան: Եվ, վերջապես, այդ օրը եկավ: Ես, փոքր քույրս, մայրիկս եկել էինք որպես հանդիսատես: Ցավոք, այդ օրը Արաքսին չկարողացավ անցնել հաջորդ փուլ: Ես շատ էի ափսոսում, բայց, հույս ունեի, որ կկանգնեմ քրոջս տեղում և կշարունակեմ նրա կիսատ թողած ճանապարհը, դրա հետ մեկտեղ՝ կիրականացնեմ երազանքս:

«Ամենախելացիի» բոլոր խաղերը դիտում էի՝ առանց որևէ խաղ բաց թողելու: Օրեցօր ավելի ու ավելի էի տենչում կանգնել «Ամենախելացիի» հարթակում: Ավելի քան մեկ տարի սպասել եմ այդ բաղձալի օրվան: Վերջապես ես հնարավորություն ստացա երազանքս իրականացնելու:

7-րդ դասարանում էի: Դարձյալ դասարան մտավ ընկեր Մարդոյանը՝ իր հետ բերելով այդ հրաշալի լուրը: 4-րդ եթերաշրջանը հենց իմ տարիքային խմբի համար էր: Անմիջապես հայտագրվեցի: Հուրախություն ինձ, կարողացա ընտրական փուլում անցնել բանավոր փուլ: Բանավոր փուլն անթերի պատասխանեցի, և ինձ մնում էր միայն սպասել, թե երբ կզանգահարեն ինձ:

Հուլիս ամսվա մի առավոտ մայրիկիս զանգահարեցին և ասացին, որ անցել եմ հեռուստատեսային փուլ: Ես արդեն 7-րդ երկնքում էի: Արդեն սկսեցի հաշվել օրերը: Մնաց 31 օր, 30, 29, 28, 27… Մեծ եռանդով էի պատրաստվում: Վերջապես եկավ այն օրը, որին անհամբերությամբ սպասում էի: Եվ… Ես անցա: Ես արդարացրեցի հարազատներիս հույսերը: Վերջապես կատարվեց իմ՝ երկար փայփայված այդ երազանքը… Երազանքները վաղ թե ուշ իրականանում են. անհրաժեշտ է միայն հավատ, ձգտում և համբերություն:

Փոքր ժամանակ ես հավատում էի բոլոր սուպերհերոսների գոյությանը: Հիանում էի, թե ինչպես են նրանք իրենց կյանքը զոհաբերում իրենց ընդհանրապես անծանոթ մարդկանց կյանքը փրկելու համար: Զարմանում էի, թե ինչպես են նրանք հաղթահարում բոլոր դժվարությունները և հաղթում չարին: Երազում էի դառնալ իրենց պես հերոս և փրկել մարդկանց կյանքերը, բայց մեծանալով հասկացա, որ մարդկանց կյանքերը փրկելու համար պետք չէ ունենալ ինչ-որ սուպեր ուժ, կամ կախարդական թևեր, որ աշխարհի մի ծայրից մյուսը թռչել: Բավական է ուղղակի ընտրել ճիշտ մասնագիտություն:

Երկար էի մտածում, թե ինչ մասնագիտություն ընտրել: Ի՞նչ ընտրել, որ կարողանամ մարդկանց օգուտ տալ և փրկել նրանց կյանքերը:

Հիմա կմտածեք` բժիշկ եմ ուզում դառնալ: Ուզում էի, բայց չգիտես ինչու, մտափոխվեցի: Դե հա, բժիշկները այն մարդիկ են, որ միշտ փրկում են մարդկանց կյանքերը, նրանք իմ կարծիքով իսկական սուպերհերոսներ են, բայց մի տեսակ ես վախենում էի: Վախենում էի ու վախենում եմ, բայց ոչ թե արյունից կամ այդ դժվար գործից, այլ վախենում եմ, որ կարող է մի օր ինչ որ մեկի կյանքը չկարողանամ փրկել: Վախենում եմ, որ նա կմահանա իմ աչքի առջև, և դա կլինի իմ մեղքով: Այդ վախը ստիպեց ինձ հետ կանգնել այդ որոշումից:

Նորից երկար մտածմունքներ…

Ճգնաժամային իրավիճակների կառավարող, այս է արդեն վերջնական իմ որոշումը: Գիտեմ, դժվար գործ է, բայց ես իմ մանկության հերոսների պես կհաղթահարեմ բոլոր դժվարությունները: Այստեղ էլ վախ կա, բայց…

Բայց իմ հերոսները ինձ սովորեցրել են, որ «Եթե ինչ որ բան շատ ես ուզում, ապա պետք է պայքարես ու հաղթահարես բոլոր դժվարությունները, եթե ձեռքերդ վայր դնես, ապա «սուպերհերոս» չես կարող դառնալ»:

Ճիշտ է, ծնողներս ու ընկերներս այդքան էլ դրական կարծիք չհայտնեցին: Նրանք ծիծաղում էին ու ասում, որ ես չեմ կարող այդ գործը անել:

-Ախր, չես կարա: Լավ, գնա, գնա: Ես էլ կզանգեմ, քեզ տուն կկանչեմ: Ի՞նչ պիտի հավաքեմ., ինը, մեկ, մեկ, չէ՞,-ծիծաղելով ասում էր մայրիկս:

-Հենց կարոտեմ` տունս «պաժառ» կտամ, որ գաս` համ ինձ փրկես, համ էլ` քեզ կտեսնեմ: Թե չէ, որ դու գնացիր, ինձ կմոռանաս,- ասում էր ընկերուհիս՝ Զարուհին:

Մի կողմից բարկանում էի նրանց վրա, իսկ մյուս կողմից` ուրախանում էի: Բայց դե կարևորը, հայրիկս դեմ չի: Բայց և այնպես, ես արդեն իմ որոշումը կայացրել եմ և ամեն ինչ անելու եմ, որ հասնեմ իմ նպատակին:

Երբ ծնվեց քույրս` Մանեն, ես շատ էի ուրախացել: Ես, հայրս և հորս ընկերները ծննդատան դիմաց անհամբեր սպասում էինք քրոջս ծնվելուն: Ես այդ ժամանակ 12 տարեկան էի: 2012թ. մարտի 13-ն էր, և ժամը 21:15-ին զանգեց մայրս և ասաց, որ ծնվեց Մանեն: Այդ ժամը մնաց իմ կյանքի ամենալավ և ուրախ ժամերից մեկը: Մենք շատ էինք ուրախացել, և երբ նայեցի հորս, տեսա, որ նա ուրախությունից ոչինչ չի տեսնում: Անընդհատ զանգեր, նամակներ և այդ ամենին ստիպված պատասխանում էի ես:

Երբ Մանեին տարանք տուն, ես նրա կողքից չէի հեռանում և շատ էի սիրում նրան դուրս տանել զբոսանքի: Բայց այդ ժամանակն այնքան արագ անցավ, որ ես նույնիսկ չնկատեցի, թե Մանեն ինչպես այդքան մեծացավ: Չնայած, որ Մանեն արդեն չորս տարեկան է, իսկ ես` տասնվեց, մենք շատ մոտ ենք և շատ կապված իրար հետ:

Օրինակ` երբ ես տանից բացակայում եմ, բաժանվում ենք իրարից, թե իմ, թե Մանեի նույնիսկ ջերմությունը շատ է բարձրանում: Բայց իմ ընտանիքն ապրում է Երևանում, իսկ ես Կարմիրգյուղում` տատիկիս և պապիկիս հետ: Երբ ես Երևանում ավարտեցի իններորդ դասարանը, պետք է ընտրեի, թե ինչ ավագ դպրոց ընտրել, ցանկացա գնալ գյուղ, որպեսզի տատիկս և պապիկս մենակ չմնան: Հիմա ապրում եմ գյուղում տատիկիս ու պապիկիս հետ ու ստիպված եմ գոնե շաբաթական մեկ անգամ գնալ Երևան, որպեսզի տեսնեմ քրոջս և կարոտս առնեմ որոշ չափով: Քույրս մանկապարտեզ է գնում և արդեն մի քիչ խոսում է անգլերեն և ռուսերեն, իսկ հայերեն ամենալավն է խոսում մանկապարտեզում: Այդ ամենից բացի քույրս շատ է սիրում նկարվել և նկարել: Երբ ես գնում եմ Երևան, նա միշտ ինձ ասում է.

-Րաֆուլ, մի հատ ինձ նկարի, կամ արի` սելֆի անենք:

Իսկ ես միշտ համաձայնվում եմ, քանի որ դեռ չի եղել, որ քրոջս մերժեմ: Բայց առաջ նկարում էի շատ վատ և չէի նկատում այնպիսի մանրուքներ, որոնք սկսեցի նկատել և հասկանալ «Մանանա» կենտրոն հաճախելուց հետո:

Այդ օրը ես շատ անհանգիստ էի: Դասի ընթացքում ոչինչ չէի լսում: Սպասում էի, թե երբ պիտի գա ժամը, երբ պիտի գնամ իմ ու նրա առաջին հանդիպմանը: Եվ վերջապես եկավ այդ պահը: Ես ավարտեցի դասերս ու շտապեցի քաղաքի մյուս ծայրում թաքնված փոքր ախոռների մոտ ու հանդիպեցի նրան: Ես նրան երևի հենց այդպիսն էլ պատկերացնում էի՝ հպարտ, վսեմ և յուրահատուկ ձևով գեղեցիկ: Ու ես սիրեցի նրան հենց առաջին իսկ հայացքից:

Ահա և կատարվեց իմ բաղձալի երազանքը, ու ես ստացա ձի հեծնելու հնարավորությոն: Այդ պահին մարմնովս սարսուռ անցավ և ոտքերս սկսեցին դողալ:
Մարտունի քաղաքի մի ծայրամասում էին ախոռները: Դրանք նման էին պատերազմի ժամանակ մոռացված խարխուլ տնակների: Եվ ոչ մեկը չէր էլ պատկերացնում, որ այնտեղ կարող է ինչ-որ կենդանի շունչ լինել:
Մի օր ռազմագիտության ժամին մեզ հայտնեցին, որ մեր ուսուցիչը չի գալու: Ու հենց այդ օրը ես լսեցի անիրական թվացող մի խոսակցություն, թե մեր ռազմագիտության ուսուցիչը ինչ-որ մի ծրագրով գումար է ստացել և պատրաստվում է ձի գնել: Այդ ժամանակ, անգամ ձի տեսնելը ինձ համար անիրական թվացող ցանկություն էր:
Բայց հիմա նստած ձիու վրա, մտածում եմ, որ սա մեր երազանքների կատարման վառ օրինակ է:
Այդ տարի իմ ուսուցիչը որոշեց ձիավարության ակումբ հիմնել և գնեց ևս մեկ ձի: Դա ինձ համար արդեն երկրորդ խոշոր անակնկալն էր: Ես սկսեցի հաճախել այդտեղ՝ պարապմունքների, և ինչ-որ ժամանակ անց, կարելի է ասել, որոշ չափով հմտացա ձիավարության մեջ: Ես սկսեցի ավելի շատ սիրել ձիերին, և ձիավարությունը դարձավ իմ հոբին:

Մի օր վանաձորյան խճանկարի առաջին էջը դարձրին գունավոր: Նորույթ էր, անսովոր ու ուրախալի բան: Հիշում եմ՝ ցուրտ ձմեռ էր, բայց տանը տաք էր: Դեռ փայտ էինք վառում ու տաքանում: Մեկ էլ դուռը թակեցին, բերեցին առաջին հրատակարությունը, ուրախացանք. 50 դրամ ավելացրել էին, բայց վերցրինք:

Մի օր էլ հայրս ու մայրս տուն բերեցին գունավոր հեռուստացույցը: Այնպես էի թռվռում, արկղն էլ այնքան մեծ էր՝ մեջն էի մտել ու խաղում էի:

Հետո բոլոր դասագրքերը նորից տպագրեցին. էջերը՝ սպիտակ, մաքուր, գույները՝ պայծառ:

Վերջերս էլ նկատեցի՝ քաղաքիս մարդիկ սկսել են գունավոր հագնվել: Նայում եմ, ուրախանում…

Բայց մեծացել եմ: Զգում եմ, որ արտաքինից գունավոր ենք ներկվել: Բա նե՞րսը: Ներսն ու դուրսը խառնվել են, ու ներսը դարձել է անտարբեր: Հա՛, անտարբեր, ոչ թե մռայլ: Անտարբեր ենք դարձել, որովհետև էլ չենք զարմանում: Դե, ինչպես ասում են՝ մեր սերնդին ոչնչով չես զարմացնի: Ուզում եք ստեղծեք մի սարք, որով կարող եմ գրկել Գերմանիայում ապրող քրոջս, ուզում եք Մարսի վրա տուն շինեք և ուղարկեք ինձ այնտեղ ապրելու, մեկ է, չեմ զարմանա: Չէ՛, ինչ ուզում եք արեք, չեք համոզի:

Արդեն նորմալ ենք նայում աթեիզմին, սեռական փոքրամասնություններին ու նման բաներին: Ազատամտությո՞ւն, թե՞ անտարբերություն կասեք: Եսի՞մ:

Ոչ թե հանրահաշվական կամ նմանության հականիշ «տարբերություն»-ով, այլ անտարբերության հականիշ տարբերությամբ լցվեք:

Գունավոր տարբերությամբ… Որ գոնե համապատասխանենք «գունավոր» կյանքին:

Նախ զգուշացնեմ, որ այս նյութը կարող է շատ երկար ստացվել: Ինքս էլ չգիտեմ դեռ: Այսինքն, եթե դու հավես չունես ու համոզված չես, որ կկարողանաս մինչև վերջ կարդալ, ավելի լավ ա` մի սկսիր: Փակիր էջը ու կբացես, երբ մի քիչ ազատ ժամանակ ունենաս և ուզես մի հետաքրքիր բան իմանալ:

Ասում են` մարդիկ անմահ չեն լինում: Հիմա կասեք` «ասում են»-ը ո՞րն ա. պարզ ա, անմահ չեն լինում: Հեհե: Դու չարաչար սխալվում ես: Հա, ու ես անմահ ասելով նկատի չունեմ, օրինակ, Շեքսպիրին կամ Բեթհովենին (ճիշտն ասած, ես կլասիկայի սիրահար չեմ, բայց դե փաստը մնում է փաստ` նրանք անմահ են): Ես նկատի ունեմ անմահ՝ ֆիզիկապես: Մահը հարաբերական է: Ուզո՞ւմ եք մի քիչ գլուխներդ տանեմ:

Հա, ինչի՞ եմ հարցնում որ. մեկ ա, պիտի պատմեմ: Դե, եթե դու դեռ չես քնել ու շարունակում ես կարդալ, ուրեմն, լարիր ուղեղդ ու շարունակիր: Էստեղ մի 2 հետաքրքիր բան ունեմ ձեզ համար:
(Ստորև ներկայացված մասը իմի եմ բերում այն գիտելիքներից, որոնք ինձ «տվել են» Մայք Սթիվենսը ու Բիլ Բրայսոնը: Այն կարող է հետաքրքիր լինել, կարող է նաև՝ ոչ: Դրա համար էլ խորհուրդ եմ տալիս մի բաժակ սուրճով կամ թեյով զինվել):

Ֆուհ: Հլը մի հատ լուսամուտից նայեք: Նայեք, կարող ա` հենց հիմա պատահաբար անցնում ա էն աղջիկը (կամ էլ տղան), ով ձեզ վաղուց դուր ա գալիս: Բայց քանի որ դու շատ ամաչկոտ երիտասարդ ես ու չգիտես ինչ պիտի ասես նրան, երբ նայես նրա աչքերին, քանի որ երբեք չես մոտեցել նրան: Դե, հիմա հանկարծ պահը բաց չթողնեք: Վազեք փողոց, հասեք նրան, բռնեք նրա թևից ու ասեք.
-Իսկ դու գիտե՞ս, որ մենք բարեկամներ ենք:
Ու մինչ ինքը ձեռքը կազատի, կնայի քեզ ու կասի. «Կարո՞ղ է դեբիլ ես», դու կհիշես իմ գրածը ու առանց ստելու կպնդես, որ ինքը քո բարեկամն ա:

Դե, գիտեք, եթե նայենք գենետիկայի տեսանկյունից, հավանականությունն ուղղակի ահռելի ա, որ քո երկրում ապրող ու քո ազգին պատկանող ամեն պատահական մարդ քո հետ ունեցել է ընտանիքի ընդհանուր անդամ ամենաշատը 10 սերունդ առաջ: Այսինքն, 1600-ականներում ապրող մի մարդ կարող է լինել երկուսիդ ընդհանուր նախնին: Ու սա հեչ էլ դատարկ խոսքեր չեն: Մաքուր գիտական հաշվարկ:
Քանի մտածում եք. «Ի՞նչ ա անկապ խոսում», մի բան էլ ավելացնեմ:
Հիմա Երկիր մոլորակի վրա ապրող 7 միլիարդ մարդկանց ընդհանուր նախնին հնարավոր է, որ գոյություն է ունեցել մոլորակի վրա արդեն մ.թ.ա. 300 թվականին: Ըստ երևույթին, նա ապրել է Թայվանում, որտեղից իր հաջորդները կարողացել են արագ տարածվել ամբողջ աշխարհում: Թեթև հաշվարկը ցույց է տալիս, որ մոլորակի վրա ապրող ամեն մարդ մյուսի «պիծիձիսիտիյուռդնի» ( չգիտեմ հայերեն համարժեքը, դե «դվայուռդնիի» պես էլի, ուղղակի 50 պորտ) զարմիկն է կամ զարմուհին: Հասկանո՞ւմ եք, ամեն պատահական մարդ: Մինչև սա մարսեք, մի ուրիշ բան էլ ասեմ, որ գուցե ձեզ հետաքրքրի, գուցե և` ոչ:
Երկու բառ տեսությունից:
Մեր մարմնի բջիջները ու բակտերիաները մշտապես մահանում են ու փոխվում նորերով: Նույնիսկ մեր ուղեղի բջիջները՝ նեյրոնները, որ ահագին երկարակյաց են, անընդհատ փոփոխվում են: Նորից մի երկու կտկտոց հաշվիչի վրա, ու կպարզվի, որ մեր մարմնի մաս կազմող ատոմներից յուրաքանչյուրը 5 տարին մեկ փոխվում է ուրիշով: Հիշեք ձեզ 5 տարի առաջ: Դուք ատոմային մակարդակով ոչ մի ընդհանուր բան չունեք նրա հետ: Ոչ մի ատոմ: Գուցե դուք արդեն ձանձրացե՞լ եք, բայց ես միևնույն է, պիտի շարունակեմ:
Եթե մարդ վայրկյանում մի թիվ հաշվեր, մինչև միլիոնը հաշվելու համար նրանից կպահանջվեր 12 օր, իսկ մինչև միլիարդը` 34: 34 տարի… Էս ուղղակի, որ պատկերացնեք, թե միլիարդը ինչքան մեծ թիվ ա: Որովհետև հեսա վերջում միլիարդների հետ ենք գործ ունենալու: Հա ու մեկ էլ. եթե ունենաք մի միլիարդ նատրիումի ատոմ, նրանց ընդհանուր կշիռը միասին կկազմի 0 ամբողջ 13 հատ 0 վերջում 38 գրամ: Էս էլ որ պատկեարցնեք, թե ինչ փոքր ա ատոմը, որովհետև հեսա ատոմների հետ ենք գործ ունենալու:
Հեսա սպասեք: Մարդու ամեն բջիջ իր մեջ ունի 100 անգամ ավելի շատ ատոմ, քան աստղ կա մեր գալակտիկայում: Այսինքն, մի մարդու մարմնում ավելի շատ ատոմ կա, քան գիտությանը հայտնի ամբողջ տիեզերքում (ուղղակի ֆիզիկայով հետաքրքրվողների համար էստեղ թողնեմ, որ գիտությանը հայտնի տիեզերքը իրենից ներկայացնում է 130 միլիարդ լուսային տարի տրամագծով մի գունդ):
Բիլ Բրայսոնը (իմիջայլոց, մի շատ կայֆ մարդ) իմի բերեց էս փաստերը, մի քիչ կռվեց թվերի հետ ու հասավ մի հասարակ վիճակագրության: Դե, եթե մեր մարմնում էդքան անընդհատ փոփոխվող ատոմներ կան, ըստ Բիլի հաշվարկների, ներկա պահին քո մարմնում կա մի միլիարդ ատոմ, որ ժամանակին եղել են նույն Շեքսպիրի կամ Բեթհովենի մարմնում: Հենց հիմա տվյալ պահին մի միլիարդ ատոմ քո մարմնից Չինգիզ Խանինն են, մի միլիարդը` Դա Վինչիինը: Չէ, բայց դու զգո՞ւմ ես:
Մյուս կողմից, հենց հիմա քո մարմնի մասը կազմող մի միլիարդ ատոմ 1000 տարի հետո կարող են լինել ԱՄՆ 200-րդ նախագահի մարմնի մասը: Դու մասը կլինես այն մարդու, ով 1000 տարի հետո առաջինը ոտք կդնի մի անհայտ մոլորակի վրա ու կսեղմի այլմոլորակայինի ձեռքը (դե, կամ կմեռնի նրա ձեռքով):

Հասկանո՞ւմ ես, քո մի մասը միշտ էլ կմնա: Դու անմահ ես: Դե, գուցե մասամբ, բայց դու միշտ կթողնես քո հետքը տիեզերքում:

Մենք անմահ ենք: Ու պահում ենք մեր մեջ անմահներին: Ու ամենևին էլ կապ չունի` մարդը քո թշնամին է, թե բարեկամը. դու կապված ես նրա հետ: Դու կապված ես բոլորի հետ: Մենք բոլորս իրար հետ ենք կապված: Ինչ Հարաբերական բան ա դառնում կյանքը:

Մի ջարդեք ձեր գլուխը դատարկ բաների վրա: Ուղղակի սիրեք իրար:

Հ.Գ. Շնորհակալ եմ, եթե դու դիմացար ու կարդացիր մինչև վերջ, որովհետև ես ահագին լարեցի միտքս նյութս գրելուց:Հուսով եմ, հասկացար` ինչ էի ուզում ասել:

Հա, ու մեկ էլ. հիշիր, որ մենք բարեկամներ ենք: