Այսօր ֆեյսբուքում կարդացի մի հոդված, որն այնքան ոգեշնչեց ինձ։ Հոդվածի հեղինակը Վահագն Դիլբարյանն էր։ Նա «100 բիզնես գաղտնիքներ» գրքի հեղինակն է։

Հոդվածում նա գրել էր, թե ինչքան է ափսոսում, որ շատ բաներ չի արել մինչև իր քսաներկու տարեկանը, և դրանց կարևորությունը հասկացել է միայն վեց տարի հետո։ Դրանցից մեկը այն էր, որ գրքեր կարդալու փոխարեն հեռուստացույց է դիտել, որից շատ քիչ բան է սովորել։ Երբեք չի մտածել, որ կարելի է աշխատել մինչև բուհն ավարտելը։ Նա շատ քիչ է շփվել հարուստ և հաջողակ մարդկանց հետ, և լսել է այն մարդկանց, ովքեր ասել են, որ հարուստ մարդիկ վատն են, պետք է նրանցից հեռու մնալ։ Երբեք չի մտածել բիզնես հիմնելու մասին։ Բայց նա այդ ամենը հիմա գիտակցում է և ահա գրել է մի գիրք, որը շատ հայտնի է Հայաստանում, և բացի այդ, շատ անհրաժեշտ է հայ հասարակությանը։

Հիմա ամեն ինչ այլ է։ Երիտասարդները, թեկուզ միայն համացանցի շնորհիվ, ավելի շուտ են գիտակցում բաներ, որոնք հասկանալու համար առաջ պահանջվում էր կյանքի փորձ։ Հայաստանը ունի շատ խելացի երիտասարդներ, ովքեր համոզված եմ, կդառնան լավ մասնագետներ և կփոխեն Հայաստանը դեպի լավը։ Երիտասարդները, ցավոք ոչ բոլորը, գիտակցում են, որ կարող են շատ բան փոխել Հայաստանում, նրանք չեն վախենում սխալվելուց կամ անհաջողություններից։ Նրանցից շատերի մտքում կա Հայաստանում բիզնես հիմնելու գաղափարը։ Շատ մեծ հույս ունեմ, որ այս հիանալի սերնդի շնորհիվ Հայաստանի վիճակը կբարելավվի։ Հայ երիտասարդները ունեն մեծ ներուժ, որը նրանց առաջնորդելու է իրենց ողջ կյանքի ընթացքում։

Ինձ ոգեշնչում են շատ մարդիկ, որոնցից են` Ցուքերբերգը, Կալանիկը, Սթիվ Ջոբսը, ինչպես նաև` Վահագն Դիլբարյանը, Վահրամ Միրաքյանը… Շատ են նրանք։ Նրանք հասել են հաջողության։ Կիսվելով իրենց հաջողություններով, նրանք ոգեշնչում են շատերին։ Ես նույնպես հաջողության հասնելուց հետո, անելու եմ հնարավորը, որ մեր երիտասարդներին հայտնի դարձնեմ իմ հաջողության պատմությունը, կկիսվեմ իմ փորձով, կպատմեմ նրանց իմ գործած սխալների մասին, որ նրանք դասեր քաղեն դրանցից։

Միշտ պետք է հիշենք, որ Հայաստանի ապագան մեր ձեռքերում է։ Չպետք է թողնել հայրենիքը, հեռանալ այլ երկրներ` լավ կյանքի ակնկալիքներով։ Պետք է մնանք այստեղ և նպաստենք մեր երկրի զարգացմանը։ Չպետք է առաջնորդվենք շրջապատի այն մարդկանցով, որոնցից շատերը անվերջ բողոքում են կյանքի անարդար լինելուց և ոչինչ չեն ձեռնարկում։ Փոխենք ինքներս մեզ, հավատանք մեր ուժերին, թեկուզ մեզ հանդիպի անհաջողություն, պարզապես մոռանանք դրա մասին և առաջ գնանք։ Միշտ հիշենք, որ բոլոր հաջողակ մարդիկ շատ անհաջողություններ են ունեցել մինչև հաջողակ դառնալը։

Մենք կփոխենք Հայաստանը։

Այնպիսի հաճույք է, երբ զգում ես, որ վերջապես հանգստանալու ես ամենօրյա ծանր դասերից:

Բայց իհարկե, ոչինչ անվերջ չէ, և այս օրերն էլ ունեն վերջ: Եվ ինչպե՞ս են վերջանում այս օրերը:

Երբ գալիս է կիրակի օրվա երեկոն, սկսում ես սովորել այնքան դաս, որ չէիր կարողանա վերջացնել անգամ մեկ շաբաթում: Իսկ ուսուցիչներին հազիվ ենք կարողանում կանգնեցնել:

Ախր, մտածում են, թե մենք ռոբոտ ենք կամ պիտի չհանգստանանք: Չէ-որ մենք էլ ունենք հանգստանալու իրավունք: Լավ, վերջ բողոքներին: Մեկ է, ինչքան էլ բողոքենք, ոչինչ չի փոխվի, նրանք միշտ էլ տնային առաջադրանքների մի մեծ կույտ են հանձնարարելու: Ի դեպ, ինչ նախանձով եմ կարդում, որ շատ երկրներում տնային առաջադրանքներ չեն տալիս…

Երանի՜ մի օր մեր երկրում էլ այդպես լինի. Շաբաթ, կիրակի` միայն հանգստանալ: Ու քանի որ վաղը դասի ենք, ես կիրակին սկսում եմ տնայիններով…

Մոտ հինգ տարեկան էի, և մեր տանն ամեն օր վեճ ու կռիվ էր: Հիմա ասեմ` ինչու:

Քույրիկս սովորում էր հենց մեր գյուղի` Գորայքի միջնակարգ դպրոցի 2-րդ դասարանում: Նրա համար գնում էին տարբեր գրենական պիտույքներ, ես նույնպես ցանկանում էի գնալ դպրոց` այդ իսկ պատճառով ամբողջ օրը հորս և մորս խնդրում էի ինձ նույնպես տանել դպրոց, քանի որ, ես նույնպես ցանկանում էի ունենալ տարբեր ձևի գրենական պիտույքներ, ուսերիս գցել գեղեցիկ պայուսակ, հագնել «թիթիզ-թիթիզ» շորեր և իհարկե, ամենակարևորը, տառերը և թվերը իմանալն էր:

-Պա~պ, մա~մ , խնդրում եմ, ինձ էլ տարեք դպրոց:

Այս նախադասությունը կարծես դարձած լիներ իմ օրվա խոսակցականի մեծ մասը: Բայց ես միայն լսում էի.

-Նինա ջան, չէ, դեռ ժամանակը չէ,- ասում էր մայրս,- Նինա ջան, համբերի, մյուս տարվանից կգնաս: Համ էլ Գրիգորը (հորեղբորս տղան է), վատ կզգա մենակ, մի դասարանից կլինեք, միասին կսովորեք, մի նստարանի կնստեք:

Ես նեղացած գնում էի նստում սենյակում, հանում քրոջս` Զաբելի գրքերը և սկսում իբրև դաս անել: Վերցնում էի ամենասիրածս տիկնիկը և սկսում իրեն «դաս տալ»: Հետո կրկին գնում էի մորս մոտ և սկսում նվնվալ.

-Մամ, լավ էլի, խնդրում եմ,- և սկսում լաց լինել:

Օրեր էին անցնում, որոնք կարծես ինձ համար տարիներ լինեին:

Արդեն սեպտեմբերի մեկն անցել էր, տատիկենց տանը հացի խմոր էին անում: Տատս կաթսայի մեջ լցնում էր խմորի համար անհրաժեշտ բաղադրիչները, իսկ մայրս` խառնում էր դրանք: Դե, ես կրկին ժամանակ չէի կորցնում և նստում էի թոնրի կողքին և սկսում.

-Մամ, լավ էլի, խնդրում եմ…

Տատիկս թեման փոխելու համար ինձ ասում էր, թե այս խմորով քանի լավաշի գունդ կլինի: Խմորն արեցին, և գնացինք մեր տուն: Մեր տունը գտնվում էր հենց տատիկենց փողոցում: Կրկին ես նվնվում էի:

-Մամ, լավ էլի, այ մամ, ես ինձ խելոք կպահեմ, ինչ ասես` կանեմ: Մենակ` Զաբելի, Տաթևի հետ գնամ դասի, լավ էլի…

Մեր դիմացով քայլում էր դպրոցի տնօրենը և ականջի պոչով լսում մեզ:

-Մամ, նայի` գալիս ա, գնա ասա, էլի, գնա… Ես էլ գնամ, լավ էլի, խնդրում եմ…

-Նելլի ջան, ինչո՞ւ է երեխան այդպես նվնվում,- հարցրեց տնօրենը:

-Ընկեր Թադևոսյան, ուզում է դպրոց գնալ, բայց մենք ուզում ենք իր տարիքի երեխաների հետ մյուս տարի գնա:

Էլի ինչպես միշտ անպոչ գդալ, մտա խոսակցության մեջ.

-Խնդրում եմ, էլի, ասեք, որ ես կարող եմ գալ…

-Այո, իհարկե, կարող ես: Վաղը Նինայի փաստաթղթերը կբերես, և նա կդառնա մեր դպրոցի աշակերտուհի:

Այս մեկ նախադասությունից հետո այնքան էի ուրախացել, որ էլ ասելու չի: Ես դարձա առաջին դասարանցի:

Բայց հիմա ժամանակ է գալիս, որ զղջում եմ, իսկ ժամանակ է գալիս, որ չեմ զղջում:

Թե` խելքս շատ էր կտրում:

Նոր միջավայրում բոլորն էլ ուզում են աչքի ընկնել ու սիրվել (դե, գոնե լավ տպավորություն թողնել)։ Մարդիկ էլ կան, որ նախընտրում են «մնալ ստվերում» ու աշխատում են ոչ մի բան չխոսել։

Ես, լինելով ակտիվ ու շփվող մարդ, նախընտրում եմ աչքի ընկնել մարդկանց շրջանում։ Դա անկախ ինձնից է ստացվում։ Ժամանակի ընթացքում ականատես եղա դեպքերի, երբ մարդիկ ամեն ինչի պատրաստ են ուշադրությունն իրենց կողմը գրավելու համար։ Օրինակ՝ ոմանք գալիս են, պատմում, թե ֆեյսբուքում ինչքան հետևորդ ունեն, մոտ ընկերուհիները մրցակցում են միմյանց հետ հարյուր լայք ավել ունենալու համար։

Ես, նախ և առաջ, մտովի համբուրեցի ընկերուհուս ճակատը, որ նրանց նման չի, հետո էլ մտածեցի. «Բայց ինձ պես նորմալ լինելն էլ վատ չի, չէ՞»։

Երկրորդ կամ երրորդ դասարանում էի, երբ մեր դպրոցում ժողովրդական պարի խմբակ բացվեց, ուրախացած որոշեցի, որ պիտի գնամ: Գնացի, բայց չեմ հիշում՝ քանի օր կամ գուցե ամիս գնալուց հետո հասկացա, որ ինչ-որ բան դուրս չի գալիս: Մի բան պակաս էր, կամ սխալ: Կարճ ասած՝ դուրս եկա խմբից:

Երկու կամ երեք տարի առաջ էր, երբ դպրոցում խոսակցություններ էին ազգային պարի խմբի բացվելու մասին: Ես ու դասընկերուհիներիցս մի քանիսը որոշեցինք, որ գոնե առաջին օրը գնանք, եթե ամեն ինչ լավ լինի՝ կշարունակենք: Ու վստահ եմ՝ այն ժամանակ ոչ մեկս էլ չէր պատկերացնում, որ օրը ամիս է դառնալու, իսկ ամիսը՝ տարի:

Ժամանակի ընթացքում հասկացա, որ պարը ոչ մի կապ չուներ, որ ես, մեկ է՝ սիրում եմ պարել, սխալը պարն էր, որն ընտրել էի:

Հասկացա, որ ժողովրդական պարը չուներ այն, ինչ կա ազգային պարի մեջ. ոգի, անկեղծություն ու ամենակարևորը՝ շատ մերձ էին մեր արմատներին: Կամ, գուցե կար, ուղղակի ես չեմ զգացել: Ուղղակի այդ «պարտադրված» հավասարությունն ու մշակվածությունը մինչև հիմա էլ կաշկանդում են ինձ, իսկ ազգային պարերում նման բան չկա, այնտեղ ամեն ինչ իրական է, անկեղծ, այնպես, ինչպես եղել է հարյուրավոր ու նույնիսկ հազարավոր տարիներ առաջ:

Հիշում եմ, երբ նոր էինք սովորում պարերը, անգամ դպրոցում՝ գրատախտակի մոտ կանգնած, անկախ ինձանից ոտքերս շարժվում էին: Դպրոցական ոչ մի միջոցառում չէր անցնում առանց պարի: Հիմա էլ:

Ու ոնց էինք ուրախանում, երբ նոր համերգի հրավեր էինք ստանում, կամ փառատոներից մրցանակով էինք վերադառնում:

Անարդարություններին էլ սովորում էինք:

Հիմա էլ չեմ գնում պարի, բայց այն ամենը, ինչ սովորել եմ այդ երկու տարիների ընթացքում, երևի երբեք չմոռանամ, սկսած «յարխուշտայից», մինչև ազգայինը գնահատելու կարևորությունը: Երևի միշտ էլ ծանոթ երաժշտություն լսելիս ոտքերս շարժվել են սկսելու: