17.am-ի դասընթացի ժամանակ ծանոթացա Չինարի գյուղի երեխաների հետ: Ինձ շատ հետաքրքրեց գյուղի պատմությունը: Քանի որ գյուղի մասին համացանցում նյութ չգտա, օգտվելով «Տավուշ» գրքից, ձեզ կներկայացնեմ գյուղի պատմությունը: Գյուղը գտնվում է Խնձորուտ գետի հովտում, աջ ափին, ծովի մակարդակից 750 մ բարձրության վրա: Բերդ քաղաքից 26 կմ հարավ-արևելք: Որպես բնակավայր կազմավորվել է 1897 թ.: Պատմական աղբյուրները վկայում են, որ Չինարիի տեղանքը քանիցս բնակեցվել է, ապա ամայացել թշնամիների ձեռքով: Գյուղն իր զարգացումն ապրել է խորհրդային տարիներին: Չինարին ունի միջնակարգ դպրոց, ակումբ, գրադարան, բուժկետ, կինոթատրոն, մանկապարտեզ: Ցավոք, գրեթե չեն գործում մշակութային օջախները: Գյուղը սահմանամերձ է: Շրջանի ամենահեռավոր բնակավայրերից է: Գյուղից 1 կմ հեռավորության վրա Աղնջա գետի աջակողմյան անտառուտ լանջին, գտնվում է 13-րդ դարի առաջին կեսին կառուցված ճարտարապետական կոթողներից մեկը՝ Խորանաշատը: Գյուղը այսօր էլ գնդակոծվում է թշնամու կողմից, սակայն գյուղի բնակիչները չեն լքում գյուղը և ապրում են իրենց բնականոն կյանքով:

Հերթական պարապմունքիս օրն էր: Դպրոցից եկա տուն և գնացի պարապմունքի: Տեղ հասնելուն պես` տեսա ընկերուհիներիս, ովքեր զրուցում էին իրենց ընտրած մասնագիտությունների մասին: Հերթը հասավ ինձ.

-Ցանկանում եմ դառնալ տնտեսագետ:

Բոլորը զարմացած նայեցին ինձ: Աղջիկներից մեկը հարցրեց.

-Ինչո՞ւ ես հաճախում դաշնամուրի, եթե չես ընտրելու այդ մասնագիտությունը:

Ես պատասխանեցի.

-Ես չեմ հաճախում դաշնամուրի, որ հենց այդ ուղին շարունակեմ, ուղղակի շատ եմ սիրում նվագել: Անգամ նյարդայնացած ժամանակ, երբ նստում եմ դաշնամուրի առջև, ակամա ձեռքերս սկսում են նվագել: Դա ուղղակի իմ հանգստությունն է և նախասիրությունս:

Այդ օրվանից սկսած ընկերուհիներս ինձ անվանում են անճանաչելի և փոփոխական մարդ, քանի որ ամեն օր մի նոր միտք է ծագում գլխումս: Իսկ ես մտածում եմ, որ ձանձրալի է ապրել, երբ ամեն բան անում ես միայն ապագա մասնագիտության համար, իսկ ո՞ւր մնացին նախասիրությունները, հոբին, մի՞թե միակողմանի մարդ ենք մեծանալու:

Արդեն գարուն է, բայց դեռ շատ ցուրտ է: Ինչպես տեսնում եք, ցուրտը շատ է հավանել մեր տարածաշրջանը. չի ուզում հեռանալ: Առավոտյան արթնանում ես ու, տեսնելով մռայլ ու ամպամած երկինքը, դու էլ ես մռայլվում: Նույնիսկ տեղիցդ վեր կենալ չես ուզում: Իսկ հետո, երբ արևը դուրս է գալիս (եթե իհարկե, դուրս է գալիս ընդհանրապես), գնում ենք բակ, որ մի քիչ արևի շողերով ջերմանանք:

Միշտ ատել եմ` տարվա այս ժամանակահատվածը. այնքան ցուրտ չի, որ վառարան վառես, բայց այնքան էլ տաք չի, որ չմրսես: Անընդհատ մի տաք տեղ ես փնտրում: Արևը ժլատություն է անում ու թույլ չի տալիս լիարժեք տաքանալ: Այն էլ` այս ցրտաշունչ ձմեռվանից հետո: Կարծես մենք նույնպես սառցակալած լինենք:

Հուսով եմ, սա մարտի «գժություններից» մեկն է, և ապրիլը իր հետ կբերի տաք ու արևոտ եղանակ:

(Վահե Ստեփանյանի համարյա համանուն նյութից)

Լինում են, չէ՞, մարդիկ, որ նեղ փողոցի կենտրոնով դանդաղ քայլում են: Իսկ դու ոչ մի կերպ չես կարողանում առաջ անցնել, որովհետև վերոնշյալ մարդը ուղիղ մեջտեղով է քայլում: Եթե քայլեր մի փոքր աջ կամ ձախ, ամեն ինչ այլ կլիներ: Բայց նա քայլում է ուղիղ մեջտեղով ու քեզ լիքը ժամանակ տալիս՝ նյարդայնանալու ու տեղում քայլելու, կամ մտածելու ու տեղում քայլելու: Ընտրում ես դրանցից մեկը՝ նայած, թե առաջին դասդ ինչ է: Եթե ուշանալը վրադ թանկ չի նստի, կընտրես մտածելը ու էդ մի քանի վայրկյանում, մինչև ճանապարհը կլայնանա, վերադառնում ես էն գիշերվան: Էն, որ քննության էիր պարապում կամ անկապ նստած էիր: Լավագույն մտքերը քննությանը պարապելիս են գալիս: Ոչ այն պատճառով, որ Լորենցի կորը կամ Մասլոուի աշխատանքային մոտիվացիայի տեսությունը առանձնահատուկ ոգեշնչում են, այլ որովհետև չես ուզում սովորել: Իսկ այդ դեպքում ինչ ասես մտքիդ չի գա: Կմտածես հենց առաջին կուրսում համալսարանից դուրս մնալու, քննությանը պատուհանից թռչելու մասին: Հետո կորոշես ինքնակամ համալսարանից դուրս գալ ու գնալ գյուղում ապրել: Հետո մի քիչ էլ կմտածես՝ արդեն քո մասին: Կհաշվես վերջերս կյանքումդ տեղի ունեցած փոփոխությունները, հաշիվդ կկորցնես, մտքումդ մի ամբողջ նյութ կգրես փոփոխություններիդ մասին, վերնագիրն էլ կդնես «Փոփոխություններիս 9-րդ ալիքը» ու կորոշես, որ կյանքում երբեք, երբեք չպիտի գրես էդ նյութը, որովհետև չես ուզում: Փոփոխությունները միշտ չի, որ դեպի լավն են տանում: Բայց արդեն ուղեղդ միացել ա էդ ուղղությամբ, էլ չես կարող չմտածել: Կհաշվես կորցրածդ ընկերներին, գտածներիդ՝ չես հիշի: Որոշներին էլ բարև էլ չես տալիս, որոշների հետ էլ խոսում ես, իբր ամեն ինչ լավ ա: Հետո ավելի վատ բաներ կհիշես, ու կհասկանաս, որ էս սաղ հեչ ա: Ամենադժվարը, էն 9-րդ ալիքը՝ սարդ տեսնելու դեպքում «պապա» գոռալու հնարավորությունը էլ չունենալն ա: Մնացածը՝ հեչ:

Կնկատես, որ կյանքում առաջին անգամ անկապ, առանց թեմա նյութ ես գրում, ու մի բան կփոխվի, էլ առաջվանը չի լինի: Ուղղակի անտաղանդ ես, ուղղակի ոչ մեկն էլ չի կարդա: Քննությունից էլ կկտրվես: Հետո ընդհանրապես ուրիշ տեղ կգնաս, քո համալսարանի չորս ֆակուլտետները կհամապատասխանեցնես Հոգվարթսի չորս ֆակուլտետներին, բուիդ անունը կորոշես, կմնաս սեղմված 9-րդ ու 10-րդ հարթակների միջև: Մտքումդ մի քիչ Գոժիրա կերգես, կփոշմանես, որ յոթ տարի առաջ թողել ես դաշնամուրը, կնայես դաշնամուրին, մթության մեջ չի երևա: Կհիշես բոլոր դեպքերը, որ սխալ բաներ ես արել, մեռնելդ կգա: Կգնաս ջուր խմելու ու ոտքդ էլի կխփես անտեր սեղանին: Կհիշես՝ ինչքան վատ ես կողմնորոշվում տարածության մեջ, երազանքներիդ չեղած ցուցակից կջնջես մոտոմրցարշավորդ (гонщик- եսիմ՝ ոնց թարգմանեմ) դառնալու երազանքդ ու գոյություն չունեցող կատվիդ հետ խոսելով՝ դեմքիդ վրա կընկնես ինֆլյացիայի բանաձևերի վրա:

Լուսնի լույսի տակ տնտեսիդ հարցաշարը փայլում ա, ու դու հասկանում ես, որ ոչ մեկին էլ պետք չես: Հետո մաթեմիդ դասախոսի ձայնն ա հնչում ականջներումդ. «Դու անալիտիկ մտածողություն ունես…»:

Քննությունը ժամը 10-ին է, դեռ ուղիղ 6 ժամ կա: Կարծես դեռ շանս կա չկտրվելու:

Ճանապարհը վաղուց լայնացել է, բայց դու առաջ չես անցնում. հավես չունես: Հա մի բան էլ. այստեղ մի բան էն չի: Երևի, որ երկրորդ դեմքը փոխես առաջինի, իր տեղը կընկնի: