nare gevorgyan ashtarak

Կլսե՞ք արդյոք մեզ

-Դպրո՞ց: Ու սա դպրո՞ց է համարվում, չէ՛, մեկ է՝ մեր դպրոցն ավելի լավն է, քան Վարդգես Պետրոսյանի անվանը:

Հոգնել եմ նման անիմաստ արտահայտություններ լսել դպրոցիս հասցեին, հոգնել եմ շարունակ բոլոր հասակակիցներիս համոզել, որ իմ դպրոցն ամենից լավն է, հետո՞ ինչ, որ չունենք ինֆորմատիկայի, շախմատի, քիմիայի, ֆիզիկայի դասասենյակներ, չունենք միջոցառումներին համապատասխան բեմ և դահլիճ, չունենք մարզասրահ, միևնույնն է՝ ունենք հրաշալի մասնագետներ և դպրոցի քանդված պատերի ներսում ձևավորված ջերմ մթնոլորտ:

Իմ դասղեկը բոլոր դասամիջոցներին մտնում է մեր դասարան և խստիվ արգելում դպրոցում կտրուկ շարժումներ անել, առավել ևս՝ վազել, քանզի ամեն րոպե դպրոցի փլվելու վտանգը շատ մեծ է, հատկապես՝ դասամիջոցներին: Ես ցավ եմ ապրում, որ մենք ստիպված ենք անել դասադուլ, որպեսզի կառուցեն այս կրթօջախը, ծանր եմ տանում այն փաստը, որ առաջին դասարանի երեխաները նույնիսկ նորմալ սանհանգույցներից չեն կարողանում օգտվել:

Լուսանկարը՝ Նարե Գեւորգյանի

Լուսանկարը՝ Նարե Գեւորգյանի

Մեր դասարանը այս տարի ավարտական է՝ իններորդ, բնականաբար, ունենք նաև տարեվերջյան քննություններ, և դրանք հանձնելու համար մեզ հարկավոր է նորմալ ուսում, դպրոցին վայել դասասենյակներ, քիմիայի և ֆիզիկայի համար լաբորատորիաներ, որպեսզի կարողանանք պատկերացում կազմել էլեկտրահաղորդականության ստուգման սարքի կամ այլ սարքերի մասին, իսկ ավարտական միջոցառումն արդեն 2-րդ տարին է, որ անցկացվում է ոչ թե մեզ այդքան հարազատ դպրոցում, այլ Գիտավանում (մեծ բեմ չունենալու պատճառով դահլիճը նաև ծառայում է որպես առաջին դասարանցիների դասասենյակ):

Աշտարակի Վարդգես Պետրոսյանի անվան դպրոցի կաթսայատունը վաղուց դարձել է աշակերտների համար դասասենյակ, որտեղ ուսուցիչը ձմռանը դասը պատմում է բղավելով, որ կաթսաների ձայնի ներքո՝ իր դասը լսելի լինի վերջին նստարանին նստողների համար: Դե, իսկ գրադարանի մասին նույնիսկ խոսելն, ինձ թվում է, անիմաստ է, որովհետև գրադարանավարուհուն հատկացված է մի փոքրիկ խուց, դա էլ նրա համար, որ սեպտեմբերին բաժանվող գրքերը դնելու տեղ լինի:

Ես, իմ դասընկերները, դպրոցի մյուս աշակերտները, և վստահ եմ, ուսուցիչները ևս, պատրաստ ենք գնալ դասադուլ-գործադուլի, բայց հարց է առաջանում՝ ինչքա՞ն դասի չգնալ և պահանջել պատկան մարմինների ուշադրությունը՝ այս ավերված շենքին: Չէ՞ որ ես 9-րդ դասարանում եմ, և այդ բացակայությունները կխանգարեն քննություններիս: Ես ուղղակի ամաչում եմ նայել մեր փոքր աշակերտների մայրիկների աչքերին, երբ նրանք ստիպված են ամեն տարի գումար հավաքել դասարանի հատակը և պատերը ներկելու, դասարանի դռան համար փական առնելու և նմանատիպ այլ ծախսերի համար: Շատ հաճախ, եթե ոչ ամեն օր, մեր դպրոցի պատերից մի ծեփ պոկվում և ընկնում է հատակին: Լինում են թե՛ մեծ կտորներ, թե՛ փոքր, իսկ եթե, Աստված չանի, դրանց տակ լինի երեխա, մեր օրենքի պաշտպանները պատասխանատո՞ւ են դրա համար:

Համենայնդեպս, իմ դասարանն ունի 3 մեդալակիր և 7-ից ավելի հարվածային սաներ, իսկ ամբողջ դպրոցում՝ 600 աշակերտների մեջ (դպրոցը նախատեսված է 200 աշակերտի համար), կան շատ ու շատ լավ առաջադիմությամբ երեխաներ: Շնորհակալ եմ, որ այսքան ժամանակ արհամարհում եք Վարդգես Պետրոսյանի անվան միջնակարգ դպրոցի ուսուցչական անձնակազմին և ձեր այդ վերաբերմունքով խրախուսում մեզ՝ ձեր ապագա սերնդին, լինել ավելի ուշադիր մեր ուսման նկատմամբ:

khachik buniatyan

Ես ընտրում եմ Կյանքը

Դեռևս փոքր հասակից հետաքրքրասիրությունս կյանքի ու մահվան  հանդեպ շատ մեծ է եղել։ Միշտ ծնողներիս հարցրել եմ՝ ինչպես են մահանում մարդիլ, կամ ինչու են մահանում, սակայն պատասխանը, այդքան էլ չէր գոհացնում ինձ։

Իմ հոդվածներից մեկում տատիկիս մասին եմ գրել, որից ինչպես հասկացաք, աշխարհում ամենից թանկ մարդն է ինձ համար: Երբ փոքր էի և այդքան էլ բան չէի հասկանում, կարելի է ասել՝ «խելքս բան չէր կտրում», միշտ տատիկիս ասում էի.

-Տատ, դու որ մահանաս, ես էլ եմ ուզում քեզ հետ գալ։

Ժպտում էր, բայց չէր պատասխանում։ Մեծանալով մեջս սկսեց շատ բան փոխվել։ Ինչո՞ւ եմ ցանկանում տատիկիս հետ մահանալ, այլ ոչ այնպես անել, որ երկարի մեր կյանքը։ Ավելի լավ  է ապրել երջանիկ ու չմտածել մահանալու մասին։

Այս տարի առողջական խնդիրների պատճառով վիրահատության ենթարկվեցի, որի ընթացքում ինձ անզգայացրին։ Մինչ վիրահատությունը մտքումս մի ցանկություն կար. Զգալ, թե ինչպիսին է մահը: Չէ, չմահանայի, այլ կլինիկական մահ տանեի։  Հիմար ցանկություն է, չէ՞: Երբ պառկեցի վիրահատական սեղանին, սկսեցի վախենալ: Հասկացա, որ կյանքը գեղեցիկ է, չարժե տարօրինակ ցանկությունների պատճառով կորցնել ամեն ինչ։

Եվ ահա մոտենում էր անզգայացնելու այդ հետաքրքիր, բայց մի փոքր վախենալու պահը։ Բժիշկն այնքան դրական էր տրամադրված, որ ես չհասկացա էլ, թե ինչպես քնեցի։ Քնելուց առաջ մի քանի բան եմ միայն հիշում, երբ բժիշկն ասաց.

-Պատրա՞ստ ես: Սկսե՞նք:

-Պատրաստ եմ։

-Դե, ուրեմն, ցտեսություն։

Վերջին բանը, որ հիշում եմ, «ցտեսություն» բառն էր։ Մի քանի ժամ անց արթնացա, չնայած որ այդ ժամերը ինձ ակնթարթ էին թվացել։ Արթնացա, բայց աչքերս դժվարանում էի բացել: Սկսեցի հազալ, բայց չէի տեսնում ոչ մի բան: Կարծես գլուխս պտտվեր։ Կյանքում չէի զգացել այդպիսի բան: Չնայած ոչինչ չէի տեսնում, բայց լսում էի, թե ինչպես էր բժիշկն ասում.

-Հետ է գալիս արդեն։

Տարօրինակ էր շատ: Մտածում էի հարցնել. «Բժիշկ, վիրահատությունը վերջացե՞լ է»:  Մտածում էի, բայց չէի կարողանում ասել: Կարծես արդեն ասած լինեի  այդ հարցը։

Մի քանի ժամ հետո ամեն ինչ ընկավ իր տեղը: Լավ լսում էի, տեսնում էի, ու մտածածս կարողանում էի արտահայտել։ Ինչ որ է, ինձ համար կարծես նոր կյանք սկսվեր։

Հիմա հասկանում եմ, թե ինչքան թանկ է Կյանքը…

nelli chibuxchyan yerevan

Երիտասարդները

Արագ-արագ քայլում էի, որ դասից չուշանամ: Կանգնեցի. լուսակրի կանաչ լույսին էի սպասում: Կողքիս կանգնած երկու մեծահասակ կին զրուցում էին: Անկախ ինձնից՝ ականջ դրեցի նրանց խոսակցությանը: Չնայած՝ այնքան բարձր էին խոսում, երևի լսում էին բոլորը:

-Այս դարի երիտասարդության վիճակն ահավոր է: Ամբողջ օրն անցկացնում են միայն համակարգիչների և հեռախոսների մեջ:

-Համաձայն եմ: Շատերն ապրում են վիրտուալ աշխարհում: Խաղում են անիմաստ համակարգչային խաղեր:

-Իսկ հիշիր մեզ այդ տարիքում: Մենք աշխատում էինք, սովորում, որպեսզի ծաղկեցնենք մեր երկիրը: Եվ հավատա՝ վիճակն ավելի է վատանալու:

-Միանշանակ:

Անկեղծ ասած՝ այդ պահին կարևորություն չտվեցի երկխոսությանը: Երեկոյան համակարգչով ֆիլմ էի դիտում: Հիշեցի առավոտյան տեղի ունեցած պատահարը: Արդյոք վա՞տ է տեղեկացված լինելը: Եվ արդյո՞ք այժմյան երիտասարդությունը ոչինչ չի անում երկիրը շենացնելու համար: Երիտասարդները նույնպես ուզում են ապրել ավելի լավ և բարեկեցիկ երկրում: Եվ հավատացած եղեք, որ մենք, թեկուզ փոքր, բայց քայլեր ենք կատարում երկրի բարելավման համար: Գուցե այն աղջիկը, որը կլանված նայում է համակարգչի էկրանին, նյութ է պատրաստում Հայաստանի մասին միջազգային հարթակում ներկայացնելու համար: Կամ մյուսը, որն օրվա մեծ մասն անցկացնում է համակարգչի առաջ, պատրաստվում է դառնալ ծրագրավորող և ավելի հայտնի դարձնել մեր երկիրը:

Մենք կարող ենք բարելավել մեր երկրի վիճակը: Պարզապես պետք է աջակցեք և հավատաք մեզ՝ նոր սերնդին:

astghik hunanyan

Կտոր մը փոփոխություն էի ուզում…

Էլի դպրոց, դասեր, դասամիջոցներ ու բուֆետ, որ դատարկվում է մինչև «երկար դասամիջոց»-ը, նոր, բայց իրականում հին դասագրքեր ու հավես նկարներով տետրեր, որոնց լուսանցքները  արդեն շուտվանից չեմ գծում՝ մեծ լինելուս պատճառով, ու էլի պիտի  տետրերի առաջին էջի վրա սիրուն ձեռագրով գրեմ ու ինձ խոստանամ, որ մյուս էջերի վրա էլ եմ նորմալ գրելու, բայց մեկ է՝ շարունակեմ ագռավի ձեռագրով գրել։  Էլի ծանր պայուսակ՝ լցված ամենաանհեթեթ իրերով, բացի պետքականից։ էլի իրար վրա մի քանի «սանտավիկ» պիտի խփեմ ոտքերիս, քանի որ ինչպես շատ աղջիկներ՝ ես էլ, ձևի ու սիրունության հետևից ընկնելով էնպիսի կոշիկներ եմ առել, որոնք ոտքերիս «մի քանի մետրանոց» «փոս» են բացել։ Ու գիտե՞ք ինչու, որովհետև մաման խանութում ասում էր՝ մի քանի օր հագնես, հաստատ կբացվեն, բայց չգիտես ինչու՝ ոչ մի տարի էդ բաղձալի օրը չի գալիս։ Էլի պիտի դպրոցական առաջին շաբաթը սև ու սպիտակ հագնենք, դա էլ ավանդույթի պես բան է դարձել, բայց ինչքան էլ կոպիտ հնչի՝ աշակերտների մեծամասնությունը դա անում է ուղղակի ուսուցիչների բերանները փակելու համար, հետո արդեն ինչ ուզում են՝ հագնեն, բոլորի համար մեկ կլինի։

Տասներորդ դասարան, երբ բավականին ծեր ես քեզ զգում, որովհետև եթե մի քսան տարի առաջ ծնված լինեիր ու տասներորդ դասարան լինեիր՝ պիտի ավարտական դասարանի աշակերտ կոչվեիր։ Բայց ինձ ծեր զգալու մի ուրիշ պատճառ էլ ունեմ։ Ասենք, 2010 թվի ծնվածները այս տարի դպրոց են գնում, իսկ ես դեռ էդ թվի ֆիլմերը «նոր ֆիլմեր» ցանկի մեջ եմ գցում: Ոնց են թռնում տարիները, է՜…

Լավ, դա մի կողմ, այս տարի մեր դասարանը հոսքերի պիտի բաժանվեր, գումարած երկրորդ ու առաջին դպրոցներից եկած մոտ 60 աշակերտները (Եղեգնաձորում կան երկու հիմնական ու մի ավագ դպրոց)։ Այսինքն, նոր շրջապատ, նոր դասընկերներ, նոր դասարան ու նոր դասղեկ, մի խոսքով, ամեն ինչ ըստ իմ պլանավորածի պիտի նոր լիներ։

Շատ էի մտածում՝ բա ո՞նց ծանոթանամ նորեկների հետ, բա որ ոչ մի ծանոթ հումանիտար հոսք չգնա ու ինձ մենակ զգա՞մ, ի՞նչ պիտի անեմ, բայց մի կողմից էլ շատ ուրախ էի, որ նոր ծանոթներ կունենամ ու 9 տարվա միապաղաղությունը կվերանա։ Այն էլ ի՞նչ, սպասելիքներս չարդարացան. մոտ 18 հոգով ենք հիմա դասարանում, բայց 3-4 հոգին են ուրիշ դպրոցներից եկածները, ու այն էլ՝ ինձ ծանոթ։ Հա, մեկ էլ արի ու տես՝ մեր դասասենյակը նախկին դասասենյակս է: Այ քեզ բախտ, չէ ավելի ճիշտ՝ դժբախտ, ես փոփոխության էի այդքան տենչում ամառային արձակուրդներին: Էհ, լավ։ Համ էլ «նոր» դասարանում հարազատ հոգի գտա 17-ցի՝ Նոնան Պետրոսյան, միակ փաստը, որ մի քիչ գոնե ուրախացրեց։

Ու բացի այդ՝ այս տարի որոշել եմ շա՜տ լավ սովորել (ուզում եմ ինձ հույս տալ, որ ամեն տարվա հասարակ ու փուչ  խոստումների նման խոստում չի լինի էս մեկը, որ ինքս ինձ եմ տալիս)։

Դե, ասածս ինչ է՝ վեր կենամ նոր դասագրքերս ուսումնասիրեմ, մեկ էլ տեսար՝ հետաքրքիր եղան…

arman arshak

Միշտ չէ, որ ամեն ինչ նույնն է

Ամառային հերթական պայծառ ու տաք օրերից էր, որը ոչնչով չէր տարբերվում մյուսներից, ես կրկին չնչին առիթն օգտագործում էի տանից դուրս գալու համար: Չնայած եղանակին՝ նախընտրում էի դուրս գալ տանից, միշտ այդպիսին եմ եղել: Տանից կանգառ ճանապարհին սկսեցի մտածել օրերի, դեպքերի, մարդկանց ու քաղաքի մասին: «Ամեն ինչ նույնն է»,- ասացի ինքս ինձ, երբ փորձում էի հիշել, թե երբ է վերջին անգամ այս ճանապարհին ինչ-որ փոփոխություն տեղի ունեցել: Չէի կարողանում. ամեն բան նույնն էր՝ խանութները, խանութների առջև նստած տիկնայք, ատամնաբույժն ու նրա այցելուները:

Մոտենում եմ արդեն կանգառին: Վերլուծելով նույնությունն ու մտածելով կանգառի մասին՝ վստահ ասում եմ՝ դե, պաղպաղակ վաճառող տղան իր տեղում նստած է լինելու, վարորդները ծառերի ստվերի տակ ինչ-որ զբաղմունք գտել են հաստատ, իսկ կանգառում նույն դեմքերն են լինելու: Հասա կանգառ, ու ամեն ինչ այնպես էր, ինչպես մտածում էի: Պաղպաղակ վաճառող տղան իրեն հատուկ հանդարտությամբ նստած էր իր տեղում, վարորդները ծառերի ստվերի տակ նարդի էին խաղում, իսկ կանգառում նույն մարդիկ էին:

Չհասցրի երկար մտածել ու վերլուծել՝ երթուղայինը եկավ: Մի քանի կանգառ անց հասկացա, որ մեծ խցանում է: Զարմացա՝ Աբովյանում երբեք նման խցանում չի լինում, սակայն երկար ժամանակ չպահանջվեց հասկանալու համար, որ զինկոմիսարիատի առջև խցանման պատճառը միայն զորակոչը կարող է լինել: Երթուղայինը, չափազանց դանդաղ առաջ շարժվելով, հասավ զինակոչիկների մեքենային: Ակամա հիշեցի եղբորս ճանապարհելու օրն ու կրկին հասկացա, որ ամեն ինչ նույնն է՝ այդ տեսարանին սովոր վարորդը, որի դեմքը ոչ մի արտահայտություն չէր ստանում, արդեն «զինվորի մայր» կոչմանն արժանացած կանանց հպարտ հայացքներն ու թաց աչքերը, միայնությունից վախեցող քույրերն ու եղբայրները, 18-ամյա տղաները, որոնք ժպտում էին ավտոբուսի պատուհանից՝ ցտեսություն ասելով հարազատներին: Երթուղայինում բոլորը մոռացան ժամանակի մասին, մոռացան, որ ուշանում են, ու բոլորի ուշադրությունը պատուհանից դուրս էր:

Զինակոչիկների մեքենան շարժվեց երթուղայինին հավասար, արագ սլացավ՝ հետ դառնալու նպատակով: Սլացավ՝ հետևում թողնելով բազում հայացքներ, ես ինքս շրջվեցի ու հետ նայեցի դեպի զինկոմիսարիատի առաջ հավաքված բազմությունը: Պատահական նկատեցի անդորրն ապահովող ոստիկանին, որի աչքերից ցած գլորվեց արցունքի կաթիլը: Քարացած նայեց զինակոչիկների մեքենայի հետևից ու ակնթարթորեն մաքրելով աչքերը՝ շարունակեց ծառայությունը: Երբեք չեմ մոռանա նրա կեցվածքն ու զինակոչիկներին ճանապարհող հայացքը:

Այդ պահին հասկացա, որ ամեն ինչ չէ, որ նույնն է:

marieta baghdasaryan

Սկսում եմ

Ինձ երևի արդեն մոռացել էիք, չէ՞: Ես էն Լենոնի նման երազող, հոգսերի ծանրությունն անտեսող, Կարսից արմատներ ունեցող աղջիկն եմ: Երևի հիշեցիք: Կամ էլ` ոչ: Նորից կարդում եմ 17-ում տպագրված նյութերս: Կարդում եմ հենց առաջինն ու հասկանում, որ այս ամիսների ընթացքում ինչ-որ բան փոխվել է: Միացնում եմ «Ֆլոյդից» մի բան, հետո նայում սիրածս ֆիլմի ամենասիրուն հատվածները, մի կտոր դեղձ ուտում ու մտածում: Էլի երազանքներիս մասին եմ մտածում: Չնայած՝ արդեն մեծանում եմ, ու կարելի է դրանցից շատերը նպատակներ անվանել: Դե, չէ՞ որ սկսել եմ քայլել դրանց ընդառաջ (երանի իրենք էլ ինձ ընդառաջ գան): Ու հասկանում եմ, որ կամաց-կամաց մոտենում եմ ավելի պատասխանատու ու լուրջ կյանքի փուլին, ինձ սկսում եմ պատկերացնել հաջողակ ու կայացած ծրագրավորող, մտածում, որ կարելի է ստեղծել սեփական ստարտափը, ա՜յ հենց Սթիվ Ջոբսի նման ավտոտնակից սկսել ու դառնալ շատերի համար օրինակ, գրել սեփական գիրքը, շրջագայել ամբողջ աշխարհով…

Ու հիշում եմ, որ նախ պետք է ընդունվել համալսարան: Ասեմ, որ դա էլ հեշտ գործ չէ: Պետք է գիշեր-ցերեկ պարապել, զրկվել կնունք-ծնունդային զվարճանքի բոլոր տեսակներից: Դե, ես էլ եմ երբեմն չգրելս դրանով արդարացնում, բայց ինձ չմոռանաք, բա չընդունվե՞մ:

«Ոսկե նուռ» տոնավաճառ

2005 թվականից Մոսկվայում սեպտեմբեր ամսին Հեղափոխության հրապարակում անցկացվում է հայկական ապրանքների «Ոսկե նուռ» ամենամյա տոնավաճառը:

Տոնավաճառի նպատակն է՝ ամրապնդել և զարգացնել գործարար կապերը Երևանի և Մոսկվայի արտադրողների միջև: «Ոսկե նուռը» գործարար բանակցությունների անցկացման, նոր կապեր հաստատելու, նոր պայմանագրեր կնքելու հարթակ է:

Տոնավաճառին մասնակցելու համար ամեն տարի հրավիրվում են սննդամթերքի, ոսկերչական իրերի և հուշանվերների հայ արտադրողներ, սպասարկման ոլորտի ներկայացուցիչներ և տեղեկատվական տեխնոլոգիաների մասնագետներ:

Տոնավաճառի շրջանակներում կազմակերպվում են հայկական արտադրողների արտադրանքով առևտրային տաղավարներ, շնորհանդեսներ, ցուցահանդես-վաճառք, հայ վարպետների արվեստի ստեղծագործությունների ցուցադրություն, Հայաստանի նկարիչների օրվա բացումը, հայ և ռուս արտիստների երաժշտական ​​կատարումներ, երեխաների համար վարպետության դասընթացներ: Տոնավաճառի ընթացքում այցելուները կարող են նաև վայելել հայկական ազգային խոհանոցը:

Տոնավաճառին ներկա հայերը պատմում են, որ այս տոնավաճառը ևս մի առիթ եղավ հասկանալու, որ մենք՝ հայերս, ունենք աշխարհին ներկայացնելու մեծ մատենադարան` հոգու ու գաղափարի:

-Հայաստան ասելիս հպարտությունը գրկում է ինձ,- ասում էր հայերից մեկը:

anna gasparyan aragats

Ես, իմ ձեռքբերումները և ընկեր Սուրենը

Հաջողություններիս շղթան սկսվեց այն օրը, երբ ես 2014 թվականին ընդունվեցի «Իմփաքթ» երիտասարդների զարգացման ակումբ, ծանոթացա ընկեր Սուրենի հետ և առաջ շարժվեցի: Ընկեր Սուրենն աշխատում է «World vision» կազմակերպությունում: Ամեն անգամ, երբ Ապարանում որևէ դասընթաց էր լինում, օրինակ՝ շահերի պաշտպանության, բռնության, անվտանգ համացանցի, մարդու իրավունքների վերաբերյալ, ընկեր Սուրենը գալիս էր դպրոց՝ տեղեկացնելու դասընթացների մասին և առաջինը իմ անունն էր գրի առնում ցուցակում: Նա ասում էր, որ ես անպայման պետք է մասնակցեմ բոլոր դասընթացներին: Երբ ընդունվեցի «Իմփաքթ», հանդիպումների ժամանակ ընկեր Սուրենը միշտ ներկա էր լինում: Նա ասում էր, որ ես աչքի եմ ընկնում իմ չարաճճիությամբ, շատախոսությամբ ու ընկերասիրությամբ: Ընկեր Սուրենը ոգևորում էր ինձ: Երբ գնում էի դասընթացների, ձեռք էի բերում նոր գիտելիքներ: Գիտե՞ք՝ ամենաուրախալին այն էր, որ դասընթացների հաջորդ օրերին դասարանի մի քանի երեխաներով հավաքվում էինք մի դասասենյակում, և ինձ խնդրում էին, որ պատմեմ այն, ինչ ես եմ սովորել: Այդ ժամանակ ես ամենաերջանիկ մարդն եմ դառնում, որովհետև երբ գիտակցում եմ, որ իմ շնորհիվ ընկերներս ստանում են նոր գիտելիքներ, որ այն, ինչ ես եմ սովորել ու գիտեմ, գիտեն նաև ընկերներս, երբ տեսնում եմ, թե ինչ լրջությամբ են լսում ինձ, հասկանում ամեն մի ասած բառս, պարզապես անբացատրելի զգացում եմ ունենում: Անբացատրելի է նաև այն, երբ ուսուցիչներն են ինձ հարցեր տալիս, լսում են և վերջում գրկախառնվելով ասում, որ հպարտանում են ինձանով:

Անկեղծ ասած՝ եթե ծանոթ չլինեի ընկեր Սուրենի հետ, հաստատ չէի իմանա շահերի պաշտպանության մասին ամեն մի մանրուք, չէի ուսումնասիրի մարդու իրավունքների մասին փաստերը մանրակրկիտ, չէի իմանա համացանցի մասին, սոցիալական կայքերի մասին, չէի իմանա բռնության մասին այն, ինչ այսօր գիտեմ: Եվ ամենակարևորն այն է, որ ես չէի իմանա 17.am-ի մասին և թղթակից չէի դառնա: Ես երջանիկ եմ, որ ճանաչում եմ ընկեր Սուրենին:

Anush abrahamyan

Արջին վնաս տվողը հանգիստ չի քնի

Էնտեղ, որտեղ ավարտվում է քեռի Անդրիասի գայլի մասին պատմությունը, Գեղարքունիքի բարձր սարերում սկսվում է մարտունեցի Պլատոնի, երիտասարդ որսորդ Հերբերդի ու մի քանի այլ տղաների պատմությունը: Երբ վերջացրած ենք լինում մեր օրվա անելիքը, թաղի ջահելներով հավաքվում, նստում ենք թաղի մեծերի մոտ: Նրանք միանգամից հասկանում են բանն ինչումն է, ու սկսում են պատմել: Մի օր էդպես էլի հավաքվել էինք մեր հին գոմի պատի տակ, երբ մեծերից Մարգարիտ տատը սկսեց.

-Էս պատմությունը ես լսեր իմ իմ հորից: Էն վախտ մենք էլ ձեր նման կհավաքվենք ու լավ պատմություններ կլսենք: Մի անգամ հերս ու իր ընգերները էս սարերում գածաձ ան խոտքաղ: Հուլիս ամիսն ա: Սարի բարձր դոշերուն խոտ ա քաղած, մեգ էլ տեսած, որ էն ներքևներն արջ կա: Ինչ էնին, ինչ չենին, որոշաձ մեծ քարեր գլորին սարից ցած: Հա գլորաձ ան, հա գլորաձ ան, ու էս խեղճ կենդանի փախեր ա: Սրանք էլ ուրխծաձ՝ բա արջին վախեծուծ ենք՝ փախե: Վերջը, իրիգուն հոկնուգ էգած վրան, որ հանգստանան, սրանց մեջ մի խելոք մարդ ա էղե ու սե՝ տղեք, արջին վնաս տվողը հանգիստ չկռնա քնի, էն էլ էս սարերի մեջ: Արեք՝ իջնինք սարից, ոնց էլ էղնի, տուն կպատահի, կմնանք, առավոտ հանգիստ գիկանք մեր գործին: Գելնին ու էս մթով սարից կիջնին:

Բոլորը մտովի հայտնվեցին սարի ճամփին:

-Վերջը էսրանք կերտան, կքնին, կհանգստանան: Լուսը լա չբացվուգ՝ կերտան, կերտան ու ինչ տենան, վրանը լրիվ ջղուգ, գերնդիները ջարդուգ, իսկ ուդելինք էլ չկար: Բա, էրեխեք, էդրա համար կենդանուն վնաս չպետք ա տաս:

-Խա՛նմ տատի, հիմա դու պատմի էն մարդու պատմությունը, որ արջին սպանել ա:

-Հա, հա,- լսվեց բոլոր կողմերից: Չնայած՝ արդեն մի քանի անգամ լսել էինք, բայց, միևնույնն է, հետաքրքիր էր:

-Տարիներ առաջ Մարտունիում մի որսորդ կար, անունը՝ Պլատոն: Էս Պլատոնը շատ քաջ մարդ էր, հա, էս աշխարհում ոչ մի բանից վախ չուներ: Մի օր բարձրացել ա սար՝ որս էնելու, էնպես է ստացվե, որ մդե արջի բնան մեջ ու էլ չկռծե դուրս գա: Հենց էդ պահին արջը էգեր ա ու էս մարդ էլ չկռցե կրագա: Վերջը էս մարդը մի կերբ բնից դուրս ա գիկա, բայց կողերը լրիվ ջարդուգ, արունոտ, մի խոսքով՝ հազիվ շունչ առնելով:

-Բա հետո՞,- էլ չհամբերեցինք:

-Գիկա գեղ, կանցնի մի քանի ամիս, էս մարդը արդեն լավծուգ, էլի կերտա սար, կերտա նույն բնի մոտ, էս անգամ արջը բնի մեջն ա կեղնի, կսպանա, նոր խիղճը կհանգստնա: Հանգիստ խղջով գիկա տուն:

-Էդ մարդու վերջ լավ ա էղել, բա էն ջահել տղեն, որ մեռավ:

-Էդ ի՞նչ պատմություն է, Ծաղիկ տատ: Հլա պատմի,- բոլորս հայացքներս ուղղեցինք Ծաղիկ տատի կողմն, ու նա սկսեց:

-Էս դեմի սարին մի մատուռ կար, որ փոքր ենք, Վարդևրին կերտենք էդ տեղ երգենք, պարենք, կուրխնենք: Ճամփեն երգար էր, ու երբ կնստենք հանգստանալու, իմ պապը կսկսեր պատմություններ էնել: Իմ հիշողության մեջ մեգն ա լավ մնածեր:

Մի ջահել տղա կեղնի մեր գյուղից, անունը՝ Հերբերդ: Էս էլ միշտ սարերում որս էնելու կերտեր: Մի տարի էլի սովորականի պես կերտա որս էնելու ու էլ չի կա: Գյուղացիկ կհավաքվին իրար գլուխ ու կերտան ման գալու: Մի քանի օր ոնց ման գիկան՝ չկա ու չկա: Դու մի սա էս տղեն մտել ա մի քարնձավ ու էդ դուռը քարերով փագե, երևի ուզեծե գիշերն մնա, թե ինչ՝ էդ չգիտնամ: Կմդնի ու կմնա էտեղ, էլ չկռնա դուրս գա:

-Տատ, բա ի՞նչ գիտեք, որ ինքը չի կարողացել դուրս գալ:

-Այ բալամ, լսի միչև վերջ: Տարիներ կանցնին ու մի օր հովիվները կմդնին էդ քարանձավ: Կտենան՝ մենակ ոսկորներն են ու մի քիչ էն յան՝ հրացանը: Այ հրացանից էլ իմացաձ, որ Հերբերդն ա:

Լռություն տիրեց: Բոլորիս դեմքից սահում էր ափսոսանքը: Հանկարծ տատս, նայելով 6-ամյա Ավետին, հարցրեց.

-Հըն, Ավետ ջան, հո չվախեցա՞ր:

Էս երեխան էլ առանց բան ասելու փաթաթվեց տատին, ու բոլորս կրկին ժպտացինք:

Մեզ շրջապատող անսահման դաշտերից մթան հետ ուժեղանում էր շների հաչոցը: Ինձ թվում էր, թե այդ հաչոցի մեջ լսում էի օգնություն կանչող մեկի ձայնը:

-Էրեխեք, էն ո՞վ ա գոռում, կարո՞ղ ա շներն են հարձակվել էդտեղ բոստան ջրողի վրա:

Բոլորս մի պահ լարեցինք լսողությունը:

-Հա էլի, վազեք ջահելներ, սոված շուն ին, կուդին խեղջ մարդու:

Մի քանի վայրկյան հետո գոմի հին պատի տակ էլ մարդ չկար: