Իմ էջը խորագրի արխիվներ

խաչիկ բունիաթյան

Իմ անմոռաց ամառը

Աղվերանի մեդիա ճամբարից  ծանոթացած ընկերներիցս մեկը՝ Նարեկը, մի օր զանգեց ու ասաց․ 

-Խաչ, մեզ մոտ սեմինարներ ա, կարո՞ղ ա գաս:

-Մեծ հաճույքով, մնում ա` տնեցիքին համոզեմ։

Եվ այսպես սկսվեց տանջալի աշխատանքները դեպի Մալիշկա համոզելը։ Վերջապես ես հասա իմ ուզածին, զանգեցի Նարեկին ու հպարտ ասացի՝ գալիս եմ։

Միայն իմանալով այս արտահայտությունը` «Պարույրի օբյեկտի մոտ կպահես», մի կերպ հասա Մալիշկա։ Երբ հեռվից տեսա Նարեկին, նոր սիրտս ընկավ տեղը,  հասկացա, որ չեմ կորել։

Քանի որ ես այդքան էլ հաջողակ չեմ, ու պետք է մի բան այնպես չլիներ, եղավ անսպասելին։ Նարեկը ասել էր, որ սեմինարների սկիզբը օգոստոսի 18-ին է, իսկ ես ամսի 17-ին արդեն գյուղում էի: Փաստորեն պարզվեց, որ 18-ի փոխարեն 22-ին է սեմինարը: Ի՞նչ էր մնում անել ինձ. արագ անցկացնել ժամանակը։ Ամեն օր ավելի կապնվելով թե գյուղի, թե Նարեկի ընտանիքի հետ, մոռացել էի գնալու մասին։ Ահա և եկան սեմինարների օրերը։ Չորս  օրն այնպես հետաքրքիր անցավ, որ չզգացի, թե ինչպես է ժամանակը անցնում։

Հրաժեշտի օրը մոտենում էր, իսկ ես չէի ուզում գնալ: Վերջին օրերս աշխատում էի դարձնել անմոռանալի։ Գիշերները Նարեկի հետ նույն սենյակում էի քնում, այսինքն չէի կարողանում քնել։ Պառկում էինք ու, ինչից ասես, չէինք խոսում։ Ամեն գիշեր ամփոփում էինք օրը, ոնց որ բամբասկոտ տատիկներ լինեինք։

Ամենահիշարժան պահերից մեկն այն էր, երբ  Վայքում «Տնակի» սեմինարի ժամանակ մեզ անսպասելի այցելեցին 17-ից։ Աչքերիս չհավատալով բոլորին խառնեցի իրար, ու միանգամից դուրս եկանք դասից։ Ասեմ, որ սեմինարների մասնակիցներից ավելի քան տասը հոգին հենց Պատանի թղթակիցների ցանցից էինք` տարբեր մարզերից, քաղաքներից ու գյուղերից:

Այսպես անցկացրեցի կյանքիս ամենահետաքրքիր ամառային արձակուրդը` մեդիա դասընթացներ, մեդիա ճամբար, դեռ մի բան էլ ավելի` պատանի թղթակից իմ նոր ընկերներով ակտիվ քաղաքացի լինելու դասընթացներ:

Ինչ ասեմ` ես արդեն իսկապես ակտիվ քաղաքացի եմ:

Ա՜յ շան լակոտ…

astghik ghazaryan-Ա՜յ շան լակոտ, արի տենամ…

-Պապի՜կ,- հորանջելով մի կերպ բացում եմ աչքերս, պսպղուն աչքերով նայում պապիկին՝ մի փունջ մորի ձեռքին, ու զարմանում, թե ինչպես է պապս հասցրել արթնանալ, կովերին կթել, նախիրը իջեցրել ներքևի սար, մեղվի փեթակները ստուգել, չգիտեմ՝ էլ ինչեր արել, հետո նույն ճանապարհով բարձրացել վերևի սարը: Իսկ ես դեռ նոր եմ արթնանում, բայց պապս արդեն մի փունջ մորին ձեռքին կանգնած է օդայում ու ասում է.

-Ա՜յ շան լակոտ…

Չէ, բարկացած չէ. դա լավ հասկանում եմ, որովհետև ճանաչում եմ պապիկին ու գիտեմ, որ շան լակոտը մինչև արտասանվելը մտքում բացարձակ ուրիշ բառ է եղել, գիտեմ նաև, որ մարդը նման է իր բնությանը, իսկ Ռոմիկ պապը արդեն քանի՜ տարի է՝ ապրում է սարերում, կոպիտ սարերում: Լուռ մարդ է, դրա համար էլ շատ բան չգիտեմ պապիս մասին, իսկ ինչ էլ գիտեմ, մայրիկից եմ լսել:

Ասում են՝ պատերազմի ժամանակ պապիկիս հոր կյանքը Ռոմիկ անունով ֆրանսիացի հրամանատար է փրկել, ով իր մատանին տվել է նրան ու պատվիրել, որ եթե արու զավակ ունենա, այդ մատանին տա նրան ու իր անունով Ռոմիկ կոչի: Այդպես էլ արել է, բայց տասնամյակներ հետո պապիկիս ձեռքին մատանին երկու մասի է բաժանվել:

Ռոմիկ պապը երիտասարդ ժամանակ աշխատել է իբրև ոստիկան, բայց շատ շուտով հիասթափվել է, թողել աշխատանքը, որովհետև չի կարողացել հանդուրժել տիրող անարդարությունները: Հետո թողել է գյուղը, բարձրացել սարերը, կարծես աշխարհաթող եղել: Հեշտ չէ սարի կյանքը, բայց եթե մի օր ապրեք սարում, կհասկանաք՝ ինչու պապիկը նախընտրեց ապրել սարում. սարի խաղաղությունը, մաքրությունը մի տեսակ մարդու հոգուն են փոխանցվում, իսկ պապիկն էլ երևի բնության մեջ գտավ այն մարդկայնությունը, որը սկզբում փնտրում էր մարդկանց մեջ:

Պապիկիս պատմությունը գեղեցիկ է, բայց բոլոր թոռների նման ես էլ եմ ուզում, որ պապիկս մոտս լինի, ու ամեն առավոտ զարթնեմ ու նրա ձայնը լսեմ.

-Ա՜յ շան լակոտ…

meri antonyan

Մամայություն

Ես ինձնից երկու տարով փոքր քույր ունեմ։ Դեռ փոքր ժամանակից սկսել եմ մեծի իրավունքով քրոջս «տիրություն անել»՝ հետևել, խնամել։

Երևի երեք-չորս տարեկան էի, քույրս էլ` մեկ-երկու, որ մանկապարտեզ էինք գնում։ Ինքը շատ լացկան էր ու մամայից երբեք չէր բաժանվում, բայց որ հանկարծ բաժանվում էր, երկար լացուկոծ էր սարքում։ Անկեղծ ասած՝ մեր դաստիարակներն էլ հեչ լավը չէին ու շատ էին սիրում մեր վրա ճվճվալ ու իրար հետ լիքը բամբասել։

Հերթական անգամ, երբ մաման մեզ տարավ մանկապարտեզ ու ինքը գնաց, մեր դաստիարակներն էլ մեզ անուշադրության մատնած իրար հետ բամբասում էին, քույրս եկավ ինձնից թաշկինակ ուզեց, ու մինչ ես թաշկինակն իրեն տալուց հետո պայուսակը նորից փակում ու տեղավորում էի (տենց հոգսերը միշտ իմ ուսերին էին), քույրս կորավ։ Բայց ամենանեղանալուն էն էր, որ դաստիարակներն ինձ վրա էին գոռգոռում, թե` ինչի քրոջս չեմ հետևել, ու ինձ «հրամայում էին» գնալ գտնել քրոջս։ Ես էլ մտածում էի, դե, ախր, ես էլ դեռ երեխա եմ, ու մեկը պետք ա, որ ինձ հետևի, ես ո՞նց կարամ մեծի պես մամայություն անեմ։ Ու էդ մտքից շատ էի նեղանում։

Հետո պարզվեց, որ քույրս մամայի հետևից ա գնացել, ու երբ որ ես իրեն գտա, արդեն դուրս էր եկել մանկապարտեզի տարածքից։ Ուղղակի երեխեն կարոտել էր մամային ու տուն էր ուզում գնալ, ի՞նչ կա զարմանալու… Դաստիարակներն էլ ինձ են նեղացնում, ես ի՞նչ անեի…

Առաջին մանկական հիշողությունս էր սա, ու դրանից հետո էլ, ինչ հիշում եմ, ես մամայություն եմ անում իմ արդեն տասնվեց տարեկան քրոջը։ Ես ինձ միշտ չափից դուրս մեծ եմ պատկերացնում, իրեն էլ՝ միշտ փոքր։ Չնայած ինքն էլ ա տենց պատկերացնում, ու իրեն տենց շատ հարմար ա։

Մենք կարիք ունենք…

Մենք ծախսում ենք այնքան շատ ժամանակ ուրիշների կարծիքը հաշվի առնելով, որ մոռանում ենք մեր սեփական զգացմունքների մասին: Մարդիկ կարիք ունեն ավելի հաճախ սիրահարվելու:

Սիրահարվել արվեստին. երբ լուսանկարիչը գտնում է պահը և հավերժացնում փոքրիկ լույսերը այն մարդու աչքերի միջի, ով լիաթոք ծիծաղում է: Թե ինչպես է նա քորում իր այտը և ձեռքը վերադարձնում ոսպնյակի վրա և այն շարժում՝ փորձելով գտնել իդեալական չափը:

Սիրահարվել այդ բանին, թե ինչպես դու կարող ես նկատել նկարչի վրձնի շարժումները, երբ նայես նրա յուղանկարին քիչ երկար: Թե ինչպես էր արվեստագետը մտածում, որ ինքը սխալ է, երբ իրականում նկարն անչափ գեղեցիկ էր:

Սիրահարվել երաժշտությանը. թե ինչպես երգչի ձայնը սկսում է դողալ հուզիչ երգի ժամանակ: Թե ինչպես է նրա շունչը կտրվում վերջում: Թե ինչպես է հարվածային գործիքի ձայնը համապատասխանում քո սրտի խփոցներին, որը հանգստացնում է քեզ: Թե ինչպես է երաժիշտը քմծիծաղ տալիս, երբ հանկարծ սխալվում է…

Սիրահարվել ձայնին. թե ինչպես է այդ ձայնի սովորական տատանումները թվում հաճելի մի երգ: Թե ինչպես է միևնույն անունը այդ նույն ձայնով հնչում հազար տարբեր տոնայնություններով, և թե ինչպես են սովորական բառերը թվում այդքան գեղեցիկ:

Սիրահարվել մարդկանց. թե ինչպես է անծանոթը դանդաղ ուսումնասիրում իր չորս կողմը մինչև այդ մի կոպեկը գետնից վերցնելը: Թե ինչպես են նրանք արագ գլուխը թեքում այն պաստառի կողմը, որի մոտով դու անցել ես հազար անգամ, երբ դու նայում ես դրանց: Թե ինչպես են մարդիկ այնքան հարմարավետ զգում, որ գլուխը դնում են ոտքերիդ ու փակում աչքերը: Թե ինչպես է քո լավագույն ընկերը պատմում իր նախասիրությունների ու հետաքրքրությունների մասին՝ այն հազվադեպ փայլը աչքերին:

Մենք պետք է մի պահ կանգնենք և գնահատենք այն բոլոր պահերը, որոնց մասին մոռացել էինք: Հոգ տանենք բոլոր մանրուքների մասին և ուշադրություն չդարձնենք մնացածի կարծիքներին:

Մենք կարիք ունենք ավելի հաճախ հրաշքներ նկատելու և դրանց սիրահարվելու:

Aspram Parsadanyan

Կամքի հաղթանակ

Երբեմն պատահում է, երբ մի փոքրիկ դիպված փոխում է մեր կյանքը: Չափազանցությո՞ւն համարեցիք: Ուրեմն, այսպես կձևակերպեմ, երբ փոխվում է մտածելակերպդ, ապրելաոճդ, երազանքներդ:

Ես սիրում էի ու սիրում եմ սպորտը: Չէ՜, չմտածեք, թե ես այն աղջիկներից եմ, ովքեր  չգիտես՝ ինչու,  ձևականությունների հետևից ընկնելով, ասում են, թե սիրում են սպորտը, կամ ավելի ճիշտ, ֆուտբոլը: Այնինչ իրականում ֆուտբոլ նայում են գեղեցիկ ֆուտբոլիստների համար: Ես ֆուտբոլն ավելի քիչ եմ սիրում, քան հանդբոլը, բասկետբելը, վոլեյբոլը (երևի նրանից է, որ դրանք ավելի լավ եմ խաղում):

Ձմռան մի գեղեցիկ  օր մեր` Բերդավանի դպրոցում, հայտնվեց մի կին, ով ներկայացավ մեր նոր ֆիզկուլտուրայի ուսուցչուհի: Ե՛վ ուրախ էի, և՛ տխուր: Կարծում էի՝ նա չի կարողանա կառավարել դասարանի տղաներին, ու դասերը կտապալվեն: Բայց մի շաբաթ չանցած ուսուցչուհիս հակառակն ապացուցեց: Մենք այնքան մտերմացանք, որ նա սկսեց փոխել ինձ ու իմ կարծիքը: Մեր զրույցները հաճախակի դարձան, անհամբեր սպասում էի նրա դասերին: Մենք խաղում էինք այն խաղերը, որոնց մասին ես ուղղակի երազում էի: Նետումներս գնալով ավելի դիպուկ դարձան:

Մի օր ուսուցչուհիս հայտնեց, որ տղաների խմբակ է բացվելու: Աղջիկներն էլ միայն կմարզվեին: Տղաները պետք է ավելի շատ խաղային ու մարզվեին. մրցումները մոտենում էին: Ես կոտրվեցի, իսկ մե՞նք:

Մի քանի շաբաթ շարունակ տղաների հետ գնացինք մարզումների: Չգիտեմ էլ ինչու, բայց ուսուցչուհիս ինձ ամեն անգամ գցում էր տղաների թիմ ու ասում` Խաղա՛, իսկ ինքը խաղում էր հակառակորդ թիմում: Սկզբում ամաչում էի, հետո սկսեցի չնկատել ոչինչ ու ոչ մեկին: Երբ գնդակը հայտնվում էր իմ ձեռքում, ես մոռանում էի ամեն ինչ, նպատակս լինում էր միայն գնդակը զամբյուղի մեջ նետելը: Ուսուցչուհիս գնահատում էր իմ ամեն մի հաջողությունն ու ճիշտ քայլը, ուղղում սխալներս: Իսկ տղաները բողոքում էին, ասում էին, թե կոպիտ եմ խաղում:

Շուտով բացվեց աղջիկների խումբը (դե իհարկե, երկար համոզելուց հետո): Մենք նույնպես մասնակցեցինք մրցումներին: Ես նշանակվեցի թիմի ավագ: Ուսուցչուհիս սովորեցրել էր մեզ լինել վստահ  մեր քայլերում, լինել համառ, ունենալ նպատակ և ցանկացած գնով հասնել դրան. թե՛ կյանքում, ու թե՛ խաղում:

Մրցավարի սուլիչը ճչաց, գնդակը հայտնվեց օդում: Պետք էր ցատկել ու վերցնել այն: Ես հարվածեցի, ու գնդակը հայտնվեց մեր թիմի ձեռքում: Ամեն ինչ կարծես լավ էր, մինչև այն պահը, երբ ես ստացա ծանր վնասվածք՝ արմունկով ուժեղ հարված ծնոտիս (այդ օրը ես հասկացա, որ աղջիկները բնավ էլ թույլ էակներ չեն): Առաջին բուժօգնություն ու հրաման, որ դուրս գամ խաղից: Իրական սարսափ. ես մոռացել էի ցավս ու տառապում էի այն փաստից, որ չեմ խաղալու մի ողջ խաղակես: Տառապանքս երկար չտևեց. մեր թիմը արդարացրեց թե՛ իմ, թե՛ ուսուցչուհուս սպասումները: Գոռում էինք, գրկում իրար, վայելում հաղթանակի բերկրանքը: Չէ որ դպրոցում ոչ ոք չէր հավատում, որ աղջիկները կհաղթեն, ավելին, անիմաստ էին համարում խմբակի բացվելը:

Ձեզ չի՞  հետաքրքրում, թե տղաները ինչ արեցին խաղում: Դե իհարկե պարտվեցին, միայն այն պատճառով, որ գերագնահատում էին իրենց, կամ էլ մեր <<նավսն>> էր (ինչպես իրենք էին ասում):

Ցավալին միայն այն է, որ սպորտը խլեց ինձնից աղջկական նրբությունս ու պարգևեց ծնոտի ցավ: Չնայած, ամեն անգամ, երբ այն ժանգոտած դռան նման սկսում է ճռճռալ, ես հիշում եմ իմ սպորտային օրերը, հաղթանակները ու կրկին վերապրում եմ կատարելության տանող հաղթանակի բերկրանքը:

astghik qeshishyan

Երևի միակն եմ

-Պայուսակդ տեղը դիր…Սպիտակ վերնաշապիկդ հանի…Թող, ես կկախեմ… Արի՝ մազերդ նորից հավաքեմ…Հյուսե՞մ, չէ՛, ժամանակ չկա… Էսօր տառ անցա՞ք…Չէ՞… Էլի նկա՞ր էիք պատմում…Ձանձրանո՞ւմ ես…Դե պիտի դիմանաս… Բոթասներով չե՞ս շոգի… Հաց չկերար…Ոչի՞նչ, էնտեղ կուտե՞ս… Լավ, դե վազի, ուշանում ես…

Սա ձեզ ինչ-որ բնական զրույց թվաց, չէ՞: Ի՞նչ կա որ: Մաման երեխուն ինչ-որ տեղ ա ճանապարհում: Մանկապարտե՛զ: Մաման ինձ մանկապարտեզ էր ուղարկում: Հարցնում եք՝ ո՞ւ: Դուք էլ եք գնացել մանկապարտեզ, ու սա հեչ էլ արտասովոր պատմություն չի՞: Սխալվեցիք:

Դե գրեթե բոլորս էլ անցնում ենք կյանքի «մանկապարտեզ-դպրոց-բուհ» ճանապարհը: Ոմանք առաջին կամ երրորդ կանգառները բաց են թողնում, բայց հիմնականում պատկերն այսպիսինն է: Ես էլ բացառություն չեմ: Եղել եմ ջրիկ ու վայրենի երեխա, հետո՝ լուրջ ու կարգապահ դպրոցական, համալսարանն էլ դեռ սպասում է ինձ: Բայց չէ՛, լավ էլ բացառություն եմ: Ուրեմն սկսենք:

2004-ի ամռանը (այդ ժամանակ 5,5 տարեկան էի) մեր տուն մտան մի քանի կանայք՝ ինչ-որ գրքեր ձեռքներին: Չէ՜, ի՞նչ Եվհովայի վկա: Մաշտոցի վկաներն էին՝ դպրոցից, գիրքն էլ «Այբբենարանն» էր: Իրենց՝ մամայի հետ ունեցած երկար զրույցից այն հասկացա, որ ուզում են ինձ դպրոց տանել: Այդ տարվա «նորակոչիկները» մեր գյուղի համար աննախադեպ շատ էին՝  30-ից ավելի, ու անհրաժեշտ էր ևս մեկը, որ դասարանը կիսվեր: Դպրոցում իմացել էին, որ ես արդեն գրում, կարդում եմ, ու որոշել էին՝ հարմար թեկնածու եմ: Սեպտեմբերին արդեն դպրոցում էի: Դասի էի գնում 7 տարեկանների հետ, թեև ինքս դեռ 6 էլ չկայի: Կասեք՝ հեչ էլ բացառիկ չէ: Համաձայն եմ: Շատերն են ժամանակից շուտ դպրոց գնացել, բայց մինչև վերջ կարդացեք:

Քանի որ ինձ համար շատ դժվար էր էդպես միանգամից կտրվել խաղերից ու ընկերներից, մայրիկս պայմանավորվեց մանկապարտեզի ղեկավարության հետ (նրանք ինձ շա՜տ էին սիրում), որ դպրոցից հետո նորից մանկապարտեզ պիտի գնամ: Փաստորեն, մոտ 12-ին ավարտվում էին դասերը, հրաժեշտ էի տալիս ուսուցչուհուս, դասընկերներիս, վազում տուն, փոխում հագուստներս ու շտապում դաստիարակչուհիներիս ու ընկերներիս մոտ: Ժամը 5-ին տուն էի գալիս: Այո՛, ոչ թե ծնողներս էին գալիս ու ինձ տուն տանում, ինչպես մյուսների դեպքում էր, այլ ինքս էի գնում: Ինձ ամեն ինչ թույլատրված էր. չէ՞ որ դպրոցական էի: Գալիս էի տուն, արագ «նկարում» հանձնարարված մասնիկները՝ փնթփնթալով, թե դա թող տառերը չիմացողները գրեն, իմ շատ էլ պետքն է… Ու վազում էի բակ՝ խաղալու:

Այս տարօրինակ պայքարս՝ մանկապարտեզ VS դպրոց, խաղ VS դաս,  ավարտվեց օրեր անց  մարզպետարանի շենքում կոստյումավոր, շիկահեր տիկնոջ  «Գրել, կարդալ կարողանալը ոչ մի նշանակություն չունի, նա դեռ շատ փոքր է դպրոցի համար, թողեք՝ երեխան մանկություն ապրի» նախադասությամբ: Եվ այսպես, հին ու բարի խաղալիքները ջախջախիչ հաղթանակ տարան գիրք ու գրիչի նկատմամբ: Ես սկսեցի նախկինի պես առավոտյան 9-ին մանկապարտեզ գնալ: Ռևանշը ուղիղ մեկ տարի անց կայացավ, և դպրոցը 11 տարի ժամկետով հաղթանակ տարավ:

Դե հիմա ասեք, տեսնեմ՝ ձեզնից քանի՞սն են դպրոցից րոպեներ հետո ու մանկապարտեզից րոպեներ առաջ մայրիկի հետ զրույց ունեցել, քանի՞սն եմ միաժամանակ և՛ դպրոց գնացել, և՛ մանկապարտեզ:

Լեռները

Թե կան ազգություններ, տեսակներ ու ենթատեսակներ, որոնց պատկանում են մարդիկ, կենդանիներ, բույսեր, գետեր։ Որոնք խոսում են տարբեր լեզուներով, տարբերվում տեսքով ու բնավորությամբ, աճում տարբեր տեղերում, հոսում տարբեր բարձրություններից, տարբեր թեքությամբ, տարբեր արագությամբ, տարբեր ջրառատությամբ, տարբեր, տարբեր, տարբեր… Ապա կան նաև լեռներ՝ տարբեր բարձրության, տարբեր ծագումով, տարբեր բուսածածկույթով, բայց նույն վեհությամբ։

Նայում եմ շուրջբոլորս։ Կարծես ամեն ինչը կարելի է դասակարգել. սիրել կամ չսիրել, զատել ու խառնել, բայց հասնում եմ լեռներին ու ինքս ինձ հարցնում. լավ, մի՞թե սրանք էլ ազգություն ունեն, թշնամի ունեն… Էսքան ախպեր ուս-ուսի, ո՞նց կարող են առանձին լինել, իրենց հեչ պետքն էլ չի` թե մենք սահման գծենք, մարդ սպանենք ու գոռանք, թե` էս սարն իմն է, էս քարն իմն է…

Չէ, լեռները ազգություն չունեն, լեռները բարձր են ազգությունից, տեսակից ու ենթատեսակից…

elen gevorgyan

Ա՜յ քեզ լուսին

Մթնշաղ էր, երբ ես ու տատիկս տուն էինք  վերադառնում: Լուսինն  արդեն երևում էր, ու ասես երեքով էինք քայլում փողոցում`ես, տատիկս ու լուսինը:

Մենք զրույցի էինք բռնվել. խոսում էինք այս ու այն կողմից: Ես  պատմում էի «Մանանայից»:

-Տա՛տ, նորից եմ ուզում գնալ, հանդիպել իմ հին ու լավ ընկերներին, ուսուցիչներիս: Է՜հ, տա՛տ, ի՜նչ լավ օրեր էին:

-Հա, բալե՛ս, մի՛ մտածիր, հնարավոր է` նորից հանդիպեք: Լսի՛ր, Էլե՛ն, որքա՞ն ժամանակով գնացիր, չեմ  հիշում…

Ու մինչ տատս փորձում էր ինչ-որ բան հիշել, ես լուռ ու  կլանված նայում էի լուսնին ու խոսում նրա հետ: Մտածում եք գժվե՞լ եմ, բայց դա այդպես չէ. դուք միայն պետք է նայեիք լուսնին ուշադիր ու կհասկանայիք ասածիս իմաստը: Լուսինը կարծես լսեր, թե տատիկիս ինչ եմ պատմում, ու կարծես նա էլ էր ինձ ասում, որ մի օր անպայման կհանդիպեմ ընկերներիս:

-Է՞լեն…

-Հա, տա՛տ:

-Քեզ ի՞նչ եղավ, աղջի՛կ ջան, ի՞նչի չես խոսում:

-Տա՛տ ջան, սպասիր… Լուսնի հետ եմ խոսում:

-Ի՞նչ, բալա՛ ջան, հո չե՞ս գժվել:

-Չէ՛, տա՛տ ջան, հլը լուսնին նայի… Ինչ սիրու՜ն ա, նայի, տա՛տ, լուսինը խոսում ա:

-Այ, քեզ լուսին, բան չեմ հասկանում էս էրեխուց:

Դե, պատկերացրեք՝ ինչ հրաշալի զրուցակիցներ ունեի` լուսինը և տատիկս: Իհարկե, սկզբում տատս կարծում էր, թե գժվել եմ, բայց ես նրան էլ ապացուցեցի, որ լուսինը խոսել գիտի:

Հ.Գ. Երբ դուրս եք գալիս տնից, նայե՛ք ձեր շուրջը: Բնությունն այնքան գեղեցիկ է, ու նրա ամեն մի հրաշք ուշադրության է արժանի: Նայեք ու կհասկանաք, որ կարող եք խոսել լուսնի հետ այնպես, ինչպես ես էի խոսում:

Ani asryan

Սարուն

-Մա՜մ, կաթիկ եմ ուզում:

Արտահայտություն, որը ասում էի մանկությանս ընթացքում: Ես կաթ շա՜տ էի սիրում: Դեռ նորածին հասակից  սնվել եմ Սարուի կաթով: Կովը շատ գեղեցիկ էր՝ սպիտակ, մեծ պոզերով: Կեսօրին արոտից գալու ժամանակ դրսում կանգնում ու սպասում էի նրան, այնքան էի սպասում մինչև գար, մայրիկս կթեր, ու կաթը տանեինք տուն: Երբ տանում էինք տուն, լացում էի, չէի համբերում, որ եփեր:

Մի օր Սարուն սատկեց, որովհետև թել էր կուլ տվել: Հայրս նոր կով գնեց, բայց ես չէի կարողանում նրա կաթը խմել: Ինչքան համոզում էին, որ կաթ խմեմ, որ շուտ մեծանամ, միևնույն է, չէր ստացվում: Այն պահը, որ տեսա, թե ինչպես սատկեց իմ Սարուն, այնպես էր ցավ պատճառել ինձ, որ էլ կաթ չէի ուզում: Ես նրա համար շատ լացեցի:

Տարիներ անցան, այդ ընթացքում շատ կովեր գնեցինք և վաճառեցինք, սակայն նրանց համար չարտասվեցի: Անգամ լինում էին պահեր, որ  մտածում էի` մենք ենք մեղավորը կովիկիս  սատկելու համար: Մեծանալու հետ զուգընթաց հասկացա, որ կովը արդեն մեծ էր: Ինչպես մարդիկ, այնպես էլ կենդանիները ունեն կյանքի տևողության որոշակի սահման: Այս ամենը գիտակցելով ցավը կարծես մեղմացավ:

Սա էլ իմ մանկության երջանիկ ու տխուր պատմությունը:

Mane Minasyan

Դպրոցական վերջին ամառս

Ու ամեն տարի սեպտեմբերին, երբ դպրոց ենք գնում, ուսուցիչներն անպայման հարցնում են, թե  ինչպես անցավ ամառը, ինչ ենք արել և այլն:

Արդեն 12-րդ սեպտեմբերս է, թվով վերջինը` որպես աշակերտ:

Այս տարի որոշեցի այդ ավանդույթ դարձած հարցին պատասխանել մի փոքր շուտ:

Այս ամառ ես հասկացա, որ մի քիչ մեծացել եմ:
Հունիսս լրիվ «գիտական էր», ու լի ձեռքբերումներով: Հենց հունիսին էր, որ մասնակցեցի «Մանանայի» դասընթացին, ու դարձա թղթակից 17.am-ում: Հենց հունիսին կարդացի լիքը գրքեր, որովհետև զգում էի, որ հաջորդող 61 օրերին չեմ հասցնելու, ու այդպես էլ եղավ:

Հուլիսս սկսվեց ընտանեկան մթնոլորտում,  շարունակվեց «Հայաստանի պատանեկան նվաճումներում», ու ավարտվեց արդեն հարազատ դարձած «Հույսի Կամուրջում»:

Օգոստոս: Անկեղծ ասած օգոստոսին այսքան շուտ չէի սպասում, բայց, որ էկավ, իր հետ էլի լիքը բան բերեց: Օրինակ` շտեմարաններ հայոց լեզվից և գրականությունից: Իր հետ օգոստոսը բերեց նաև Հայաստանի պատանի թղթակիցների մեդիա ճամբարը դեպի Դիլիջան: Մեդիա ճամբարում սովորեցի ավելի լավ գրել, ավելի ճիշտ բռնել ու օգտագործել ֆոտոապարատն ու իհարկե, սովորեցի ֆիլմ նկարել:

Օգոստոսն էլ եմ համարում ձեռքբերումների ամիս: Իսկ այս ամառս` ստացված: Ամռան ավարտին մնացել է հաշված օրեր, բայց այս տարին տարբերվում է մնացած 11-ից: Եթե անցյալ տարի հարցնեին, ուզում եմ բացվի դպրոցը, թե չէ, երևի կպատասխանեի՝ չէ, բայց հիմա ուզում եմ, որ շուտ գա սեպտեմբերը, որ վերջին անգամ զգամ սեպտեմբերի 1-ին որպես աշակերտ դպրոց գնալս: