-Ա՛յ Գայանե ջան, ուրիշ գործիք չկա՞ր՝ գնայիր նվագեիր: Էդ ծանր ու հին գործիքը նվագելով` ի՞նչ պիտի դառնաս: 

Այս նախադասությունը լսել եմ հինգ տարի շարունակ ու ամեն անգամ նյարդայնացած տվել նույն պատասխանը.

-Բա խի՞ եք ձեր էրեխեքին դպրոց ուղարկում: Հա՛մ պայուսակները ծանր են, հա՛մ էլ հին դասեր են անցնում:
Չլսելով բոլոր բարեկամների խորհուրդները՝ ես արդեն հինգ տարի է` գնում եմ երաժշտական դպրոց: Ձեր մեջ երևի հարց ծագեց՝ ինչպե՞ս և ինչո՞ւ ընտրեցի այս գործիքը: Ասեմ, հեռուստացույցով ժողովրդական գործիքների համույթի համերգն էի դիտում ու տեսա մի գործիք, որի ձայնը առաջին վայրկյանից գրավեց ինձ: Խնդրեցի տատիկիս, որ պատմի գործիքի մասին: Տատիկս էլ երկար-բարակ պատմեց: Հետո գնացի բացեցի համակարգիչս ու youtube-ով քանոնահարների նվագներ լսեցի:

Հաջորդ օրը իմ խնդրանքով մայրս տարավ ինձ երաժշտական դպրոց: Այնպիսի զգացողություն ունեցա այդ պահին: Ասես  մոռացա իմ մասին ամեն ինչ, միայն մտքում կրկնում էի. «դո, ռե, մի, ֆա, սոլ…»: Երբեմն հուզվածությունից մոռանում էի մնացածը ու նորից սկսում «դո»-ից: Ծանոթացա ուսուցչուհուս հետ: Ձեռքս բռնած տարավ դասարան ու ինձ համար նվագեց: Դա էր, ու վերջ: Ես գերվեցի քանոնի հնչյուններով ու դարձա քանոնի գերին:

Թեպետ ուսուցիչներս ասում էին, որ լավ ձայն ունեմ՝ վոկալի գնամ, լավ երգիչ կդառնամ, բայց մեկ է՝ իմ մտքում քանոնի ձայնն էր: Այսպես ես մուտք գործեցի երաժշտության աշխարհ: Քանոնը դարձավ իմ անբաժան ընկերը: Մեկ-մեկ նեղվում եմ, երբ մարդիկ, տեսնելով քանոնը ձեռքիս, ուշադիր ինձ են նայում: Հետաքրքիր է՝ սովորական են ընդունում, երբ կիթառը ուսին քայլում են, իսկ քանոնը ձեռքին քայլելը՝ ոչ: Բա որ իբր հումոր են անում. «Բա էդ ո՞ր  քանոնն ա: Բա անկյունաչափը ու կարկինը հետը չե՞ն»: Հումոր են անում էլի, ուղղակի անհամ ու անիմաստ: Ես էլ ժպտում եմ, որ մտածեն, թե լավ հումոր արեցին, ու աշխատում եմ էլ հետները չշփվել:

Մեկ-մեկ նեղվում եմ, որ հայկական ժողովրդական գործիքները մղվել են երկրորդ պլան: Երևի հենց դրա համար քանոնը ինձ գերեց. քչերն են նվագում, ու ժամանակակից սերունդը չգիտի գործիքի մասին:

Հիմա բոլորը կիթառ, ջութակ, դաշնամուր են նվագում, ու իրենց ժամանակակից են զգում: Չէ, ճի՛շտ հասկացեք. շատ լավ է, որ նվագում են, բայց պետք էլ չի, չէ՞, ազգայինը մոռանալ: Ազգայնինն էլ իր համն ու հոտը ունի. գոնե տեսքով կարելի է իմանալ ազգային նվագարանները: Իմ շնորհիվ իմ շրջապատում շատերն իմացան, թե քանոնը ինչպիսի տեսք է ունենում: Քանոնի հետ մեկտեղ երաժշտականում սովորեցի նաև դաշնամուր նվագել: Լավ է  ստացվում, բայց հենց հիշում եմ, թե ինչքա՜ն քիչ են քանոն նվագողները ու ինչքա՜ն շատ` դաշնակահարները, միանգամից գնում եմ ու քանոն նվագում:
Դե մեր հարևաններն էլ արդեն ոչ թե բողոքում են, որ շատ եմ նվագում, այլ բողոքում են, որ քանոնիս ձայնը երկու ամիս է`  ուշ-ուշ են լսում: Դե, հասկացաք՝ ավարտել եմ, բայց քանոնիս հնչյունները, մեկ է, միշտ ինձ հետ են. չեմ մոռացել ու չեմ մոռանալու նրանց:

Արդեն պարապմունքների եմ գնում, որ ընդունվեմ համալսարան: Ճիշտ է, չեմ դառնալու քանոնահար, բայց կարող եմ վստահ ասել՝ քանոնը իմ կյանքում մեծ դեր ունեցավ:

Հիմա նստած հիշում եմ երաժշտությամբ լի 1825 օրերս ու ժպտում:

17: Հա, ես 17 տարեկան եմ: Մի շաբաթ առաջ դարձա, ավելի ճիշտ: Դե, էլ ի՞նչ 17.am-ի թղթակից, որ էլ 17 տարեկան դառնալու մասին չգրի: Ասի` ի՞նչ ա եղել որ. ես էլ գրեմ: Էնպես ստացվեց, որ ես 17 տարեկան դարձա ճամբարում: «Սիրանույշ» ճամբարում: Դե, էլ ի՞նչ երկար-բարակ ճառեմ, եկեք պատմեմ:
Իմ պատմությունը սկսվում ա հուլիսի 28-ին: Ավելի ճիշտ, հուլիսի 28-ի առավոտ ժամը 8-ին: Ու սկսում ա` ոնց որ ամեն օրը ճամբարում:
-Լավ էլի, արա, արդեն 8-ն ա՞:
-Ութն ա էլի, որ ես «մուզիկան» միացրին:
Ու բոլորս միասին գլուխներս մտցրեցինք բարձերի տակ, պտտվեցինք պատի կողմը ու էլի քնեցինք: Քնեցինք մինչև.
-Տղեք, հելեք, պադյոմ ա, տղե՜ք,- մեր ջոկատավարն ա՝ Հովոն, դուռը դխկացնելով գոռումա,- հելեք պրծեք, սաղ արդեն զավտրիկ են անում, դուք քնած եք:
Ու դուռը ծեծում ա էնքան, մինչև ես հելնում, բացում ու ասում եմ.
-Հա, Հով, հելել ենք:
-Հլը, է: Արա, ո՞ւր էիք նախավարժանքին:
-Ուր պըտի ըլնեինք՝ քնած:
-Տղեք, հագնվեք, լվացվեք, հելեք ճաշարան:
Ու մինչև մեր ամբողջ սենյակը՝  5 հոգի, հերթի էր նստել լվացվելու, էլի մի 20 րոպե անցավ: Մինչև էդ արդեն մի քանի անգամ տարբեր ջոկատավարներ հերթով մտան մեր սենյակ ու հասցրին «թքել-մրել» մեզ:
-Էս թափթփած սենյակում ո՞նց եք ապրում: Էսօր մաքրում եք: Գամ տեսնեմ` սենյակը մաքուր հավաքել եք:
-Հա, Հեղին ջան, ոնց ասես:

Վերջը, չգիտեմ ոնց ստացվեց, դուրս եկանք սենյակից: Դուրս եկանք ու տեսանք, որ մենակ մենք չէինք քնած մնացել: Էս մեր վրացի հարևաններն էլ են մեր պես կարմրած աչքերով դուրս են եկել միջանցք ու մեր պես տանջվում են դուռը փակելու վրա: Հա, մոռացա ասեմ` մեր ճամբարին 35 հայ ու նույնքան էլ վրացի մասնակից կար: Հելանք ճաշարան  ու հանգիստ նստեցինք հաց ուտելու: Չէ, է : Հանգիստ նստարանի մեջքի վրայով թռա տեղս, որովհետև, եթե քաղաքավարի նստեի, սեղանը պիտի դուրս գար իր տեղից: Նստեցի: Թեյիցս մի կում փորձեցի, որ տեսնեմ` հո էլի աղ չե՞ն լցրել մեջը: Չէ, չեն լցրել: Հե-հե: Տարօրինակ ա: Ձեռքս տարա, որ շաքարամանը վերցնեմ, մեկ էլ կողքիս նստող վրացի աղջիկը՝  Սալոմեն,  ինձ այդքան հարազատ դարձած նախադասությունն ասաց, որն ընդամենը երկու բառից ա:
-Վուակե, լավաշի,- ասաց, թախանձող հայացք ընդունեց, ու մատով ցույց տվեց հացի ամանը:
- Лаваш передать что ли?
-Да, да,- ասաց, ուրախ ժպտաց ու շարունակեց ցույց տալ լավաշը:
-Աղջի, сколько раз повторять. Վահե, а не Վուակե, Վ Ա Հ Ե,- համ ասում եմ, համ էլ հացի ամանն եմ վերցնում, որ տամ:
-Վ Ա Հ Ե,- կրկնում ա հետևիցս Սալոմեն:
-Вот правильно,- ասում եմ ես ու ինձնից գոհ լավաշը տալիս Սալոմեին:
-Спасибо, Վուակե,- ասաց Սալոմեն իրենից գոհ ժպտաց ու պտտվեց վրացիների կողմը:
-Էս Սալոմեն ձեռ ա առնում,- ես էլ ֆռռացի հայերի կողմը ու միացա խոսակցությանը:

Օրվա ընթացքում ոչ մի հետաքրքիր բան չհասցրեց կատարվել: Գնացինք ատամնաբույժի մոտ, որտեղ մինչ պառկած էի ստոմատոլոգիական աթոռին, բերանս բաց` պլոմբելու գործընթացի համար, հասցրեցի քնել: Դասեր՝ կոնֆլիկտոլոգիա, վրացերեն, ռուսերեն: Խաղեր, որոնց շնորհիվ մեր ճամբարի տղաները վաստակեցին բազմաթիվ օստեոխոնդրոզներ ու «գրիժաներ»: Հետո աշխատանք խմբերում՝ պարի, դրամայի ու ձեռքի աշխատանքի: Հա, ու մեկ էլ մեր սիրելի ֆլեշմոբի փորձը, որի շնորհիվ ես ամեն գիշեր վեր եմ թռնում Կարիբյան ծովի ծովահենների սաունդթրեքից (ճամբարականները կհասկանան): Հա, քանի հիշում եմ, ասեմ` ամսի 28-ին մեր ջոկատավարներից մեկի՝ Ռուզանի ծնունդն էր , ում ես շա՜տ սիրեցի: Հա, ամսի 28-ին, իմ հիշելով,  ճամբարում «ինտելեկտուալների օրն էր»: Ուրեմն, երեկոյան միջոցառումը դրա հետ պիտի կապված լիներ: Մենք էլ որոշեցինք «Ի՞նչ, Որտե՞ղ, Ե՞րբ» խաղալ : Խաղացինք, հաղթեցինք (ասի գլուխ ա` գովամ, էլի): Դե, հետո, ինչպես ամեն գիշեր, դիսկոտեկա՜ … Լավ է, հավես չկա՝ չեմ պարում: Հենա` Սոսոն, Լաշան, Անին, Թամոնան, Նանան լռված են ընդե, էթամ հետները նստեմ: Արա, դե էս վրացիք շատ լավն են, է: Մինչև երեխեքին բացատրեցի ծիրանը ինչ ա, ծիծաղից մեռանք: Հայերեն ասում եմ` չկան, ռուսերեն ասում եմ` չկան, անգլերեն ասում եմ` չկան: Անին ասում ա.
-Персик что ли?
-Да какой персик. Абрикос ребята, А Б Р И К О С,- ու սկսում եմ նկարագրել ծիրանը:
Իրար մեջ վրացերեն խորհրդակցեցին ու մեկ էլ.
-Аааа… арбуз ?
-Վաաախ,- ասում եմ ես ու երկու ձեռքով գլուխս բռնում, հետո տեսնում եմ էն կողմից մոտեցող Հովոյին,- Հով, սրանց կարա՞ս բացատրես` ծիրանն ինչ ա:
-Հա, խի չեմ կարա,- ասաց Հովոն ու ֆռռաց վրացիքի կողմը,- Ребята, ծիրան это абрикос:
- А что такое абрикос, Ово?- հարցրեց Անին, ու բոլորս ծիծաղից մեռանք:
Հա, արդեն պատմում էի , որ ծիրանը հայկական միրգ ա, որ բնօրրանը Հայաստանում ա ու սաղ աշխարհում Հայաստանից ա տարածվել, մեկ էլ Լաշան հելավ ու ասաց
-Давай за мной.
-Куда?
Ու չստացա պատասխան: Լաշան ինձ քաշեց տարավ, տեսա, որ էն կողմից էլ Հեղինեն Նաթիային ա քաշելով բերում:
-Էս ու՞ր, Հեղուշ:
-Իջեք ցած: Իջի, իջի ,- ու հրեց աստիճանների վրայով ցած:
-Ցած` ո՞ւր, է,- ասացի ես ու միանգամից հասկացա` ուր,- արյաա… Ես էլ ասեմ` ուր եք տանում:
Ամսի 29-ին իմ ու Նաթիայի ծնունդն էր:
-Էս իջնում եք ցած, որ սյուրպրիզ անեք, հա՞,-ասում եմ ես, ու Հեղինեն շարունակում է ինձ հրելով իջեցնել:
-Ի՞նչ սյուրպրիզ, է, արագ իջի:
-Հա լավ, արդեն հարամ եմ արե, Հեղուշ, էլ ո՞ւր,- ասում եմ, բայց արդեն հաճույքով եմ իջնում:
-Հեղո՞ւշ:
-Ասա:
-Բա տորթ լինելո՞ւ ա:
-Շատ կերազես:
-Հա, մի տորթ էլ չարժե՞նք:
-Մի երկարացրու, այ տղա:
-Հա, բայց…

Իջանք, կանգնեցինք դրսում ես, Նաթիան ու մեր ջոկատավարներից՝ Նաթիան, Նոդարը ու Հեղինեն:
-Հա, չի՞ լինի` ներսը սպասենք, Հեղուշ, ստեղ ցուրտ ա,- ասացի ես, բաճկոնս հանեցի ու գցեցի Նաթիայի ուսերին՝ խեղճ աղջիկը ցրտից սրթսրթում էր:
-Չէ, չի լինի: Արի` բան եմ ասում:
Քաշեց կանգնեցրեց 2 Նաթիաներին, կանգնեց նրանց մեջտեղում ու ասաց.
-А теперь загадываем желание.
Քաշեց, կանգնեցրեց Նաթիաների արանքում ու ասաց.
-Դե, երազանք պահի:
Աչքերս փակեցի: Մեկ, երկու, երեք…
-Ֆսյո, պահեցի:
-Ըհը, հիմա ես եմ:
Հեղինեն էլ պահեց: Հետո էլ Նոդարը:
-Всё, наверх.
Համարյա թռնելով հասանք 4-րդ հարկ: Ուիի՜…
Ամբողջ ճամբարը շնորհավորում ա ինձ ու Նաթիային: Ինչ կայֆ ա: Հետո ամբողջ ճամբարը հերթով շնորհավորեց: Ռուզանն էր շնորհավորում, եկավ գրկեց, ականջին ասացի.
-Ռուզան բայց ամսի 29-ին հլը 1 րոպե կա, հլը որ քո ծնունդն ա:
-Գիտեմ, գիտեմ,- ծիծաղելով ասաց Ռուզանը:

Հետո դիսկոտեկը վերջացավ: Գնացինք սենյակներով: Հյութով ու հաց-պանիրով ծնունդ արեցինք: Հետո բոլորը քնեցին: Դե բոլորը, բացի ինձնից ու Էրիկից: Մենք էլ «պաստա» լցրեցինք բաց բերանով քնած Կարենի բերանը, օճառի փրփուր լցրեցինք Տիկոյի գլխին, Արմենի ոտքի մատներից մեկի եղունգը մարկերով սև ներկեցինք ու …  Ու վերջ: Մենք էլ պառկեցինք քնելու: Չէ, Կարենը արթնացավ, գնաց բերանը լվաց, նոր քնեցինք:
Ծնունդիս օրը՝ ամսի 29-ը շատ անհետաքրքիր անցավ: Դե, անհետաքրքիր որպես ծնունդ, էլի: Մի շատ թանկ նվեր ստացա Աղվերանում գտնվող 17.am-ի թղթակիցներից, որի համար բոլորիդ անչափ շնորհակալ եմ : Իմ կյանքի ամենալավ նվերն էր: Դե, վերջ էլի, երևի:
Ի՞նչ ասեմ: Դե 17 տարեկան լինելը ահագին հեշտ ա: Համարյա 16-ն ա նույն: Բայց մի տեսակ ուրիշ ա: Ոնց որ… Կդառնաք 17, կհասկանաք: Դե, էլ բան չունեմ ասելու:

Ձեզ հետ 17.am-ի թղթակից, 17 տարեկան ես էի՝ Վահեն:

P.S. Հա, ու իմ երազանքը կատարվել ա՜…

1998 թվականի ապրիլի 19-ին ԵՊՀ բանասիրական ֆակուլտետի ժուռնալիստիկայի բաժնում հերթական դասախոսությունն էր: Լսարանում դասախոսից ու ուսանողներից բացի ներկա էի նաև ես, բայց ինձ ոչ ոք չէր տեսնում:

Երևի հենց այդ դասախոսությունից էլ ծնվեց իմ մեծ սերը դեպի ժուռնալիստիկան, իսկ վեց ամիս անց ծնվեցի նաև ես: Այդ օրվանից շուրջ 18 տարի է անցել, իսկ սերս դեպի աշխարհի ամենահետաքրքիր մասնագիտությունը պակասելու փոխարեն, օրեցօր ավելանում է:

Չներկայացա, ես Նորայր Շողիկյանն եմ, ժուռնալիստիկայով սկսել եմ հետաքրքրվել 2004թ.-ից, երբ դեռ մանկապարտեզ էի հաճախում: 6 տարեկան երեխայի մոտ այդպիսի հետաքրքրության առաջացման «մեղավորները» ծնողներս էին. մանկապարտեզը գտնվում էր հեռուստաընկերության հարևանությամբ` այն հեռուստաընկերության, որտեղ աշխատում էին ծնողներս, և, երբ երեկոյան ժամը 17:00-ին հասակակիցներիս հետևից գալիս էին իրենց ծնողները, իմ հետևից գալիս էին հեռուստաընկերության լրագրողները, խմբագիրները, մոնտաժողները, օպերատորները, մի խոսքով` ծնողներիս գործընկերներից նրանք, ովքեր այդ պահին ազատ էին լինում: Անցնելով հեռուստաընկերությունը մանկապարտեզից բաժանող դարպասը և հայտնվելով տեսախցիկների ու միկրոֆոնների տիրույթում, սպասում էի մինչև աշխատանքային օրն ավարտվի, և ինձ վերջապես տանեն տուն: Հաճախ ստիպված էի լինում շատ երկար սպասել և, որպեսզի անգործ չնստեմ, սկսեցի ուսումնասիրել նյութի պատրաստման և հաղորդման նկարահանման գործընթացները:

Ուսումնասիրություններից հետո եկավ նաև սերը և ստացած գիտելիքներս գործնականում կիրառելու ժամանակը, երբ 2011թ.-ի դեպտեմբերի 31-ին «Երկիր Մեդիա» հեռուստաընկերությամբ առաջին անգամ հեռարձակվեց «Մանկական երկիր» լրատվական ծրագիրը, և ես ու գործընկերս ողջունեցինք հեռուստադիտողին` ասելով. «Բարև Ձեզ, «Երկիր Մեդիա»-ի եթերում «Մանկական երկիր» լրատվական ծրագրի առաջին թողարկումն է, իսկ տաղավարում Ձեզ համար կաշխատեն Նորայր Շողիկյանը և Էլեն Սարգսյանը»:

Այս խոսքերով հիմք դրվեց առաջին մանկական լրատվական ծրագրի պատմությանը, սակայն 2015թ.-ին ստիպված եղա կենտրոնանալ միայն պարապմունքներիս վրա, որովհետև եկել էր համալսարան ընդունվելու տարին:

Ընտրությունս միանշանակ պետք է կանգ առներ այնտեղ, որտեղից սկսվել էր կյանքս` ԵՊՀ ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետում: Ծնվելով և մեծանալով երկու լրագրողների ընտանիքում, զբաղվելով լրագրությամբ, այլևս ինձ չեմ պատկերացնում այս աշխարհից դուրս:

Այսօր արդեն հպարտորեն կարող եմ ասել, որ ընդունվել եմ մայր բուհի իմ նախընտրած ֆակուլտետը, ի դեպ, հակառակ ծնողներիս ցանկության. երևի մեկ տան մեջ 3 լրագրողն արդեն շատ է…

Ես Լաուրան եմ: Իմ ազգանունը հաճախ շփոթում են Շեկոյան ազգանվան հետ, բայց ես Սեկոյան եմ: Ես մի քիչ գժուկ աղջիկ եմ: Այդպիսին եղել եմ փոքր ժամանակվանից: Պատմեմ մի երկու դեպք: Այս դեպքերը տեղի են ունեցել Լենինգրադում` ներկայիս Սանկտ Պետերբուրգում: Այդ ժամանակ ես եղել եմ երկու-երեք տարեկան:

Ամառվա մի շոգ առավոտ արթնացա ու տեսա, որ մայրս ու հայրս արդեն գնացել են աշխատանքի: Աշխատավայրը հեռու չէր` այն նույն շենքում, որտեղ ապրում էինք: Դեռ մանուկ հասակից սիրել եմ նայել,  թե ինչպես էր հայրս սափրվում: Ու այդ առավոտ որոշեցի փորձել ինձ վրա: Վերցրի սափրվելու փրփուրը ու սկսեցի քսել դեմքիս: Մեկ էլ, քեռին մտավ ներս:

-Լաուր, էդ ի՞նչ ես անում:

-Թրաշվում եմ, քեռ: Ինձ բեղեր սազո՞ւմ ա:

Ուշադիր վրաս նայելով քեռիս չկարողացավ զսպել ծիծաղը ու պատասխանեց.

-Հա շատ ա սազում, այ գժուկ:

Այդ անգամ հաջողվեց ինձ «փրկել», բայց երկրորդ անգամ խեղճ մայրիկիս չհաջողվեց փրկել իմ երկար թարթիչները:

Ուրեմն էսպես. նորից Պետերբուրգում ու նորից նույն տանը: Էլի մի լուսավոր օր էր, ու էլի ես տանը մենակ էի: Պետք էր նորից մի բան մտածել: Պտտվում էի ամբողջ տնով ու մտածում: Կանգնեցի հայելու առաջ ու նայեցի դեմքիս: Մտածում եմ` թարթիչներս շատ երկար են, պետք է կտրել: Վերցրի մկրատը ու կտրեցի թարթիչներս: Մի րոպե չանցած մայրս ներս մտավ: Թե ասա` մի քիչ շուտ գայիր, էդ երկար թարթիչներից չզրկվեի:

Հիմա, երբ մեծացել եմ, մի բան անելուց առաջ երկար մտածում եմ: Սխալներ կան, որ հետո չես կարող ուղղել, որքան էլ ցանկանաս:

Ես իմ նախորդ հրապարակումներից մեկի մեջ նշել էի, որ հաճախում եմ Բանավեճի ակումբ։ Այս հրապարակմանս մեջ ցանկանում եմ մի փոքր խոսել բանավեճի մասին։ Սկզբում ասեմ, որ «բան» (խոսք) + վեճ կարող է սխալ ըմբռնում լինել, թե սա բառերով վիճելն է: Սակայն իրականում ընդհանրապես կապ չունի վեճի հետ, այլ ինչ-որ թեմայի շուրջ զրույցն է, տարբեր դիրքորոշումներով։

Կան բանավեճի մի քանի տեսակներ՝ անհատական, թիմերով, հանպատրաստից, պատրաստված։ Կոնկրետ ես մասնակցում եմ Ջինիշյան հիմնադրամի կազմակերպած բանավեճերին։ Դրա ձևաչափը հետևյալն է։ Ինչ որ թեմա է տրվում երկու թիմերի, որոնք բաղկացած են 5-ական անդամներից, բանավիճում դրա շուրջ՝ դեմ և կողմ դիրքորոշումներով։

Կարևոր է նաև նշել, որ թեման ոչ միշտ է համապատասխանում մասնակիցների դիրքորոշման հետ: Դա ըստ ինձ, շատ լավ է, քանի որ մարդկանց սովորեցնում է ինչ որ թեմայի չնայել մի տեսակետով, այլ սովորեցնում է փորձել լավ մտածել, կշռադատել։ Բանավեճը բաղկացած է մի քանի փուլերից` կառուցողական ելույթ, հարց ու պատասխան, անդրադարձ, եզրափակիչ ելույթ։ Դրանցից կառուցողական ելույթում ներկայացնում են թիմի անդամներին, տվյալ թիմի դիրքորոշումը, պնդումներ, այնուհետև այդ պնդումները ամրապնդում են փաստերով: Հարց ու պատասխանի ժամանակ արդեն պարզ է, որ հարցեր են տալիս, իսկ եզրափակիչ ելույթում ամփոփում են ամբողջ խաղը։

Ես բանավեճի ակումբում կարողացել եմ հաղթահարել դպրոցական շեմը և մասնակցել եմ մարզային փուլին, բայց հանրապետականին դեռ չեմ մասնակցել, սակայն դեռ ամեն ինչ առջևում է։

Աստղիկ տատիս բնավորությունն այդպիսին էր. նա ինձ համբուրում էր միայն ծննդյանս տարեդարձին: Դեռ դպրոց չէի գնում և մի օր այնքան կենտրոնացա այս կետի վրա, որ հիմարաբար նույնիսկ կարծեցի, թե նա ինձ չի սիրում: Ես այնքան էի նեղանում, ամաչում էի ինքս մոտենալ, իսկ նա ինձ չէր կանչում: Նեղանում էի նաև մեր գյուղում ապրող մի տատիկից, որը երբեք չէր պատասխանում իմ բարևին: Մեծանալով հասկացա, որ իմ բարևները չեն հասնում այդ տատիկին, քանի որ նա շատ տարիներ էր արդեն, ինչ չէր լսում: Հասկացա  նաև, որ չնայած իր զգացմունքների արտահայտման մեջ խիստ չափավոր լինելուն, տատիս  սրտում բոլոր թոռնիկների համար էլ սիրո մի-մի ծով էր թաքնված:

Այսպիսով իմ մանկական ապստամբությունը այնքան հասունացավ, որ ես դիմում-բողոքով ներկայացա վերին ատյան՝ հորս: Նա ուշադրությամբ լսեց, բայց ոչինչ չասաց:

Հաջորդ օրը ամառային մի այրող օր էր, ես, ամեն ինչ մոռացած, ցատկոտում էի պատշգամբում՝ անվերջ ձանձրացնելով մայրիկիս իմ բարձրագոչ ելույթներով. իրականում ես խնդրում էի մայրիկիս, որ խնդրի ընկեր Վարդանյանին (մեր դպրոցի տնօրենին) ինձ դպրոց ընդունել, սակայն անկախ իմ շտապողականությունից նախադպրոցական տարիներս համառորեն երկարում էին: Հանկարծ աչքերս նկատեցին ճամփին Աստղիկ տատիս՝ դեպի մեր տուն եկող հանդարտաքայլ կերպարանքը: Ես մոտեցա պատշգամբի ծայրին և իմ անվերջ աճապարանքով սկսեցի սպասել, արագ-արագ սպասում էի, իսկ նրա քայլերը մանր էին ու դանդաղ: Եկավ (այս պահը հիշողությանս մեջ անջնջելի է մնացել, որպես խնամքով թաքցված սիրո հանկարծաշող ճառագայթ) դեռ աստիճանների գլխին՝  պատշգամբին չհասած, ինձ դիմեց մի այնպիսի ջերմությամբ, որ սիրտս մինչև հիմա էլ լցվում է.

-Ճուտ ջեն, արի պաչեմ,- պարզ էր՝ մանկական միամտությունս կոտրել էր նրա բնավորությունը: Ես վազեցի նրա գիրկը, երկու թուշիկներիս տատիս ամուր պաչիկները ստացա, և ձեռքիս մեջ սահեցին ղարալի (սալոր) երկու կարմիր չուչխելներ (քաղցրավենիք): Նուրբ կարմիր գույն ունեին այդ չուչխելները, իսկ համը չեմ հիշում: Երևի գույնի նման էլ նուրբ քաղցրություն կունենային՝ տրվելու առիթի պես քաղցր:

Իմ Աստղիկ տատը հիմա երկինք է գնացել, որ իր մեղմ լույսով զարդարի գիշերային երկնակամարը: Ես մանկական պարզությամբ հիմա էլ կբողոքեի, միայն թե… Կարողանար գալ…

Ես սիրում եմ կենդանիներ: Դեռ փոքր հասակից շատ եմ սիրել ճագարներ: Ծնողներիս խնդրում էի, որ ինձ համար ճագար պահեն, իսկ նրանք ասում էին, երբ մեծանաս, ինքդ կպահես:

Արդեն երկու տարի է` ճագարներ եմ պահում: Դասերից բացի, իմ ամենօրյա զբաղմունքն է ճագարներին խնամելը: Ամեն օր պետք է կանաչ խոտով ապահովեմ նրանց, հաճախակի կերակրեմ: Ճագարները փոքր երեխաների նման մեծ խնամք են ուզում:

Մի անգամ բարեկամներիցս մեզ հյուր էին եկել: Երբ տեսան ճագարի ձագերին, շատ ուրախացան: Նրանք էլ էին ցանկանում ճագար պահել և խնդրեցին, որ ձագերից իրենց տամ: Իհարկե, ես մերժել չէի կարող: Հաջորդ առավոտ ես ճագարի երեք ձագերին հանեցի բնից ու տվեցի բարեկամներիս: Նրանք գնացին: Ինչպես նշել էի, ճագարները հաճախակի են ուտում: Թարմ ու կանաչ խոտ տվեցի ճագարներին: Բոլորը արագ մոտեցան խոտին, բացի այն մայր ճագարից, որի ձագերին տվել էի բարեկամներիս: Սկզբում այդքան էլ կարևորություն չտվեցի: Հետո նկատեցի, որ աշխուժության պակաս ունի մայր ճագարը: Երեկոյան նորից ոչինչ չկերավ: Չհասկացա` ինչն էր պատճառը, բայց անհանգստացա: Ամբողջ գիշեր չէի կարողանում քնել: Մտածում էի մայր ճագարի մասին, մտածում էի, թե սոված ոնց պիտի քնի: Հաջորդ առավոտ վաղ արթնացա և անմիջապես վազեցի ճագարների բնի մոտ: Մայր ճագարն անշնչացած ընկած էր բնում, սատկել էր: Հետո մտածեցի ու հասկացա, որ կենդանիներն էլ սիրտ ունեն, որ կենդանական բնազդն էլ կարող է ուժեղ լինել և կենդանու համար էլ կորստյան ցավը կարող է սպանիչ լինել: