Վերջերս վերադարձա  Access ծրագրից։ Ծրագիրը իրականացվում է 2 տարի ժամկետով, և քեզ հնարավորություն է տալիս սովորել լավ անգլերեն, ձեռք բերել ընկերներ, մեծ փորձ և հասկանալ, որ ամեն լավ բան ունի իր ավարտը, և միշտ չէ, որ հնարավոր է ամեն բառից հետո դնել ստորակետ։

Հիմա կմտածեք թե ինչո՞ւ եմ այս ամենի մասին ձեզ պատմում: Նախ ուզում եմ, որ միշտ հավատաք երազանքներին, դրանք իրականանալու սովորություն ունեն։  Ինչո՞ւ եմ սա ասում, որովհետև ես դպրոցում սովորելով ֆրանսերեն, հիմա կարողանում եմ վարժ խոսել անգլերեն: Սկզբից, երբ գնացել էի հարցազրույցի, ասացի, որ չգիտեմ անգլերեն ոչ մի բառ, բայց ընկեր Մարիամը ասաց, որ դա էական չէ։ Ծրագրում դու ազատվում ես բարդույթներից, սովորում ես լինել ինքնուրույն: Կարևորը այն է, որ դու ամեն նոր հնարավորության պետք է ասես` այո։  Դու ծանոթանում ես մարդկանց հետ, ովքեր կիսում են քո նախասիրությունները (լսում են ռոք երաժշտություն, SOAD), մարդիկ, ում հետ դառնում ես խենթ  ու հասկանում, որ մեր ճամբարի երեք օրերը կարող են թվալ  րոպեներ, անմոռանալի պահեր, որոնք երբեք չեն ջնջվելու քո հիշողությունից: Դու շփվում ես Հայաստանի տարբեր անկյուններից եկած քո հասակակիցների հետ, լսում ես նրանց մեկնաբանությունները տարբեր երևույթների մասին, սովորում ես խոսել քո «ես» -ի անունից, հասկանում , որ կան մարդիկ, որոնք կախման մեջ են ուրիշներից և, հանուն որոշակի պատճառների, թաքցնում են իրենց կարծիքը: Մինչդեռ հնարավոր է, որ նրանք ճիշտ են։ Դիմավորում ես արևածագը, որն այնքան ջերմ է, բայց միևնույն ժամանակ, այնքան դաժան, քանի որ հիշեցնում է վերջակետի գոյության մասին։ Դու շփվում ես մարդկանց հետ, ովքեր իսկական առաջնորդներ են, փորձում ես նրանց հարցախեղդ անել, քանի որ ցանկանում ես մի օր էլ դու 16 տարեկանների ոգեշնչման աղբյուր դառնալ։  Պարում ես այնքան ազատ, կարծես ճախրում ես, կարծես մոլորակը քոնն է: Պարում ես  անվերջ, աչքերդ  փակ, վայելում ես երաժշտությունը, ասես քեզ ոչ ոք չի նայում: Երգում ես այնպես, ասես այդ երգը քեզ համար է գրված, ժպտում ես  անկեղծ, արժանանում ես «Ոսկե փայտիկ» մրցանակին: Դրանից աշխարհում ընդամենը հինգ հոգի ունեն, և այլևս ոչ մեկը երևի չի էլ ունենա: Դու վայելում ես կյանքը, քանի որ նա չունի բացասական ոչ մի գիծ: Նույնիսկ վերջակետն է այնքան գեղեցիկ, այնքան խորհրդավոր։

Իրոք, երանի այն մարդկանց, որոնք զգացել  են իսկական վայելքը: Ես  այդ բախտավորներից մեկն եմ: Դու հասկանում ես, որ երջանկությունը մանրուքների մեջ է։ Իսկ հետո գալիս է ամենահետաքրքիր պահը. դու զբաղվում ես ինքնավերլուծությամբ, դու գնահատում ես քո ուժեղագույն կողմերը, բացահայտում ես թույլ կողմերը, հասկանում ես, որ պետք չէ ժամանակը վատնել ափսոսելու համար: Ախր, կյանքը այնքան կարճ է։  Ուզում ես գոռալ. մի կորցրեք մարդիկ, ասեք այն բառերը, որ կարևոր են ձեզ համար, որովհետև հնարավոր է հետո շատ ուշ լինի։

Եվ դու վերադառնում ես մի մեծ ծանրությամբ, այնքան մեծ պաշարով, միաժամանակ, ներսումդ այնքան մեծ դատարկություն  է, որովհետև վերջացավ ծրագիրը։

Ու երկար մտորումներից հետո հասկանում ես՝ հրաշքներ տեղի են ունենում մեր աշխատասիրության ու նպատակասլացության միջոցով։

2016 թ-ի օգոստոսի 12-ի գիշերը դիտվելու էր ամենաուժեղ աստղաթափը: 1 ժամում 80 աստղի փոխարեն ընկնելու էին 200-ը: Աստղաթափը հնարավոր էր լինելու տեսնել երկրի բոլոր կետերից:

Երկնքին հետևելու հանդեպ սերը ստիպում է ինձ ուշադրություն դարձնել աստղագիտության հետ կապված բոլոր նորություններին ու բաց չթողնել հերթական երկնային հրաշքը տեսնելու հնարավորությունը: Ամեն տարի, կարդալով սպասվող աստղաթափի կամ խավարման մասին, վերցնում եմ թեյը, նստում պատուհանի մոտ ու լարում տեսողությունս՝ առանց մի ակնթարթ շեղվելու: Բայց ինչպես միշտ, լուսինն ամբողջ գիշեր պահպանում է իր լույսը, իսկ աստղերը՝ իրենց տեղերը: Մի ամբողջ անքուն գիշեր անցկացնելուց հետո նորից հուսահատված դիմավորում եմ լուսաբացը:

-Ա, էս հավաբնից ի՞նչ պիտի երևա,- կատակում է ընկերուհիս՝ Անահիտը, ով ինձ հետ կիսեց օգոստոսի 12-ի անքուն գիշերը:

Համենայնդեպս, բազմաթիվ հուսահատ ջանքերից հետո, ես որոշում եմ փորձել ևս մեկ անգամ: Ինչպես ասում են՝ «Հույսը վերջինն է մեռնում»: Լցնում եմ թեյն ու նստում պատուհանի մոտ: 1 ժամ… 2ժամ… «Օֆ, իրոք որ անիմաստ ա»,- մտածում եմ ես ու արդեն պատրաստվում եմ հեռանալ պատուհանից: Վերջին անգամ հայացքս գցում եմ երկնքին ու… Ընկա՜վ… Աչքերիս չեմ հավատում: Տրորում եմ աչքերս ու նորից նայում վերև: Երկրորդ աստղն է ընկնում… Ուրախությունից չգիտեմ՝ ծիծաղե՞մ, թե՞ լացեմ: Սա ոչ միայն կյանքիս առաջին աստղաթափն է, այլև առաջին անիրական թվացող երազանքի իրականացումը… Ընկնող աստղերի թիվը գնալող ավելանում է, ու ես պահը չկորցնելով հետևում եմ նրանցից յուրաքանչյուրին: Ամբողջ քաղաքը քնած է, իսկ նրա գլխավերևում երկինքը լուռ հրաշքներ է գործում…

Երբ ինչ-որ բան շատ ես ցանկանում, ամբողջ տիեզերքը նպաստում է, որ քո երազանքը ի կատար ածվի:

Ինձ հուզում է այն փաստը, որ ես հաճախ եմ մտածում, որ ինչ-որ բան ինձ չի համապատասխանում, կամ կա ինչ-որ մասնագիտություն, որով ես չեմ կարող զբաղվել, կամ կա մի մարդ, ում պարզապես չեմ սիրում, և այլն: Ես ունեմ այսպիսի շատ կարծրատիպեր:

Մասնագիտության ընտրությունը ինձ համար մի բարդ գործընթաց էր: Ես չգիտեի, թե ինչ եմ ուզում դառնալ: Հետևաբար, ընտանիքիս անդամները և ընկերներս հաճախ էին առաջարկում ինձ, թե ինչ կարելի է դառնալ:

-Ընկերուհուս աղջիկը լեզվաբանություն է սովորում, գուցե դո՞ւ էլ ցանկանաս դառնալ լեզվաբան,- ասում էր մայրիկս:

-Չգիտեմ, մամ, այնքան էլ չեմ սիրում լեզվաբանությունը:

-Միգուցե ատամնաբու՞յժ:

-Այ, այդ մեկը հաստատ չէ:

Ես լսում էի նրանց ասածները և մտածում դրանց մասին, բայց երբ ինչ-որ մեկը առաջարկում էր մասնագիտություն բիզնեսի ոլորտում, ես չէի ցանկանում լսել նրան, մտածելով, որ բիզնեսը բարդ է, ես ոչ մի կապ չունեմ դրա հետ:

Մի գեղեցիկ օր որոշեցի մասնակցել մի բիզնես սեմինարի, որը վարելու էր Վահրամ Միրաքյանը: Վահրամ Միրաքյանը մարկետոլոգ, սոցիոլոգ և բիզնես թրեյներ է: Նա «Չոր մարքեթինգ» գրքի հեղինակն է: Լսել էի, որ սեմինարին հիմնականում մասնակցելու են բիզնեսմեններ, և իմ ներկայությունը ավելորդ էի համարում այնտեղ: Բիզնեսմեն ասելով ես հասկանում էի գեր, ճաղատ, շատ լուրջ և մեծահասակ տղամարդկանց:

Մտնելով այն դահլիճը, որտեղ պետք է տեղի ունենար սեմինարը, ինձ թվաց, որ դահլիճը շփոթել եմ: Այնտեղ նստած էին հիմնականում երիտասարդներ: Մոտեցա մի աղջկա և հարցրի.

-Բիզնես թրեյնինգը այստե՞ղ է լինելու:

-Այո,- ասաց աղջիկը:

Ես շատ զարմացա: Նստեցի հենց այդ աղջկա կողքին:

-Առաջին անգա՞մ եք գալիս բիզնես թրեյնինգի,- հարցրեց նա:

-Այո:

Հետո մենք ծանոթացանք: Պարզվեց, որ այդ աղջիկը ունի տուրիստական գործակալություն:

Սեմինարի ընթացքում բոլորը Վահրամ Միրաքյանի պահանջով ներկայացան: Նա ասում էր, որ բիզնեսմենը իր բիզնեսը գովազդելու հնարավորությունը չպետք է բաց թողնի: Բոլորը ներկայացան, պարզվեց, որ մասնակիցների մեծ մասը բիզնեսմեններ են:

Սեմինարի ժամանակ Միրաքյանը խոսեց այն մասին, թե ինչպես է հնարավոր գրավել շատ հաճախորդների, ինչպես ավելի հասանելի դարձնել արտադրանքը կամ ծառայությունը սպառողին: Նա շատ կարևոր բաների մասին խոսեց: Օրինակ` նա ասաց, որ եթե պետք է հանդիպենք մի բիզնեսմենի հետ, ում պետք է ներկայացնենք մեր արտադրանքը կամ ծառայությունը, նախ պետք է մտերիմ զրույց սկսել նրա հետ, խոսել այնպիսի թեմաներից, որոնք նրան շատ են հետաքրքրում: Այսպիսով, նա կսկսի մեզ վստահել, իսկ վստահությունը համագործակցության մեջ շատ կարևոր է գործոն է: Որպեսզի իմանանք տվյալ մարդու հետաքրքրությունները, կարող ենք այցելել նրա սոցիալական ցանցի էջ և փորձենք գտնել հետաքրքիր տեղեկություններ նրա մասին: Միրաքյանը մի շատ լավ օրինակ բերեց:

-Եթե պետք է հանդիպենք մի բիզնեսմենի հետ, ով իր էջում տեղադրել է, թե ինչպես են Աղվերանում աշխատակազմով կազմակերպության տասնամյակը նշելու միջոցառման ընթացքում հաշվապահի գլուխը մտցրել տորթի մեջ, ապա դա ամենալավ թեման է, որի մասին կարելի է խոսել:

Նա նաև պատմեց B2B (business to business) և B2C (business to customer) վաճառքների առանձնահատկությունների մասին: Դրանցից մեկը այն էր, որ պետք է շատ ավելի զգույշ վարվել B2B վաճառքի ժամանակ, քան B2C, որովհետև, եթե բիզնեսմենը հիասթափվի մեր արտադրանքից կամ ծառայությունից, մենք շա~տ ավելի բան կկորցնենք, քան երբ հիասթափվի մի մարդ, ով պարզապես մի անգամ ցանկացել էր գնել մեկ կամ մի քանի բան: Սա այն պատճառով է, որ բիզնեսմենները գնում են ամեն ինչից մեծ քանակությամբ:

Սեմինարից հետո ես հասկացա, որ բիզնեսն է այն ոլորտը, որտեղ կարող եմ ինձ լավագույնս դրսևորել: Սեմինարը շատ հետաքրքիր էր: Այնքան ինֆորմացիա էի ստացել, որ մի ամբողջ օրը գլխացավս չանցավ:

Սա միայն մի օրինակ է: Ինձ հուզում է այն, որ ես ունեմ շատ այսպիսի կարծրատիպեր, որոնք պետք է կոտրեմ: Հուսով եմ, կստացվի:

Ես Վանուհի Հարությունյանն եմ: Ծնվել ու ապրում եմ գեղատեսիլ Տավուշի Գետահովիտ գյուղում: Այս տարի ավարտել եմ դպրոցը և ընդունվել Երևանի պետական համալսարանի Իջևանի մասնաճյուղի (ԵՊՀ Իմ) Տարրական մանկավարժություն և մեթոդիկա բաժինը:

Անսահման սիրում եմ ընթերցանություն և ապրում եմ երաժշտությամբ: Մանկուց երազել եմ դառնալ լրագրող, սակայն, չգիտեմ ինչու, հարազատներս չէին ցանկանում ինձ տեսնել այդ ոլորտում: Հիմա, ճակատագրի բերումով, դարձել եմ «Մանանա» թիմի թղթակից ու աշխատում եմ հնարավորինս հմտանալ լրագրության ոլորտում:

Մինչ այս լրիվ այլ էր պատկերացումս լրագրության մասին, բայց հիմա, երբ ծանոթ եմ նրա սկզբունքներին, հասկանում ոմ, որ մինչ այս գրեթե ոչինչ չեմ իմացել:

Վաղուց էի ցանկանում այս թեմայով նյութ պատրաստել, բայց չէի հասկանում, թե իրականում ով եմ ես, և որն է իմ առաքելությունն այս կյանքում, իսկ այժմ, երբ ընտրել եմ մասնագիտությունս, հստակ գիտեմ, որ իմ առաքելությունն է` կրթել ու հայեցի դաստիարակել գալիք սերունդներին: Ինձ շատ են ասել, թե գնամ այստեղից, այլ մասնագիտություն ընտրեմ, ավելի հեռանկարային աշխատանքով զբաղվեմ, բայց ըստ իս, իմ տեղն այստեղ է` իմ հայրենիքում, իմ գյուղում, և ես այստեղ ավելի եմ պետք, քան ուրիշ այլ վայրում:

Այն հարցի վերաբերյալ, թե ինչ եմ ուզում, երբեք լուրջ չեմ խորհել, բայց հիմա հստակ կարող եմ պատասխանել. հավատարմություն մեր ազգային ու մշակութային արժեքների հանդեպ, հայրենասիրություն և հավասարություն (սոցիալական) մեր պետությունում:

-Տղե՛ք, չփախնե՞նք դասից, հաջորդ ժամը մաթեմ ա։
-Հա, բայց հետո կջղայնանան, եթե քչով գնանք։
-Մենք էլ աղջիկներին էլ կխառնենք մեծ գործին, հետո էլ դժվար ինչ-որ մեկի վրա ջղայնանան։ Ջղայնանալուց ընդհանուրի վրա կջղայնանան՝ էդ էլ հեչ։
-Լավ, դե աղջիկներից կանչեք` ասենք։
-Հերմին, Մագա, եկե՛ք։
-Հա, երեխեք։
-Նայեք, ուրեմն, երկար դասամիջոցին դուրս կգանք իբր խանութ գնալու, բայց դպրոց հետ չենք գա, կարճ ասած, կփախնենք դասից։
-Ախ՜ր…
-Ոչ մի ախր, վերջ, որոշեցինք։
-Լավ, դե մնացածին ասեք։
Այսպես որոշեցինք, և երբ եկավ փախչելու ժամանակը, առաջինն սկսեցին աղջիկները։
-Երեխեք, զգուշեք եղեք, չտեսնի դասղեկը, թե չէ…
-Հանգիստ եղեք, հա, մեկ էլ. բռնվելուց կասեք` կազմակերպիչ չկա։
Այսպես գնում էինք դուրս, մեկ էլ երեխեքից մեկը.
-Աշոտ պապին մեզ ա նայում։ Հաստատ ջոգեց։
-Հա, բա: Թե չէ` ինչի՞ պիտի էսքանով պայուսակներով գնանք:
-Ոչինչ, շարունակեք գնալ, իրեն մի նայեք։
Երբ հասանք ցանկապատին, պահակը՝ Աշոտ պապին, բղավեց։
-Մարիամի՛կ, հետ արի։
-Չթեքվեք, գնացինք։
Երբ դպրոցից շատ հեռացանք, բաժանվեցինք, ու ամեն մեկը գնաց իր տուն։

Իբր ի՞նչ: Տանն ի՞նչ ենք անելու:
Եկավ հաջորդ օրը։ Նախօրոք պայմանավորվել էինք, որ խմբով գնանք: Երբ հասանք դպրոցի դռան մոտ, պահակը եկավ։
-Աղջի Մարիամիկ, որ կանչեցի, խի՞ չեկար։
-Չէր լինի Աշոտ պապի, ընդհանուր փախնում էինք։
-Հա, ես լրիվ ուրիշ բանի համար էի կանչում։
-Ինչի՞։
-Ֆիզկուլտի շորերդ իմ սենյակում էիր թողել։ Տեսա` տուն էիք գնում, ասի` կանչեմ տամ, էն էլ չեկար։
-Հա… Փաստորեն իմացե՞լ ես փախնում ենք, ու չես կանգնեցրել։
-Հա, դե փախեք, որ դպրոցից հիշելու բաներ ունենաք։
-Վայ, Աշոտ պապի…
Սա էլ մեր դասարանի հաջողված փախուստներից մեկն էր։

Էս տարի որոշվեց, որ ամառային հանգիստս պիտի գյուղում անցկացնեմ: Սյունիքի մարզ, Գորիսի գյուղերից մեկը՝ Խոզնավար: Դժվար լսած լինեք էդ գյուղի մասին՝ լրիվ աշխարհից կտրված տեղ է: Ես սկզբից, ինչպես գրեթե բոլոր դեռահասները, ասում էի. «Ինչի՞ս ա պետք: Քաղաքում ինձ համար հանգիստ ապրում եմ, էնտեղ ոչ մի հետաքրքրություն չկա»: Դե, առաջին շաբաթն էլ անհետաքրքիր անցավ…

Մի օր վերջապես դուրս եկա` գոնե խաղալու: Դուրսն էլ երեխեք կային: Մոտ մի ժամ խաղացինք, հետո հոգնած նստեցինք տներց մեկի քարերի դիմաց: Ու եկան… Ովքե՞ր: Կովերը… Չէ, իրենցից չեմ վախենում, իսկ այ ցուլը… Սա ուրիշ թեմա է… Ու, չգիտես` ինչու, ցուլը հենց դեպի ինձ եկավ: Չմտածեցի մի կողմ քաշվելու մասին, որովհետև այդ ամենը շատ արագ ստացվեց: Մինչև պաշտպանվելս մի փոքրիկ հովիվ կանգնեց իմ ու ցլի մեջտեղում: Դե, ցուլն էլ միանգամից մի կողմ շրջվեց:

Հովիվը՝ Ալենը, ընդամենը 8 տարեկան երեխա է: Հասկացա, որ գյուղի երեխաները մի տեսակ ուրիշ են, իրենք վախ չունեն ոչ մի բանից… Դե ես էլ Ալենին ասացի, որ գոնե մեզ հետ մի քիչ մնա, հետո կգնա:

Հովիվը պատասխանեց.

-Է՜, քինում եմ, հազար հատ գործ օնիմ:

Հազար հատ գո՞րծ: Քաղաքում 16 տարեկանների մեծամասնությունն է պարապ, իսկ այս 8 տարեկան երեխան հազար հատ գործ ունի… Ժամանակ չունի խաղալու… Ու ինքը դա որպես ծանր բեռ չի ընդունում, գիտի, որ այդ գործերը իր համար է անում:

Այդ օրվանից այնպես եմ այս գյուղը սիրում, որ նույնիսկ գնալ չեմ ուզում: Երեխաներն այնքան ազնիվ ու լավն են, որ տխրում եմ՝ Աբովյանում էսպիսինները շա՜տ քիչ են:

Սիրեցի Խոզնավարն իր բնակիչներով, բարբառով ու մաքուր օդով, հա, մեկ էլ, աշխատասեր մարդկանցով: Բոլորն են էստեղ աշխատում… Բոլորը: Մեջների «թամբալը» ես եմ: