qristine mkrtchyan portert-2

Դարձյալ կորցրեցի

Ինձ շատ է հուզում այն հանգամանքը, որ երբ հաջողություն եմ ունենում, ճիշտ չեմ օգտագործում։

Մի անգամ երկար դասամիջոցին երգի ուսուցչուհին մոտեցավ ինձ և ասաց.
-Ուրեմն այսօր երգի մրցույթ կա։ Ես պետք է ընտրեմ 5 աշակերտ։ Նրանցից մեկը դու ես։ Զանգահարիր ծնողներիդ ու ասա, որ գնում ես մրցույթի: Դպրոցի մեքենան մի դասաժամով մեզ կտանի ու հետ կբերի։ Գնալը` անվճար։ 10 րոպեից շարժվում ենք։
Ես շատ ուրախացա, բայց մի պրոբլեմ կար՝ ես հեռախոսս դպրոց չեմ տանում։ Վերցրեցի մեր դասարանի Կարինեի հեռախոսը։ Զանգահարեցի տուն, վերցնող չկար։

-Կարինե, քո հեռախոսը Վիվա-սել ա՞,- հիշելով միայն տատիկի հեռախոսի համարը, ասացի ես։
-Հա,- պատասխանեց նա։
Ես զանգահարեցի տատիկին։
-Տատ, ընկեր Բադալյանը ասաց, որ էսօր մրցույթ կա։ 45 րոպեով գնալու ենք, գանք։ Երգի մրցույթ ա։ Գնա՞մ։
-Հա։ Բա ե՞րբ եք գնալու։
-10 րոպեից։
-Լավ, հեսա մամայիդ կզանգեմ, կասեմ` հեռախոսդ բերի։
Զանգը հնչեց, իսկ ես կորցրել էի երգի ուսուցչուհուն։ Գնացի դասղեկի մոտ և ասացի, որ կես ժամից շարժվում ենք։ Այնքան հուզված էի, որ ժամը սխալ ասացի։ Կես ժամ անց ես և դասղեկս գնացինք  մեր դպրոցի ուսմասվարի մոտ։
-Սպասի` տեսնեմ ի՞նչ են արել։
Նա ներս մտավ և որոշ ժամանակ անց դժգոհ դեմքով դուրս եկավ։
-Ժամերը խառնել ես։ Արդեն հետ են վերադարձել։

emanina

Կների՞ ինձ

-Էմ, արագ արի՜ այստեղ:

Մայրիկի այս խոսքերից հետո շտապ իմ սենյակից վազեցի խոհանոց, «Չլինի՞ ինչ-որ վատ դեպք է պատահել»: Միջանցքով անցա և արդեն պետք է մտնեի խոհանոց, երբ մայրիկը շրջվեց և նկատեց ինձ: Ջղային հայացք գցեց ինձ վրա ու ասաց.

-Ինչ անփույթ ես, հիմա ծաղիկը կնեղանա:

Սկզբում ես չհասկացա նրա այդ բառերի իմաստը, բայց մի քիչ հետո նկատեցի, որ միջանցքով անցնելուց կպել էի այնտեղ դրված մայրիկի ամենասիրելի բույսին: Բայց դե այնպես, մեկ է` ծաղիկի նեղանալը, ո՞րն է: Կնեղանա ինձանից և էլ չի՞ աճի: Հա, ինչ աբսուրդ բաներ ես ասում, մամ: Այդ խոսքերից հետո նա մոտեցավ բույսին ու դրա տերևները ուղղեց, հետո անգամ շոյեց: Ասում եմ՝ ինչ զարմանալի է, մի բանը այնքան սիրել, որ անձնավորել ամեն աստիճանի: Տալ զգացմունքներ, զգայարաններ…

Արդեն այդ խոսքերից հետո, ես ինքս ինձ վատ զգացի: Չլինի՞ ցավեցրեցի տերևները, հիմա կնեղանա ինձանից ու էլ չի աճի: Մայրիկս էլ կտխրի, որ սիրած բույսը էլ չաճի: Ախր, ես մեղավոր չեմ, է: Միամիտ ստացվեց, ես չէի ուզում, չէի նկատել, որ այն արդեն այնքան էր մեծացել, որ տերևները հասնում էին միջանցքի դռանը: Ասում եմ էլի՝ անուշադիր եմ շատ: Ու անհասկանալի հայացքով դեռ երկար նայեցի մայրիկին ու փորձեցի հասկանալ:

Ինձ մեղավոր զգալով մոտեցա ծորակին, բաժակի մեջ մի քիչ ջուր լցրեցի ու խմեցրեցի նրան: Ասում եմ՝ երևի թե կների ինձ  չէ՞:

Էսպիսի դեպքեր, երևի շատերիս տներում է եղել: Երբ ծաղիկը նեղացել է մեկից` իրեն անփույթ դիպչելու կամ տերևները վնասելու ժամանակ: Հա գիտեմ, շատ տարօրինակ բան է, որոշ պայմաններում, բայց դե, պետք է ընդունել այնպես, ինչպես կա:

-Հա, մամ, ի՞նչ էիր ուզում ասել ինձ, դե որ ձայն տվեցիր:

-Ոչինչ, արդեն մոռացա:

Փոքրիկ հույսը մեր գյուղի

Հարցազրույց «Ներսես» ՍՊԸ-ի տնօրեն Ռաֆիկ Ղարիբյանի հետ:

Լուսանկարը՝ Անի Մկրտչյանի

Լուսանկարը՝ Անի Մկրտչյանի

-Պարո՛ն Ղարիբյան, գիտեմ, որ «Ներսես» ՍՊԸ-ի տնօրենն եք. ե՞րբ է հիմնադրվել գործարանը և ո՞վ է հիմնադիրը։

-Գործարանը հիմնադրվել է 2008 թ.-ին, 2010 թ․-ին առաջին արտադրանքն է թողարկել: Գործարանի հիմնադիրները Ներսես և Արամ Ստեփանյաններն են։

-Ինչո՞ւ է անունը «Տատնի»։

-Նախ ասեմ, որ գործարանը արտադրում է հանքային ջրեր և զովացուցիչ ըմպելիքներ։ Հանքային ջրերը անվանվել են «Տատնի», իսկ զովացուցիչ ըմպելիքները՝ «Դարբաս»։ Հանքային ջրերը անվանվել են Տատնի գյուղի անունով, որը մեր տարածաշրջանում է՝ Սյունիքի մարզի Շենաթաղ գյուղից դեպի հյուսիս։ Երկու հարյուր տարի առաջ գյուղի բնակիչները լքել են գյուղը, և հիմա Տատնին լքված բնակավայր է։ Տատնի անունը հիշատակվել է Սիսիանի գրող Մորուս Հասրաթյանի գրքում։ Նշեմ, որ Մորուս Հասրաթյանը պատմաբան և աշխարհագրագետ էր։ Զովացուցիչ ըմպելիքները անվանվել են մեր գյուղի` Սյունիքի մարզի Դարբաս գյուղի պատվին։

Լուսանկարը՝ Անի Մկրտչյանի

Լուսանկարը՝ Անի Մկրտչյանի

-Ինչո՞ւ է պարոն Ստեփանյանը գործարանը բացել հենց այստեղ։

-Նախ այստեղ լավն են կոմունիկացիաները` այսինքն, կա ճանապարհ, ջուր, էլեկտրականություն և այլն։ Բայց նաև, պարոն Ստեփանյանը գործարանը բացել է իր գյուղի բնակիչների համար։

-Որտե՞ղ է արտադրանքը հիմնականում սպառվում։

-Արտադրանքը մոտ քսան տոկոսով սպառվում է Հայաստանում, իսկ մյուս մասը արտերկրում, հիմնականում ՌԴ-ում, մոտ տասը տոկոսը արտահանում ենք ԱՄՆ, Բելգիա։ Պատրաստվում ենք նաև պայմանագիր կնքել Քուվեյթի հետ, հետագայում միգուցե` Իրաք, Արաբական Էմիրություններ։

-Քանի՞ աշխատող ունի գործարանը։

-Մոտ հիսուն մարդ աշխատում է թե՛ արտադրությունում, և թե՛ սպասարկման ոլորտում։

Լուսանկարը՝ Անի Մկրտչյանի

Լուսանկարը՝ Անի Մկրտչյանի

-Պարո՛ն Ղարիբյան, իսկ դուք ինչպե՞ս ընդունվեցիք աշխատանքի։

-Պարզապես Ստեփանյանները ցանկացել են անպայման տեղի կադրերը զբաղվեն աշխատանքներով։ Ուղարկել են մեզ Բուլղարիա, և մեք մոտ մեկ ամիս վերապատրաստվել ենք, այնտեղ ծանոթացել ենք աշխատանքի հետ։

-Որտեղի՞ց են գալիս աշխատողները։

-Աշխատողները հիմնականում գալիս են Դարբասից, Շամբից և Վաղատինից։

-Մի այսպիսի հետաքրքիր հարց. արդյո՞ք գործարանը բարեգործական ծրագրեր իրականացնում է:

-Այո, շատ։ Գործարանը հոգացել է Շամբի և Դարբասի մանկապարտեզների սննդի հարցը, Դարբաս գյուղի ճանապարհային լուսավորության հարցը, ինչպես նաև գործարանը օգնություն է տրամադրել ազատամարտիկներին և հիվանդ երեխաներին։

Լուսանկարը՝ Անի Մկրտչյանի

Լուսանկարը՝ Անի Մկրտչյանի

-Իսկ ի՞նչ պլաններ ունեք ապագայի համար։

-Եթե գործարանի գործերը բարեհաջող ընթացք ունենան, հնարավոր է, որ շուտով նոր արտադրանք թողարկենք։

-Իսկ ի՞նչ արտադրանք։

-Միգուցե Ստեփանյանները որոշեն արտադրել գարեջուր կամ տեղական հումքից գինի:

Լուսանկարը՝ Անի Մկրտչյանի

Լուսանկարը՝ Անի Մկրտչյանի

-Իսկ ունե՞ք ինչ-որ բան ավելացնելու։

-Այսօր մենք ունենք կադրային խնդիրներ։ Սեփականատերերը շեշտը դրել են մեր գյուղի երեխաների ուսման վրա, որ սովորեն, բարձրագույն կրթություն ստանան, վերադառնան և աշխատեն այստեղ։ Ցավալին այն է, որ երեխաները հիմնականում դառնում են հաշվապահ, թարգմանիչ կամ լրագրող, իսկ արտադրության համար մեզ պետք է քիմիկոս և ինժեներ։ Ես խնդրում եմ մեր գյուղի երեխաներին, որ նրանք սովորեն ֆիզիկա, քիմիա, որպեսզի հետագայում աշխատեն մեր գործարանում։ Նաև, եթե ցանկանում եք ավելին իմանալ մեր գործարանի մասին, այցելեք Darbas.am կայքը:

nina arustamyan

Ամենադժվար արվեստը

Երբ փոքր էի` 5-6 տարեկան, միշտ երազել եմ, որ հենց մեծանամ՝ դառնամ  մեծ  աղջիկ,  կունենամ մեծ շրջապատ, բայց որ այդ շրջապատում լինի մեկը, ում ես կկարողանամ վստահել: Անցան տարիներ… Երկար ու ձիգ տարիներ, բայց անկախ տարիքից, միշտ երազանքս նույնն է եղել:

Մի օր մայրիկիս՝ Նելլիի հետ, նստած թեյ էինք  խմում և սկսեցինք խոսել շրջապատից.

-Նինա, ի՜մ աղջիկ, իմ սիրո՜ւն աղջիկ, հեսա կմեծանաս և շրջապատ կունենաս, լիքը ընկերուհիներ:

-Հա՞, մամ, բայց ես կարա՞մ շփվեմ մարդկանց հետ:

Որ անկեղծ ասեմ` սկզբից մի փոքր շփոթվեցի.

-Հա, խի՞ չես կարա, լավ էլ կարաս:

Մայրիկիս հետ զրուցելուց մեծ բավականություն ստացա: Արդեն մտքումս պատկերացրեցի շրջապատս, ապագա ընկեր-ընկերուհիներիս, և իհարկե, այն մարդուն, ով իսկապես կդառնար այն մարդը, ում ես կվստահեի:

Զրույցից հետո տնից դուրս եկա փողոց: Փողոցը լիքն էր երեխաներով, և պատահաբար նկատեցի դասընկերուհուս՝ Անուշին, ով այդ ժամանակ եղել էր մտերիմ ընկերուհիս, բայց հետո էլ չկարողացա իրեն վստահել: Աչքերս կիսաթաց ներս մտա տուն.

-Մա՜մ, այ մա՜մ, ախր, մի հատ տես` իրանք խաղում են, Անուշն էլ ա իրանց հետ: Խի՞ չի եկել ինձ էլ կանչի:

Մայրս լռեց… Լռեցի նաև ես: Սուսիկ-փուսիկ նստեցի սեղանի մոտ, բացեցի գիրքս, հետո բացեցի տետրս և սկսեցի արտագրություն անել:

Անցան տարիներ: Այս անգամ արդեն մեծ եմ: Ինչպես տատս է ասում.

-Թոռանս խելքը պան ա կտրում:

Այդ տարի գնացինք ճամբար: Մեզ հետ նաև մի աղջիկ եկավ, անունը՝ Իրինա: Ծանոթացանք, շփվեցինք: Քույրս նույնպես ծանոթացավ: Ճամբարում միասին անցկացրեցինք 10 օր: Կյանքիս ամենալավ օրերից էին: Ավարտվեցին ճամբարային օրերը: Վերադարձանք տուն: Անցավ երկու տարի: Այնքան բան փոխվեց այդ երկու տարիների ընթացքում: Ես սկսեցի վստահել Իրինային: Ես այնպես էի վստահում, ինչպես քույրը քրոջը կվստահի, բայց…

Բայց ինքը հիմնականում վստահում էր քույրիկիս: Իսկ ես փոքրիկ երեխայի պես խանդում էի քույրիկիս: Բայց այդ երկու տարիների ընթացքում անընդհատ վիճում էինք: Անցավ մեկ տարի: Այդ տարի նույնպես վիճեցինք, բայց  չհաշտվեցինք: Այդ վեճից հետո մենք ուղղակի մնացինք իբրև ծանոթներ: Ու երբ իրեն կամ իր նկարներն եմ տեսնում, բառեր չեմ կարողանում ասել: Դե, իհարկե, բառերիս փոխարեն արցունքներս են  գալի՜ս ու գալի՜ս:

2016 թվականի փետրվարն էր… Մեր  գյուղից մի աղջկա՝ Լիլիթի հետ սկսեցի խոսել-կիսվել: Լիլիթը դարձավ իմ ամենամտերիմ ընկերուհին, ում կարողանում էի վտահել: Ես եթե մեկին պետք է վստահեմ, ապա վստահում եմ իմ ամբողջ հոգով ու սրտով: Անցավ կես տարի, այս անգամ, ի զարմանս ինձ, չվիճեցինք, ուղղակի, երբ ինչ որ բան էի գրում, չէր պատասխանում: Իսկ հիմա էլի այս մեծ աշխարում մնացի մենակ:

Հիմա նստած սենյակումս ականջակալներս ականջներիս  լսում եմ բարձր երաժշտություն: Եվ անկեղծ ասած,  կարոտում եմ իմ երեք ընկերուհիներին`  Անուշին, Իրինային և Լիլիթին, ովքեր հիմա ուղղակի դարձել են ծանոթներ:

Ինչպես ընկերներ գտնել` սովորել եմ, բայց դեռ չեմ սովորել պահպանել ընկերությունը:

Lusine Poghosyan

Այն աշխարհը, որ ես եմ ստեղծել

Ողջույն: Ես Լուսինե Զաքարյանն եմ, ապրում եմ Լոռու մարզի Վանաձոր քաղաքում: Սովորում եմ ՎՊՀ հենակետային վարժարանի 11-րդ դասարանում ՝պատմական  հոսքում: Սովորել եմ նաև դրամատիկական ստուդիայում:

Չեմ սիրում շատ խոսել իմ մասին և չգիտեմ էլ՝ ինչ ասեմ, կփորձեմ ուղղակի պատմել իմ երևակայական աշխարհի մասին:

Ինձ հետաքրքրում են արվեստի բոլոր ճյուղերը: Հաճախ ինձ թվում է, որ իմ ապրելու միակ արդարացումը արվեստն է: Որևէ արվեստով զբաղվելը՝ կապ չունի՝ լավ, թե վատ, սեփական հոգին զարգացնելու ճամփա է: Երգել ցնցուղ ընդունելիս, պարել ռադիոյի տակ, պատմություններ պատմել, գրել բանաստեղծություններ՝ թեկուզ  ամենաանտաղանդ բանաստեղծութունը: Փոխարենը` ստանալ հսկայական պարգև ՝ մի բան ստեղծած լինելու պարգևը:

Իրերը, ինչպես որ կան, ինձ բոլորովին չեն գոհացնում: Այս աշխարհն անտանելի է, հետևաբար ես ստեղծել եմ մի այլ աշխարհ հեռու տիեզերքում՝ թաթախված արվեստի, կրքի և երազանքների մեջ: Տիեզերքում՝ մի տեղ հեռվում, նայում եմ, թե ինչպես են մոլորակները պտտվում: Ինձ Փարաջանով երևակայելով՝ փորձում եմ սիմվոլներ տեղադրել այստեղ ու այնտեղ: Ձգվելով հազարավոր քաղաքներից, շենքերից, ծառերից ու մարդկանցից  այն կողմ ՝  ստեղծել մի այլ աշխարհ: Այստեղ են իմ կարդացած գրքերի կերպարները, ֆիլմերի  հերոսները և նրանց հանճարեղ հեղինակները: Ահա այն թափառաշրջիկը, ով երազում է գեղեցիկ սիրո և արկածների մասին: Եվ դրա հետ մեկտեղ նա պատրաստ է մայթից վերցնելու ծխախոտի մնացորդը, կամ երեխայի ձեռքից խլելու կոնֆետը: Երևի թե հասկացաք՝ Չապլինյան հանճարեղ կերպարն է:

Լսվում է Բախի  սիմֆոնիան, և ինչ-որ Քամյուական մթնոլորտ է ստեղծվել: Ու ինչպես ասում էր նա՝ անկում դեպի վեր: Եվ հանկարծ վերադառնում եմ սենյակ: Սուրճը արդեն սառել էր, իսկ երաժշտությունը՝ վաղուց ավարտվել:

Ու այդ ակնթարթում մի հարց է ինձ համակում ՝ ո՞վ եմ ես: Հը՜մ, սենյակում փակված մի այլմոլորակային:

Iza Astsatryan

Անգույն մանկությունն ու կարուսելները

Ես Իզա Ասծատրյանն եմ, ու Հալիձորի հենց մեջտեղից, անարատ հալիձորցի: Ինչպես բոլոր տան փոքրերին, ինձ նույնպես գրավել է քույրերիս և նրանց ընկերների հավաքույթներին ականջ դնելը: Դե, բնական է, արգելված պտուղը միշտ էլ քաղցր է լինում, իսկ ինձ համար իսկապես քաղցր էր: Տղաների թեման մի կերպ ավարտելուց հետո բանը հասավ մասնագիտական կողմնորոշմանը: Մեկ էլ հանկարծ աղջիկներից մեկը ասաց, որ ուզում է լրագրող դառնալ…

«Վա՜խ, ինչ սիրուն ա հնչում` լրագրող, ես էլ եմ ուզում»:

Ու էս պահից անպոչ գդալի պես մեջ մտա, ստացա հարցերիս պատասխանները ու այդ պահից որոշեցի, որ հենց լրագրող եմ դառնալու… Դե, իհարկե 5 տարեկանում դեռ չէի գիտակցում իմ ընտրած մասնագիտության լրջությունը: Ժամանակի ընթացքում շփվելով լրագրողների հետ, մասնակցելով տարբեր դասընթացների, որոնք առնչվում էին լրագրությանը, հասկացա` էս է, որ կա, իմն ա… Ու 5-ամյա աղջնակի երազանքը իր հետ մեծանալով դարձավ նպատակ ու խոստումնալից ապագայի սկիզբ… Հիմա ամեն ինչի լրագրողի տեսանկյունից եմ նայում: Այ, օրինակ, հենց այս պատմությունը:
2014թ. էր, գնում էի մեր գյուղի խանութներից մեկը, հանկարծ ճանապարհին ձայներ լսեցի, որոշեցի կանգ առնել` պարզելու, թե ի՞նչ ձայներ են: Կանգ առա թե չէ, տեսնեմ` ի՞նչ… Հերթական անգամ երեխաներից մեկը ընկել էր մանկապարտեզի կարուսելներից: Ինչո՞ւ են ամեն անգամ երեխաները ընկնում կարուսելներից, բարդ է պատասխան գտնել: Ամբողջ Հալիձորով մեկ լսվում էր այդ երեխայի ձայնը: Որոշեցի մոտենալ նրանց, որովհետև շա՜տ էր հետաքրքրում, թե ինչո՞ւ է ամեն օր նույն «կինոն» մանկապարտեզում: Մոտեցա…

-Բարև ձեզ, անկեղծ ասած, մի հարցով եմ ուզում դիմել, կարելի՞ է:
-Բարև, այո, բայց արագ, ժամանակ չունենք:
-Ինչո՞ւ են ամեն օր երեխաները ընկնում մանկապարտեզի կարուսելներից:
-Ասեմ, մանկապարտեզի կարուսելները գտնվում են շատ վատ վիճակում, ուստի ամեն օր նույն պատմությունն է:
-Լավ, շնորհակալություն,- ասացի և հեռացա…

Անցավ 2 օր: Գնացի մանկապարտեզ (հա, ի դեպ, էլի նույն «կինոն» էր)… Գնացի մանկապարտեզ, տեսա կարուսելները, բայց ոչ մի բան այն չէր… Կարծես 2 օր առաջվա կարուսելները չլինեին: Որոշեցի ուսումնասիրել կարուսելները, պարզելու ողջ եղելությունը… Պարզվում է` երեխան ոչ մի մեղք չունի, մեղավորը հենց կարուսելներն են, որոնք գտնվում են շատ վատ վիճակում: Չնայած դժվար է դրանց կարուսել անվանել, դրանք մետաղյա ջարդոն են:

Իսկ երեխաների մանկությունը պետք է գունավոր լիներ…

mushegh kyurekhyan

Նոր խոսք նոր ընտանիքում, կամ ինչպես դարձա «Մանանայի» անդամ

Շատերը ինձ հարցնում են, թե ինչպե՞ս եմ դարձել «Մանանա» կենտրոնի անդամ, ես էլ որոշեցի պատմել այդ մասին:

Երկուհազար տասնչորս թվականի գարնանն էր, լավ հիշում եմ, գարուն էր, քանի որ հաշվում էի, թե երբ է գալու այդ երկար սպասված գարնանային մեկշաբաթյա արձակուրդը: Ինֆորմատիկայի դասն էր, սովորականի պես դասը անցնում էր`բոլորս համակարգիչների մոտ նստած կատարում էինք գործնական աշխատանքը (հա՜, հա՜, հա՜, գործնական աշխատա՞նք, եթե մենք այդ ժամանակ գործնական էինք անում, ուրեմն Անգլիայի մայրաքաղաքը պետք է որ Փարիզը լինի, կամ խաղ էինք խաղում կամ ինտերնետում ինչ որ թեստեր էինք անցնում` իհարկե, գործնական աշխատանքի պատուհանը ծալած, երբ ուսուցիչը գալիս էր` արագ բացում էինք), իսկ ուսուցիչը նստած էր իր տեղում, երբեմն աչքի տակով` իրեն հատուկ հայացքով, նայում էր մեզ ու նորից թեքվում մատյանին: Հանկարծ լսեցի անունս,  գլուխս բարձրացրի ու նայում եմ ընկերներիս` փնտրելով, թե ով է կանչում:

-Մուշե′ղ, քեզ հետ եմ, չե՞ս լսում ,- ասաց ուսուցչուհիս` ընկեր Մարգարյանը:

Տեղից դուրս եկա` արագ ծալելով խաղի պատուհանը ու մտածելով, որ դաս կհարցնի: Գնացի ու կանգնեցի կողքին (այո′, այո′  նա ունի այդպիսի սովորություն, կարող է ցանկացած պահի դաս հարցնել, ընդհատել մեկին և մյուսին ասել` շարունակիր կամ գրավորի ժամանակ դաս հարցնել, բացառությամբ կիսամյակային ամփոփիչի), բայց չգիտեմ, հուրախություն ինձ, թե  բախտի բերմամբ, ասաց, որ նստեմ իր դիմաց: Ակնոցը հանելով ու ուսերը ձգելով` ասաց.
-Երևանից Եղեգնաձոր է եկել մանկապատանեկան կենտրոններից մեկը, ու երկուշաբթի օրվանից մեկշաբաթյա դասեր են լինելու: Դպրոցից երեք աշակերտ պետք է մասնակցեն, ես մտածում եմ, որ մեկը դու պիտի լինես, դա քո տեղն է, պետք է անպայման գնաս, քեզ համար արդեն ասել եմ տնօրենին, զանգը տա` կգնանք տնօրենի մոտ:
-Լա′վ, հասկացա′, ավելի ճիշտ, կիսատ հասկացա, ի՞նչ դասընթաց է,- քմծիծաղ տալով ասացի ես:
-Այդքան էլ լավ չեմ հիշում, բայց ոնց որ ռեժիսուրայի վերաբերյալ է:
-Լա′վ, կգնամ:

Հնչեց զանգը, դուրս եկանք դասարանից: Ես գնացի ու կանգնեցի տնօրենի սենյակի մոտ`սպասելով ընկեր Մարգարյանին: Մինչ ուսուցիչը կգար, ես մտածում էի, որ ինչ լավ է, մի շաբաթ դասի չեմ գա ու բացակա չեմ ստանա`մոռանալով, որ հաջորդ շաբաթ գարնանային արձակուրդներն են:
Լուսինեն աստիճանները բարձրանալով` ասաց ինձ , որ Եղեգնաձորում դասընթացի պետք  գնանք, իմ անունը գրել ա:
-Մարգարյանի՞ ասած դասընթացն ա,- զարմացա ես:
-Չէ′, Մարգարյանը ի՞նչ կապ ունի:

Բայց ինչպես պարզվեց տասը րոպե հետո, խոսքը նույն դասընթացի մասին էր:

Եկավ գարնանային արձակուրդը ` իր հետ բերելով երկար սպասված տաքսին, որը մեզ տարավ Եղեգնաձոր: Ուշացած ներս մտանք, ներկայացանք ու նստեցինք առաջին սեղանի մոտ:

-Նորից ներկայանամ, ես «Մանանա» կենտրոնի տնօրենն եմ` ինձ կարող եք դիմել տիկին Ռուզան, պարոն Արան` «Մանանայի» կինոստուդիայի  ղեկավարը, Լիլիթն ու Սիսակը` ֆոտոստուդիայի և անիմացիայի ղեկավարները:
Դիտեցինք կինոստուդիայի սաների կողմից պատրաստած մի քանի ֆիլմ, հետո բաժանվեցինք երեք խմբի` ըստ տարիքի: Գայանեն մեզ բաժանեց «Խաբարբզիկ» ամսագրերը: Հաջորդ օրը ժուռնալիստիկայի դասին տիկին Ռուզանին ասացի, որ «Խաբարբզիկի» համարներից այս մեկը շատ եմ հավանել, տիկին Ռուզանն էլ ասաց.
-Հավանել ես, որովհետև մենակ էդ ես կարդացել:
Ճիշտն ասած, այդ համարը խորությամբ էի ուսումնասիրել, մնացածը կարդացել էի միայն նրանք, որոնց վերնագիրը դուրս եկել էր:

Օրերը անցնում էին աննկատ, քանի որ այնքան հետաքրքիր էր դասընթացը: Միշտ մտածել եմ, որ եթե ուզում ես նյութը ավելի լավ տպավորվի, պետք է գործնական քայլեր անես, իսկ «Մանանայում» ամեն ինչը գործնական է` թե ֆոտոն, դուրս էինք գալիս նկարելու, լրագրությունը, անընդհատ նյութեր էինք գրում, իսկ մի օր, երբ Երևանից եկան Մանանայի մյուս աշխատակիցները` Մանեն ու Նորայրը, վերջինս ինձ վստահեց իր իսկ պրոֆեսիոնալ ֆոտոխցիկը, որ նկարեմ, իսկ Սիսակի ու Հովնանի հետ մուլտ նկարեցինք:

Հիշում եմ նաև, որ սպասում էինք ժամը մեկին, որովհետև այդ ժամանակ տիկին Ռուզանը գալիս էր ու կիսաերգելով ասում էր` «lunch time»… Այնքան չէինք սպասում ուտելուն, ինչքան այդ «երգին»:
Այսօրվա պես հիշում եմ տիկին Ռուզանի խոսքը, որ ասաց առաջին օրը. «Դուք այսուհետ դառնում եք «Մանանայի» մեր մեծ ընտանիքի անդամ ու պիտի ձեր խոսքը ասեք ձեր իսկ գրելու, նկարելու կամ մտածելու ոճով»:

Անցավ որոշ ժամանակ, «Մանանայի» դասընթացն ավարտվել էր: Սովորական օր էր իր սովորական, բայց շոգ երեկոյով: Լսեցի հեռախոսիս զանգի ձայնը, վերցրի. Լիլիթն էր «Մանանայից» ,ասաց, որ մի քանի օրից «17.am» կայքի շնորհանդեսն է, և ինձ հրավիրում են բացմանը: Միանգամից համաձայնեցի, քանի որ ուզում էի տեսնել մյուս մանանայեցիներին (չգիտեմ «Մանանան» ինքը ինչպես, բայց ես այդպես եմ անվանում «Մանանայի» թղթակիցներին): Մարզից մի քանի թղթակիցներով գնացինք բացմանը, և Երևանում Լուսինեն ասաց, որ իմ գրած նյութերից մեկը արդեն տեղադրված է 17.am-ում`Վայոց ձոր խորագրի տակ: Ուրախացա, հասնելով տուն առաջինը նայել եմ` որ նյութն է, ու տեսա, որ դա  դասընթացի երկրորդ օրվա գրածս էր`«Ինչ անել աղբի հետ»: Հիմա եմ միայն հասկանում, որ վերնագիրը կապ չունի նյութի հետ, վերնագրում ասում եմ ինչ անել, իսկ հոդվածում ներկայացնում եմ Վայքի աղբահանության իրականացման գործընթացը: Այնտեղ հանդիպեցինք մյուս թղթակիցներին, որոնց անունները կարդացել էինք «Խաբարբզիկում»: Այդ օրը նաև ստացանք «Խաբարբզիկի» նոր համարը, այն մյուսներից տարբերվում էր նրանով, որ կար նոր էջ` նոր խորագրով. «Մեր մարզային թղթակիցները / Վայոց ձորի մարզ»:
Այն օրվանից, ինչ «Մանանան» եկավ Վայոց ձոր, մինչ այսօր աշխատում եմ «Մանանայի» ու «17-ի» հետ:

Ահա այսպես դարձա «Մանանա» կենտրոնի սան:
«Ի՞նչ տվեց «Մանանան» քեզ». ևս մեկ հարց, որը էլի տվել են:
«Մանանան» նախ ինձ տվեց ազատ արտահայտման իրավունք, շնորհիվ «Մանանայի» կարողացա մտքերս ավելի  համակարգված դարձնել: «Մանանայի» կազմակերպած մեդիա ճամբարի շնորհիվ էր, որ մեկ շաբաթ շփվեցի ու ընկերացա մյուս թղթակիցների հետ, նաև գտա ապագա կուրսեցիներիս` Միլենային, Սոսեին, Աստղիկին: Հա, մոռացա ամենակարևորը` «Մանանայի» շնորհիվ է, որ ընտրեցի ապագա մասնագիտությունս` լրագրող: Կարելի է ասել` նրանք դարձան իմ ոգեշնչման աղբույրը: Մի օր, երբ եկել էի Երևան,  նաև գնացի «Մանանա», նվեր ստացա  տիկին Ռուզանի հեղինակային «Դրախտից հյուսիս-արևելք» հրապարակախոսական գիրքը:

Ինչքան էլ անցնի, գրքի մակագրությունը կհիշեմ.«Մո′ւշ ջան, ապագա լրագրող, քեզ բարի երթ եմ մաղթում: Բարձր պահես լրագրողի պատիվը»: Կհիշեմ, քանի որ տիկին Ռուզանը առաջիններից էր, ով իմ մեջ տեսավ լրագրողի, խոստանում եմ, որ բարձր կպահեմ: Բայց կարևորը միայն այն չէ, թե ինչ տվեց ինձ «Մանանան», այլ նաև այն, թե ես ի՞նչ տվեցի «Մանանային»: Եթե ինձ հարցնեք, ապա կասեմ, որ իմ կարծիքով, դեռ ես չեմ տվել այն, ինչ ստացել եմ, բայց դեռ կհասցնեմ, արդեն որպես լրագրող:

Իսկ ո՞վ է եղել քո ոգեշնչման աղբյուրը կամ ի՞նչպես եղավ, որ դարձար մանանայեցի, ի՞նչ տվեց քեզ «Մանանան» կամ ի՞նչ տվեցիր դու նրան, գուցե պատմե՞ս, կիսվե՞ս այդ մասին:
-Հե՜յ, մանանայեցի′, քե′զ հետ եմ, սիրով կսպասեմ հոդվածիդ:

ani ghulinyan

Պատուհանագոգի գրքերը

Առաջ ես չէի հասկանում, թե ինչու են մարդիկ գիրք կարդում, ժամեր, օրեր անցկացնում գրքերը` թերթելով ու աչքերը ցավեցնելով: Չէ որ կյանքը շարունակվում է, և այնքան շատ բան կա անելու, հաստափոր գիրքը կարդալու փոխարեն կարելի է  մեկուկես ժամանոց ֆիլմը դիտել կամ կարդալ կրճատումներով տարբերակը…
Ամենամոտ ընկերուհիս շատ էր կարդում, հետո գալիս էր կարդացածը ինձ պատմում: Սկսեցի հետաքրքրվել նրա կարդացած գրքերով: Նախկինում միայն Ժյուլ Վեռն էի կարդացել, ու էլի դպրոցական ծրագրի որոշ հեղինակների:
Առաջին գիրքը, որ կարդացի առանց դպրոցում հանձնարարելու, իմ ցանկությամբ, «Գևորգ Մարզպետունին» էր: Շատ հավանեցի, շարունակեցի հայոց պատմավեպերի ընթերցանությունը: Հետո  պապիս  խորհրդով սկսեցի  կարդալ համաշխարհային գրականության դասականներին` Դյումա, Ռեմարկ ու Քամյու:
Հիմա սկսել եմ ավելի շատ կարդալ, ազատ ժամանակս միշտ դրան եմ հատկացնում, ինչ մեղքս թաքցնեմ, երբեմն դասերի ժամանակ էլ եմ կարդում, հետո դասի մասին ուսուցիչների տված հարցերին պատասխանելու փոխարեն ասում եմ. «Կներեք, էլ չի՞ կրկնվի»:

Ուզում եմ լրացնել չկարդացած տարիներիս բացը, ափսոսում եմ կորցրած տարիների համար:
Գրքեր կարդալուց հետո իմ մեջ մեծ փոփոխություններ եմ նկատում, խոսակցականս ավելի է բացվել, բառապաշարս զարգացել, ու երևի ավելի հասուն եմ դարձել:
Իմ պատուհանագոգին միշտ գրքեր կան, այն գրքերը, որոնք կարդում եմ, կարդացել եմ կամ նախատեսում եմ կարդալ: Գիտեմ, որ երբեք չեմ հասցնի բոլոր լավ գրքերը կարդալ` ժամանակը թույլ չի տա, բայց գիտեմ նաև, որ մինչև վերջին օրը կշարունակեմ պայքարել ժամանակի հետ, ու իմ պատուհանագոգի գրքերը երբեք չեն պակասի:

Ինչպես տիեզերագնացը՝ փոքրիկ պատուհանից

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

Իմ մանկության հիշողությունից դեռևս չէր ջնջվել այդ տեսարանը։ Միշտ հիշել եմ այդ անվասայլակով մարդուն, ով փոփքորն էր վաճառում Ստեփանավանի փողոցներում։ Փոքր ժամանակ պապիկս շատ էր իմ ու եղբորս համար այդ պապիկից գնում։ Բայց որոշ ժամանակ անց նա այլևս չէր երևում։ Ես հաճախ էի պապիս հարցեր տալիս նրա մասին, թե ինչո՞ւ այլևս չի երևում, ինչո՞ւ փոփքորն չի վաճառում, ո՞ւր գնաց, և միշտ էլ նույն պատախանները ստանալով՝ նորից ու նորից հարցնում էի։

Պարզվեց, որ նրա երկրորդ ոտքը նունպես անդամահատել էին, և քանի որ նա միայնակ էր ապրում քաղաքի շենքերից մեկի չորրորդ հարկում, տանից այլևս չէր կարողանում դուրս գալ։ Հիմա կմտածեք, թե ո՞ւր է նրա ընտանիքը, արդյոք ունի՞ նա ընտանիք, ո՞ւր են նրա բարեկամները, ընկերները։ Այս բոլոր հարցերի պատասխանները կգտնեք նրա հետ իմ ունեցած զրույցը կարդալուց հետո։

Մի օր պապիկս առաջարկեց նրանից հարցազրույց վերցնել, և եթե հնարավոր է` նաև ֆիլմ նկարահանել։ Ես հավանություն տվի պապիս առաջարկին։ Օգոստոսի չորսին՝ չորեքշաբթի օրը ես ու պապիկս որոշեցինք այցելել նրան։

Ինչպես ասացի, նրա տունը չորրորդ հարկում էր։ Մոտեցանք դռանը, զանգը տվեցինք։ Ներսից մի ձայն ասաց, որ դուռը բաց է, և որ մենք կարող ենք ներս մտնել։

-Բարև Ձեզ։

-Բարև, բարև Վիգեն ջան։ Ներս եկեք, նստեք։ Էս մեծ թոռնիկդ ա՞, էս ինչքա՞ն ա մեծացել։ Ո՞ր դասարան ես, ազիզ ջան։

-Տասնմեկ։

-Հա՜։ Խաղող փորձեք։ Շատ ժամանակ չգիտեմ ինչ անեմ, ֆռռում-ֆռռում, խալադելնիկը բացում մի բան ուտում, ֆռռում- ֆռռում․․․ Անգործությունից չգիտեմ ինչ անեմ։ (Դադար)։ Լսում եմ Ձեզ։ Հիմա պետք ա սաղ հարցերին պատասխանեմ։ Ես Գագիկ Մկրտչյանն եմ, ծնվել եմ 1955թ․-ին։

-Տատիկի տարիքին ա, էլի,- ասում է պապիկս։

-Հա, տատիկդ ինձանից մի ամսով մեծ ա, էտ էլ ասեմ։

-Ո՞րտեղ եք սովորել։

-Ստեփանավանում։ Սկզբից ընտանիքի ոչ ապահով պայմաններից ելնելով սովորել եմ գիշերօթիկում՝ առաջին դասարանից մինչև ութը։ Իններորդ և տասներորդ դասարանները սովորել եմ առաջին դպրոցում։ Ամենաշատը պատմությունն ու ռուսաց լեզուն եմ սիրել։ Չեմ հիշում, վեցերորդ թե յոթերորդ դասարան էի, մի դասատու ունեի․ որ դաս էր բացատրում, բերանս բաց արած լսում էի, էնքան լավ էր բացատրում։ Տենց ռուսերենը շատ եմ սիրել։ Մի պատմության դասատու էլ ունեինք, էլի հարգում էի, չնայած խմող էր։ Գալիս էր, գիրքը փակում, թե պատմի, ես պատմում էի, ինքը արդեն քնած էր։ (Ծիծաղում ենք):

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

Դպրոցն ավարտելուց հետո բարձրագույն ընդունվելու համար մի քանի անգամ քննությունների եմ գնացել։ Մի անգամ Վանաձորում` պատմական, մի անգամ էլ Երևանում` իրավաբանական։ Երկու անգամն էլ երկու միավոր պակաս եմ ստացել ու չեմ ընդունվել։ Ջղայնացել եմ, 1973-ին գնացել եմ բանակ։ Երեք տարի եմ ծառայել։

-Երեք տարի՞։

-Հա, մարսկոյ, մարյակ։ Հետո էնտեղից միանգամից Տուապսե եմ գնացել։ Էնտեղ հանդիպել եմ ապագա կնոջս, սիրահարվել, վերցրել ու փախցրել եմ։

-Ո՞նց հանդիպեցիք ձեր կնոջը։

-Ուրեմն, ասեմ, աղջիկ ջան։ Նավի վրա էի ծառայում։ Հիվանդացա։ Գնացի Տուապսե ու էնտեղ էլ հանդիպեցի։ Մի քանի անգամ ասին` մածուն մերել սովորացրա։ Էնտեղի հայերից էին, բայց չգիտեին։ Սովորացրի, բայց տենց էլ չսովորին։ Էդպես ա եղել։ Փախցրեցի բերեցի էստեղ, կես տարի մնացինք ու 77 թ.-ին գնացինք նորից Տուապսե։ Ընտանիք կազմեցի, երկու աղջիկ ունեցա, իմ հալալ քրտինքով տուն դրեցի։

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

-Իսկ Տուապսեում ի՞նչ եք աշխատել։

-Տարբեր տեղեր եմ աշխատել։ Առևտրի ցանցում եմ աշխատել, կաթի գործարանում, հետո սկսեցի ողջ Ռուսաստանով շրջել, գործարքներ կնքել և այլն։ Ասեմ, որ ինձ ոչ ոք չի օգնել։ Երկու տարեկան էի, երբ հայրս ու մայրս բաժանվեցին։ Դրա համար մամաս ինձ ստիպված գիշերօթիկ տվեց։ Շատ ծանր մանկություն եմ ունեցել, ճիշտն ասած, բայց երբեք չեմ ընկճվել։

Հետագայում մեր կյանքը հարթ չընթացավ։ Մի օր էլ բաժանվեցինք։ Դե, ընտանիք ա, քսան տարի ապրեցինք` ձանձրացանք երևի։ Թե իմ մեղքով, թե իրա մեղքով։ Ընտանիքը մութ անտառ ա, շատ դժվար ա ասել` ոնց եղավ, ինչ եղավ։ 1996 թվին եկա Հայաստան։ Էստեղ էլ` ինչ, 98թ-ին պապիկիդ մոտ պահակ աշխատեցի։ Հետո ուզում էի էլի գնալ, բայց հիվանդություն ի հայտ եկավ, և ոտքերս էլ սենց եղան։ Սկզբից ոտքիս մատները կտրեցին, ու էդպես աստիճանաբար 2002թ-ին ամբողջ ոտքս կտրեցին։ Բացի էդ, էնտեղ էլ տուն չկար։ Ինչ-որ պատճառով գրավի տակ էին դրել և զրկվել տնից։ Հիմա էլ տեսնում ես, աղջիկ ջան, ապրում եմ, էլի, ծանր պայմաններում, բայց ապրում եմ։ Հիմա ես կարամ շեշտեմ, որ միակ մարդը, որ ինձ օգնել ա, Վիգենն ա` պապիկդ։ Միակ մարդը քաղաքում, ով իմ ամենադժվար պահերին կողքիս ա եղել։ Մի քանի անգամ էլ քաղաքապետն ա օգնել՝ Միքայել Ղարաքեշիշյանը։ Իսկ ընդհանրապես թոշակը` ի՞նչ։ Երեսուներկու հազար թոշակով մի՞թե կարելի ա ապրել։ Ասում են` դեղերը անվճար են, բայց էդ դեղերը էն դեղերը չեն, որոնք պիտանի են հիվանդի համար։ Դժվար ա։

-Ձեր կյանքում եղե՞լ ա մի էնպիսի դեպք, որ դուք մինչև հիմա չեք մոռացել։

-Ես կարամ հիշեմ միայն մի դեպք։ Էդ ժամանակ 9-րդ դասարան էի։ Շատ լավ դեպք ա։ Դե բոլորը մամա-պապա ունեին, ես պապա չունեի։ Իմացա, որ հերս Ռոստովում ա։ Թողեցի ու գնացի հորս գտնելու, որ հորս մորս հետ միացնեմ։ Հարցուփորձով ա, ինչով ա, մի կերպ գտա տունը։ Գնացի, հերս տանը չէր, կինն էր։ Ասավ թե` աշխատանքի ա։ Էնքան էլ ցուրտ էր, փետրվարն էր։ Չկարողացա գտնել։ Բայց շատ էի ուզում գտնել-բերել։ Ճիշտ ա, հերս ինձ համար ոչ մի բան չի արել, բայց ծնողը մնում ա ծնող։ Մի երկու տարի հետո, երևի իմացել էր, որ գնացել եմ, ինքը եկավ։ Դա արդեն 73 թիվն էր, բանակ գնալուց առաջ։ Բերեցի մեր տուն։ Մերս եկավ դուռը թխկթխկացրեց։ Բացեցի, ասավ` ո՞վ կա տանը, ասեցի․«Ամուսինդ ա, բերել եմ, որ միանաք»… Թողեց հետ գնաց։ Ու էդպես էլ չստացվեց։ Երբեք չեմ մոռանա։ Ես էլ աղջիկներ ունեմ, բայց իրենք շատ սառն են, դա սխալ ա։ Մեկ-մեկ զանգում են, ասում եմ` հա, ներել եմ, բայց ինքս ինձ խաբում եմ։ Սենց ասում եմ, բայց սիրտս լաց ա լինում։

(Այս խոսքերն ասելիս նրա դեղնած աչքերում փայլ նկատեցի, արցունքի մի շողացող փայլ):

-Աշխարհին նայում ա էս բալկոնի բացվածքից,-ասում է պապս։

-Էս չորս տարի ա` տնից դուրս չեմ եկել։

-Շատ դժվա ա,- ասում է պապիկս,-բայց դե էս մարդու մեջ էնքան ուժ ու հավատ կա, որ պայքարում ա, դժվարությունները հաղթահարում ա, հաճախ էլ ինքն ա օգնում ուրիշներին,-այս ասելով պապս ցույց տվեց պահարանի գլխին դարսված ստվարաթղթե արկղիկները, որոնք դատարկ էին, և օգտագործվում էր ձմեռը տունը տաքացնելու համար։

-Օգնություն չի, աղջիկ ջան։ Բա մի անգամ հոքրիս աղջիկը եկավ ասավ․«Գագո, էս լավ էլ ապրում էս, էլի», ասի․«Հա, օգնություն ա, չեմ հասցնում` հանեմ օգտագործեմ»: Բայց հետո ասի, որ կարդոններ են։

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

-Հիմա ճիշտ ա, կյանքդ փոխել չես կարա, բայց էս պահին ի՞նչ կուզեիր, որ լիներ,- հարցնում է պապիկս։

-Կուզենայի ամենամոտ բարեկամների ու ընկերների մեջ արթնանար մարդկությունը։

-Այսինքն, բարի վերաբերմունք կուզենայի՞ր քեզ շրջապատող աշխարհից,-ասում է պապիկս։

-Բարի վերաբերմունք, դա ա մնում կյանքում։ Շատ կուզեի թոռնիկներիս տեսնեի, նրանցով շրջապատված լինեի, նրանց ճղոցը լսեի, բայց ո՞ւր ա, չկա։

-Էս աշխարհի մարդկության մասին ի՞նչ ես մտածում,-կրկին հարցնում է պապիկս։

-Մարդկություն չկա։ Այլասերված են բոլորը։ Կորել ա մարդկությունը։ Չկա։ Էսքան ժամանակ ես եմ ինձ համար պայմաններ ստեղծել, գոնե որոշ չափով բարվոք ապրելու համար։ Գոնե որ առաջին հարկում լինեի` լավ կլիներ։ Չնայած էս բոլորին, գոհ եմ իմ կյանքից, հետաքրքիր կյանք եմ ունեցել, ճիշտ ա, բարդություններով ու խնդիրներով։ Փառք Աստծուն, հիմա առողջ եմ, կամ, ապրում եմ՝ ունենալով մի երկու հոգի՝ լավ մարդիկ, բարեկամներ, և դա ինձ շունչ ա տալիս, հույս ա տալիս։

-Պատկերացրա, որ մի տիեզերանավի մեջ տիեզերքով գնում ես։

-Է՜, Սուքիասյան ջան։ Կարելի ա և այդպես մտածել։ Ինչպես տիեզերագնացն ա իր փոքրիկ պատուհանից տիեզերքին նայում, այնպես էլ ես եմ իմ պատշգամբից նայում աշխարհին։

araqs aharonyan kotayk

Եվ նորից ընթերցանության մասին

Բոլորս էլ հաճախ ենք տեսնում ավագ սերնդի շատ ներկայացուցիչների, ովքեր անընդհատ ասում են, թե երիտասարդությունը` 21-րդ դարի երիտասարդությունը, կարդալ չի սիրում: Իհարկե, ես ևս կարծում եմ, որ դեռ նրանց երիտասարդության տարիներին կարդացող երիտասարդության թիվը շատ ավելի է եղել, բայց, միևնույն ժամանակ, սխալ է նման կերպ խոսել մերօրյա երիտասարդության մասին: Անհերքելի փաստ է, որ կարդացող երիտասարդությունը ընդհանուրի փոքրամասնությունն է, բայց նույնքան անհերքելի փաստ է նաև այն, որ նրանք քիչ չեն:

Ո՞րն է խնդիրը: Ավագ սերունդը` հարցին ի պատասխան, միանշանակ կնշի, որ խնդիրը համակարգիչն է, հեռախոսը, ինտերնետը… Իհարկե, նրանք ճիշտ են, քանի որ դրանք իսկապես դարձել են երիտասարդության ստվար հատվածի առօրյայի անբաժանելի մասը, և օրվա մեծ մասը նրանք անց են կացնում վիրտուալ «կյանքում»: Բայց հենց այստեղ չեմ կարող չխոսել նույն այդ համակարգչի ու ինտերնետի օգտակարության մասին:

Առհասարակ, ամեն բան ունի իր և’ լավ, և’ վատ կողմերը, նայած թե որ կողմից ենք նայում դրան: Այս դեպքում, անշուշտ, պետք է նշեմ, որ ինտերնետն ու այս սարքավորումները ինձ շատ են օգնում, անասելի շատ: Այստեղ պետք է հետ գնամ արդեն սկզբում արծարծված թեմային` ընթերցանությանը: Գրեթե բոլոր գրքերը, որոնք կարդացել եմ, կարդացել եմ ինտերնետի միջոցով, քանի որ գրքեր «հայթայթելը» փոքր ինչ դժվար է, հաճախ անհնար, քանի որ կան գրքեր, որոնք դեռևս միայն համացանցում են հասանելի:

Ասում են՝ մի՞թե գիրքն ու ընթերցանության այդ ձևն ու այդ էկրանը կարող են համեմատվել։ Իհարկե, ոչ, բայց չլինելուց լավ է։

Այստեղ է թաքնված խնդրի «պոչը»։ Ավագ սերնդի երիտասարդության տարիներին ընթերցանությունը աչք զարնող էր։ Եթե կարդում էիր, պետք է ձեռքիդ գիրք լիներ։ Այդ իսկ պատճառով, այսօր տեսնելով մեր՝ 21-րդ դարի երիտասարդների ձեռքերում ոչ թե գիրք, այլ ինչ-որ էկրան, թերահավատորեն են մոտենում, չմտածելով, որ այդ գիրքը հենց դրանում է, ու որ մենք կարող ենք ուղղակի բեռնել (գրեթե) ցանկացած գիրք և կարդալ։

Մեր երիտասարդության մեջ ոչ միայն քիչ չեն կարդացողները, այլ նաև՝ գրողները (իհարկե, խոսքը իրենց այդպիսիների շարքին դասող ինքնահռչակների մասին չէ)։ Այո՛, շատ լավ գրող սերունդ ունենք, և շատ ուրախ եմ, որ նրանց հետ ապրում եմ նույն ժամանակաշրջանում և կողքից լուռ, բայց ուշադրությամբ հետևում գրականության մեջ իսկապես մնայուն արժեքներ դարձող գործերի ստեղծմանը։

Այսքանից հետո ինչպե՞ս կարելի է ընդհանուրին ուղղել «փողը»։ Հասկանում եմ մեր մեծերի մտահոգությունները, ընդունում նրանց կարծիքը, հարգում նրանց մտածելակերպը, պարզապես ցանկանում եմ ասել՝ քիչ չեն մեր ընթերցասեր երիտասարդները, և հենց նրանք են մեր ապագայի կերտողներն ու անցյալի գանձերը հավատարիմ պահող-պահպանողները։

Եվ մի բան էլ. այո, գիրք կարդալը հենց գրքով շատ հաճելի է, իսկ դուք` մեծահասակներդ, որ պատասխանատու եք գրահրատարակչության համար, քանի՞ այդպիսի գիրք եք հրատարակում տարվա մեջ: