Չէ՛, ժամանակն իսկապես թռչում է: Բոլորն էլ ինձ հետ կհամաձայնվեն, որ դեռ մանկապարտեզում երազում էինք մեծանալու մասին, հագնում մայրիկի մեծ շորերն ու կոշիկները, ու մեզ հեռու, շա՜տ հեռու էր թվում այն օրը, թե երբ են դրանք մեր հագով լինելու: Բայց… Երեկ փորձեցի մայրիկիս կոշիկները, ու դեռ մի փոքր սեղմում էին ոտքերս:

Ժամանակը կանգնեցնել անկարող եմ, ուզում եմ փոքր-ինչ ընթացքը դանդաղեցնել: Գիտե՞ք ինչպես… Որոշել եմ օրերիս համար «հագուստ» ընտրել, ու մինչ հանեմ-հագցնեմ դրանք, ընթացքը կդանդաղի:
Հագուստներն էլ ի՞նչ. օրերիս նշանաբաններն են: Այսպես,
«Երեք ուղի է տանում դեպի գիտելիքներ. մտորումների ուղի՝ այն ամենաազնիվն է, նմանակելու ուղի՝ այն ամենահեշտն է, և փորձի ուղի՝ այն ամենադառն է»(Կոնֆուցիոս):
«Ստեղծի՛ր քո սեփականը և խուսափի՛ր նմանակել ուրիշներին»:
Ու թե շորը հագնելու պահին է երևում, ապա օրվա վերջում եմ նոր միայն հասկանում՝ սազո՞ւմ է հագուստը նրան, թե՞ ոչ:
Առաջարկում եմ վաղվա օրվա համար մի նոր «հագուստ».
«Եղի՛ր այն փոփոխությունը, որը ցանկանում ես տեսնել աշխարհում» (Մ. Գանդի):
Սազու՞մ է. որոշեք ինքներդ…

Բարև, սիրելի ընթերցող: Ասեմ, որ քեզ գոհացնելը շատ դժվար գործ է: Բավականին ջանք ու եռանդ է անհրաժեշտ, ժամանակ, ինչպես նաև՝ խելք: Հիմա մի փոքր կպատմեմ քո ընթերցած նյութի ստեղծման մասին: Նախ անհրաժեշտ է լավ թղթակից լինել, որ նյութիդ բովանդակությունը հետաքրքիր լինի, իսկ բառապաշարը՝ գեղեցիկ: Մինչ գրելը թղթակիցը պետք է պատկերացնի նյութի բովանդակությունը: Անհրաժեշտ է լավ, գրավիչ ու իմաստալից վերնագիր: Ամեն ինչ կախված է վերնագրից. եթե վերնագիրը ընթերցողին դուր գա, նա կկարդա նյութը: Սկսվում են արդեն տանջալից գիշերները: Սպասել և սպասել մուսային, որը այդքան էլ հաճախ չի այցելում: Նրա համար լավ պայմաններ են անհրաժեշտ, լավ միջավայր և որակով թուղթ ու գրիչ: Ափսոս են այն թղթերը, որոնց վրա մենք գրում ենք և երկրորդ վայրկյանին աղբն ենք գցում մեր անփութության պատճառով: Բայց դա էլ իր հերթին մեզ փորձ է բերում, իսկ լավ նյութի համար կարելի է նաև մի ամբողջ տետր ոչնչացնել, միայն թե գոհացնենք մեր ընթերցողներին: Նյութը գրելուց հետո, այն մշակվում է, խմբագրվում, հետո նոր հրապարակվում: Եթե ուզում եք դառնալ ապագա թղթակից, փորձեք լինել ավելի ազատ խոսքի մեջ և ազնիվ՝ ինքներդ ձեր ու ընթերցողի հետ: 

Պապան առավոտյան վաղ արթնացնում է.

-Երևանից ապրիլյանին մասնակցած մի տղա, Տիգրան ա անունը, Չաուշի բլրի վրա խաչ ա կանգնեցնելու՝ զոհված տղերքին նվիրված: Կուզե՞ս՝ գաս, զրուցես հետը:
Անկասկած ուզում եմ: Սկսում եմ լուրջ-լուրջ հարցաշար կազմել: Հետո մոլորված քայլում տան մեջ, սպասում ժամին ու մտքումս նրա հավանական արտաքինի մոդելները գծագրում, փորձում գուշակել, թե ինչ պատասխան կտա հարցերիս…
Մի քանի ժամ անց Չավուշի արձանի մոտ զրուցում եմ Տիգրանի տատիկի հետ: Պարզվեց, որ քառօրյա պատերազմի օրերին նա ոչ թե ժամկետային զինծառայող է եղել, այլ կամավոր: Հարցաշարս մի կողմ եմ դնում:
Տատը ժպիտով պատմում է տղայի մանկությունից, ասում է՝ դեռ տասը տարեկանում շուկայից ապրանք էր բերում, որ իրենց խանութում վաճառեին: Դպրոցից հետո ընդունվել է ԵՊՀ-ի տնտեսագիտության ֆակուլտետ ու գնացել բանակ, հետախույզ է եղել: Վերադառնալուց հետո թողել է ուսումն ու մեկնել Ռուսաստան: Հիմա այնտեղի քաղաքացի է: Պատերազմի լուրը լսելուն պես վերադարձել է ու առանց ծնողներին մի բառ ասելու՝ գնացել Արցախ: Տատը հպարտանում է՝ հայրենասիրությունն ու համարձակությունն իրենից է ժառանգել: Ինքն էլ ժամանակին կռվողներին հաց էր բաժանում: Հայրենասիրությունը երևի նրանց գենի մեջ է. Տիգրանի հորեղբայրներն էլ Արցախյան պատերազմին են մասնակցել: Հայրն ասում է, որ ապրիլյանի սերունդն ավելի պատրաստ էր պատերազմին, քան ժամանակին իրենք: Պատերազմն իրենց համար ֆիլմ էր, գիրք, ծնողների հիշողություններ Հայրենականից ու ոչինչ ավելին, իսկ ապրիլին հերոսացած սերունդը ծնված օրվանից գիտեր՝ ինչ է պատերազմը: Հարցնում եմ՝ ինչպես ընդունեց որդու կռիվ գնալը, ասում է՝ էդպես էլ պիտի լիներ. «Անհանգստանում էի իհարկե, բայց հպարտ էի: Դուրս էի գալիս բակ, հարցնում էին՝ տղադ ծառայել, պրծել է, ինչո՞ւ թողեցիր`նորից գնա: Ասում էի՝ ես չթողնեմ, դու չթողնես, բա վերջը էս մեր թաղից մեկը պիտի գնա, չէ՞: Լռում էին»: Հիմա նա պարզ ճակատով է քայլում ու գիտի՝ եթե նորից մի դեպք լինի, արդեն մյուսներն էլ կգնան:
Մտքումս արդեն ուրվագծվել է Տիգրանի կերպարը: Տատն ասում է՝ գլխարկովն է ինքը, հենց տեսնես, վռազ կճանաչես: Բարձրանում եմ բլրի գագաթը: Խաչի կողքին հավաքված ընկերներից, բարեկամներից առանձին նստած է գլխարկովը ժայռի ծայրին: Ճանաչում եմ: Պարզվում է՝ Տիգրանի ծնունդն է: 29-ամյակը նշելու սիրուն տարբերակ է, չնայած ասում է՝ հատուկ չի ընտրել օրը, ուղղակի այսպես ստացվեց: Իր ծառայակից ընկերոջ՝ Հովհաննեսի հետ ուխտ էր արել՝ տեղադրելու խաչը: Հետագայում զոհված տղաների նկարներն են դրվելու՝ իրենց մասին պատմող գրություններով: Ուզում է, որ հաջորդ սերունդներն էլ տեսնեն, ճանաչեն հերոսներին:
Խաչը տեղադրելու վայրը պատահական չի ընտրել: Հետևի ֆոնին՝ Արարատ սար ու Խոր վիրապ: Իսկ բլուրը պատմական է դառնում, որովհետև միավորում է հայրենիքի համար կռված երեք տարբեր սերունդների. նախ ֆիդայի Գևորգ Չաուշի արձանը, ապա ազատամարտիկներին նվիրված խաչքարը, հիմա էլ խաչն ու դրոշը՝ ի հիշատակ քառօրյա պատերազմի զոհերի:Տիգրանը երկար-բարակ չի մտածել Արցախ գնալու որոշումը կայացնելիս: Ասում է. «Եթե կորցնեմ ծնողներիս, կկորցնեմ իմ աստվածներին, եթե կորցնեմ հայրենիքս, ամեն ինչ կկորցնեմ»: Ֆեյսբուքում կարդայի՝ կմտածեի՝ պաթետիզմ է, էլի, հիմա այդպես չեմ մտածում: Ասում եմ՝ ձեր ներկայությունը ոգևորում էր, չէ՞, ջահելներին, ավելի ջահելներին, պատասխանում է՝ դրա կարիքը չունեին, նրանք իրենցից էլ «դուխով» էին: «Թեժ պահերին ասում էինք՝ դուք հետ քաշվեք, չէին գնում, դեռ մի բան էլ վիրավորվում էին»: Պատերազմից սիրուն հուշեր էլ ունի՝ բժշկուհի Անահիտից նամակ է ստացել, խնդրում էր՝ ողջ-առողջ վերադառնալ: Վերադարձավ:
Տիգրանն ինձ օգնում է իջնել բլրից ու շարունակում պատմել.
-Դեռ լույսեր պիտի տեղադրենք, որ գիշերը…

Հայերի համար մայիսը հաղթանակների ամիս է։ 1992թ.-ի մայիսի 8-9 իրագործվել է Շուշիի հետ գրավումը, մայիսի 21-29 իրականացել է Սարդարապատի հերոսամարտը,  23-29-ին՝ Բաշ Ապարանի, 24-28` Ղարաքիլիսայի հերոսամարտերը։ Մայիսի 9-ը 2000թ-ից հետո կրկնակի տոն է դարձել մեր տանը,  քանի որ հենց այդ օրը ծնվել է ընտանիքի արու զավակը՝ ես։ Մի պահ պատկերացրեք ծնողներիս ու հարազատներիս ուրախության չափը,  երբ երեք աղջիկներ ծնվելուց հետո ծնվել եմ ես։ Այո՛,  ես երեք քույր ունեմ,  որոնք անգին գանձ են ինձ համար։

Այս տարի նշելու եմ արդեն 17-ամյակս, որը համապատասխանում է կայքի անվանմանը՝ 17.am:
Այսօր իմ ծննդյան օրն է: Ժամանակն է քննարկել անցած տարին։ Առաջին եռամսյակում «լուռ էի»,  բայց դրանից հետո միանգամից սկսեցի գործել։ Ձեռքբերումներս շա՜տ-շա՜տ են,  բայց կցանկանամ առանձնացնել «Մանանա»- ին անդամագրվելը: «Մանանան» դարձավ իմ չորրորդ, թերևս ամենակարևոր ընտանիքը։ Իսկ ինչո՞ւ չորրորդ. ասեմ։ Առաջին ընտանիքը այն ընտանիքն է,  որտեղ ծնվել ու ապրում եմ,  երկրորդը, դե բնական է,  որ դպրոցն է։  Առաջին դասարան գնալու առաջին օրը  դասվարը ասել է,  որ դպրոցը մեր երկրորդ տունն է, իսկ դասարանը՝ մեր երկրորդ ընտանիքը։ Երրորդ ընտանիքը ինձ համար հանդիսանում է World Vision-ը,  որի շնորհիվ նույնպես շատ ձեռքբերումներ եմ ունեցել և ունենում։
Այս տարվա ամենաուրախ օրերը Աղվերանի մեդիա ճամբարի օրերն են եղել։ Հուսամ, որ այդ օրերից «Մանանայի» հետ էլի եմ ունենալու։ Այնտեղ բացի գիտելիքներից ու հմտություններից, ձեռք բերեցի այնպիսի մարդկանց, որոնք որ վստահ եմ, իմ մնացյալ կյանքի ճանապարհին իմ հետ են լինելու։ Իսկ վերջին իրադարձությունը դա Պատանի թղթակիցների առաջին մրցանակաբաշխությունն էր։ Հավաքվել էին  Հայաստանի տարբեր մարզերից ու Երևանից շուրջ 200 թղթակից։ Գրկախառնություններ, պաչիկներ…
Բոլորը սրտի թրթիրով սպասում էին,  թե երբ պիտի հնչի իրենց անունը։ Մեկ,  երկու,  երեք…  Հնչեցին անուններ,  ստացանք մրցանակներ։ Ես հույս չունեի,  որ կարող եմ գոնե խրախուսական նվեր ստանալ։ Բայց ի զարմանս ինձ, գտնվում էի 100 լավագույն թղթակիցների շարքում։ Իմ անունը հնչելու ժամանակ ես ցավոք ներսում չէի։

Ամեն ինչ շատ լավ էր: Ամենակարևոր մրցանակը այդ օրվա ընթացքում,  թերևս,  հավաստագիրն ու «17.am»-ի թղթակցի վկայականն էր,  որով մի տեսակ ամեն ինչ ավելի պաշտոնական դարձավ:

Սրտանց շնորհավորում եմ բոլոր մրցանակակիրներին։ Մրցանակաբաշխությունը պարտավորեցնող դարձավ թե՛ մրցանակակիրների,  թե՛ մյուսների համար։

Սրանք կարևոր իրադարձություններից մի քանիսն էին։ Հաջորդ տարի առաջնորդվելու եմ միայն ու միայն այս կոչով. «Աշխատե՛լ,  աշխատե՛լ, աշխատե՛լ»…

ԽՄԲԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ԿՈՂՄԻՑ. Սիրելի Ժորա, մենք նույնպես շնորհավորում ենք ծննդյանդ տոնը: Ծնվել մայիսի 9-ին, նշանակում է՝ լինել միշտ հաղթող:

Նրանք հպարտ են, նրանք ուժեղ են, նրանց համար վախ բառը հավասարազոր է ստորացման: Նրանք պայքարում են, քանի որ թշնամին համարձակվել է քայլ անել դեպի նրանց սրբությունը:

Կա մի բառ, որն արտասանելիս աչքերիդ առջև մի դաժան ու սարսուռ առաջացնող տեսարան է հայտնվում: Գույների բոլոր երանգները խառնվում են՝ ստեղծելով մի նոր կարմիր: Հայ զինվորի կարմիրը…

Ինչպե՞ս շարունակել ժպտալ, երբ ամեն պահի մտովի հայտնվում ես սահմանին, երբ ամեն անգամ աչքերդ փակելիս՝ որդուն կորցրած մոր պատկերն է հայտնվում տեսիլքի նման: Փորձում ես զգալ այն ցավը, որը զգում է որդուն կորցրած մայրը, ամուսնուն կորցրած կինը, սիրեցյալին կորցրած աղջիկը: Ցավը նույնը չէ, բայց պատճառն ընդհանուր է: Իսկ այն ցավը, որը զգում է զինվորը՝ տեսնելով, թե ինչպես է իր զինակիցը արնաքամ լինում ու վաjրկյաններ անց` անշնչանում: Ինչպե՞ս խոսենք այդ ցավի մասին: Արցունքների միջոցով, մի քանի տոկոսով կարողանում ենք մեղմել հոգու մղկտացող վերքի ցավը, իսկ ինչպե՞ս մեղմի զինվորը:

Ասում են՝ տղան իրավունք չունի լաց լինելու: Իսկ ի՞նչ անի նա, եթե ներսը այրվում է, եթե հոգին հանգստացնել է փորձում, ի՞նչ անի, երբ ցավը խեղդում է ներսից: Թե՞, եթե նա տղա է, ապա իրավունք չունի ցավ զգալու: Ի՞նչ անի նա, երբ ներսը քանդվում է անզորությունից, քանդվում է խոսել չկարողանալուց: Նա ուղղակի կլռի, կհավաքի բոլոր մնացած ուժերն ու կշարունակի կռվել, ուրիշ ճանապարհ չկա: Կամ եթե լինի էլ, բոլորի վերջը նույնն է լինելու:

Ներելու ուժը կվերածվի պայքարի, պայքար հանուն գոյատևման, հանուն ապագայի:

-Մա՛ն, դու պատկերացնո՞ւմ ես, ես անգամ հավ չէի կարողանում մորթել, իսկ էստեղ…