Քննաշրջանի արդյունքում բավականին մեծ թվով առաջին կուրսեցիներ ցուցաբերեցին ցածր առաջադիմություն: Պատճառը, կարծում եմ հայտնի է. չաշխատեցիր աշնանը` պարտքեր ունես ձմռանը:

Եվ այսպես, ինչպես սկսվեց այս ամենը… Հետևում մնացին ընդունելության քննությունների լարված օրերը: Բախտի բերմամբ կամ տքնաջան աշխատանքի շնորհիվ դարձար «պոլիտեխնիկցի»: Մի կողմ դրեցիր հարցաշարերը և շտեմարանները: Հիմա ուսանող ես, և քեզ այլևս գրքեր պետք չեն, տետրեր` առավել ևս: Հիմա դու պարտավոր ես ամեն օր քեզ հետ ունենալ բջջային հեռախոս (բազմաֆունկցիոնալ, լավ երգերով), մաստակ («օրբիտ» կամ «դիրոլ», ծայրահեղ դեպքում «Բիգ Բաբլ»), արևածաղկի սերմ: Ընթացքում մշակեցիր նաև համապատասխան քայլվածք` ոչինչ չանողի, ոչնչից չվախեցողի  և, որ ամենակարևորն է, ոչնչով չհետաքրքրվողի: Մի քանի ամիսը բավական էր քեզ համար յուրացնելու, թե ինչ է ՀՊՃՀ-ն, և ով է ՀՊՃՀ ուսանողը: ՀՊՃՀ` Հանդիպավայր Պարտքերից Ճողոպրողների Համար, ՀՊՃՀ  ուսանող. հիմնականում արական, երբեմն իգական սեռի ներկայացուցիչ: Ամեն առավոտ արթնացար զարթուցիչի երրորդ զանգից հետո, մի կերպ խցկվեցիր երթուղային տաքսի կամ հարյուր դրամը մի գրպանից մյուսը տեղափոխելով, վազելով հասար ՀՊՃՀ տարածք: 9:15-ից մինչև 9:30 հասցրեցիր համբուրել բոլոր հանդիպողներին` ըստ կանոնակարգի (3 համբույր մտերիմ ընկերներին, 2 համբույր` կուրսեցիներին, 1 համբույր` պարզապես ծանոթ դեմքերին): Ներկայացար 3-րդ մասնաշենք, բաց չթողեցիր ոչ մի հավաքույթ`տեղեկանալով օրակարգին, քննարկվող հարցերին, կայացած որոշումներին: Յուրաքանչյուր օր մինչև ժամը 14:00 հասցրեցիր գոնե երկու անգամ մտնել բուֆետ, վերականգնել ծախսված էներգիան, արագ աչքի անցկացնել բուֆետի ապառիկների ցուցակը:

Վերջում ամեն օր դուրս եկար բակ` հրաժեշտ տալով բոլոր հանդիպողներին (նայիր կանոնակարգին): Երբեմն ներկայացար դասերին: Վերջում մի կերպ ձեռք բերեցիր բոլոր դասախոսությունների պատճենները` մեծացված կամ փոքրացված տեսքով: Քննություններից մեկ օր առաջ իմացար ոչ միայն հանձնվելիք քննության առարկայի անունը, այլև լսարանի տեղը և դասախոսի ազգանունը: Հիշեցիր, թե տեսաժապավենների վարձույթի որ կետում ես թողել ստուգման գրքույկը, ուսանողական և ընթերցողական տոմսերը (եթե այդպիսի տոմս ունեցել ես): Արդյունքում … Արդյունքում, երբ բոլորը արդեն զբաղված են 2-րդ կիսամյակի դասերը կամ առաջադրանքները կատարելով, դու դեռ հանձնում ես առաջինի պարտքերը` անընդհատ ինքդ քեզ խոսք տալով, որ եթե բարեհաջող վերջացնես, նույնը անպայման չես կրկնի երկրորդ կիսամյակում, կհաճախես բոլոր դասերին, կհանձնես բոլոր առաջադրանքները և այլն: Հիշի’ր, որ սովորելու համար քո փոխարեն վճարում են մի դեպքում ծնողները, մյուսում` պետությունը, իսկ այդ գումարը արդյո՞ք արդյունավետ ես օգտագործում դու ողջ կիսամյակի ընթացքում:

Այս ամենի որոշ մասը իհարկե կատակի տեսքով է գրված, սակայն եթե ուսանողները այս ամենին հետևեն և հաճախեն բոլոր դասերին, ապա այդ դեպքում շատ լավ կլինի:

Ընդհանրապես ես շատ եմ սիրում ամեն ինչ «վերցնել ափի մեջ»։ Հիմա բացատրեմ, թե ինչպես է դա աշխատում։ Օրինակի համար, ահա ավտոմեքենան՝ մարդկության հրաշալի գլուխգործոց։ Ոմանց համար ուղղակի փոխադրամիջոց։ Նստեցիր, գնացիր, հասար, և վերջ։ Ոմանց համար այն ավելին է, քան հասարակ փոխադրամիջոցը։ Ոմանք դրանով գումար են վաստակում, ոմանք ուղղակի վայելում են այն, ոմանց էլ բաժին է հասել մեքենան պատրաստելու կամ վերանորոգելու գործը։ Դրա համար պետք է իմանալ, թե այն ինչերից է բաղկացած, և որ մասն ինչի համար է։ Ես այնքան էլ չեմ սիրում ավտոմեքենաներ։ Մեքենաներ չսիրելուց բացի, իմ մեջ մի հատկություն էլ կա, դա՝ տարբեր իրեր, երևույթներ ու, ինչու չէ, նաև շնչավոր արարածներին հասկանալն է։ Հիմա հարց կառաջանա, թե ի՞նչ է նշանակում հասկանալ իրը կամ երևույթը։ Իրականում, ինչ-որ բան հասկանալը ամենաբարդ գործերից մեկն է։ Ինչպե՞ս է աշխատում ավտոմեքենան, ինչո՞ւ և ինչպե՞ս է համակարգիչը գրավում մարդկանց, անգամ՝ ինչո՞ւ են մարդիկ պատերազմում։ Այդպիսի հարցերի պատասխանները գտնելու համար ես մտովի դնում եմ ափի մեջ։ Ես հենց այնպես չնշեցի ավտոմեքենան։ Ինքան էլ ես չսիրեմ այն, ինձ հետաքրքրում է դրա կառուցվածքը։ Այն հասկանալու համար ես վերցրեցի ավտոմեքենան ձեռքիս մեջ։ Այսինքն՝ պատկերացրի մեքենայի փոքր տեսակը ափիս մեջ։ Ահա այն։ Սկզբից նայում եմ արտաքին տեսքին՝ հասարակ երկաթե տուփ։ Բացում եմ նրա այսպես կոչված «կապոտը» ու սկսում եմ ուսումնասիրել։ Հետո հանեցի, դրեցի, անգամ մեքենան կիսեցի երկու մասի ու մոտավորապես հասկացա նրա կառուցվածքը։ Այսպես «սքան արեցի» տարբեր իրեր, երևույթներ և այլն։ Միայն պատկերացրեք, ձեր ձեռքի մեջ մոլորակի մի հատվածն է, որի վրա ամպ է։ Դուք տեսնում եք անձրևի մինի տեսակը ձեր ձեռքի ափի մեջ։ Դրանից հաճելի բան կա՞։
Մի օր փորձեցի ուսումնասիրել մի արարածի, որն իմ կարծիքով աշխարհի ամենաբարդ ու միաժամանակ ամենապարզ բանն է։ Եվ այսպես՝ մարդ: Ի՞նչ է արել մարդն իր գոյության ընթացքում։ Պարզապես պատասխանել է իրեն հուզող հարցերի։ Ինչպե՞ս արագ տեղափոխվել, ինչպե՞ս հասնել երկինք, անգամ մեզ համար հասարակ թվացող՝ ինչպե՞ս չմրսել։ Միաժամանակ մարդն ամենաբարդ ու անկանխատեսելի արարածն է։ Ինչո՞ւ են մարդիկ ընկերանում, ինչո՞ւ են բաժանվում, դավաճանում և այլն։ Այս ամենի մասին մտածելուց հետո հասկանում եմ մի ոչ այդքան հաճելի փաստ։ Ես էլ այդ պարզունակ ու հասարակ արարածներից մեկն եմ։ Ու եթե ինձանից հարյուր անգամ խելացի գիտնականները չգիտեն այդ հարցերի պատասխանները, ապա ես դեռ շատ մեծ ճանապարհ պետք է անցնեմ դրանք իմանալու համար։

-Լաուր, վերջապես դու էլ դարձար 16 տարեկան, շնորհավոր,- Լաուրան երևի մեր դասարանի ամենափոքր աշակերտն է, և բոլորս սպասում էինք հենց նրա ծննդյան օրվան, որ վերջապես թեկուզ մի քանի օրով նա դառնա մեր տարիքին, քանի որ այդ տարի գրեթե բոլորս դառնում էինք 17 տարեկան:

-Տասնվե՜ց, տասնվե՜ց, տասնվե՜ց, չիմացանք, թե ինչպես գլորվեց…,- սկսեց երգել Լաուրան, ով ամեն անգամ 16 թիվը լսելիս սկսում էր երգել այս երգը… Նույնիսկ արդեն անտանելի էր դարձել, և բոլորս զգուշորեն, կամ թաքուն էինք ասում այդ թիվը:

-Մերոնք նոր ծնված երեխուն ոնց էլ չեն վախեցել ու տանը մենակ են թողել,- ասաց Լաուրան, ով հենց իրեն նկատի ուներ, քանի որ այնպես էր ստացվել, որ իր ծնողները այդ օրը տանը չէին լինելու, իսկ Լաուրայի ծնունդը նշելու էին հաջորդ օրը,-աղջիկներ, պարապմունքներից հետո եթե ազատ լինեք, եկեք մեր տուն «գործ» անելու, համ էլ ծննդիս օրով մենակ չեմ լինի:

Ամենամոտը Լաուրիկենց տանը ապում էինք ես, Սվետան և Մանեն: Մանեն Երևանում էր, այնպես որ ես և Սվետան երեկոյան այցելեցինք հոբելյարին: Նախ գնացինք մի քիչ առևտուր արեցինք… Մեզ հարիր առևտուր, այսինքն՝ քաղցրեղեն, հետո գնացինք տուն ու անցանք գործի… Ավելի ճիշտ, անցան գործի, քանի որ ես հիմնականում նկարում կամ խանգարում էի, բայց ինձ համար էլ գործ ճարեցին, այնպես որ ես ադիբուդի էի պատրաստում: Քանի որ մնացած մանրամասնությունները չեն հետաքրքրի, անցնեմ բուն նյութին:

Զանգ է գալիս տան հեռախոսին, Լաուրան պատրաստվում է վերցնել այն, երբ … «Բարով արագիլ, բարի արագիլ»… Չէ, երբ հիշում եմ, զգում եմ, որ այդ բառերը երգվում էին մեր համար ոչ այնքան բարով, քանի որ ձայնը գալիս էր շատ խուլ տեղից ու անընդհատ կտրտվելով, և բացի այդ հիշեցնեմ, որ այն գալիս էր հեռախոսից:

-Երեխեք, էս ի՞նչ ա, վախենում եմ,- անկեղծ ասած իրոք վախեցել էինք:

-Լավ, ինչի՞ եք վախենում, կարող ա` գլխներիս սարքում են,- փորձում էինք իրար հանգստացնել, երբ քիչ անց նորից զանգ եկավ ու նորից նույն ձայնը:

-Ո՞նց, էս ձենը հեռախոսը դեռ չվերցրած էր գալի՞ս, մամայիս եմ ուզում,-արդեն իրոք վախեցած ասացի ես, որ քիչ առաջ փորձում էի հանգստացնել:

-Լավ սպասեք, խուճապի չենք մատնվում, ամեն ինչ լավ ա, հիմա գնում ենք հեռախոսի մոտ ու հասկանում, թե ինչ ա խախտվել դրա մեջ,-փորձում էր սառնասրտությունը չկորցնել Սվետան:

Խիզախություն ենք հավաքում և նորից գնում հեռախոսի մոտ, երբ զանգում են, բաց այս անգամ սկսում է ինչ-որ տատիկ խոսել:

-Հա, երեխեք, էս հաստատ ինքնապատասխանիչն ա միացել,-ուրախացած ասաց Լաուրան ու շունչ քաշեց, բայց երբ էլի միացավ «Բարով արագիլը», երեքով վազեցինք խոհանոց ու դուռը փակեցինք:

Լաուրան որոշեց զանգել ծնողներին, իմանալու, թե երբ են գալու, և պարզվեց, որ մեքենայի միջից զանգելով տան հեռախոսին, իրոք, մի քանի զանգից ավտոպատասխանիչն է միացել, իսկ երգը ուղղակի մեքենայի միջից եկող ձայնն է եղել: Դե հանգստացանք, ու որոշեցինք, որ ես ու Լաուրան տանում ենք Սվետային ճանապարհելու:

-Սպասեք, բա ճանապարհին ինչո՞վ ենք զբաղվելու,-ասացի ես ու վերցրեցի հացամանը, որի մեջ լցնում էի ադիբուդին, որ հովանա,-այ հիմա գնացինք:

Արդեն բավականին մութ էր, այնպես որ մենք և մեր ադիբուդով լիքը հացամանը չէինք երևում, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ մեքենա էր անցնում, և լույսերը ընկնում էին մեր վրա:

-Պահի էդ հացամանը, խայտառակ եղանք,-ասում էր Լաուրան, իսկ ես ծիծաղելով ասում էի.

-Վերջը…

-Չասես,-հասկանալով ինչ եմ պատրաստվում ասել, ասաց Լաուրան:

-Էսօր դարձար…

-Ասացի` չասես.: Սվետա, պահիր ինձ:

-16 տարեկան:

-Տասնվե՜ց,տասնվե՜ց, տասնվե՜ց…

Այս տարի կլրանա յոթ տարին, ինչ հաճախում եմ դաշնամուրի: Հասկացաք, չէ՞ ինձ: Չգիտեմ, ինչպես, բայց մեծահասակների մեծ մասը ինձ գրեթե ամեն օր նույն անսպասելի, զարմացնող և իրենց շա՜տ հետաքրքրող հարցեր են տալիս: Ստորև ներկայացնում եմ հետևյալ հարցերի շարքը.

Հարց համար 1.

-Մարիամ ջան, հըմի կըսես՝ քանի՞ տարի կերտաս դաշնամուրի:

-Յոթ:

-Ահա, շատ է:

-Հա դե, դաշնամուրային բաժինը յոթ տարի է, բայց կան դպրոցներ, որոնք հինգ են, իսկ լրացուցիչ ցանկության դեպքում՝ ութ տարի կըրնաս երթաս:

-Դե ըսա՝ դաշնամուրի ծլնգոցը (դաշնամուրը ախր չի ծլնգում, այն նվագում է) կլսեմ, բայց դե սաղ օրը կնվագես, դուրս արի քիչըմ:

-Ըհնց,-վերջացրի ես:

Հարց համար 2.

-Մարիամ ջան, հըմի կրնա՞ս երկու ձեռով նվագես:

-Հա՛, հա՛, անշուշտ:

-Դե հլը, մե բանըմ նվագե:

-Նվագեմ:

Սկսում եմ նվագել Մ.Ի. Գլինկայի «Մելոդիկ վալս»-ը ստեղծագործությունը ու…

-Վայ, էս ի՞նչ լավ կնվագես, ես չիդեյյ… Լավ է, բալ ջան, դու նվագե, դառի դաշնակահար, ես էրթամ գործերս էնեմ:

Հարց համար 3.

-Էս էրեխեն սաղ օրը կնվագե: Մե կտրեք էդ գործիքից, թող դուրս ելնի խաղա, թթվածին շնչե, շատ մեկուսի է:

«Ես՝ մեկուսի՞,- մտածում եմ ես,- չէ , չէ, չէ»:

Հարց համար 4.

-էս ի՞նչ է, ազիզ ջան:

-Նոտա:

-Նոտա՞: Բա, այ սիկ, սի՞կ ինչ է:

-Սոլի բանալին, ցույց է տալիս առաջին օկտավայի սոլ նոտայի տեղը:

-Բանալի՞: Բա էս սոլի բանալիով ի՞նչ կբացես, ձեռդ հեչ չենք տեսել:

-Հը՞,- ծիծաղեցի ես:

Հարց համար 5.

-Հլը մի հատ «Իմ ախպերը» ռուսերենով նվագե: Չէ լավ ՝ «Ջան Գյուլումը»: Կրնա՞ս:

-Ես ըդպես բաներ չեմ նվագե:

-Բա ի՞նչ կնվագես:

-Դասական երաժշտություն:

-Հեչ ո՞վ են էդ դասականները, մե քանիմ հոգու սա:

-Շուբերտ, Բախ, Լիստ, Ռախմանինով, Բեթհովեն, Մոցարտ, Չայ…

-Լավ, հերիք է: Մյուս անգամ կսորվիս սածներս:

-Անպայման:

Ու այսպես շարունակ…

Հ.Գ. Եթե ձեզնից որևէ մեկի հետ այսպիսի դեպք եղել է, ապա ցավում եմ, իսկ եթե ո՛չ, հավատացեք՝ կլինի:

 

Յուրաքանչյուր մարդ էլ ունի իր սիրած զբաղմունքը: Ես նույնպես: Իմ հոբին նկարելն է: Գլուխ գովել չլինի՝ վատ չեմ նկարում: Այդ շնորհը ժառանգել եմ իմ մայրիկից, իսկ մայրս՝   իր հայրիկից, իր հայրիկն էլ՝ իր մայրիկից… Ուստի ժառանգական կապը ես չեմ կարող խախտել և կուզենամ, որ շարունակվի  սերնդեսերունդ… Ես հաճախում եմ Ներքին Կարմիրաղբյուրի նկարչական խմբակը, որը դասավանդում է իմ մայրիկը:

Անկախ նրանից, թե որտեղ եմ ես, եթե ձեռքիս տակ կա թուղթ և մատիտ կամ գրիչ, սկսում եմ նկարել:

2014թ. ապրիլին Ներքին Կարմիրաղբյուրի միջնակարգ դպրոցի սաների համար Բերդի տարածաշրջանի հոգևոր հովիվ տեր Արամ քահանա Միրզոյանի հոգածությամբ բացվեց Կիրակնօրյա դպրոցի նկարչական խմբակը: Այս նախաձեռնությանը աջակցեցին «Վոլդ Վիժն» և « Հայ Օգնության Ֆոնդ» կազմակերպությունները: Ամեն ինչ պատրաստ էր, որ սահմանում ապրող մանուկներս գունավորենք մեր աշխարհը ավելի պայծառ գույներով: Երեխաները սկսեցին իրենց առաջին քայլերը: Արդյունքը օր-օրի դառնում էր նկատելի: Բերդ քաղաքում հաճախ կազմակերպվող միջոցառումների ժամանակ ցուցադրվում են մեր աշխատանքները, ինչից ավելի ենք ոգևորվում և ավելի մեծ ջանասիրությամբ ենք աշխատում: Այդ է վկայում մեր խմբակի սաների հաղթանակը Տավուշի մարզի շրջանակներում, երբ Հնդկաստանի հայաստանյան դեսպանատունը մրցույթ էր հայտարարել «Իմ երևակայության Հնդկաստանը» խորագրով: Դրանով չեն սահմանափակվում փոքրիկ նկարիչների ձեռքբերումները: ՀՕՖ –ի միջոցով  ընտրվել են նկարներ և ուղարկվել ԱՄՆ՝ ցուցահանդեսի նպատակով:

2015թ. մայիսի 20-ին ցուցահանդես է կազմակերպվել Անանիա Շիրակացու անվան կրթահամալիրում, որտեղ ներկա էին Հայաստանի Նկարիչների միության նախագահ Կարեն Աղամյանը, ՀՀ վաստակավոր նկարիչ Սամվել Սևադան և այլ հյուրեր: Մինչև հիմա երեխաները չեն մոռանում կրթահամալիրի ողջ անձնակազմի հոգատար վերաբերմունքը և երախտագիտությամբ հիշում են կրթահամալիրի տնօրեն պարոն Ա .Ալիխանյանին, ով անձամբ ընդունեց յուրաքանչյուրին՝ նվիրելով Լ.Նազարյանի հեղինակած «Անանիա Շիրակացի» գիրքը: Փոքրիկ նկարիչների  հուզմունքը աննկարագրելի էր, երբ կրթահամալիրի կողմից  առաջարկվեց ամառային արձակուրդի  տասներկու օրը վայելել Հանքավանի  «Հեքիաթ»  ճամբարում: Դրանք անմոռանալի, բարի, անկրկնելի օրեր էին բոլորի համար …

Երբ լինում են նման մարդիկ, աջակից ընկերներ և կազմակերպվող ցուցահանդեսներ, փոքրիկ նկարիչները ստեղծագործում են ավելի եռանդով, ստեղծում հրաշքներ, երբ լինում են գնահատված, արժևորված… Իսկ բոլորից առավել այդ ամենից ոգևորվում է փոքրիկ նկարիչների ուսուցչուհին, մայրս՝ Ժաննա Բաբայանը, ով իր եռանդն է ներդնում փոքրիկների հոգում գեղագիտական ճաշակ ձևավորելու համար:

Մայրիկիս ոգևորությունը տեսնելով հասկանում եմ և համոզվում. Եթե մի գործ անում ես սիրով և նվիրումով, անպայման հաջողության ես հասնում:

Զանգը տվեց:
-Ձեզ ո՞վ ասաց` ազատ եք: Ես դեռ դասարանում եմ, ախր:
Օյ: Եվս կես վայրկյան, ու արդեն ես դասարանում չէի լինի, որովհետև ես այս բառերը լսեցի այն ժամանակ արդեն, երբ ձեռքս ձգում էի դուռը դրսից փակելու: Հետ գնացի ու նստեցի տեղս: Ընկեր «Իքսը» ասաց տնայինի տեղը, հետո նայեց իմ դեմքին, որի վրա երևի բացահայտ երևում են իմ մտքերը. «Արագ ասեք, էլի, ինձ հիմա ձեր տնայինները ընդհանրապես չեն հետաքրքրում»: Նայեց ու հարցրեց.
-Վահե, իմացա՞ր տնայինի տեղը:
-Հա, բա ոնց:
-Լավ, դե ազատ եք:
Մեկ, երկու… Երկուսուկես վայրկյանից, բացառությամբ մի քանի հոգու, ամբողջ դասարանը դրսում ա: Մեր «տարածքով» քայլեցինք` խույս տալով երկրորդ դասարանցիների գրոհներից, որոնք՝ «չմշկելով» անցնում են մեր միջանցքի մի ծայրից մյուսը, հետո կանգնեցինք լուսամուտի մոտ: Լուսամուտի մոտ կանգնել նշանակում է` իմանալ, թե ինչ հետաքրքիր բաներ են եղել դասարանցիների հետ երեկ, լսել թարմ «անեկդոտներ», կամ լուսամուտից նայել գնացող-եկող մեքենաներին՝ քննարկելով, թե, որ մեքենան ումն է, կամ վերջին անգամ երբ են «խփել» : «Լուսամուտի մոտի էտապն» անցավ: Մենք էլ անցանք դասարան, որովհետև դրսում արդեն ոչ մի հետաքրքիր բան չկար: Դասարանում մի 2 անհամ կատակ արեցինք, մի 2-ն էլ` համով: «Զարմացանք», թե ինչու է պատմության դասն էսքան երկար, փոխանակվեցինք տնայիններով ՝ որ դասի ժամանակ «հանգիստ» արտագրենք: Հետո արդեն պարտադիր մեկը ջրիկանում ու «հանաքով» գրատախտակի բարձիկով տալիս է մյուսի դեմքին: Հաջորդող վայրկյանները իրենցից ներկայացնում են «սպեցէֆեկտներով» լի մի տեսարան, որը ասես վերցրած լիներ հոլիվուդյան «բլոքբասթերից». պատերի վրա վազող մարդիկ, սեղանների,աթոռների ու նույնիսկ մարդկանց վրա «պարկուրի» էլեմենտներ կիրառող «կասկադյորներ»: Ահա մի պահ հայտնվեցի Հարի Փոթերի աշխարհում: Քթիս մոտով անցավ թռչող ավելը: Ավելը թռավ ուղիղ դռան կողմ: Զանգը վաղուց արդեն տվել է: Դուռը բացվեց, ու ավելը իր «ճախրանքը» ավարտեց՝ դիպչելով ընկեր «Իգրեկի» ոտքերին: Կայծակի արագությամբ մենք հայտվնեցինք մեր տեղերում` սպասելով խրատական դասի …