milena khachikyan

Րիկին, Ռեքսը, մենք

-Ուզում եմ իմանալ, թե ինչ գիտեն   շները մարդու մասին եւ ինչպես են կարողանում անդավաճան սիրել:

-Երեւի նրանք մեր մասին ավելին գիտեն, քան մենք ինքներս:

Աղասի Այվազյան

 

Երեք տարի առաջ, երբ ես երջանիկ պատահականությամբ ծանոթացա Միլենայի հետ (մեր անունները համընկել են նույն պատահականությամբ), սերը դեպի կենդանիները, մասնավորապես շները, իմ մեջ ավելի խորացավ: Դե հա, շուն ունենալը իմ մանկության ամենալուսավոր երազանքն էր, որի ձեռքը բռնած մինչեւ օրս քայլում ենք` մի օր իրականանալու անհավատալի հույսով: Իսկ եթե լուրջ՝ մենք իրականանալու ենք, եւ անպայման, դա` մի կողմ:

Միլենան իմ ճանաչած ամենահոգատար տերն է, իսկ իր շունը՝ Րիկին՝ ինձ հանդիպած ամենախելացի ու դաստիարակված աղջիկը, ով հայերենից բացի տիրապետում է նաեւ ռուսերենին:

-Рики, садись, Рики, проси…

Էս խոսքերից հետո Րիկին նստում է, սկսում է նվնվալ այնքան, մինչեւ մենք հագենում ենք ու ի վերջո տալիս ենք ուտելիքը, որին այդքան սպասում էր: Չէ, սա նրան տանջելու ձեւ չէ, սա սովորական խաղ է, որ խաղում ենք երկու կողմս էլ՝ իրար սիրելով:

Ամեն անգամ իրենց տուն գնալիս՝ դեռ դռանը չհասած, ներսից լսվում էր Րիկիի անհանգիստ հաչոցը, որը տեւում էր ոչ կարճ, բայց ավարտվում էր իմ ու իր համերաշխ գրկախառնությամբ:

-Էսպես ոգեւորված որ հաչում ա, ուրեմն սիրում ա,- բացատրում էր Միլենը,- հետո էլ տես՝ պոչը ոնց ա շարժում:

Րիկին ու ես ընկերացանք բավականին շուտ եւ դարձանք ոչ պակաս մտերիմ, որքան ես ու Միլենն ենք: Բայց պատմությունը սրանով չավարտվեց:

Եկավ մի շրջան, երբ դպրոցի ճանապարհին (հա, մենք էն հեռավոր անցյալում դպրոցական ենք եղել) մի անծանոթ շուն սկսեց հանդիպել մեզ ամեն օր եւ ամեն անգամ: Մինչ ես Միլենենց բակում սպասում էի նրա իջնելուն, շունը գալիս էր, պտտվում շուրջս, նստում ու սպասում ինձ հետ (չգիտեմ՝ որտեղից էր Միլենի տեղն իմացել): Դե պարզ է, որ բախտավոր կենդանին արժանացավ մեր ջերմ վերաբերմունքին, ինչի արդյունքում էլ մենք միանգամից ընկերացանք նրա հետ, ում, ի դեպ, Միլենը անվանեց Ռեքս: Էսպես ամեն առավոտ Ռեքսի հետ քայլում էինք մինչ դպրոցի մոտակայքը, եւ եթե մեզ հետ հարմար ուտելիք էինք ունենում, հյուրասիրում էինք (ոչինչ, որ այդ օրը դպրոցում անցնում էր սովորականից քաղցած), եթե չէինք ունենում, ճանապարհին հատուկ շան կեր էինք առնում (սա էլ մեր հաճախակի ուշացումների պատճառը): Այդ կերից Րիկին էլ ուներ, ու երբեմն Միլենը հետը մի քիչ բերում էր: Ռեքսը երջանկացած շոյվում էր դրանից, իսկ այ Րիկին…Այդ օրերին Րիկիի մեջ զարգանում էր խանդ ասվածը:

Դպրոցական խելառ օրերը մեկ ամիս առաջ ավարտվեցին: Հիմա ես չգիտեմ, թե որտեղ է մեր Ռեքսը ու արդյո՞ք իրեն կերակրողներ ունի, կամ էլ կա՞ մեկը, ում հետ միասին իրենք անցնում են կյանքի ինչ-որ ճանապարհ, թե՞… Համենայն դեպս շատ կուզեմ, որ այդպես լինի: Իսկ թե որտեղ կլինի Րիկին մի քանի օրից, ես իմացա վերջերս, եւ հիմա չգիտեմ՝ ուրախանա՞մ իր համար, թե՞ տխրեմ ինձուինձ: Րիկին պատրաստվում է չվել Մոսկվա, դե պարզ է՝ իր հետ տանելով նաեւ Միլենին (իրականում ճիշտ հակառակն է): Իրենք շուտով կգնան, ու մեր էս երջանիկ ընտանիքը արդյունքում կտուժի:

Ես մտածում էի սրա մասին, երբ հայտվեց եղբայրիկս, ով բակում խաղալու փոխարեն մի քանի ժամ էր՝ հրճվում էր: Տրամաբանական է, որ իմ ունեցած էն մեծ սերը շների հանդեպ, գիտակցաբար թե ենթա, փոխանցվել է նաեւ նրան, ու էստեղ է, որ մեր երազանքները խաչվել են: Ուրեմն էսպես. եղբայրս մեն-մենակ գնում է խանութ, իսկ վերադառնում ինչ-որ մեկի հետ, ով, արդեն հասկանալի է, մի նրբագույն շուն է: Ես պատուհանից ուտելիք եմ շպրտում, շունն ուտում է, բայց չի հեռանում: Երեկոյան պարզվում է, որ Վահրամը հերիք չի բակի չարաճճիներին արգելել է շանը նեղացնել, մի հատ էլ, չգիտեմ որտեղից, տուփ են պեղել, տնակ սարքել երջանիկ կենդանու համար: Հետո շենքի կանանցից սպառնացել են, ջղայնացել, ու խեղճ երեխաները ստիպված են եղել լքել իրենց նոր ընկերոջը, բայց…

-Միլ, ես էսօր հասկացա՝ ինչ ա նշանակում շան հավատարմություն (կարեւոր գիտակցություն ա, ինչ խոսք): Տանում էինք դպրոցի բակ, ուտելիք դնում դիմացը, որ ինքը զբաղվեր, մենք էլ շուտ հետ գայինք, չէր ուտում, հետեւներիցս գալիս էր: Էլի էինք տանում, էլի էր գալիս:

Հասկանո՞ւմ եք:

Հիմա ուշ գիշեր է, եղբայրս երեւի երազում վերադարձել է իր ընկերոջ մոտ, իսկ թե որտեղ է վերջինս, ես դժվարանում եմ կռահել, բայց որ պատուհանիցս շների յուրահատուկ սիմֆոնիա է լսվում, դա հաստատ: Էլ ի՞նչ կարող են անել այդ կանայք, կամ առհասարակ, ի՞նչ կարող է անել մարդը շան հավատարմության դիմաց. ըհը, ոչինչ, ոչ մի բան:

Մի քանի ժամից Րիկին արդեն ինձնից հեռու կլինի, մի քանի տարի հետո՝ գուցեեւ ինձ մոռացած: Հա, ես շների հիշողության մասին գաղափար չունեմ ու շատ կուզեմ, որ սա կարդալուց հետո ինչ-որ մեկն ինձ ասի.

-Բալի՛կ ջան, դու սխալվում ես. շները, ի տարբերություն մարդկանց, առմիշտ հիշում են իրենց հին ընկերներին, հիշում են հայացքը, աչքերը, ձեռքերի հոտը, գրկի ջերմությունը, ու շարունակում են սիրել անկախ ժամանակատարածական չափումներից:

Երեւի…

Ես Րիկիին բարի ճանապարհ եմ մաղթում, իսկ Ռեքսին ու մեր բակի լավ ընկերոջը, ում համար մենք դեռ կհասցնենք անուն մտածել, ցանկանում եմ, որ հանդիպեն հնարավորինս լավ մարդկանց : Դե ձեզ էլ՝ բարի գիշեր:

Հ. Գ. Հա, Մի՛լ, ես քեզ սիրում եմ, բայց շատ զգացվե՞ց, որ ցնդել եմ մի քիչ:

Sose zaqaryan

Մեր պատմության քննությունը

16.06.2016` մեր պատմության քննության օրը: Քննություն, էն էլ ինչ քննություն: Ժամը տասներկուսն անց քսան րոպե է,  և մենք դեռ չենք սկսել, չնայած այն փաստին, որ առավոտյան 9-ից դպրոցում ենք: Պարզվեց, որ այն մարդիկ, ովքեր պատասխանատու են, որ թեստերը ժամանակին ու ճշգրիտ տեղ հասնեն, շփոթել են` Կապանի թեստերը տվել են Սիսիանին,  իսկ Սիսիանինը՝ Կապանին:

Պատահականություն էր դա , թե՝ ճակատագիր, չգիտեմ:  Ինչու եմ այդպես ասում, որովհետև մեր դասարանի տղաներից 3-ը վաղը մաթեմատիկայի միասնական քննության են և պատրաստվում են.  կրկնում,  ստանում իրենց վերջնական խորհուրդները: Իսկ ես իմ մասին էլ չասեմ. լուռ լսում եմ նրանց և վերլուծում,  թե որ խորհուրդն է ավելի տեղին, որը ավելի պետք կգա նրանց, կկարողանա՞ն բարձր ստանալ և այլ հարցեր…

Նայում եմ ժամացույցին. արդեն տասնմեկն անց քսանհինգ րոպե է: Տղաները սկսեցին արդեն կատակել, բայց համոզված եմ, որ մտքում անհանգստանում են վաղվա համար: Բայց ես հո՞ գիտեի, որ ամեն ինչ լավ է լինելու,  կամ էլ  չէի ուզում վատը մտածել:

Չմոռանամ նշել. դեռ չկան մեր պատմության թեստերը. երևի ավելի կուշանան:

…Սա այն հատվածն է, որ ես գրել էի իմ քննության օրը: Վերջապես թեստերը հասան տեղ, և այս տարի առաջին անգամ մենք բոլորս քննություն հանձնեցինք: Արդեն եղել է նաև միասնական քննությունը և,  ինչպես ես մտածում էի,  տղաները  կարողացան հաջողությամբ հանձնել:

Մենք կարողացանք հանձնել նաև Հայոց պատմության քննությունը, չնայած անհանգստությանը և շփոթություներին:

anushmkrtchyan

Մեկ գնդակ, հսկայական խաղադաշտ, 22 հոգի և, պայքար գնդակի համար

Մեկ գնդակ, հսկայական խաղադաշտ, 22 հոգի, պայքար գնդակի համար. մեկ բառով ասած՝ ֆուտբոլ: Տարիներ առաջ այս ամենը սկսեց հետաքրքրել  ինձ: Սկսեցի ֆուտբոլ դիտել: Երկրպագում էի  Բարսելոնային: Հետո արդեն սկսեցի ինքս խաղալ: Խաղում էինք դասարանով ՝ տղա, աղջիկ միասին: Բայց գնալով հասկանում  էի, որ տղաները  թիմում  մեզ գրեթե  գնդակ  չէին փոխանցում, թերագնահատում էին մեզ ու մեր կարողությունները: Հենց այդ ժամանակ էլ որոշեցի, որ տղաներից գնդակ մուրալու փոխարեն, պետք է ինքներս վերցնենք գնդակն ու մտնենք խաղադաշտ՝ առանց տղաների:
Դե, սկզբում ես ու ընկերուհիս էինք, հետո սկսեցինք մեր հասակակից աղջիկներին համոզել, որ պետք չի ամաչել ֆուտբոլ խաղալուց: Եվ այսպես, քիչ-քիչ կազմավորվեց 11 հոգանոց մեր թիմը:

Մեր Շենիկ գյուղում շատերից էի լսում.

-Թե ասա, դուք ի՞նչ ֆուտբոլ խաղացող, աղջիկ եք, էլի, ձեր համար նստեք տունը:

Սկզբում  այս խոսքերը մեզ հուսահատեցնում էին, բայց հասկանում էինք, որ դեպի նպատակ տանող ուղին բարդ է ու լի  խոչընդոտներով:

Եվ սկսեցինք մարզումները: Սկզբում մարզումներն անցկացնում էինք սպորտդահլիճում, հետո դպրոցի դիմացի ֆուտբոլի դաշտում: Մեր մարզիչներն սկզբում տղաներն էին: Մեզ տարբեր հնարքներ էին սովորեցնում, իսկ հետո սկսեցինք խաղալ իրենց դեմ: Սովորության համաձայն պարտվում էինք, բայց կարևորը այն մրցակցային ոգին էր, որը կար մեր մեջ:

Մեր թիմի առաջին կարևոր հանդիպումը տեղի ունեցավ հարևան գյուղի աղջիկների հավաքականի հետ, որտեղ պարտվեցինք 4-2 հաշվով: Սա մեր առաջին  խոշոր  ձախողումն էր: Բայց դրանից հետո սկսեցինք էլ ավելի  ոգևորությամբ պատրաստվել: Մեզ միացան նոր աղջիկներ:

Հիմա ուշ-ուշ ենք մարզվում. բոլորը զբաղված են, բացի այդ ամռանը ֆուտբոլի դաշտը տղաների տիրապետության տակ է: Նախատեսում ենք ևս մի քանի հանդիպումներ տարբեր գյուղերի հետ: Կարևոր չի` կհաղթենք, թե՝ ոչ, կարևորն այն է, որ մենք այսօր մեր գյուղում արդեն որոշ չափով կոտրել ենք այն կարծրատիպը, թե ֆուտբոլը տղաների խաղ է:

Մենք հասել ենք մեր երազանքին: Ես հասել եմ իմ երազանքին: Ֆուտբոլի աղջիկների հավաքական ունենալն իմ երազանքն էր, ես  հասա իմ երազանքին, որովհետև հավատում էի ինքս ինձ: Եթե դու էլ ունես երազանքներ, բայց շրջապատի կարծիքները խանգարում են քեզ հասնել դրան, ուրեմն ամեն անգամ, երբ հուսահատվում ես, հիշի՛ր ինձ ու պայքարիր հանուն քո երազանքի:

անի հարությունյան /մայիսյան/

Կապտանռնագույն սիրտ

-Անի՛, գնա՛ քնելու:

-Լավ էլի, պա՛պ, կարևոր խաղ ա, Բարսելոնան ա խաղում, պիտի նայեմ:

-Ամոթ ա, ամոթ: Մեծ աղջիկ ես, ի՞նչ ես քեզ տվել էդ ֆուտբոլին…

Երևի շատ ֆուտբոլասեր աղջիկների ծանոթ խոսակցություն է: Իհարկե, ամեն ինչ էլ ավելի դժվար է, երբ տանը միայն դու ես հետաքրքրվում ֆուտբոլով: Ինչ արած, այս դեպքում ավելի շատ համառություն է պահանջվում, և հենց դրա շնորհիվ էլ որոշ ժամանակ հետո խոսակցությունը փոխվեց.

-Անի՛, գնա քնելու:

-Պա՛պ, Բարսան ա խաղում:

-Հա՜, լավ, լավ: Դե, ես գնացի քնելու:

Ֆուտբոլ… Ինչքա՜ն սեր ու հույզեր կան թաքնված այս մեկ բառի մեջ: Ինչքա՜ն կյանք կա շատերի համար հասարակ թվացող այս խաղի մեջ: Երջանիկ եմ, որ արդեն չորս տարուց ավելի է՝ ֆուտբոլն ու աշխարհի լավագույն ակումբներից մեկը (եթե ոչ` լավագույնը)` Բարսելոնան, դարձել են իմ կյանքի ու առօրյայի մի մասը:

Չեք հավատա, բայց ֆուտբոլն ամբողջովին փոխեց իմ կյանքը, մտածելակերպը, տվեց ինձ ընկերներ, առանց որոնց, երևի թե, իմ կյանքում մի դատարկ տեղ կլիներ:
Շատերի համար տարօրինակ է՝ ինչպե՞ս կարելի է այդ հասարակ խաղն այդքան սիրել, տարվել դրանով ու անգամ հասնել ֆանատիզմի: Բայց ինչպես բացատրեմ` ինչ է ֆուտբոլը: Եթե դուք երբեք չեք տեսել պարտություն, հիասթափություն ամենակարևոր խաղում, չեք ցնծացել ձեր սիրելի թիմի հետ, ամեն խփած գոլի, ամեն հաղթած գավաթի համար, եթե երբեք չեք տխրել ձեր սիրելի ֆուտբոլիստի վնասվածք ստանալու համար, այո՛, դուք չեք հասկանա մեզ, քանի դեռ չեք սիրում այնպես, ինչպես մենք: Մարդիկ ասում են՝ անպատասխան սերը ցավոտ է: Բայց ես սիրում եմ, սիրում եմ անպատասխան, ու գիտակցելով, որ երբեք պատասխան չեմ ստանա, իմ սերն ավելի է մեծանում դեպի ֆուտբոլն ու իմ Բարսելոնան: Բարսելոնա, ավելին, քան ակումբ: Այս թիմն ինձ սովորեցրեց երբեք չհանձնվել, հպարտությամբ նայել պարտության աչքերին ու վստահ քայլել դեպի նոր հաղթանակներ: Ես ապրել ու մեծացել եմ թիմի հետ, փոխվել ու հասունացել, ու ինձ հարուստ եմ զգում այն անքուն գիշերներով, որ անցկացրել եմ իմ ակումբի խաղերը դիտելիս, հաղթանակի ու պարտության արցունքներով, իմ ապրումներով, հույզերով ու զգացումներով: Գուցե իմ գիտելիքները կատարյալ չեն Բարսելոնայի պատմության մասին, բայց մի բանում վստահ եմ՝ սիրում եմ ու շարունակելու եմ սիրել իմ ակումբը, լինել նրա կողքին անկախ ամեն ինչից, պաշտպանել ցանկացած պարագայում ու երբեք չդավաճանել:

Եվ ինչպես սիրում եմ միշտ ասել. «Մենք Բարսելոնան ենք, մենք միշտ վերադառնում ենք և ունենք հույս, որը վերածվելու է ՓԱՌՔԻ»:

Ani Ghambaryan

Հեքիաթները իմ կյանքում

Երևի թե աշխարհում չկա այնպիսի մի երեխա, որ երբևէ հեքիաթ լսած չլինի: Հեքիաթը միակ իրականությունն է, որ գոյություն ունի երեխաների համար: Իհարկե, յուրաքանչյուրս էլ մեր սրտում ունենք ինչ-որ սիրելի հեքիաթ կամ հեքիաթի հերոս: Հեքիաթը ինձ համար մի աշխարհ է, որտեղ իշխում է բարությունը, լավատեսությունը, հարգանքը միմյանց հանդեպ, սերը, ժպիտը և հույզերը:

Իմ կարծիքով, այն մարդիկ, ովքեր սիրում են հեքիաթ կարդալ, տարբերում են լավը վատից, բարին` չարից: Այ, հիմա եմ հասկանում, թե մայրս ինչու էր այդքան շատ հեքիաթ ընթերցում ինձ համար: Հեքիաթներում կենդանիները խոսում են մարդկային լեզվով, քայլում են և անում այն գործողությունները, որոնք կատարում են մարդիկ: Բոլոր հեքիաթներում կան բարի և չար հերոսներ:

Հերոսները ներկայացնում են մարդկային որոշակի հատկանիշներ. բարություն, լավատեսություն, անկեղծություն և, դրանց հետ մեկտեղ, չարություն, խորամանկություն, ժլատություն, նախանձ և այլն: Ինձ թվում է, որ բոլոր հեքիաթները ունեն նույն վերջաբանը`բարին միշտ հաղթում է չարին, իսկ իրական կյանքում բարի, լավ, կամեցող մարդուն միշտ չարախոսում են: Իմ տարիքի երեխաները երեկոյան սերիալ են նայում կամ ինչ-որ ֆիլմ, իսկ ես մինչև հիմա երեկոյան նայում եմ մուլտֆիլմ և նոր քնում: Մայրս երբեմն ասում է.

-Բոլորը մեծանում են բացի քեզնից: Դու այդպես էլ մանկամիտ ես մնում, մուլտֆիլմ նայելու փոխարեն կարող ես մի դաս ավել կարդաս:

Ինձնից փոքր երեխաները հիմա չեն լսում այն հեքիաթները, որոնք ես լսում էի ամեն գիշեր քնելուց առաջ: Դա նրանից է, որ հիմա բոլոր տեխնոլոգիաները զարգացել են, և երեխաները նախընտրում են համակարգչով խաղալ, քան ինչ-որ բան լսել և սովորել: Եվ դա շատ ցավալի փաստ է, որը անհանգստացնում է ինձ:

Դեռ մանկուց հեքիաթների մեջ սիրել եմ հետևյալ խոսքերը. «Երկնքից ընկնում է երեք խնձոր. մեկը`ասողին, մեկը`լսողին, իսկ մեկն էլ քո պես գիշերուզօր հեքիաթներով ապրողին»: Միշտ մայրիկիս ստիպում էի, որ ամեն հեքիաթի վերջում կրկներ այդ խոսքերը: Եվ հետաքրքիրը այն էր, որ մայրս ինչ հեքիաթ որ պատմում էր, առավոտյան այդ նույն հեքիաթը առանց որևէ բացթողման պատմում էի բակի երեխաներին:

Իմ ամենասիրելի հեքիաթներն են «Մոխրոտիկը», «Անգետիկի արկածները», «Անբան Հուռին», «Չախ-չախ թագավորը» և «Հենզելն ու Գրետելը»: Ես շատ եմ երազում հայտնվել հրաշքների աշխարհում, հանդիպել հեքիաթի հերոսների հետ, զրուցել նրանց հետ, միասին շրջել կախարդական աշխարհում…

Մայրիկս այս լսելով, էլի կասեր…
Բոլորը մեծանում են, իսկ ես…

 

Seryozha

Մի քանի օրից զինվոր եմ

Փետրվարի 12-ին լրացավ իմ 18 տարին: Գիտակցում էի, որ մոտենում էր ծառայության մեկնելու ժամանակը:
Զանգ եկավ հեռախոսիս: Անծանոթ համար էր: Պատասխանեցի:

Կանչում էին զինկոմիսարիատ: Երբ գնացի, ինձ ծանուցագիր տվեցին, որտեղ հրամայված էր, որ հուլիսի 6-ին զորակոչվեմ բանակ: Մտքերս խառնվեցին իրար: Չէի մտածել, որ կարող եմ երկու տարի կտրվել իմ առօրյա կյանքից, թողնել ծնողներիս, ընկերներիս, աշխատանքս:
Մինչ ծանուցագիր ստանալս երբեք ուշադրություն չէի դարձրել հայոց բանակում ծառայելու մանրամասներին: Ինձ թվում էր, որ բանակում ամեն բան շատ հեշտ է. այնտեղ ուղղակի երկու տարի ժամանակ են անցկացնում: Սակայն ապրիլյան քառօրյա պատերազմից հետո ես հասկացա, որ բանակում ժամանակ չեն անցկացնում:

Ծառայությունը յուրաքանչյուր տղայի կյանքում մեծ նշանակություն ունի, որտեղ նա ստանում է կյանքի համար կարևոր դասեր, որոնք ոչ մի ուրիշ տեղ չեն սովորեցնում:

Օրերն անցնում էին: Ծանուցագիրը գրպանս դրած մտածում էի, թե ինչպես ասեմ ծնողներիս, որ շատ չտխրեն:
Մի սովորական երեկո, ճաշի ժամանակ գրպանիցս հանեցի մի թղթի կտոր: Մայրս իսկույն հասկացավ: Զգացի, ոնց աչքերը լցվեցին: Սակայն ես ուրախ եմ ու հպարտ, որ ընդամենը մի քանի օր հետո կզորակոչվեմ բանակ, հպարտորեն կտամ երդումս հրամանատարներիս և բոլոր ներկաների առաջ, մնացյալ հայորդիների հետ միասին կպաշտպանեմ հայրենիքս, որը ժառանգել ենք մեր պապերի, հայրերի, արդեն նաև` եղբայրների ու ընկերների ս արյան գնով: Գիտակցում եմ, որ կարոտելու եմ ծնողներիս, տունս, ընկերներիս: Գիտակցում եմ նաև, որ բանակային կյանքում լինելու են շատ դժվարություններ, բայց չեմ հուսահատվում, և պետք է դիմանամ յուրաքանչյուր դժվարության: Պետք է թե հայրենիքս պաշտպանեմ, թե ողջ և առողջ տուն վերադառնոմ:

Բոլոր զինվորներին մաղթում եմ խաղաղ և հանգիստ ծառայություն: Հավատացած եմ, որ յուրաքանչյուր մոր աղոթք անպատասխան չի մնա, և մեզ կպահպանի ամենադժվար ժամանակ անգամ:

Ցտեսություն, կկարոտեմ ձեզ:

 

TEDxkidsYerevan 2016-ը իմ կյանքում

Օրեր առաջ տեղի ունեցավ TEDxkidsYerevan ամենամյա միջոցառումը: Շատերդ երևի լսել եք TEDx-ի մասին, իսկ ովքեր չեն լսել, կցանկանայի մի փոքրիկ տեղեկություն հաղորդել դրա մասին: TEDx-ը մի հարթակ է, որի միջոցով երիտասարդները կարողանում են կիսվել իրենց հուզող և հետաքրքրող գաղափարներով, պատմել իրենց պատմությունների և ուսումնասիրությունների մասին: Կարծում եմ, որ TEDx-ը հնարավորություն է տալիս ինքնահաստատվելու, մեծ փորձ ձեռք բերելու և դժվարությունները հաղթահարելու:

Իմ հետաքրքրությունը TEDx-ի հանդեպ սկսվեց դեռ երկու տարի առաջ: Որոշեցի մասնակցել: Մեծ ոգևորությամբ պատրաստեցի թեմաս և մասնակցեցի, բայց ցավոք չկարողացա անցնել և հանդես գալ որպես խոսնակ: Ճիշտ է, մի քիչ տխրեցի, բայց չհուսահատվեցի, որոշեցի, որ հաջորդ անգամ անպայման պետք է մասնակցեմ: Մեծ ջանքերի գնով այս անգամ կարողացա հանդես գալ, որպես խոսնակ: Շատ դժվար ընտրություն էր կազմակերպիչների համար, քանի որ Հայաստանի տարբեր մարզերից և Երևանից մասնակցել էին 500 երիտասարդ, որից ընտրվել էին ընդամենը 26-ը: Չեք պատկերացնի, թե ինչ մեծ ձեռքբերում էր ինձ համար լինել այդ 26-ի մեջ: Սկսվեցին նախապատրաստական աշխատանքները: Մենք պետք է հաճախ գնայինք Երևան և պատրաստվեինք միջոցառմանը: Դե, Սյունիքից Երևան հասնելն էլ այդքան հեշտ չէր, բավականին երկար ճանապարհ էինք կտրում Երևան հասնելու համար: Ամեն անգամ տնից դուրս գալիս տատիկս ասում էր. «Բալաս, էտ երգան ճնհապան, էտքան հո՞ւնց ես քինում, բա տյու մե՞խկ չես»:

Դե, ես էլ փորձում էի տատիկիս բացատրել, թե ինչքան կարևոր է ինձ համար TEDx-ը, և ինչ էլ լինի, անպայման գնալու եմ…

Հունիսի 21-ն էր: Եկավ այդքան սպասված ելույթիս օրը: Մի տեսակ անհանգիստ էի, բայց փորձում էի չլարվել: Ահա և առաջին խոսնակը, երկրորդը, երրոդը… Տասներորդը ես եմ… Հնչում է հաղորդավարի ձայնը. «Եվ այսպես, բեմ եմ հրավիրում Սոնա Զաքարյանին»:

Իսկ ի՞նչ էր անում Սոնա Զաքարյանը այդ պահին: Ընկերներս բոլոր կողմերից գոչում են. «Սոն, դուխով», իսկ Սոնան մտքում անընդհատ կրկնում է. «Չլարվես, հանկարծ չլարվես»:

Բարձրանում եմ բեմ, և մի քանի բառ ասելուց հետո լարվածությունս ամբողջովին անցնում է: Նայում եմ մարդկանց դեմքին և մեծ ուրախություն զգում, որ կարողացա նրանց ժպիտ պարգևել: Ելույթս ավարտվեց, այո, ես կարողացա անել դա, կարողացա հաղթահարել իմ բեմական վախը և բոլոր դժվարությունները: Իսկ ուրախությունս էլ կրկնապատկվում էր, երբ անընդհատ մոտենում էին ինձ, շնորհավորում, գովեստի խոսքեր ասում, որ ծնողներս հպարտանում էին ինձնով: Հավատացեք ամենամեծ ուրախությունն այն է, երբ ծնողներդ հպարտանում են քեզնով: Հունիսի 21-ը իմ կյանքի լավագույն օրերից մեկն էր…                                                                                          TEDx-ը իմ կյանքում մեծ հեղափոխություն մտցրեց, այո’, հեղափոխություն: Ես շատ ուրախ եմ, որ պատիվ ունեցա լինելու TEDx-ի խոսնակներից մեկը: Շատ շուտ ավարտվեց ամեն ինչ, բայց ինչպես ասում են` ամեն մի ավարտ, նոր բանի սկիզբ է… 

Տավուշի անտառներում

Այնքան գեղեցիկ է Տավուշի բնությունը, մանավանդ ամռան տապին, երբ կարելի է բնության գրկում գտնել զովություն ու, միևնույն ժամանակ, օգտվել բնությունից: Բայց անգամ բնությանը մոտ ապրող մարդու համար հաճախ դժվար է լինում ժամանակ գտնել բնությամբ հիանալու համար: Ու հիմա, երբ ամառ է, արձակուրդ, բավական է՝ մեծերը  մի քանի ժամ ժամանակ գտնեն հանգստանալու համար, որ գնանք անտառ: 

Այսպես, մի օր պապիկս, որ բնության սիրահար է, առաջարկեց գնալ սար զբոսնելու  և ուրց հավաքելու: Որոշեցինք ու գնացինք: Սրանք էլ մեր սարերից դրվագներ:

Kristina Epremyan

Հոգով երիտասարդը

-Պա՛պ, քա՞նի տարեկան ես:

-Տասնհինգ:

-Չէ՜, պա՝պ, լուրջ եմ հարցնում:

-Է՜, բալա ջան…

Մնացածը հայացքից հասկացա: Ըստ երևույթին, բովանդակալից կյանք էր ապրել, գուցե դժվարություններ էլ էր տեսել, հաստատ չգիտեմ, բայց մի բան հստակ էր՝ շատ խելացի էր, ու կյանքն էր նրան այդպիսին դարձրել:

Հետո ուրիշներից իմացա, որ ութսունվեց տարեկան է: Բայց իր կենսունակությամբ, աշխուժությամբ իր ասած այդ «տասնհինգին» չէր զիջում:

-Պա՛պ, կարո՞ղ եմ քեզ մի քանի հարց տալ: Կպատմե՞ս քո մասին:

-Ի՞նչ պատմեմ, ա՛յ բալա:

-Մի ամբողջ կյանք ես ապրել, հաստատ պատմելու բան կունենաս,- ասացի…

Իր այդ խոսուն  հայացքով մի անգամ էլ նայեց վրաս ու գնաց:

Մի քանի բառ հասցրի փոխանակել պապի հետ, բայց այնքան տպավորվեցի՝ անասելի է: Մի քանի հարց կարողացա տալ, պատասխանեց կարճ ու կոնկրետ, հետն էլ` կիսատ:

Բաց գույնի աչքեր ուներ: Կապույտ էր թե կանաչ, չհասցրի էլ հասկանալ,  ու այնքան էլ խորություն կար դրանց մեջ: Կարելի էր սուզվել ու  հասնել չգիտես թե ուր… Միջահասակ մարդ էր, հագին հին, մաշված զինվորական համազգեստ: Մաշված էր, բայց շատ մաքուր: Գլխին էլ գլխարկ էր, որ սպիտակած մազերը անձրևից չթրջվեին: Չնայած տարիքին, անընդհատ ժպտում էր, ու շատ հաճելի էր, որ երջանիկ ծերություն է ապրում:

Անձրևն ու քամին միախառնվել ու քաոս էին առաջացրել շուրջբոլորը, բայց դա նրան չխանգարեց, որ հարցերիցս խուսափելով՝ թողներ ինձ ու քայլեր դեպի իր «հոլիկը»: Մի քիչ աներեսություն էր թվում, բայց հետաքրքրությունս շատ մեծ էր, ուզում էի, որ անպայման խոսեր ինձ հետ, պատմեր դրվագներ իր կյանքից: Վեր կացա ու վազեցի նրա հետևից… Ուսերիս նրա բրդյա վերարկուն էր գցած: Ցուրտ էր, բայց դրանով սառնություն չէի զգում:

Հասա այդ «հոլիկին», երկաթներով ու թիթեղներով պատրաստված ինչ որ բան էր, գետնից բարձր՝ քարերի վրա: Յոթ-ութ փայտե աստիճան, ու կհայտնվեի դրա ներսում: Ձայն տալով բարձրանում էի.

-Պա՛պ, ա՛յ պապ, էստե՞ղ ես:

-Հա:

-Բա ի՞նչ ես անում:

-Գործիքներս եմ դասավորում,- ասաց ու վրաս էլ չնայեց:

Ներսում ամեն ինչ այնքան մաքուր էր ու դասավորված: Անկողին կար` կոկիկ հավաքված, վստահ եմ՝ ինքն  էր հավաքել: Մի փոքրիկ հայելի էր, որում,  երևի,  ամեն առավոտ ինքն իր խորաթափանց աչքերն էր տեսնում:  Հասկանալի էր,  որ այստեղ ապրում է: Երևի իր երկրորդ տունն էր:

Տարբեր իրեր կային սենյակում, մեկը մյուսից հետաքրքիր, ու եթե բոլորը հերթով ուսումնասիրեի, օրս կվերջանար: Բայց իմ ուշարությունը սևեռվել էր  դեպի  «նա»: Մտածում էի՝ ինչ ասեմ, ինչ հարց տամ, որ իրեն էլ հետաքրքիր լինի պատասխանել, որ էլի «չփախչի» հարցերիցս: Մեկ էլ վեր կացավ ու քայլեց դեպի ներքև, կարծես այնտեղ չէի: Ինքն իրեն ինչ որ բան ասաց, բայց չհասկացա՝ ինչ:

«Ա՜խր, ա՛յ պապի, ինչո՞ւ ես կիսատ խոսում». ինքս ինձ մտածում էի:  Զգում էի, որ շատ ասելիք ունի, բայց անհասկանալի էր պահվածքը: Պատասխանում էր հարցերիս մի տեսակ սառնությամբ, բայց հայացքում էլ այնքան ջերմություն կար, որ անհնար էր չհասկանալ, որ սպասում էր հաջորդ հարցիս… Կարծես հարցիս պատասխանը կիսատ թողներ, որ էլի շարունակեմ հարցնել: Այդպես էլ ոչինչ հստակ չհասկացա:  Բոլորի հետ ժպիտով էր խոսում, կարծես պարզ ու հասարակ մարդ լիներ, բայց ինձ համար առեղծվածային տեսակ էր: Գուցե սխալ էին տպավորություններս, գուցե ուղղակի շատ էի կենտրոնացել նրա վրա, բայց մի բան հաստատ գիտեմ՝ հարցերս կիսատ չեն մնալու…

Երբ պիտի վերադառնայի տուն, մի  հայացք  գցեցի պապի վրա, որը երևի չնկատեց էլ, ու ինքս ինձ ասացի. «Սպասի՛ր, պա՛պ, էլի եմ գալու: Գալու եմ, որ մեր կիսատ թողած «գործը» ավարտին հասցնենք»…   

Ani Evinyan

Երկարատև հրաժեշտ

 Մի օր, երբ սովորականի պես հավաքվեցինք մեր բակում (այն բակում, որի մասին Սերինեն, ով նույնպես Կոթիի մեր թղթակիցներից է, գրել էր: Մի խոսքով, խոսքը «Սայադիկանց քուչի» մասին է), ընկերուհիս ասաց.

- Ան,  կարող ա գնամ սարը, ասի` գամ ձեզ հաջող անեմ: Համ էլ` մի լավ խաղ անենք:

- Գնո՞ւմ ես: Այդպես զրույցը շարունակվեց: Մի լավ խաղացինք բակի երեխաներով: Արդեն հրաժեշտի պահն էր, ի դեպ ընկերուհուս հետ գնալու էր նաև իրենից մի քանի տարի փոքր եղբայրը: Հրաժեշտ տվեցինք, գնացինք տուն:

Մյուս օրը զանգեցի.

- Մայ, գեղըմն ե՞ս:

-Հա:

-Հու… Լավ ա: Վաքվըմ չե՞ք:

-Եսիմ…

-Խու քնա՞ծ չէիր: Ձենդ մի տեսակ ա:

-Չէ:

Հա, մոռացա ասել, ես ընկերուհուս զանգել էի վաղ առավոտյան: Նորից հավաքվեցինք: Նորից խաղացինք, նորից հրաժեշտ տվեցինք, սակայն մյուս օրը նույնպես եկավ բակ: Եվ երբ իրոք հրաժեշտի պահն էր եկել, ոչ մեկս չէինք հավատում, քանի որ ամեն օր հրաժեշտ էինք տալիս, մյուս օրը տեսնվում էինք:

-Հաջող ձեզ, գնացի: Կարող ա` սօր րիգու գնամ սարը:

-Մեկ ա` վաղը գալու ես:

Գնացինք տուն: Երեկոյան զանգ ստացա:

-Ան, գնում եմ: Զանգել եմ հաջող անեմ:

-Հաջող: Կկարոտեմ: Ուզեցի երկար զրուցել վերջին անգամ, այն էլ.

-Ան… Գնում եմ, ժամանակ չկա:

-Չմոռանաս ինձ: Կզանգես: Հա, ու մեկ էլ, սարածաղիկս չմոռանաս…

-Հա, հա:

Մի քիչ ինձ վրա բարկացած էի, քանի որ մի լավ չզրուցեցի: Բայց հաջորդ օրը զանգեց, հարցուփորձ արեց, տեղեկացրեց այնտեղի իրադարձությունները:

-Բա մեր դասարանիցն էլ րեխերք կան:

-Հա~, դե լավ ա: Ձեր հմար էլ հավես կըլի…

Ամեն օր հեռախոսով զրուցում ենք: Ճիշտ է, այնտեղ շատ հաճելի միջավայր է, բնությունը նույնպես, բայց ես ցանկանում եմ, որ մեկս լինենք մյուսիս հետ: Իրարից անբաժան: