Ես ուզում էի գեղեցկացնել Իջևանը իմ քանդակներով

Զրույց հայրիկիս՝ Արմեն Դավթյանի հետ, ով արդեն քառասուն տարի է՝ քանդակագործ է

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

-Լավ, գնամ աշխատանքի,- ասաց հայրիկս,- արդեն ուշ է:

-Պապ ջան, կարա՞մ քեզ հետ գամ արվեստանոց:

-Ինչի՞ համար:

-Շատ եմ ուզում իմանալ, թե ոնց ես աշխատում: Եվ ընդհանրապես ուզում եմ իմանալ ավելին քո և քո աշխատանքների մասին:

-Գնանք, բայց ձանձրանալու ես:

-Չե, չեմ ձանձրանա:

Արվեստանոցում

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

-Ո՞ր տարիքից և ինչպե՞ս հասկացար, որ քանդակագործությունն է քո ապագա մասնագիտությունը:

-Դե, քո կարծիքով ո՞ր տարիքից եմ սկսել քանդակել:

-Երևի երեսուն կամ երեսունհինգ:

-Չէ, չէ: Ես արդեն յոթերորդ դասարանում դպրոցում կավիճի վրա Լենինի գլուխն էի քանդակում:

-Բայց փոքր կավիճների վրա ո՞նց ես կարողացել քանդակել Լենինի գլուխը:

-Մեր ժամանակ կավիճները մեծ էին: Ես դասարանի ամբողջ կավիճները սպառում էի, ու դասատուս միշտ բարկանում էր, որ դասարանում կավիճ չկա: Մի օր պարզվեց, որ դա իմ ձեռքի գործն է: Եվ հենց այդ ժամանակ դասատուս իմացավ արձանիկների մասին և հասկացավ, որ ես տաղանդավոր եմ, ու դրա մասին պատմեց հորս: Երբ պապաս իմացավ, ինձ տարավ Երևանում ապրող քանդակագործի մոտ, ու ես իր մոտ մի քանի ամիս պարապեցի քանդակագործություն: Հետո ընդունվեցի Թերլեմեզյանի անվան ուսումնարան, այնտեղ ծանոթացա երջանկահիշատակ Սարո Սարուխանյանի հետ, ով իմ դիպլոմային աշխատանքի պաշտպանության ժամանակ ընդդիմախոս էր: Հետո ուսումս շարունակեցի Գեղարվեստի պետական ակադեմիայում: Ավարտեցի: Սարոյի հետ կապը շարունակվում էր, ու մենք մի օր որոշեցինք գալ Իջևան ու կազմակերպել քանդակագործության սիմպոզիում: Եվ հենց այդ տարիներին Սարոյի ու Իջևանի շրջկոմի առաջին քարտուղար Ջեմմա Անանյանի  առաջարկով քաղաքապետարանը ինձ նվիրեց մի արվեստանոց:

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

-Իսկ ո՞նց եղավ , որ չմնացիր Երևանում ու հետ եկար Իջևան:

-Դե Իջևանը ինձ շատ հարազատ էր, ու ես շատ էի ուզում գեղեցկացնել Իջևանը իմ գործերով: Ու հիմա, ոնց տեսնում ես, շատ գործեր ունեմ Իջևանում տեղադրած:

-Գնահատում եմ պապիկի արածը, ինքը կարող էր մտածել, որ քանդակագործ լինելով շատ փող չես աշխատի, ու քեզ ստիպեր սովորել, օրինակ՝ իրավաբանություն:

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

-Ես չէի էլ սովորի ուրիշ ինչ-որ բան: Ես շատ համառ էի էն ժամանակ: Գոռը (եղբայրս) լավ էր քանդակում, բայց ավելի շատ էր սիրում խեցեգործություն և նկարչություն, ես իրեն չհամոզեցի դառնալ քանդակագործ, շատ լավ գիտակցելով, որ եթե ինքը դառնար քանդակագործ, շատ ավելի հեշտ կլիներ գումար վաստակել:

-Պապ, իսկ ո՞ր քարն ես ամենաշատը սիրում:

-Սպիտակ մարմարը, որի վրա աշխատելը շատ դժվար է, բայց աշխատանքները շատ գեղեցիկ են ստացվում:

-Իսկ Թերլեմեզյանի ու Գեղարվեստի պետական ակադեմիայի քո ծանոթներից շատե՞րն են, որ դարձել են քո նման քանդակագործ:

-Չե, մի քանի հոգի գիտեմ, ովքեր ունեն քարի արտադրամաս, բայց քանդակագործությամբ չեն զբաղվում:

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

-Հըմմմ, ի՞նչ ես երազում քանդակել:

-Շատ կուզեմ քանդակել մեր հայ թագավորներից մեկին, ինչ-որ մեծ ժայռի վրա:

-Երանի կատարվի երազանքդ…

Seroj araqelyan

Արդեն մի գյուղացի ենք

Երևի տեղյակ կլինեք, որ ՀՀ կառավարությունը օրենք ընդունեց, որ որոշ համայնքներ պետք է միանան: Այդ թվում նաև մեր գյուղը՝ Բաղանիսը: Համայնքների միացման լուրը բնականաբար վատ անդրադարձ ունեցավ գյուղացիների վրա, քանի-որ բոլորի մտքին այն էր, որ էլ ուշադրության կենտրոնում չեն լինելու: Այն ժամանակ մեկ գյուղ մեկ անուն էր, իսկ հիմա չորս գյուղ՝ մեկ անուն: Մինչ որոշման ընդունելը գյուղացիները ցույցեր կազմակերպեցին՝ պլակատներ գրելով «Դեմ ենք միացմանը», Նոյեմբերյան քաղաքի մեջ ճանապարհ փակեցին, բայց այդ ամենը ոչինչ չփոխեց, համայնքները միացվեցին:

Էն ժամանակ, որ գյուղապետի ընտրություններ էր լինում, հիմա էլ չի լինելու: Համայնքների խոշորացման վատ կողմերից են՝ որ գյուղապետ չի լինելու, քաղաքապետի կողմից ավագանի է ընտրվելու ով կղեկավարի այդ տարածքը: Մինչդեռ մեր գյուղապետը հովանավորներ էր գտնում գյուղի խնդիրները լուծելու համար, անգամ ֆեյսբուքով, և մենք՝ Բաղանիսի թղթակիցներս հաճախ ենք այդ մասին գրել:  էն ժամանակ նշվում էր գյուղի անունը, իսկ հիմա ասում են անվանվելու է Նոյեմբերյանի համայնք:  «Առաջ, երբ ինչ-որ հարց կամ խնդիր էր լինում՝ դիմում էինք գյուղապետին, հիմա դիմելու ենք ավագանուն, ով պետք է տեղեկացնի քաղաքապետին»,- ասաց Բաղանիսի համայնքապետ Նարեկ Սահակյանը:

Չգիտեմ՝ հիմա, որ հարցնեն, թե որտեղ եմ նկարչության գնում, ի՞նչ ասեմ. կողքի գյո՞ւղ, բայց չէ՞որ մենք արդեն մի գյուղ ենք. էլ Բաղանիս, Ոսկևան, Ոսկեպար կամ Ջուջևան չի լինելու, արդեն Նոյեմբերյան է: Մեկի մոտ էլ ասեն նոյեմբերյանցի, կասեն հենց Նոյեմբերյան քաղաքում ա ապրում: Երբ գնում եմ նկարչության, էնտեղի ընկերներս կատակում են. «Ի՞նչ կա համագյուղացի, ո՞նց ես»,- ու էդպես ամեն տեսնելիս:

Ճիշտ է, ճանապարհի մոտից հանելու են ցուցանակները, որոնց վրա գրված է լինելու Բաղանիս, Ոսկևան, Ջուջևան, բայց մեկ է, Բաղանիսը մնալու է Բաղանիս, Ոսկևանը՝ Ոսկևան:

artyom safaryan

Գրագողություն

Այ, շատ հաճախ ես հանդիպում եմ այս արտահայտությանը. «Էս երգը երգիչը գողացել է էս մեկից, կամ մյուսից»:

Ես ուզում եմ այդ մասին մի քիչ ավելի շատ գրել, քան կարելի է: Նախ, կարող եմ սկսել այն բանից, թե ինչ եմ ես մտածում այդ ամենի մասին: Կուզեմ երկու կողմից նայել այդ երևույթին: Եկեք սկսենք առաջին կողմից: Պատկերացրեք, թե դուք ինչ-որ հեղինակ եք, որը գրել է մի գիրք, որը շատ արագ մեծ համբավ է բերել ձեզ: Դուք շուտ ձեռք եք բերում հռչակ և համբավ, ու արդեն լողում եք փառքի դափնիների մեջ, ու հանկարծ… Մի օր նստած եք ու հետևելով նորություններին, նկատում եք, որ ինչ-որ մեկը իր գրքով ընդօրինակել է ձեզ ու բարձրացել է փառքի նույն պատվանդանին և խլում է ձեր դափնիները: Համաձայն եմ, ծանր դեպք է, քանզի դուք ողջ օրը քրտնել, չարչարվել եք, գրել եք այդ ամենը, շարժել եք ձեր ուղեղի գալարները, ով գիտի, միգուցե անցկացրել եք մի քանի տասնյակ անքուն գիշերներ, և հանկարծ ինչ-որ մեկը գալիս է և ձեր գաղափարներով փորձում է իշխել գրական Օլիմպին:

Անարդա՞ր է, իհարկե անարդար է, քանզի դա բացի ձեր ինքնասիրությանը կպնելուց, կպնում է նաև ընդհանուր արվեստի մակարդակին, քանի որ նման գաղափարները ընկնում են շտամպի տակ, և ոլորտը բերում է լճացման, ու մենք ստանում ենք միօրինակ ֆիլմեր, գրքեր ու երգեր:

Բայց մի րոպե: Եկեք մի ուրիշ կողմից նայենք այդ ամենին: Ենթադրենք դուք ունեք գաղափար, որը հանձնում եք հանրությանը, բայց այն իհարկե ունի որոշակի հում էլեմենտներ, որոնք անկասկած ավելի հետաքրքիր կլինեն այլ մարդկանց կատարմամբ: Եվ հետո, ոչ մեկի մոտ չի ստացվի բացարձակ կրկնօրինակել գաղափարը, քանզի ընկալումը ամեն մեկի մոտ տարբեր է: Շատ հաճախ ճոխ գաղափարները դառնում են ժանրերի օրենսդիրներ կամ կերտում են նորը և կատարելագործվելով վերածվում գլուխգործոցի:

Դրա համար, ժողովուրդ, ունեցեք ձերը, բայց բաց եղեք նաև հետաքրքիր մտքերի համար, որոնք կարող են գլուխգործոց դառնալ, իսկ դուք էլ դառնաք որևէ ժանրի օրենսդիրներից մեկը:

Խմբագրության կողմից. Հիմա ի՞նչ, քո այս նյութի տակ դնենք մեկ այլ ազգանուն, գուցե ավելի բարեհունչ, ճի՞շտ կլինի: Իսկ գուցե ամեն մեկը, ինչպես դու ես ասում, շարժի իր ուղեղի գալարները, ոչ թե վերցնի պատրաստի գաղափարներ: 

Ամեն դեպքում, պատանիներ և աղջիկներ, հրավիրում ենք բանավեճի: Ի՞նչ է հեղինակային իրավունքը, մտավոր սեփականությունը, արդյո՞ք կարելի է խախտել և որ դեպքում ենք համարում գրագողություն: Սպասում ենք:

hovhannes ghulijanyan

Վազաշենից Մեծամոր՝ անվտանգ կյանքի հույսով

2014 թվականին մեր դասարան նոր աշակերտ եկավ։ Ծանոթացանք նրա հետ: Պարզվեց, որ Մարիամ Թեմուրազյանը սահմանամերձ գոտում է ապրել։ Այժմ ցանկանում եմ նրա հետ հարցազրույցի միջոցով ավելի շատ մանրամասներ իմանալ։ Նաև նշեմ, որ հիմա Մարիամը 15 տարեկան է և այս երկու տարիների ընթացքում նա դասարանում աչքի է ընկել իր գերազանց առաջադիմությամբ։

-Մարիամ, որտե՞ղ էիր ապրում մինչև Մեծամոր տեղափոխվելը:

-Մինչև 2014 թվականը ապրել եմ Տավուշի մարզի սահմանապահ Վազաշեն գյուղում: Իսկ 2014 թվականից տեղափոխվել եմ ընտանիքիս հետ Արմավիրի մարզի Մեծամոր քաղաք:

-Ինչո՞ւ եք տեղափոխվել Մեծամոր:

-Գյուղը սահմանամերձ է, կրակոցներ շատ են լինում, բուն պատճառը դա է, իսկ բացի դրանից լավ ուսման համար:

-Կրթության որակը շա՞տ է տարբերվում:

-Այո, շատ: Դպրոցումշատ առարկաներ իրենց ուսուցիչները չեն դասավանդում, քանի որ գյուղում ուսուցիչ էլ չի մնացել:

-Այսինքն բացի ձեզնից շա՞տ հեռացողներ կային:

-Այո’, գյուղը գրեթե դատարկվում է: Այն մարդիկ, ովքեր հնարավորություն չունեն այլ տեղ տեղափոխվելու՝ կրակոցների ժամանակ գնում են իրենց բարեկամների տուն:

-Շատ ցավալի վիճակ է: Իսկ ծանոթներ ունե՞ք գյուղում, ումից տեղեկանում եք գյուղի ներկա վիճակի մասին:

-Այո’, ամեն օր խոսում ենք: Ներկա պահին կրակոցներ չկան, բայց երբ էլ որ լինում են, շատ ուժեղ են լինում:

-Իսկ հե՞շտ էր Մեծամորում հաստատվելը: Կցանկանայի՞ք վերադառնալ գյուղ:

-Մեծամորում հաստատվելը այդքան էլ հեշտ չստացվեց, կարոտում էի գյուղս: Կցանականայի վերադառնալ, բայց ինչպես ծնողներս են ասում. «Գյուղում ապագա չկա»:

-Կա՞ն խմբակներ, որոնց հաճախում ես Մեծամորում: Եվ արդյո՞ք ապագան ձեր տեսնում ես Մեծամորում:

-Այո’, հաճախում եմ տիկնիկային թատրոնի խմբակ: Դա իմ ապագայի մի մասն է կազմում:

Ամեն անգամ դասարանում Մարիամին տեսնելիս ակամա հիշում եմ մեր սահմանամերձ գյուղերը, որոնք կրակոցների պատճառով դատարկվում են: Երազում եմ, որ մի օր Մարիամի ծնողները հաստատ համոզված լինեն, որ գյուղում ապրելն անվտանգ է, և գյուղն ապագա ունի:

Մեր բակի տղաները

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Ամռան ավարտվելուն արդեն քիչ է մնացել: Մարդիկ սպասում են աշնանը, որին հաջորդում է ձմեռը: Մինչ ձմռան գալը, մարդիկ իրենց վառելիքի մասին են մտածում. պետք է փայտ գնեն: Քանի որ չգիտեն, թե ինչ ձմեռ կլինի, համեմատաբար տաք, թե ցուրտ, շատ են առնում, որ բավարարի: Մենք նույնպես պիտի գնեինք: Մեր փողոցի տղաները գիտեին, որ փայտը բերում են, եկել ու մեզ ասում էին.

-Ե՞րբ կբերեն բա, գանք՝ ջարդենք:

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Նրանք միշտ բոլորին օգնում են: Փայտը հենց բերեցին, բոլորով եկան ու սկսեցին օգնել. փայտ կտրողին էին օգնում: Դե, քանի որ հայրիկս այստեղ չէ, նրանք, այսպես ասած, պարտավորվածության զգացում ունեին: Նույնիսկ մեր կողքի փողոցից էլ էին եկել: Նրանք գրեթե ամբողջը կոտրեցին, դասավորեցին: Շատ էին հոգնել: Գնալիս ասացին.

-Առավոտն էլի ստեղ ենք:

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Այդպես էլ եղավ: Առավոտյան ժամը տասն էր, ու մեկը ինձ է կանչում.

-Սո~ն, Սո~ն…

Քնած էի: Վեր կացա, արագ գնացի տեսնեմ՝ մի խումբ տղաներ մեր բակում են:

-Բանալին տուր՝ բացենք դուռը, որ ջարդենք:

Տվեցի, ու նույն պահին անցան գործի: Մեկը մյուսին փոխարինելով կոտրում էին:

-Տուր մի քիչ էլ ես ջարդեմ:

-Սպասի՛, էսքանն էլ անեմ, տամ:

Ես էլ անընդհատ դուրս էի գալիս, հարցնում.

-Երեխե՛ք, ի՞նչ կուզեք՝ կոֆե, սառը ջուր, սառը սոկ:

-Չէ՛, չէ բան պետք չի:

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Ես էլ սառը ձմերուկ ու սեխ կտրատեցի ու տարա հյուրասիրելու: Թե չէ, որ իրենց հարցնեմ, ոչինչ չեն ուզի:

Ապրեք դուք, տղե՛րք ջան:

Երանի ես էլ նրանց նման ուժեղ լինեի, բայց դա հավանաբար քիչ է. պետք է նաև մարդկանց օգնելու մեծ պատրաստակամություն ունենալ:

Anahit Ghazakhetsyan

Փոփոխության դիմանկարը

«Չնեղվես, էլի կհանդիպենք»-ը կյանքի մի շրջանում աշխարհի ամենակարևոր, ամենատաք, ամենասպասված ու ամենապետքական արտահայտությունն է, մանավանդ, երբ ասում է նա, ում հետ չհանդիպելը ամենաշատ նեղվելու առիթն է տալու:

Որ հանկարծ թեկուզ մտքիս ծայրով փոփոխություն բառն ա անցնում,  միանգամից գամվում ես ուղեղիս աջ կիսագնդին: Չնայած քո մասին ես ձախով էլ եմ մտածում: Այ, հիմա գրում եմ փոփոխության մասին, որն արդեն քո հոմանիշն ա:

…Գիտե՞ս՝  ես նկատել եմ՝ էն մարդիկ, ում առաջին հայացքից, խոսքից, ժեստից չենք հավանում, ամենասիրելիներն են դառնում:

Փոփոխությունները իրենց գցում են մեր նեղ-նեղլիկ կյանք՝ սիրած երգը, հայացքը, աչքերի գույնը փոխելու, նոր կետից ինչ-որ բանին առաջին անգամ նայելու, ինչ-որ բան առաջին անգամ ցույց տալու համար, իսկ էդ մեզ մեկ-մեկ շատ ա պետք: Դե, որովհետև լճանում ենք: Դե, դրանից վատ բան մեկ էլ նորից չհանդիպելն ա:

Երեք գդալ շաքարավազի պես լցվեցիր կյանքիս անհամացած թեյի մեջ:

Սառը անձրևից հետո, որ ուսիդ բրդյա, տաք ժակետ են գցում, այ, դու էդ ժակետն ես:

Դու ոնց որ մի բաժակ սառը ջուր լինես: Էն ջուրը, որ ի վերջո հասցնում են  ծարավից մեռնողին:

Ասենք՝ իմ ամենասիրած կանաչ, թթու խնձորն ես:

Դու Բրելի  «Մի՛ լքիր դու ինձ» կոչն ես ու Սքորփիոնսի  «Դեռևս սիրում եմ քեզ»-ը՝ ընկալածս բոլոր տողատակերով:

Դու էն նամակն ես, որ սոսնձում են օրագրում՝  երբեք չկորցնելուն հավատալով:

Դու ականջակալներումս գնացող-եկող ջազն ես՝ ազատ, անսահման, խորը, ուրիշներից չընկալելի:

Դու պայքար ես, ընդդիմություն, կարծրատիպ ու կարծրատիպային կարծիք կոտրող:

Այ, կյանքում կմտածեի՞ր, որ կդառնաս կախվածության մարմինը, ամենաիրական մարմնացում:

Դու փո-փո-խութ-յունն ես՝ թարգմանած աշխարհի բոլոր լեզուներով: Էն ամենը՝ ինչից սկիզբ է առնում նորը, իմը ու քոնը: Այսինքն, դու էս տողերն ես, նաև գրիչիս թանաքը, անգամ ձեռագիրս:

Դու էն վերջին գրկախառնությունն ես, որ խեղդում ա ու խեղդվում ա տխրությունից:

Վերջերս գրել էի, որ հեռացումը նոր վերադարձ է ենթադրում, դրա համար էլ չեմ նեղվելու:

Փորձելու եմ չնեղվել:

Դեռ:

Մինչ նոր հանդիպում ու երբեք հաջողություն:

Գրկում եմ ոնց որ միշտ:

Հավատալով վաղվան

 

Լուսանկարը` Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը` Միլենա Խաչիկյանի

Քսաներորդ դարի հրապարակախոս Վարդգես Պետրոսյանը վստահ էր, որ ծառը ինքը պիտի կարողանա դիմանալ ու ապրել, կռվել քամու ու ծարավի դեմ, կռվել որդերի դեմ, որ կրծում են իր արմատները: Ծառը՝ ինքը:

-Իսկ ինչպե՞ս կռվել մարդու դեմ, ինչպե՞ս դիմանալ մարդուն,- հարցնում եմ՝ առանց պատասխանի ակնկալումով:

Օգոստոսի տասնյոթին պատանի թղթակիցներով Վանաձորում էինք: Ընդհանրապես հաշված օրեր եմ եղել քաղաքում, բայց ամեն անգամ նոր մի բան եմ գտել, նոր մի բան, որ հաստատ կարեւոր է եղել: Քաղաքի մարդիկ, փողոցները, այգին… Ինչ-որ ոգեշնչում ունեն իրենց մեջ, որ ամեն անգամ նորովի եմ զգում, բայց դեռ չգիտեմ, թե ինչու:

Վանաձորը խաղաղ է գրեթե միշտ, գրեթե, որովհետեւ խաղաղությունը խախտվելու հակում ունի, իսկ ավելի ճիշտ կլինի ասել՝ խաղաղությունը խախտելու հակում ունեն: Դե պարզ է՝ մարդիկ:

Կեսօրն անց էր, քաղաքում՝ անսովոր իրարանցում: Տիգրան Մեծ փողոցում ծառահատվել էր վեց փշատերեւ, եւ անհայտ էր՝ ում կողմից, ինչու: Մարդիկ, որ անցնում էին, կանգ  էին առնում, սրտնեղում, զայրանում, հեռանում: Ոչ մեկ չգիտեր՝ ինչ անել, ինչով մխիթարվել: Փորձում էի հետաքրքրվել, հասկանալ՝ ինչ է տեղի ունեցել.

-Ես բան չգիտեմ, նոր է եղել, լրիվ նոր,- պատահական անցորդ էր:

Իսկ Կժեր գեղագիտական կենտրոնի տնօրենը հուսահատ էր: Կատարվածն իր կենտրոնի հարեւանությամբ էր հենց, բայց ինքն էլ կարգին չգիտեր.

-Ո՞վ է իրականացրել էս ամբողջը կամ ընդհանրապես ո՞վ իրավունք ուներ նման թույլտվություն տալու:

Չգիտեր, չգիտեինք ու չգիտենք հիմա էլ: Ասում են՝ գործ է հարուցվել, ընթացքի մեջ է: Լավ, ենթադրենք: Բայց այդ ո՞ր պատահականությամբ նույն երեւույթը հաջորդ օրն էլ կրկնվեց, այս անգամ՝ Դսեղ գյուղում: Հովհաննես Թումանյանի տուն-թանգարանի հարեւանությամբ գտնվող տարածքում հատվել էին եղեւնիներ, այլ ծառատեսակներ:

Լուսանկարը` Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը` Միլենա Խաչիկյանի

Վնասները մեծ էին՝ դե պարզ է: Բայց գլխավորը էլի պարզ չէ. ովքե՞ր են արել եւ ինչո՞ւ: Այս մասին հեռուստատեսությամբ իմացա, համացանցում գրեցին… Գոնե արդյունք ունենա:

Լուսանկարը` Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը` Միլենա Խաչիկյանի

Ռազմիկ Դավոյանը գրում է՝ «Բա՛ց քո կեղեւը, ծա՜ռ, ա՛ռ ինձ կեղեւի մեջ…», Հախվերդյանն էլ զուր չի երգում այդ երգը.

Ես կձգվեմ քեզ հետ,
ես կճկվեմ քեզ հետ,
եւ հողմերի ձեռքից
ես կփրկվեմ քեզ հետ:

-Լավ, իսկ մարդկանց ձեռքի՞ց:

Փրկության ավտոբուսը

Բարև՛, խոսելու ժամանակ չկա, արագ հետևիր ինձ, տարածքը գնդակոծվում է… Տների կողքով մի քայլիր, հարվածը տների վրա է ուղղված: Ահա, գրեթե հասանք… Տեսնո՞ւմ ես երկհարկանի տունը… Չէ՛, իհարկե տուն չենք մտնում, այլ իջնում ենք տան նկուղը: Դե արագ, արագ, իջիր… Նկուղում ենք… Տեսնո՞ւմ ես այն հաղթանդամ տղամարդուն՝ Սարգիս պապն է, նրա կողքին՝ Նազան տատը, որդին՝ Վրեժը, Վրեժի կինը՝ Արևիկը, նրանց զավակները՝ Վարդանն ու Ռուզաննան… Սպասում են… Օր ու գիշեր սպասում են, թե երբ է Ճամբարակից ուղարկված ավտոբուսին վերջապես հաջողվելու հաղթահարել գնդակոծվող գոտին ու նրանց անվտանգ վայր տեղափոխելու: Հանկարծ մեր գլխավերևում պայթյուն է լսվում: Բացվում է նկուղի դուռը, և մի երիտասարդ բղավում է.

-Սարգի՛ս դայի, տունդ վառվում ա:

Բոլորը վերցնում են ձեռքի տակ եղած դույլերն ու վազում հանգցնելու այրվող տունը:

-Թողեք, թողեք վառվի տունս, որ ուշս դբեդ չմնա,- լսվում է Սարգիս պապի ձայնը: Ժողովուրդը քարանում է: Այրվում է գյուղի պահեստապետի տունը, այրվում են հյուրընկալությամբ ու ջերմությամբ լցված տան պատերը: Սարգիս պապը լուռ է: Նրա աչքերի առաջ այրվում է տունը, որի հետ կապված է նրա ողջ կյանքը:  Ահա բոցը բացում է իր երախն ու վերածում հսկա տունը մի կույտ մոխրի…

Իսկ հիմա արի մի պահ տեղափոխվենք Ճամբարակ: Մոտենում ենք Ճամբարակին: Ճանապարհի եզրին մարդկանց մի մեծ ամբոխ է հավաքվել: Բոլորի անհանգիստ հայացքներն ուղղված են Ճամբարակից Արծվաշեն տանող ճանապարհին: Նրանք սպասում են ավտոբուսին. հասարակ մի մարդատար մեքենա, որի վերադարձը պիտի որոշի այս մարդկանց ապագան: Ավտոբուս, որը կվերադառնա՝ իր հետ բերելով ուրախություն, կամ էլ կզրկի այս մարդկանց երջանիկ լինելու իրավունքից: Ավտոբուս, որն ուղևուրվել է Արծվաշեն՝ այս մարդկանց բարեկամների ու հարազատների կյանքը փրկելու: Ահա և հայրս՝ Գրիգորը: Նրա հայացքն ուղղված է ճանապարհին, իսկ սիրտն այրում է միայն մի ցանկություն՝ կրկին տեսնել պապին…

Վերջապես ավտոբուսին հաջողվում է գյուղ մտնել: Գյուղացիները քայլում են դեպի ավտոբուսը, և բոլորին միայն մի հարց է հուզում. «Ինչու՞ Սարգիս դային չփրկեց իր տունը»: Սարգիս պապը շրջվում է, նայում գյուղին ու պատասխանում.

-Ես էս գյուղը էլ էրեխա չեմ բերի:

Նա առաջ է քայլում, գիտակցելով, որ ընդմիշտ հեռանում է այս գյուղից: Նրա մեջքի հետևում է մնում իր ծննդավայրը, այրվող տունը, կնոջ՝ Նազանի գերեզմանը: Հասնում են ավտոբուսին…

Ճանապարհի վրա հայտնվում է ավտոբուսը: Հուսահատված մարդիկ աչքերին չեն հավատում… Բայց գալիս է, կասկած չկա, գալիս է… Գալիս է ավտոբուսը, որն իր հետ բերում է անսահման երջանկություն, ու միմյանց է հասցնում օրեր առաջ մեկնված ձեռքերը: Գրիգորը խառնված ամբոխի մեջ իր պապին է փնտրում: Ավտոբուսի դռներում հայտնվում է Սարգիս պապը ու հաջորդ վայրկյանին նրան արդեն ամուր իր կրծքին է սեղմում Գրիգորը…

Mane Minasyan

Դպրոցական վերջին ամառս

Ու ամեն տարի սեպտեմբերին, երբ դպրոց ենք գնում, ուսուցիչներն անպայման հարցնում են, թե  ինչպես անցավ ամառը, ինչ ենք արել և այլն:

Արդեն 12-րդ սեպտեմբերս է, թվով վերջինը` որպես աշակերտ:

Այս տարի որոշեցի այդ ավանդույթ դարձած հարցին պատասխանել մի փոքր շուտ:

Այս ամառ ես հասկացա, որ մի քիչ մեծացել եմ:
Հունիսս լրիվ «գիտական էր», ու լի ձեռքբերումներով: Հենց հունիսին էր, որ մասնակցեցի «Մանանայի» դասընթացին, ու դարձա թղթակից 17.am-ում: Հենց հունիսին կարդացի լիքը գրքեր, որովհետև զգում էի, որ հաջորդող 61 օրերին չեմ հասցնելու, ու այդպես էլ եղավ:

Հուլիսս սկսվեց ընտանեկան մթնոլորտում,  շարունակվեց «Հայաստանի պատանեկան նվաճումներում», ու ավարտվեց արդեն հարազատ դարձած «Հույսի Կամուրջում»:

Օգոստոս: Անկեղծ ասած օգոստոսին այսքան շուտ չէի սպասում, բայց, որ էկավ, իր հետ էլի լիքը բան բերեց: Օրինակ` շտեմարաններ հայոց լեզվից և գրականությունից: Իր հետ օգոստոսը բերեց նաև Հայաստանի պատանի թղթակիցների մեդիա ճամբարը դեպի Դիլիջան: Մեդիա ճամբարում սովորեցի ավելի լավ գրել, ավելի ճիշտ բռնել ու օգտագործել ֆոտոապարատն ու իհարկե, սովորեցի ֆիլմ նկարել:

Օգոստոսն էլ եմ համարում ձեռքբերումների ամիս: Իսկ այս ամառս` ստացված: Ամռան ավարտին մնացել է հաշված օրեր, բայց այս տարին տարբերվում է մնացած 11-ից: Եթե անցյալ տարի հարցնեին, ուզում եմ բացվի դպրոցը, թե չէ, երևի կպատասխանեի՝ չէ, բայց հիմա ուզում եմ, որ շուտ գա սեպտեմբերը, որ վերջին անգամ զգամ սեպտեմբերի 1-ին որպես աշակերտ դպրոց գնալս:

Վրանային ճամբար Օձունում

Լուսանկարը՝ Տաթեւ Աղազարյանի

Լուսանկարը՝ Տաթեւ Աղազարյանի

Ամռան ձանձրույթին անփոխարինելի է ճամբարը: Նոր ընկերներ, նոր շրջապատ և նոր միջավայր: Եվ ահա հուլիսին11-ին վաղ առավոտյան ավտոբուսը, որի վրա գրված էր «Երևան-Լոս Անջելես», շարժվեց Օձուն (ես էլ մտածում էի ճանապարհին, թե ինչի են մարդիկ փողոցից զարմացած մեզ նայում և անգամ բարևում):

Երբ հասանք, տղաներն արդեն տեղադրել էին վրանները, և իմ առաջին ու վերջին տխուր միտքը եղավ, թե ինչպե՞ս եմ այս ցրտին մնալու վրանում:

Լուսանկարը՝ Տաթեւ Աղազարյանի

Լուսանկարը՝ Տաթեւ Աղազարյանի

Այս ծրագրի նպատակն էր երիտասարդների մեջ ավելի խորացնել հայ առաքելական եկեղեցու հիմքերը, ավանդույթները: Եվ հենց այդ պատճառով էլ մասնակցում էինք ժամերգություններին, պատարագներին, աղոթում հացից առաջ և ստանում հոգևոր դասեր: Իհարկե, առօրյա կյանքում ժամանակ չի մնում այս ամենի համար, բայց պետք է աշխատենք գոնե այս ամենի կեսի կեսը անել:

Լուսանկարը՝ Տաթեւ Աղազարյանի

Լուսանկարը՝ Տաթեւ Աղազարյանի

Ամբողջ մեկ շաբաթվա ընթացքում խաղացինք մի խաղ, որն այսպես էր կոչվում «Գաղտնի ընկեր»: Բացատրեմ, թե ինչպես էր՝ թղթերի վրա գրված են աղջիկների անունները, որոնք քաշում էին տղաները, և հակառակը: Եվ մեկ շաբաթվա ընթացքում նրան տալիս ես նվերներ, գաղտնի:

Դե էլ ինչ ճամբար առանց ուխտագնացությունների: Առաջինը եղավ ոտքով դեպի  Հովնան Օձնեցու դամբարան, Արդվի գյուղ: Ճիշտ է, շատ հոգնեցինք, բայց հետաքրքիր էր: Երկրորդը դեպի Սանահին, որն ուղղակի հիասքանչ տեղ էր:

Լուսանկարը՝ Տաթեւ Աղազարյանի

Լուսանկարը՝ Տաթեւ Աղազարյանի

Ամեն օր մի ջոկատ անցնում էր հերթապահության: Եվ բոլորն էլ ոգևորված անցնում էին գործի, որպեսզի լավագույնը լինեին: Մեկը ծաղիկներ էր դնում սեղանին, խրատներ, մյուսը անձեռոցիկները մեկ այլ ձևով էր դասավորում, ինչպես նաև շնորհակալական խոսքեր: Մեզ՝ հերթապահներիս, թվում էր, թե հենց նոր նախաճաշեցին, և դեռ անցել է կես ժամ, երբ եկավ ճաշի ժամը:

Մեր վրանը այդպես էլ ամենամաքուրը չճանաչվեց, չնայած աղջիկներով էինք:

Ահա և վերջին օրը: Բացահայտվեցին բոլորիս «գաղտնի ընկերները», իրոք շատ հետաքրքիր էր:

Լուսանկարը՝ Տաթեւ Աղազարյանի

Լուսանկարը՝ Տաթեւ Աղազարյանի

Ինչպես կարող եմ ես մոռանալ այն 7 օրը, երբ վրանի մեջ քնելուց անգամ տեղ չունեի ձեռքս երկարացնելու, թե ինչպես էինք միջատներից պաշտպանվելու համար բամբակներով փակում ականջներս, այն անուշաբույր խնկի հոտը,  հերթապահության ժամանակ շա՜տ ու շա՜ տ ափսեներ  չորացնելը, ու ոնց էին մնացածը գալիս ու հարցնում՝ ինչո՞վ օգնենք: Մեր բոլորիս ծիծաղը, ուրախ հումորները, ինչպես կարող եմ մոռանալ առավոտյան մարմնամարզությունը, ժամերգությունները: Իրոք, ճամբարը շատ բան տվեց, թե հոգեպես, և թե ֆիզիկապես: Այս ամենի համար շնորհակալ եմ առաջին հերթին Խաչիկ դպիր Վարդանյանին (ում չկարողացա ոչ մի պահ հարմարեցնել և դիմացից նկարել), ով մի տեղից մյուս տեղն էր վազել, որպեսզի մեզ համար հովանավորներ գտներ, և իրականանար ճամբարը: Այնքան եմ ուզում նորից լսել, թե ինչպես էր նա ամեն անգամ երգում երեկոյան,  և նոր միայն բարի գիշեր ասելով շտապում էինք քնելու: Այնքան հոգնած էինք լինում, որ ոչ մտածում էինք միջատների մասին, ոչ նեղված քնելու և ոչ էլ այլ դժվարությունների մասին:

Լուսանկարը՝ Տաթեւ Աղազարյանի

Լուսանկարը՝ Տաթեւ Աղազարյանի

Շնորհակալ եմ մեզ հովանավորողներին ՝ Արագածոտն թեմի առաջնորդ Մկրտիչ եպիսկոպոս Պռոշյանին,  Սուրբ Մարիանե եկեղեցու ծխական խորհրդին  և մի խումբ այլ բարերարների, մեր ջոկատավարներին և իհարկե, իմ լավ ընկերներին:

Այնտեղ կարծես, թե կտրված էինք ամեն ինչից և տեղյակ չէինք երկրի լարված իրավիճակից, որը մի կողմից լավ էր, մյուս կողմից՝ վատ: