amalya harutyunyan

Մեկը` կապտականաչ դպրոցից

Մտնում եմ ներս, կապույտ կամ էլ կանաչ (էդպես էլ չեմ հասկացել նրանց գույնը) պատեր, քայլում եմ առաջ, սկսում եմ ոտքերս գետնին դնել կամաց ու անձայն, որ նկատելի չլինեմ, քայլում եմ հանդարտ, նպատակակետ ունենալով, բայց հոգու խորքում ուզենալով չհասնել նրան: Հասնում եմ, ոտքս կդնեմ, մեկ, երկու, երեք, չորս, էսպես կհաշվեմ 10-ը, կբացեմ դուռը, գլուխս կախ ու միաժամանակ զննելով նստածների դեմքերը կմտնեմ իմ կապտականաչ սենյակը, ու այդ պահին աշխարհի բոլոր պատճառաբանությունները հօդս կցնդեն, ստերն էլ հետը, ու միակ բանը, որ կանցնի մտքովս ասել, դա կլինի.
-Կներեք, ընկեր Գրիգորյան, էլի քնած էի մնացել:
Կանցնեմ նստարանների միջով, կքայլեմ առաջ, դասարանցիս` Անին, գլխով կհասկացնի, որ ես իր կողքը նստեմ, բայց հենց պայուսակս դնեմ սեղանին, կլսեմ ինձ այնքան ծանոթ ու միաժամանակ այնքան տխրեցնող արտահայտությունը:
-Ուշացողները նստում են դիմացը:
Հետ կգամ, կնստեմ ազատ աթոռներից մեկին, կողքիս կդնեմ պայուսակս, ու կպատկերացնեմ, որ ես մենակ չեմ:
Կբացեմ գիրքը, նորից կփակեմ, կնստեմ, աչքերս ուղիղ գրատախտակին, բայց միտքս կանցնի տիեզերքը ու Մարս կհասնի:
Հասարակ, դպրոցական օր, բայց մեկ-մեկ էլ միապաղաղ չէ, մեկ էլ տեսար՝ դպրոցում կվիճեմ ուսուցիչների հետ, ու այս անգամ ոտքերս ուժեղ խփելով գետնին կասեմ:
-Թե ինչի՞ ես եկա էս դպրոց, ուրիշ տեղ կգնայի:
Անվերջ կբողոքեմ, անվերջ ինձ ոչինչ դուր չի գա, բայց որ վայրկյանին մայրիկս գա ու ասի, որ այսօր չգնամ դասի ու նշի մի մեծ ու կարևոր պատճառ, բունտն ու վեճը պատրաստ է:
11-րդ դասարանում նույնիկս ռեկորդ էի սահմանել, 0 բացակա ունեի:
Հետո կգնամ մյուս կապտականաչ սենյակը, էստեղ էլ կքնեմ մի քիչ, էս հանգրվանի սեղաններն ավելի հարմար են բարձ ծառայում:
Կարթնանամ, կվազեմ թեմատիկի անսահման մեծ միջանցքում, իրարից շատ հեռու նստած, կփորձեմ բոլորի գրավորը գրել, ու վերջում էլ հասկանալ, որ իմը մոռացության եմ մատնել, ու աներևակայելի արագությամբ կգրեմ իմն ու մի անհոգ ժպիտով կհանձնեմ գրավորս:
Վերջում ուսուցիչս կբարկանա վատ գրավորիս համար, իսկ ես կժպտամ, որ ընկերներս բարձր են ստացել:
Հետո կգնամ մյուս կապույտ սենյակը, էստեղ էլ իբր վերջին զանգի խոսք կգրեմ, փորձ կանեմ, ու մի քիչ էլ կհանգստանամ շտեմարաններից, կգնամ ֆիզկուլտի դահլիճ, կխաղամ, կցատկոտեմ, կպարեմ, ու մյուս վայրկյանին կվազեմ կանաչ սենյակը` հայոց լեզվի պարապմունքի:
Ու մի ուրիշ օր էլ կմնամ դրսում ու ամբողջ շենքով կգոռամ.
-Հանգրվան եմ ուզում:
Երեխեքը կգան ու կհարցնեն, թե հանգրվանն ինչ կապ ուներ, իսկ ես այն տեքստը, որ օրը հինգ անգամ ասում եմ նույն հարցը տվողների համար, կպատասխանեմ:
-Ես կաբինետներին հանգրվան եմ ասում, որովհետև էնտեղ եմ քնում ու երազում:
Ու ի վերջո բովանդակալից օրից հետո կգնամ ու անմեղ հայացքով կխնդրեմ, որ պահակը դուռը բացի, որ տուն գնանք, չորս փորձ ձախողելուց հետո, նորից կփորձեմ, ու այս անգամ ամբողջ դասարանով դուրս կգանք ու կգնանք տուն:
Ու երբ մի քանի օր հետո էլ նույն բանալիով բացեն դուռը, որ մենք գնանք, այս անգամ մեզնից հետո փակելու են: Ու մեզ համար անհասանելի է դառնալու ոչ թե դպրոցից գնալը, այլ դպրոց գալը:
Մենք կիջնենք աստիճանները այնպես, որ ոչ ոք չնկատի: Բայց այս անգամ մեր գնալը բացահայտ կլինի:
Կմտնեմ համալսարան, գաղափար չունեմ՝ պատերը ինչ գույնի կլինեն, կքայլեմ առաջ, կսկսեմ ոտքերս գետնին դնել կամաց ու անձայն, որ նկատելի չլինեմ, կքայլեմ հանդարտ, նպատակակետ ունենալով, բայց հոգու խորքում ուզենալով չհասնել նրան, այլ հասնել դպրոց:

Albina

Պոչամբարից շատ հեռու

Երբևէ ձեզ հետաքրքրե՞լ է պոչամբարի շրջակայքում ապրող մարդկանց կյանքը: Հայաստանում գործում է շուրջ 400 բաց հանք, որից 22-ը պոլիմետաղական են: 19 շահագործվող պոչամբարներից 9-ը գտնվում է հենց Սյունիքի մարզում: Խնդիրը եղել է, և այժմ էլ մնում է հրատապ: Ու ինձ էլ, լինելով այս մարզի բնակիչ, ևս հետաքրքրում է մարզիս իրավիճակը: Պոչամբարներից չորսը՝ Քաջարանի, Փուխրուտի, Լեռնաձորի և Արծվանիկի պոչամբարները պատկանում են Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային համալիրին: Իրականում վտանգը ինձ մոտ չէ, սակայն դեպքերը և օրինակները արդեն վախեցնող են: Ես ունեմ ծանոթներ, ովքեր ապրում են հենց «պոչամբարային» քաղաքներում և գյուղերում, և միշտ էլ բողոքում են, շատ են պատմել, ու նույնիսկ ափսոսել, որ այդտեղ են ծնվել: Պոչամբարները ոչ միայն վնասում են մարդկանց առողջությանը, նրանց սննդին, այլև պաոչամբարից շատ ու շատ հեռու ապրող մարդկանց: Որովհետև պոչերի հոսքը խառնվում է գետին, իսկ գետի ջրով ջրվում է այն բանջարեղենը, որը վաճառվում է ՀՀ-ի ամբողջ տարածքում: Ստացվեց այնպես, որ վտանգը ոչ միայն ինձ, այլ նաև պետք է հուզի բոլորին: Պոչամբարների շահագործումից տուժում են բազմաթիվ մարդիկ, մարդիկ, ովքեր անգամ քայլելով պոչամբարային տարածքներով, վնասում են իրենց առողջությունը, քանի որ ամբողջ հողը թունավորված է: Տուժում են նաև կենդանիները: Պոչամբարների մեծ մասը թափվում են գետերի մեջ, իսկ գետերից ջուր են խմում նրանք, և սատկում: Օրինակը տագնապեցնող է Լեռնաձորի պոչամբարի համար: Այստեղ ապրող մարդկանց առողջությանը հասցված վնասները ավելի մեծ են ու ծանր, յուրաքանչյուր 30 տարեկան երիտասարդի մոտ կա առողջական լուրջ խնդիր:

Այս ամենի մասին ես վերջերս եմ տեղեկացել, մի սեմինարի ժամանակ, երբ ներկայացրեցին մեր մարզի էկոլոգիական խնդիրները: Մինչ այդ ապրում էի ինձ համար անհոգ իմ գյուղում, կարծելով, որ այս խնդիրներից և ոչ մեկը ինձ վրա չի անդրադառնում:

aharon sahakyan

Ինչպես դարձա տասնյոթցի…

Ես էլ, ինչպես բոլոր պատանի թղթակիցները, անցել եմ նույն ճանապարհը, որն իմ կյանքի կարևորագույն փուլերից մեկն եմ համարում: Ոնց որ երեկ լիներ, բայց արդեն մոտ ութ ամիս է անցել այն օրից, երբ տնօրենը զանգահարեց մայրիկիս և ասաց, որ Մարտունու 2-րդ դպրոցում լրագրողական դասընթացներ են կազմակերպվում, և ինքը որոշել է, որ պետք է մասնակցենք ես ու 9-րդ դասարանցի Աստղիկը: Ես սկզբում դժգոհեցի, ասելով` ինչո՞ւ հենց ես, բայց քանի որ մայրս արդեն խոստացել էր, ստիպված համաձայնեցի: Անկեղծ ասած, մտքովս էլ չէր անցնում, որ այդ օրերը կլինեն կյանքիս ամենաիմաստալից օրերը: Այն ժամանակ չէի ուզում մասնակցել, իսկ վերջում ափսոսում էի, թե ինչու այդքան կարճ տևեց:

Երեք անմոռանալի հետաքրքիր ու բովանդակալից օրեր… Սեմինարներ, գործնական աշխատանքներ, նկարահանումներ: Մի խոսքով` օգտակարը և հաճելին համատեղ:

Մենք կարծես այդ երեք օրը մտել էինք մեզ համար բոլորովին անծանոթ և միաժամանակ շատ հետաքրքիր մի աշխարհ: Եվ շատ ուրախ եմ, որ ես էլ իմ տեղն ունեցա այդ աշխարհում: Այդ օրերի ընթացքում ես ոչ միայն ձեռք բերեցի լավ ընկերներ, ստացա կարևոր գիտելիքներ, այլև սկսեցի հավատալ ուժերիս, դարձա ավելի ինքնավստահ, սովորեցի լսել և սեփական տեսակետս արտահայտել: Դա մի ժամանակահատված էր, որն անհնար էր մոռանալ, և որի համար շնորհակալ եմ «Մանանայի» յուրաքանչյուր անդամի: Նրանց շնորհիվ և նրանց օրինակով ես հասկացա՝ ինչ է նշանակում համախմբված և թիմային աշխատանք, ստացա բազում արժեքավոր խորհուրդներ, սովորեցի ինքնաարտահայտվել: Իսկ ահա մրցանակաբաշխության օրը` տեսնելով «Մանանայի» անկողմնակալ և արդարացի վերաբերմունքը պատանի թղթակիցների հանդեպ, ես էլ ավելի ոգևորվեցի ու հասկացա, որ եթե ավելի ակտիվ լինեմ, շատ ավելի առաջ կգնամ:

Իսկ ինձ համար արդեն հարազատ դարձած «Մանանայի» թիմին ուզում եմ շնորհակալություն հայտնել հատկապես մարզերի երեխաներին ուշադրության կենտրոնում պահելու համար, և հուսով եմ, որ մենք միասին դեռ երկար ճանապարհ ունենք անցնելու:

Inesa Zohrabyan aragacotn

Երկու օր Երևանում

-Զգույշ կլինես, հենց հասնես տեղ՝ կզանգես:

-Լավ, մամ:

-Հենց մրցանակաբաշխությունը վերջացավ, որ արդեն պիտի երթուղային նստես՝ կզանգես:

-Լավ, մամ:

Գալիս էի Պատանի թղթակիցների առաջին մրցանակաբաշխությանը, երկու օր պետք է Երևանում մնայի, որովհետև հաջորդ օրն էլ գործեր ունեի ու պետք է գնայի բարեկամիս տուն: Բոլորիս ծնողներն էլ անհանգիստ են, երբ երեխան միայնակ քաղաք է գնում, բայց պետք է սովորեն: Չէ ՞ որ շուտով ուսանող ենք դառնալու ու պետք է մի քիչ ինքնուրույն լինենք: Ես հանգիստ հասա, մասնակցեցի ու գնացի բարեկամուհուս տուն, իսկ իմ բարեկամուհին բողոքում  էր, որովհետև մայրիկս նրան էլ էր շատ-շատ զանգել:

Մեր ծնողները, հատկապես մայրերը, շատ են սիրում իրենց երեխաներին, բայց նրանք աղջիկների նկատմամբ ավելի ուշադիր են, քան տղաների: Իսկ ինչո՞ւ, հետաքրքիր է: Մի օր ես էլ կիմանամ:

Hripsime Vardanyan

Օրագրի տողերի արանքում

Հոդվածիս առաջին մասը կարդացեք որպես օրագրի մի էջ, որը գրված է ինչ որ ժամանակ առաջ:

-Չգիտեմ, որքան ժամանակ էի այդպես սառած նայում դեպի անորոշություն, երբ զգացի, որ ընկերուհիս կանչում է: Պտտվեցի և նրա հայացքից զգացի, որ էլի ուսուցչուհու հարցը ուղղված է ինձ, ու ես էլի անուշադրության պատճառով չեմ լսել նրան (առաջին դեպքը չէր, երբ գլխի շարժումով պատասխանում եմ ուսուցչուհուս այն հարցին, որն իր պատասխանի մեջ թվական էր պահանջում): Այս անուշադիր և անորրշ վիճակը վաղուց չէ ինձ մոտ: Չեք հավատա, բայց հոգնել եմ ամեն ինչից: Ամեն օր արթնանալ, մի կերպ ինձ ստիպելով քայլել դեպի դպրոց տանող այդ երեք հարյուր մետրը, դպրոց մտնելուն պես բարեվել բոլոր-բոլորին, աստիճանների մոտ հավաքվածների միջով այնպես անցնել, որ ինձ չնկատեն, կամ աչքի տակով նայել. արդյո՞ք կա ծանոթ մարդ, բարևե՞լ, թե՞ ոչ, դասերի ընթացքում ընկնել մտածմունքների գիրկը, մինչև կվերջանան դասերը: Դպրոցում վատ չէ, անգամ շատ լավ է, բայց այս անորոշ վիճակին վերջ տալ է պետք: Գիրք կարդալը կամ ֆիլմ դիտելը չի օգնում:

Եվ ահա եկավ այն օրը, երբ պետք է հանդիպեինք նրանց՝ առաջին հայացքից անծանոթ, բայց հարազատ դառնալ խոստացող «Մանանա» թիմին, ովքեր փոխեցին իմ և շատերի կյանքը:

17.am-ը իմ կյանքում մեծ դեր խաղաց: Սկսած վորքշոփերից իմ կյանքում շատ փոփոխություններ տեղի ունեցան շնորհիվ 17.am-ի: Առաջին հերթին ստացա շատ գիտելիքներ, որոնք ինձ պետք եկան և դեռ շատ պետք կգան: Ձեռք բերեցի նոր ընկերներ, որոնց հետ շփվում եմ մինչ օրս: Օգնեց ապագա մասնագիտությանս ընտրության հարցում: 17.am-ը նման է օրագրի, որտեղ գրառումներ ենք անում և պատմում մեր անցկացրած հետաքրքիր օրերի մասին: Իսկ մեդիաճամբարի ընթացքում ստացած փորձը և գիտելիքները ուղղակի անփոխարինելի են: 17.am-ը մեր երկրորդ ընտանիքն է, որտեղ բոլորս ունենք մեր տեղը: Ինձ դուր է գալիս խմբագրել 17.am-ում, հետևել արդյոք իմ հոդվածը տեղադրե՞լ են, թե՞ ոչ, իսկ երբ տեղադրեն, աշխարհով մեկ լինել և ցույց տալ բոլորին: Դուր է գալիս ամեն գեղեցիկ բան տեսնելուց մտածել, թե արդյո՞ք կլինի գեղեցիկ ֆորոշարք, թե՞ ոչ: Դուր է գալիս ամեն անգամ բաց թողնել վերնագրի տեղը, որպեսզի խմբագրակազմը նորից մի գեղեցիկ վերնագիր ընտրի: Մի խոսքով, շնորհակալ եմ, «Մանանա» թիմ:

arsine

Ասպետական շաբաթը

Սովորական մի օր էր, որը ոչ սովորական ընթացք ունեցավ իմ և դասընկերուհուս համար: Չեմ հիշում, թե շաբաթվա ո՞ր օրն էր, բայց մի բան հստակ դաջվել է մտքումս՝  հայոց լեզվի ժամ էր: Չնայած դա դեռ առաջինն էր, բայց մեր «10.1» հասարակությունն արդեն հասցրել էր հոգնել շտեմարանային վարժություններ գրելուց և դաս պատմելուց: Ոմանք ձեռքերը բարձ դարձրած, ոմանք էլ շշուկով խոսելով, փորձում էին հանգստանալ դասի վերջին հինգ րոպեներին, երբ հանկարծ բացվեց դուռը, և ներս մտավ մեր ուսուցիչներից մեկը՝ ասելով.

-Տնօրենը Արսինեին և Մարիաննային կանչում է:

Հինգ վայրկյան դասարանում քար լռությունից հետո, երկուսս կանգնեցինք և անորոշ դեմքերով շարժվեցինք դեպի դուռը: Իհարկե, դժվար է ասել և բացատրել, թե  ի՞նչ էինք զգում այդ պահին, երբ մի նախադասության մեջ լսեցինք մեր անունները՝ տնօրենի անվան  կողքին, բայց մի բան հստակ էր՝ մի ուրիշ կարգի լարված էինք:

Քայլում էինք, նայում իրար վախեցած դեմքերով, հետո մի պահ կանգ առնում: Փորձում էինք հիշել ամբողջ ապրիլ ամսվա մեր գործերը, գնահատականները, բայց դրանցում ոչ մի վատ բան չգտնելով, որ կարող էր մեզ տանել տնօրենի  կաբինետ՝ շարժվում էինք առաջ: Եվ ահա հասանք «վախի սենյակ» կոչվածին: Այո՛, դա տնօրենի կաբինետն էր, որտեղ չի երազի հայտնվել և ոչ մի աշակերտ, բայց վստահ կարող եմ ասել, որ գոնե մեկ անգամ մեզանից  յուրաքանչյուրը ցանկացել է տեսնել այն ոչ թե դրսից, այլ ներսից: Ի  զարմանս մեզ, այնտեղ բացի մեզնից էլի աշակերտներ կային և մեր պես լարված ու վախեցած էին:

-Արսին, մի հատ բացատրի ինձ, թե ինչ ա էստեղ կատարվում,- ամեն վայրկյան կրկնում էր Մարիաննան,  և քանի դեռ ես չէի հասցրել հասկանալ այդ հարցի պատասխանը՝ շատ էի լսելու նրա լարված ձայնը: Մինչ ներս  մտել ականջներիս էին հասնում խոսակցության պատառիկներ, որոնցից հստակ առանձնանում էին՝ «Հայ ասպետ»  բառերը: Ամեն ինչ պարզ դարձավ, մեզնից ոմանց շուտով բախտ էր վիճակվելու մասնակցելու խաղին, իսկ մյուս ներկաներին՝ պարզապես մեկ շաբաթ «վայելելու» այդ գերծանրաբեռնվածությունը:

-Էրեխեք, ընկեր Փանոսյանը կանչում է, ներս եկեք, -ասաց ընկեր Ժանետան և մեզ ուղեկցեց այնտեղ: Վերջ, բոլորս արդեն ներսում էինք և մենակ չէինք՝ ուսուցիչներ էլ կային: Հիմա կսկսվի աշակերտների ընտրությունը տարբեր առարկաների համար: Բնականաբար բնագիտական առարկաների շարքում չհայտնվեցի, իսկ արդեն հումանիտարներում պարբերաբար լսվեց անունս: Երբ արդեն մեր բոլորիս անունները բաշխվեցին տարբեր առարկաներում, ժամանակն էր ստանալու բոլորովին նոր դասացուցակը: Սա նման չէր մեր պատկերացրածին, որ թվերի առջև պետք է լինեն առարկաների անվանումներ, ո՛չ, այն լրիվ ուրիշ էր: Առաջին իսկ օրվանից ստացանք շատ-շատ հանձնարարություններ. խաղին հաշված շաբաթներ  էին մնացել, իսկ դասագրքերի պարունակությունը ծով էր:

Ծանրաբեռնված առաջին շաբաթն արդեն անցյալում էր: Հերթական  օրերից մեկն էր,  հա, հիշեցի. ուրբաթ էր ու չորրորդ ժամն էր, գնում էի «Պագանինի» թեմայից  առաջադրանք ստանալու, երբ ներս մտնելուն պես լսեցի ընկեր Մուրադյանի հետևյալ խոսքերը.

-Արսինե ջան, մենք այլևս միասին չենք աշխատի: Դու և մի քանի աշակերտ չեք ընդգրկվել հիմնական կազմի մեջ:

Իհարկե, մնացածի հետ մի քիչ տխրեցինք, բայց հետո մի լավ թեթևություն զգացինք: Դուրս գալով դասարանից, հասկացանք, որ ևս մեկ հիանալի և անմոռանալի շաբաթ ավարտվեց: Մենք միշտ կհիշենք այս յոթ օրերը և իհարկե ընկեր Մուրադյանի վերջին խորհուրդները.

-Սա վերջ չէ, չենք տխրում, չենք հուսահատվում, սա  դեռ նոր սկիզբ է: Այսօրվանից կենտրոնանում ենք դասերի և պարապմունքների վրա:

Իրոք, այդ օրից մենք՝ դուրս մնացածներս, վերադարձանք մեր դպրոցական բնականոն  կյանքին, դասերին, պարապմունքներին և իհարկե, լիովին տրվեցինք քննական թեստերին…

Anushik Mkrtchyan

Ինձնից նամակ չե՞ք ստացել

«Ինչքա՜ն լավն ա 17.am-ը»: Ամեն երեկո պառկելուց մտքումս ասում եմ այս բառերը, սակայն ավելի եռանդուն և ոգևորված ասացի ապրիլի 28-ի երեկոյան: Դե կարիք չի լինի նորից անդրադառնալ հիանալի փառատոնին և մրցանակաբաշխությանը, քանի որ դրա մասին գրեթե բոլորը իմացան: 17-ը հիանալի է իր անձնակազմով և թղթակիցներով: Անձնակազմի մասին կխոսեմ մեկ այլ նյութի մեջ, իսկ հիմա կցանկանայի խոսել իմ նոր ընկերների մասին, որոնց հետ ծանոթացել եմ 17.am-ի և «Մանանա» թիմի շնորհիվ:

Առաջին մարդը, ում հետ ծանոթացա, դա Մարի Բաղդասարյանն էր: Մի հիանալի անձնավորություն, ով հաշվի չի առնում մեր տարիքային մեծ տարբերությունը: Դրանից հետո ծանոթացա Լիլիթ Խղլաթյանի հետ: Փառատոնի օրը ես ոչ մեկի հետ չծանոթացա, սակայն երբ եկա տուն, տեսա որ նամակներ են գրում թղթակիցների համար բացված հատուկ «չաթում»: Եվ դրա շնորհիվ ծանոթացա նոր մարդկանց հետ, ինչպիսիք էին՝ Սոնա Թումանյանը, Մարիամ Տոնոյանը, Սարգիս Մելքոնյանը, Հեղինե Գրիգորյանը, Կարինե Նահապետյանը, Նինա Առուստամյանը, Անգելինա Կարապետյանը, Մերի Հարությունյանը, Նարե Շարմազանովան, Լիդա Արմենակյանը, Արտյոմ Ավետիսյանը… Նույնիսկ այնքան  մտերմացանք, որ մականուններ որոշեցինք: Ինձ այնպիսի անուն որոշվեց, որը միշտ ցանկացել եմ ունենալ: Շնորհիվ մեր Արտյոմի, նույն Տյոմի, ինձ անվանեցին Նուշ: Այդ անունը ինձ միշտ գրավել է: Տատիիս անունը Նուշ է, սակայն Անուշ անունը ժառանգել եմ հայրիկի տատիկից, այլ ոչ թե իմ, և դրա համար էլ շատ եմ ցանկացել, որ երբեմն այդպես դիմեն:

Ինձ շատ դուր են գալիս իմ նոր ընկերները, որոնց ձեռք եմ բերել, ինչպես նշեցի, շնորհիվ 17.am-ի: Չնայած բավականին շատ մարդկանց հետ եմ, բայց այնուամենայնիվ չեմ կարողանում հանգիստ նստել տեղս և անընդհատ նոր մարդկանց եմ համացանցի միջոցով գրում և ծանոթանում, և նրանք էլ մեծ հաճույքով պատասխանում են ինձ: Այդպես էլ սկսվոււմ է մեր շփումը:

Առանց ինձ վատ զգալու կամ ամաչելու, ես անմիջականորեն շփվում եմ նրանց հետ: Ու եթե ընթերցողներից կա մեկը, ով «Մանանայից» է, և ես էլ նրան չեմ ճանաչում, ուրեմն ուշադիր եղեք ձեր նամակներին, կարող է մի օր ինձնից նամակ ստանաք:

Սիրով՝ Նուշ

Angelina Karapetyan

Ե՞ս եմ պարինը, թե՞ պարն է իմը

-Կանգնե՛ք պարային գիծ: Մեջքը՝ ուղիղ, ուսերը՝ հետ, ոտքերը՝ ձիգ, ծնկներն՝ առանց ծալելու, անում ենք նախավարժանք:

Պարը դարձել է իմ նիստուկացը, իմ ոճը, իմ շարժուձևը և, վերջապես, ապրելու իմաստներից մեկը: Դժվար է պատկերացնել կյանքս առանց պարի: Ամեն ինչ կանեի շաբաթվա բոլոր օրերին էլ պարի հաճախելու համար: Այն օրերին, երբ պարի պարապմունք չունեմ, պարի խումբն է տեղափոխվում իմ սենյակ, սակայն ես եմ իմ և՛ ուսուցչուհին, և՛ աշակերտը:

Ես ունեմ պարելու անսպառ եռանդ, էներգիա: Մայրս միշտ ասում է.

-Անգել, տեսենես կգա՞ մի օր, որ ուժասպառ լինես, եռանդդ ու էներգիադ սպառվեն, որ անգամ խոսել չկարողանաս:

-Իհարկե, ոչ:

Մայրս միշտ տալիս է այդ հարցը և գրեթե ամեն անգամ էլ ստանում նույն պատասխանը, քանի որ անգամ հաց ուտելիս եմ պարում:

Չեմ կարողանում հասկանալ՝ ես եմ պարինը, թե պարը` իմը: Բայց, ըստ իս, մեր սերը փոխադարձ է:

Astghik Ghazaryan

«Գյուղում առաջինը մենք ենք տելևիզր ունեցել»

Իմ վիճակագրական տվյալներով յուրաքանչյուր հինգերորդ գյուղացի իր կյանքում գոնե մեկ անգամ ասում է նման բան: Ես էլ բացառություն չեմ, բայց մերը ոչ թե առաջին հեռուստացույցն էր, այլ համակարգիչը: Մեծ հորեղբայրս` Վովա պապան էր Ռուսաստանից բերել, երբ ես նոր էի ծնվել: Կարելի է ասել` հպարտանալու տեղ ունեմ, որ ես ու գյուղի առաջին համակարգիչը իրար հետ ենք «մեծացել», կամ էլ, ով գիտի, միգուցե ինքը պիտի հպարտանա, ինչևէ:

Ասում եմ` առաջին, բայց ո՞ւմ է պետք ունենալ առաջինը ու տանջվել դրա ձեռքից կամ էլ տանջել խեղճին: Իրոք որ խեղճ. մեր տանը տասնհինգ հոգի ենք, որից տասներկուսը օգտվում են համակարգչից: Եթե օրն ունի քսանչորս ժամ, որից մարդը միջինում ութ ժամը քնած է, ապա մնում է տասնվեց ժամ: Այդ տասնվեց ժամից վեցը Վովա պապան էր համակարգչի առաջ, մյուսներս էլ` առնվազն մեկական ժամ: Փաստորեն օրական մեկ հոգի մնում էր առանց համակարգչի: Իսկ այդ մեկը հաճախ ես էի լինում. դե, տան փոքրն եմ, իսկ փոքրը միշտ պետք է հարգի ու զիջի մեծերին: Այս չգրված օրենքը ստեղծողը երևի չի իմացել, որ ես օրերից մի օր սկսելու եմ նյութեր գրել, և այդ անտեր համակարգիչը ինձ շատ է պետք գալու:

Ու այստեղ հարց է առաջանում. ե՞ս եմ խեղճը, թե՞ համակարգիչը:

Մեր ձեռքից նա շատ շուտ «ծերացավ»: Ամեն անգամ, երբ հոսանքի լարը դեպի վարդակն էի տանում, աղոթում էի, որ բարեհաջող միանա: Ասում են` եթե մանանեխի հատիկի չափ հավատ ունենաս, սարեր տեղահան կանես: Ինչ է, ես այդքան հավատ չունեի՞… Թեև մեկ-մեկ հավատս գործում էր, բայց միացնելուց հետո էլ պետք էր մեկ անգամ էլ աղոթել, որ չանջատվեր, ու ամբողջ գրածս ջուրը չընկներ: Սա դեռ մի կողմ. մեկ էլ կտեսնեի` Վովա պապան «վեր կաց» սարսափելի բառերը շուրթերին ու ոչ մի առարկություն չընդունող աչքերի արտահայտությամբ գլխիս վերևը կանգնած է: Ես դեռ հեչ, իմ նյութն էլ մի կողմ. թե Վովա պապան ինչ էր անում, չգիտեմ, բայց որ իրենից հետո համակարգիչը գործադուլ էր անում, դա փաստ է:

Այսպես դիմացավ տասնութ տարի ու… Ողորմի, մի օր էլ անջատվեց ու այլևս չմիացավ:

Բայց կյանքում անփոխարինելի ոչինչ չկա. մենք գնեցինք նորը` ավելի հզոր ու զարգացած: Իսկ ես կարոտում էի նրան. չէ որ նրա դիմաց եմ առաջին քայլերս արել, նրանով եմ գրել առաջին նյութերս: Այդպես է, միշտ էլ կարոտում ենք հինը, անցած-գնացածը, Սայաթ-Նովան էլ ասում էր. «Էրեգ լավ էր, քանց վուր էսօր…»:

Նոր համակարգիչը լուծեց բոլոր խնդիրները, բացի Վովա պապայի անսպասելի այցերից: Սակայն անլուծելի խնդիր չկա. մի գեղեցիկ օր` Հայաստանի պատանի թղթակիցների ցանցի մրցանակաբաշխության ժամանակ, ես ստացա իմ անձնական թաբլեթը, անձնական (կրկնում եմ հատուկ Վովա պապայի համար): Հիմա դրանով առաջին նյութս եմ գրում, ու թվում է, թե ուր որ է՝ կլսեմ.

-Վեր կաց…

Մոռացիր, Աստղիկ, այդ ամենն անցյալում է, ժամանակն է, որ առաջ նայես: Գուցե մի օր էլ դու թոռներիդ մոտ գլուխ գովես, թե իրենց տատն է գյուղի առաջին թաբլեթ ունեցողը…

laura sekoyan

Բանջարի սեզոնը

Գաղտնիք չէ, որ գարնանը բոլոր գյուղերում սկսում են մաքրել այգիները աշնանից մնացած տերևներից։ Այգիները մաքրելը հաճելի գործընթաց է, և հաճախ երեխաները ծնողներին համոզում են, որ այդ գործը իրենք անեն։ Այդ իրավիճակն էր նաև մեր տանը։ Ես և տանեցիները մաքրում էինք այգին, երբ ձեռնոցները ձեռքին եկավ մեր հարևան Սոֆիկ տոտան։

-Հարևան ջան, բարլուս… Էս ի՞նչ լավ գործի եք։
-Բարև, Սոֆիկ տոտա…
Ես ու եղբայրս շարունակեցինք մաքրել այգին, երբ տատիկը մոտեցավ ցանկապատին, և նրանք սկսեցին ինչ որ բան քննարկել:
Մի քանի օր անց առավոտյան տատս ինչ-որ տեղ էր պատրաստվում գնալ, բայց թե ուր՝ չիմացա։ Երբ դասից տուն եկա, տատիկիս հարցրի, թե ինչ է պատրաստել ուտելու, նա ինձ ասաց, որ բանջար է տապակել։ Ես զարմացա, որովհետև սառնարանում պահած բոլոր բանջարները ձմռան ընթացքում կերել էինք, և տանը բանջար չկար։ Մի մասն էլ տվել էինք մեր ծանոթներին ու հարազատներին։ Տատս նկատեց զարմանքս և պատմեց ողջ եղելությունը։ Առավոտյան նա պատրաստվում էր Սոֆիկ տոտայի հետ գնալ դաշտ։ Նրանք գումար էին հավաքել, որպեսզի մեքենայի մեջ գազ լցնեն և տանից ուտելիք էին վերցրել։ Եվ քանի որ դեռ բանջարը լավ չէր աճել, շուտ էին վերադարձել տուն։

Դրանից հետո որոշ ժամանակ անցավ, և հարևաններով հավաքվել էին մեր տանը սուրճ խմելու։ Ինչպես ասում են, խոսքից խոսք բացվեց, և բոլորի խոսակցության թեման դարձավ այդքան ցանկալի բանջարը։ Բոլորը պատմում էին հետաքրքիր դեպքեր, որոնք բանջարի գնալուց է պատահել։ Ոմանք էլ հիշում էին, թե անցյալ տարի ինչ լավ բանջար էին բերել և ինչ համեղ պահածոներ էին պատրաստել։ Արդյունքում որոշեցին շաբաթ օրը գնալ բանջարի։ Որոշեցին շաբաթ օրը գնալ, քանի որ մյուս օրերին թաղի տղամարդիկ աշխատանքի էին, ու իրենց ավտոմեքենայով սար տանող չէր լինի։ Բոլորը գումար հավաքեցին՝ մեքենան գազ լցնելու համար, և որոշեցին, թե ով ինչ ուտելիք է իր հետ վերցնելու։ Գնացին բանջարի։ Կանայք տարբեր բանջարներ էին բերել, իսկ տղամարդիկ սունկ էին հավաքել։ Հաջորդ օրը հարևանները հավաքվել էին մեր բակում և մաքրում էին բանջարը։ Ինչպես միշտ բոլորը գովում էին իրենց բերածը` ցույց տալով բանջարի հաստ զոխերը։ Իսկ տղամարդիկ նույն օրը երեկոյան հավաքվել էին սունկ ուտելու։ Բոլորը սպասում են ամռան գալուն, որ լավ բանջար հավաքեն ու պահածոյացնեն, շատերն էլ դրանք թարմ-թարմ պահում են սառնարանում։ Իսկ թաղի փոքր տղաները սպասում են ոլոռի սեզոնին, որ գնան ոլոռի դաշտեր ու ոլոռ բերեն վաճառեն։ Ախ, այդ ցանկալի ամառն ու ցանկալի բանջարը, Սոլակ գյուղի լավագույն սեզոնը…