Աղջիկները պետք է անեն այն ամենը, ինչ նրանց ասում կամ խնդրում են տանը, որպեսզի լավ տնային տնտեսուհիներ դառնան, և նույն կերպ դաստիարակեն իրենց երեխաներին: Ես լիովին ենթարկվում եմ այդ «Ոսկե օրենքին»:

-Հասոս, միատ կոֆե դիր` խմենք,- հիմնականում առաջինն ասում է հայրս, եթե մայրիկից շուտ է ինձ տեսնում:

-Պապ, լավ էլի, նոր եկա, կըլնի՞ Հայկանը դնի,- խեղճ աչքերով նայելով հայրիկիս, ասում եմ ես՝ փորձելով խղճահարություն առաջացնել և համոզել նրան: Բայց նայելով հայրիկի դեմքին, հասկանում եմ, որ պատասխանը իմ ցանկության հետ չի համապատասխանում:

Դե ինչ, անցնեմ գործի: Օգտվելով նրանից, որ թեյնիկը տաք է, տաք ջրով եմ պատրաստում՝ մի քանի անգամ խառնելով ու եռացնելով սուրճը (որ լավ եփվի ու համով լինի): Լցնում եմ բաժակներն ու մատուցում, բայց դեռ նոր էի սկուտեղը դատարկել, երբ դուռը բացվեց, և նոր հյուրեր եկան:

Դե, Հասմիկ ջան, նյարդերդ պինդ պահիր, էդպես էլ է պատահում: Նորից եմ սուրճ պատրաստում: Այս անգամ բախտս բերում է, ու էլ մարդ չի գալիս:

Մի անգամ տատիկս ասաց.

-Քո տրած կոֆեն քաղցրի, Հասո ջան,- այն դեպքում, երբ սուրճի մեջ բոլորովին շաքար չէի լցրել, և ես դա ընդունեցի որպես հաճոյախոսություն: Դա սուրճի հետ կապված իմ միակ լավ հիշողությունն է:

Ես օրվա մեջ միջինը 4-5 անգամ սուրճ եմ պատրաստում, այնպես որ, սիրելի աղջիկներ, դիմացեք, լավ տնային տնտեսուհի լինելու համար պետք է ամեն ինչ շատ լավ անել:

Ահա և առաջին արևոտ օրերը։ Վերջապես փողոցների ցեխային գոյացությունները և, մեր դեպքում, «ցեխալճերը» մասամբ չորացել են և չեն խանգարի մեզ ազատ տեղաշարժվել ու, ինչպես Վահեն է ասում, «պարկուրի» էլեմենտներ կիռարել։ Գյուղում կարծես կյանքը անցած լիներ իր բնականոն ընթացքին։ Փողոցները լեփ-լեցուն էին մարդկանցով, բոլորի դեմքից կարծես թե վերացել էր այն սառած հայացքը, որը 15 աստիճան ցրտից էր առաջացել։ Մայրիկների ուրախությանը չափ ու սահման չկա։ Դե երևի կռահեցիք, որ այդ ցեխային գոյացությունների մասին է խոսքը։ Կյանքը եռում էր։ Կենդանիները ավելի շատ էին ուրախացել։ Հավերին հավանոցից բաց էին թողել, նրանք վայելում էին կյանքի ազատությունը։

Փողոցով քայլելիս չէի կարող անտարբեր անցնել մի կատվի կողքով։ Նա փռվել էր արևի շողերի տակ ու նայում էր հեռուներ, կամ էլ ինչ որ մի հետաքրքիր բան էր տեսել․ ո՞վ գիտի։ Ես այդ կատվին ինչ որ չափով նմանեցրի ինձ։ Ամռանը, երբ որ արևի ջերմ շողերը շոյում են գլուխս, ես համարյա թե այդպիսի տեսք եմ ունենում։ Բայց իհարկե գետնին չէ։

Բոլորը ուրախ էին, բայց․․․

Բայց այդ ուրախությունը կարճ տևեց։

Ես դպրոցից եկա, ուրախանում էի, որ այլևս պետք չէ կոշիկները մաքրել կեղտից, մտա տուն ու տատիկիս միանգամից ասացի․

- Տատ, բայց ինչ լավ ֆուտբոլ խաղալու եղանակ ա։

- Հա, տղաս, խաղը, կանոխ անձրև ի տվե։

- Ո՞նց, ո՞վ ասաց տատի, որ անձրև է գալու։

- Ի՞նչ էր է դար անունը, հա, Լիլի Հովերը։

Ձմռան ցրտաշունչ, բայց և ուրախ ու հաճելի օրերից մեկն է: Գյուղը խրոխտ ու հպարտ կանգնած է ձմռան ցուրտ սառնամանիքի դեմ: Ձյան փաթիլները դանդաղ իջնում են ցած: Գյուղը կարծես տխուր է, բայց ժամանակ առ ժամանակ դեմքին ժպիտ է հայտնվում, երբ տեսնում է երեխաներին, ովքեր դրսում սահում են, ձնագնդիկ խաղում և աղմկում:

-Երեխեք, եկեք սահնակով սահենք,- ասաց նրանցից մեկը:
-Հա սահենք, հետո բոլորով ձնագնդիկ խաղանք:
-Սպասեք, Սոնային էլ կանչենք:
-Սոնա~, Սոնա~:
-Հա, երեխեք:
-Չե՞ս գալիս խաղանք:
Մաման տանը չի, որ հարցնեմ, տատիկն էլ ասում ա` ցուրտ ա, կմրսես:                                                    Տասնամյա փոքրիկ Սոնան պատուհանից նայում էր ընկերներին: Ինչպիսի հրճվանքով և ուրախությամբ էին նրանք խաղում: Ինչքա~ն կցանկանար ինքն էլ խաղալ:                                                               

-Տեսնես` մաման ե՞րբ կգա,- մտածում էր նա, երբ հանկարծ տեսավ, որ մայրիկը աստիճաններով բարձրանում է: Նա ուղղակի սլացավ մայրիկի մոտ ու շնչակտուր ասաց.
–Մա~մ, մա~մ, կթողնե՞ս գնամ երեխեքի հետ խաղամ, խնդրո~ւմ եմ:
-Հա’, գնա, բայց տաք կհագնվես:
Սոնան արագ-արագ հագնվեց.
-Հեսա մի հատ մեծ ձնագնդիկ եմ սարքելու, որ երեխեքին խփեմ,- մտածեց նա:                                                

Մի քանի րոպե անց ձնագնդիկը արդեն պատրաստ էր: Սոնան ինչքան ուժ ուներ, նետեց այն, բայց վրիպեց:
-Էս ո՞վ էր:
-Սոնա~ն, երեխեք…
-Ես եկա~,- բացականչեց Սոնան և վազեց ընկերների հետ խաղալու:
Ինչպիսի~ աղմուկ էր: Ճիշտ է, տատիկներն ու պապիկները անընդհատ բարկանում էին, որովհետև երեխաները խաթարում էին նրանց հանգիստը, բայց դե երեխաները չէին հանձնվում, շարունակում էին իրենց խաղը: Գյուղը չէր կարող չժպտալ: Այնպիսի տպավորություն էր, որ նա ուզում էր ամո~ւր-ամո~ւր գրկել երեխաներին, կարծես երեխաները նրա թոռնիկները լինեին: Եվ իրոք, երեխաները նրա թոռնիկներն են, և իրենց մեծ պապիկին շատ են սիրում: Աղմուկ էր…
Արդեն հինգ տարի է անցել: Փոքրիկ Սոնան կրկին նստած է պատուհանի մոտ: Այո’, փոքրիկ, մի’ զարմացեք: Գուցե տարիքով մեծացել է, բայց հոգու խորքում նա նույն փոքրիկ Սոնան է, ինչպես հինգ տարի առաջ: Ձյան փաթիլները իջնում են ցած, և գյուղը գնալով ծերանում է: Լռություն է: Դրսում որ ոք չկա: Փոքրիկ սահնակը ջարդվել է, և այն վաղուց ոչ ոք չի նորոգում: Ա~խ, այդ լռությունը: Վաղուց հարմարվել է դրան: Ես եմ, այն նույն փոքրիկ Սոնան, որ ժամանակին հենց այդտեղ, ձյան մեջ ձնագնդիկ էր խաղում: Իսկ հիմա լռություն է տիրում: Ինչքա~ն եմ կարոտել քեզ աղմուկ, իմ մանկության ընկեր: Դու վաղուց հեռացել ես ինձնից, բայց ոչ փոքրիկ Սոնայից, նա դեռ սպասում է քեզ: Նա գիտի, որ մի օր անպայման վերադառնալու ես…

Երևի չեն լինի մարդիկ, ովքեր իրենց կյանքում գոնե մեկ անգամ ասած չլինեն այս նախադասությունը. «Վերջ, վաղվանից այսպես եմ անելու»: Օրինակ, վաղվանից շուտ եմ արթնանալու, որպեսզի վազեմ, մարզվեմ կամ վաղվանից դիետա եմ պահելու, որոշակի ռեժիմի եմ անցնելու, և այլն և այլն: Իսկ հենց գալիս է այդ պատասխանատու վաղվա օրը, ամեն բան երեկվա օրվա պես է ստացվում. կրկին ուշ ենք արթնանում, ուտում ենք այն, ինչը որոշել էինք չուտել, բայց էլի ինքներս մեզ մխիթարում ենք և ասում. «Լավ, ոչինչ, այսօր չլինի` վաղը կլինի», ու այդպես շարունակ:

Հիմա ներկայացնեմ ինձ տվյալ իրավիճակում: Ես ամեն օր ինքս ինձ խոստանում եմ, որ վերջ, վաղվանից կենտրոնանալու եմ միայն դասերիս և քննություններիս վրա, սակայն զուր ջանքեր, ինչպես միշտ, գնում եմ դասի, սկզբի դասաժամերին մնում եմ խոստմանս տերը, այսինքն ուշադրությունս կենտրոնացնում եմ բացառապես դասերին և քննություներին վերաբերող հարցերին, ապա աստիճանաբար գիտակցաբար, թե անգիտակցաբար սկսում եմ ուշադրությունս կենտրոնացնել դասընկերներիս հումորների, խոսակցությունների և այլ բաների վրա: Ես ինքս իմ կամքով դառնում եմ մասնակից: Հետո, երբ գնում եմ տուն, մտածում եմ. «Լավ, գոնե տանը համակարգչով զբաղվելու փոխարեն գիրք կարդամ»: Այո, այո, մի քանի րոպեով ստացվոմ է: Վերցնում եմ գիրքը, ծանոթանում գրվածքի ծավալին, թերթում, նկարների դեպքում դրանք  ուսումնասիրում, ապա շատ գեղեցիկ և հանգիստ փակում եմ գիրքը, անկախ ինձանից մոտենում համակարգչին, սեղմում միանալու կոճակը, իսկ առավոտյան կրկին անգամ խոստանում նույնը: Երանի գա այն օրը, երբ ամեն բան կանեմ իմ պլանավորածի պես, այլ ոչ թե սովորությանս համաձայն:

Օտար երկրներից եկած բազում կամավորներ, բարեկամներ և հարազատներ եմ ունեցել: Բայց ամենաշատը շփվել եմ ամերիկացի կամավորների հետ, իսկ նրանցից մեկին յուրահատուկ կերպով եմ սիրել: Նրա անունը Լորեն է:

Առաջին անգամ նրան տեսա մայրիկիս աշխատասենյակում, չմոռանամ ասել, որ մայրս աշխատում է նաև կամավորների հետ: Երկար նայեցի նրան՝ հասկանալու համար, ճանաչո՞ւմ եմ, թե՞ ոչ: Նա նայեց ինձ իր երկնագույն աչքերով ու բարի հայացքով ժպտաց: Այդ պահից, կարծես, մենք դարձանք բարեկամներ: Մի քանի անգամ հանդիպելով՝ փորձում էր հայերեն խոսել իր տարօրինակ «ակցենտով» (հետաքրքիր առոգանություն ունեն): Հետո նա որոշեց ինձ հետ անգլերեն պարապել. ես էլ չհրաժարվեցի: Պարապմունքներն անցնում էին շատ հետաքրքիր, նաև ծանոթանցնում էր իրենց մշակույթին ու պատմում սովորույթների մասին: Երբեմն իրար չէինք հասկանում, որը ծիծաղ էր առաջացնում երկուսիս մոտ էլ:

Մի օր պարապմունքից հետո որոշեցինք նրա սիրելի խաղերից խաղալ, որը կոչվում է scrubble: Տեսնելով, որ խաղը շատ է ձգձգվում, մայրս աշխատասենյակի բանալին թողեց մեզ և գնաց տուն: Դա մի խաղ է, որի ժամանակ մեզ մոտ ունեցած անգլերեն տառերով պիտի կարողանայինք բառեր կազմել ու այդ բառերը միացնեինք իրար: Խաղը բավականին դժվար էր, այդ պատճառով էլ մենք այն ավարտեցինք ժամը 6-ին, երբ արդեն անձրևում էր: Վազելով գնացինք նրա բնակարան, որը հանրակացարանում էր ու կից էր աշխատավայրին: Ինձ տվեց իր անձրևանոցներից, զանգահարեց իր ընկերուհուն, ով նույնպես կամավոր էր, ու մենք գնացինք պիցա ուտելու: Դե՛, պատկերացրեք՝ սառը եղանակին՝ տաք պիցա… Այնպե՜ս էր բուրում: Արդեն ուշ էր: Ես վազեցի տուն:

Լորենը «Խաղաղության կորպուս»-ի կամավորներից էր, մասնակցում էր «Սահմանից սահման» ծրագրին, որի մեջ ներգրավեց նաև ինձ:

Արդեն ամառ էր: Ամառները մեր տանը համարյա ամեն օր փոքրիկ «հավաքույթներ» են լինում: Դա այն պարզ պատճառով է , որ մենք լողավազան ունենք, իսկ մենակ լողալը այնքան էլ հետաքրքիր չէ: Էլ չեմ ասում, թե ծննդյանս օրը մեր բակում ինչքան ուրախ է անցնում: Մոտավորապես շաբաթը երկու անգամ Լորենը մեր տուն էր գալիս, ու շա՜տ լավ ժամանակ էինք անցկացնում՝ լող, բասկետբոլ, վոլեյբոլ, ֆուտբոլ, գործնագործ ու թղթախաղ: Իմ իմացած պարերից էի նրան սովորեցնում (7 տարի հիփ-հօփ եմ սովորել), շանս հետ էինք խաղում, իսկ երեկոյան ֆիլմ էինք դիտում՝ համտեսելով մայրիկիս թխած համեղ խմորեղենները:

Այս ամառն ամենահետաքրքիրն էր:

Լորենն իր ընտանիքի միակ երեխան է, և այնքան կապված էր ինձ հետ, որ ինձ «քույրիկ» էր կոչում:

Շատ ափսոս, որ լրացավ Լորենի կամավորական ծառայության 2 տարին, և նա պիտի գնար իր հայրենիք: Ամենադժվարը  նրան ճանապարհելու պահն էր. մենք հրաժեշտ տվեցինք և շատ հուզվեցինք:

Հայաստանում անցկացրած իր վերջին օրերին միշտ ասում էր.

-Շատ սիրում եմ Հայաստան, շատ սիրուն: Ձեր ընտանիք շատ լավ: Սովորեմ Ամերիկա ու գամ Հայաստան՝ իմ բարեկամների մոտ:

Այսքանը երկու տարի առաջ էր, հենց այս տարի էլ խոստացել է գալ: Մենք միշտ  կապի մեջ ենք:

Անցած տարի՝ Ամանորին, նա նվեր էր ուղարկել մեզ ու փոքրիկ նամակ գրել այս բովանդակությամբ. «Շատ եմ սիրում ձեր ընտանիքը: Հուսով եմ ունեք լավ Սուրբ ծնունդ: Սոֆյա՛, Դավո՛, լսե՛ք մամա»:

Լորեն ջա՛ն, սիրով կսպասենք:

Հ.Գ. Լորեն, որը չհասկանաս, googletranslate-ը կա ու կա: