Շփման կետը «Ե» տառը

Ես Գայանեն եմ: Չեք հավատա, բայց ինձ համար ամենադժվար բաներից մեկը ինձ ներկայացնելն է: Չէ, իրականում ահագին դժվար գործ է: Չէ որ առաջին բառերն են որոշում, թե դիմացինդ ինչ կարծիք կկազմի քո մասին:

Միշտ առաջինը մտքիս է գալիս այն, որ ատում եմ, երբ ինձ Գայան են ասում: Մտածում եք փո՞քր բան է` ի՞նչ տարբերություն. Գայան, թե Գայանե, բայց իրականում այդ «ե» տառը «կուլ տվողները» մի քանի տասնամյակ են ավելացնում իմ կենսաբանական տարիքին: Դե, դուք մտածեք, թե ով  կուզեր շուտ մեծանալ: Պարզից էլ պարզ է` ոչ ոք:

Ես կարծում եմ, որ իրականում այդ մեր կենսաբանական տարիք կոչվածը շատ էլ էական չէ: Դա ընդամենը թիվ է`միանիշ, երկնիշ, գուցե եռանիշ: Թվերը չեն, որ շփում են ստեղծում, որ մարդկանց են կապում, որ ընկերներ են դարձնում: Կարևորը մի ընդհանուր կետ լինի, որի վրա կկարողանաք հենվել: Այդ կետը կարող է լինել երգի տեսքով, մի ժպիտի տեսքով, մի կտոր պիցայի կամ էլ մի զվարճալի կատակի: Պարզապես կյանքում կարևոր է այս հսկայական տիեզերքում ինչքան հնարավոր է շատ կետեր գտնել. ամեն կետը մի մարդ է:

Իսկ այ, ծանոթության  գործում մեր գործը կատարում են երգերը, ժպիտները, մի կտոր պիցան ու կատակները:

Եկեք այսօր մեր կետը լինի «ե» տառը, որի ներկայությունը ինձ թողնում է մնալ իմ թվային քառակուսում:

Մարտ ամիսն է։ Եվ ինչպես միշտ, այն իր տարերքի մեջ է։ Տանից դուրս գալ հնարավոր չէ։ Ձմեռը չի ցանկանում հրաժեշտ տալ Կաքավասար գյուղիս։ Եվ միշտ է այդպես եղել։ Ցանկացած մեկը, ով գեթ մեկ անգամ էլ այցի է եկել գյուղ, շատ մեծ դժվարությամբ է բաժանվել։ Եվ այս ամենը ասում եմ, ոչ լոկ այն պատճառով, որ Քեֆլիս շատ հարազատ է ինձ, և որ շատ եմ սիրում, այլ նաև նրա համար, որ մի քանի օր առաջ ակամայից մասնակից էի եղել հայրիկիս և իր ընկերոջ հետաքրքիր պատմություններին և հիշողություններին, որոնք առնչվում էին գյուղի պատմության հետ։ Եվ այդ ժամանակ առաջին հարցը, որն անմիջապես ծագեց մտքումս, հետևյալն էր.

-Լա՛վ, հբը ընչի՞ հենց Քեֆլի։
Պատասխանը, որը հնչեց, ավելի քան ոգևորող և հպարտացնող էր։
-Մեր գյուղում գտնվող Թուխ Մանուկ մատուռը, որը միջնադարի կառույց է, հայտնի է եղել մեր տարածաշրջանի տարբեր անկյուններում։ Եվ Շիրակի դաշտավայրի տարբեր ծայրերից Թուխ Մանուկ այցելած ուխտավորները, մեծ շուքով և խանդավառությամբ, երգ ու պարով մի շարք տոներ նշել են հենց Թուխ Մանուկ մատուռի մոտակայքում։ Գյուղի բնությունով հիացած, մարդիկ ամեն անգամ գալով այստեղ, ասել են՝ էրտանք քեֆի։ Այստեղից էլ առաջացել է մեր գյուղի Քեֆլի անվանումը,- հպարտորեն իր պատմությունն ավարտեց հայրիկս։
Այժմ պարզ էր, թե ինչու են գյուղիս բնակիչներն այսքան առատաձեռն, բարի ու հյուրասեր, ինչու չէ, նաև «քեֆչի»։
Բայց սա դեռ բավական չէ.
-Քեֆլիից հետո, ընչի՞ հենց Կաքավասար։
Հայրիկս, տեսնելով ոգևորվածությունս, ժպտաց և հպարտորեն շարունակեց.
-Եկավ մի ժամանակ, երբ գյուղին անհրաժեշտ էր նոր անվանում։
Գյուղը գտնվում է սլացիկ լեռների ստորոտում։ Եվ այն սարը, որ գտնվում է հենց գյուղի դիմաց, կիսով չափ անտառապատ է։ Եղանակների տաքանալուն պես, անտառը լցվում է իրեն հարազատ դարձած բնակիչներով, որոնց թվում են նաև փոքրիկ և անպաշտպան թռչնակները՝ կաքավները, որոնք շատ հաճախ են այցելում գյուղի բնակիչներին։ Եվ այն գեղեցիկ անվանումը, որով կարելի էր վերանվանել գյուղը, ոչ այլ ինչ է, եթե ոչ Կաքավասար։
Դե ինչ, ամառը համեցեք:

Ես Էմման եմ, անվանս բացատրության համաձայն՝ խորհրդավոր, դա չգիտեմ, բայց այն, որ հետաքրքրասեր եմ, դա հաստատ գիտեմ։ Խոսքը միանշանակ այլոց կյանքով  հետաքրքրվելը չէ, այլ այն ամենով, ինչ ը կարող է  դրական փոփոխություն մտցնել իմ ու իմ շրջապատի կյանքում։

Ցանկացած նոր գիրք, ծրագիր, գաղափար ինձ շատ է հետաքրքրում։ Ես վստահ եմ, որ ամեն պահ պետք է սովորենք, ու ինքս փորձում եմ այդպես ապրել։ Չկան այնպիսի մարդիկ, որոնցից ոչ մի լավ, դրական բան չես կարող գտնել։ Գուցե վատը այնքան շատ է, որ ստվերի տակ է վերցրել լավը, բայց ես շատ եմ սիրում զրուցել տարբեր տարիքի ու նախասիրությունների տեր մարդկանց հետ ու նրանց մեջ բացահայտել մի լավ բան ու վերցնել։ Տանել չեմ կարողանում, երբ ազատ ժամանակ եմ ունենում . սիրում եմ միշտ զբաղված լինել, նաև  ակտիվ հանգստի սիրահար եմ։ Ընտրել եմ հոգեբանություն մասնագիտությունը, որովհետև ինձ շատ է հետաքրքրում  մարդը՝ իր բոլոր ապրումներով, ծածուկ մտքերով ու  անթափանց հոգով։ Միշտ ցանկանում եմ օգնել մարդկանց՝ հատկապես, երբ նրանք  հոգեպես ծանր վիճակում են, կարծում եմ դա նյութականից կարևոր աջակցություն է, ու այս մասնագիտությունը ինձ տանում է հենց այդ ճանապարհով։

Նաև շատ եմ սիրում հաղորդավարական գործը։ Մանկուց ինձ գրավել է բեմը՝ սկզբում մեր այգում սարքած բեմը, իսկ հետո միջոցառումներ եմ վարել Բերդի և տարածաշրջանի մշակութային օջախներում։ Ցանկանում եմ դառնալ և՛ հոգեբան, և՛ հաղորդավարուհի։ Այս երկուսն էլ ինձ շատ հարազատ են, նրանից մեկը չլինելու դեպքում ես ինձ թերի կզգամ։

Մարդկանց մեջ առավել  գնահատում եմ հավատարմությունը։ Ապրում եմ այն կարգախոսով, որ երբեք պետք չէ հանձնվել, միշտ վերջում լավ կլինի։ Հավատում եմ բարու գոյությանը։ Քնում եմ երազներով, արթնանում ՝ նպատակներով։ Միշտ հավատում եմ, որ աշխատասիրությունը ունի մեկ ճանապարհ, ու այդ ճանապարհը տանում է դեպի նպատակ ու հաղթանակ։

Լուսանկարը` Անի Ասրյանի

Շատերի կարծիքով լավաշը թխվում է մեկ ճանապարհով՝ հատուկ սարքով: Բայց մեր լավաշը՝ գյուղիս լավաշը, ուրի՜շ է, ուրի՜շ: 

Ժամանակի հետ մոռացվում է մշակույթը, որը ստեղծվել է մեծ դժվարությամբ: Տարիներ առաջ գյուղի փողոցներով անցնելիս վայելում էի նոր թխած հացի անուշ բույրը, բայց հիմա այդ բույրը մնացել է թոնրի պատերի ներսում: Հիմա մարդիկ հացը գնում են կամ թխում համապատասխան սարքով, իսկ թոնիրները մամռոտվել են, կամ քայքայվել են դրանց պատերը: Այնքան ցավոտ է մշակույթը կորցնելու փաստը: Թոնրի բույրը եկվորներին հուշել է, որ գյուղում դեռ շունչ կա, մարդիկ դեռ ապրում են այդտեղ: Առաջ գյուղի ընտանիքներին հաշվում էին ծխացող ծխով՝ այսքան ծուխ: Եթե տանը ապրող կար, ապա անպայման կամ թոնիրն է վառել, կամ վառարանը: Իսկ հիմա, հիմա կողպեքներն են հուշող աղբյուր հանդիսանում: Թոնրում հաց թխելը իմ մանկության լավագույն հիշողություններից է: Այսօր մանկան պես երջանկացել էի, մայրական տատս թոնրի լավաշ էր թխել և ինձ համար էլ էր ուղարկել: Այդ մի քանի հացը կարծես հագեցրեցին կարոտս:

Լուսանկարը` Անի Ասրյանի

Մարդիկ ամբողջությամբ չմոռացան մշակույթը: Ճիշտ է, նրանք փակեցին թոնիրները, բայց դրանից բացի տատիկները ստեղծել են նոր միջոց լավաշ թխելու համար: Այս մեկն էլ անվանում են սաջի հաց: Երբ մեր հացը վերջանալու շեմին է լինում, ես ու մայրիկս միասին թխում ենք սաջի վրա: Սաջը կլորավուն, երկաթից պատրաստված սարք է, որը տեղադրվում է կրակի վրա: Մինչ երկաթը կտաքանա, մայրս գրտնակում է խմորի գունդը և տաքանալուց անմիջապես հետո խմորի բացված գունդը տարածում է սաջի երկայնքով: Պատմեմ իմ աշխատանքի մասին:

Ես վերցնում եմ երկաթից պատրաստված թրանման գործիքը և կանգնում կրակի մոտ: Երբ հացը շրջելու է լինում, այդ գործիքի օգնությամբ շրջում եմ, իսկ թխելուց հետո տեղավորում եմ սեղանին: Հացերը դարսերով շարում ենք, որպեսզի հետո չորացնենք: Այսպես են վարվում մի քանի ընտանիքներ: Այս միջոցով փորձում են պահպանել գյուղում ծխացող ծուխը՝ հրապուրիչ բույրով:

Երանի ժամանակը հետ գար, ապրեի այն երանելի պահերը, որոնք այլևս չեն կարող կրկնվել: