elita balyan

Ցանկապատն ու կծան աքլորը

Տատիկս անընդհատ պապիկիս ասում էր.

-Հավաբնի աղաքը սետկա քաշի, վեր հավերին կարամ տյուս անեմ, ղրղին տանի վեչ:

Ամեն անգամ լսում էի այս արտահայտությունը, երբ գնում էի տատիկենցս այցելության: Պապիկս ասում էր.

-Վե՞նց սարքեմ, սաղ օրը բխճեքումը գործ եմ անում:

Մի օր էլ գնացի տատիկենցս տուն ու տեսա, որ պապիկս ցանկապատում է հավաբնի դիմացը:

-Էդ արդեն սարքո՞ւմ ես, պապի:

-Էհ, բալես, բա հի՞նչ անեմ:

Ու գնացի, որ տատիկիս ասեմ:

-Տատ, գիտե՞ս, պապին հավաբնի դիմացը ցանկապատում է:

-Հա, էդ տունը շինվածը լավ ա սկսեց սարքիլը: Արդեն կարամ հավերին տյուս անեմ:

Մի քանի շաբաթ անց ցանկապատը պատրաստ էր, ու հավերն այնտեղ քուջուջ էին անում:

Տատիկս քսան հավ ունի, մի աքլոր: Այդ աքլորը շատ վախենալու աչքեր ունի: Ամեն անգամ այդտեղով անցնելիս մայրիկիս ասում էի.

-Էս աքլորը աչքիս ալաբուլայա էրևում…

Մի օր էլ տատիկիս հետ գնացինք հավերին կուտ տալու, ես կանգնեցի դրսում, որովհետև վախենում էի աքլորից, իսկ նա փայտով ներս գնաց: Դուրս գալուց աքլորը վրա տվեց տատիկին , ես միանգամից գոռացի.

-Տա՜տ, էկա~վ…

-Բա կյալիս ա էլի, էս տերը մեռածը,- ասաց ու փայտով խփեց աքլորին:

Սա էլ պապիկիս սարքած ցանկապատը, տատիկիս հավերն ու կծան աքլորը:

Անահիտ տատիկը

Լուսանկարը՝ Էլյանորա Բալյանի

Լուսանկարը՝ Էլյանորա Բալյանի

Մայրիկիս 94-ամյա Անահիտ տատիկը նույնպես ապրում է Կալավանում` երեխաներով, թոռներով ու ծոռներով շրջապատված: Անահիտ տատիկը ծնվել է Չովդառ գյուղում (այժմ Ադրբեջանի տարածք) հասարակ գյուղացու ընտանիքում: Իր պատմելով գյուղը այնքան էլ մեծ չի եղել, հազիվ հարյուր բնակիչ է ունեցել (ճիշտ մեր գյուղի նման): Մի քույր և վեց եղբայր է ունեցել, եղբայրներից երեքը մասնակցել են Երկրորդ համաշխարհային պատերազմին: Նրանցից մեկը վերադարձել է, երկուսը՝ զոհվել (պատմելիս աչքերը լցվեցին): Երբ հարցրեցի, թե ինչպե՞ս է հանդիպել ամուսնուն՝ Վարդևան պապիկին և ամուսնացել, ծիծաղեց ու պատասխանեց.

-Դե, էնա իրանք եկել են մեր տուն, տհե տեսել ենք ու ամուսնացել:

Ամուսինները գյուղից դուրս են եկել և տեղափոխվել քաղաք՝ Կիրովաբադ (այժմ Գանձակ, գտնվում է Ադրբեջանում): Ծնվել են նրանց հինգ երեխաները՝ երեք աղջիկներն ու երկու տղաները: Երկար տարիներ ապրել են այնտեղ, մեծացրել են իրենց երեխաներին կրթել, դաստիարակել ամուսնացրել ու դարձել թոռնատեր: 1988 թվականի շարժումը սկսելուն պես ընտանիքը տեղափոխվել է Ռուսաստան՝ այնտեղ ապրել են ընդամենը երեք տարի, քանի որ ռուսների և հայերի մեջ սկսած պառակտությունը վտանգավոր էր դառնում:

Ընտանիքը կրկին պետք է տեղափոխվեր, այս անգամ՝ Հայաստան: Ու ինչպես տարբեր տեղերից եկած փախստականներ, այդպես էլ Անահիտ տատիկի ու Վարդևան պապիկի ընտանիքը, բնակություն հաստատեց Կալավանում: Չնայած ամենաուշն էին եկել, բայց գյուղի առաջին տունն էին վերցրել:

Ես իհարկե, չդիմացա ու հարցրեցի, թե ո՞նց է եղել, որ սկզբի եկածներից ոչ մեկը այդ տունը չի վերցրել: Անահիտ տատիկը ասաց, որ տանը բնակվող ադրբեջանցիները շուտ են լքել գյուղը՝ մինչ փախուստը, և այն մնացածներից ավելի քանդված ու ավերված է եղել:

Այսպես Անահիտ տատիկի ու Վարդևան պապիկի ընտանիքը սկսել է ապրել Կալավանում: Աստիճանաբար շինել են տունը, այնուհետև վերանորոգել, հողագործությամբ ու անասնապահությամբ զբաղվել: Այսպես անցան տարիներ, մեծացան նաև թոռները, նրանք էլ ամուսնացան: Ամուսինները դարձան ծոռնատեր: Վարդևան պապիկի մահից արդեն անցել է վեց տարի, Անահիտ տատիկը հաճախ է պատմում նրա մասին, հիշում ու արտասվում, բայց շարունակում է ապրել շրջապատված երեխաների, թոռների ու ծոռների սիրով:

Մի մրցանակի պատմություն

Ես շատ լավ գիտեի այն խոսքը, որը ասում էր. որքան շատ է զգացածը, այնքան նոսր են բառերը: Հետևաբար այդ մասին գրեցի դրանից մի քանի օր անց: Խոսքս հունիսի 1-ին ՀՀ Փաստաբանների պալատում անցկացրած օրվա մասին է: Շատերս էլ 17.am-ում տեղադրված մրցույթի մասին հայտարարությունը հաստատ կարդացել ենք: Իհարկե, եղան մարդիկ, ովքեր վստահ էին, որ կարող են հաղթել, բայց միևնույն է, չփորձեցին: Եղան նաև այնպիսիները, ովքեր որոշեցին, որ ժամանակ չունեն, եղան նաև այնպիսիները, ովքեր միգուցե չհասցրին մասնակցել, բայց եղան նաև նրանք, ովքեր հենց սկզբից էլ հաստատ գիտեին, որ մասնակցելու են: Ես թերևս սրանցից ոչ մեկի մեջ էլ չէի մտնում: Ինչո՞ւ: Ինձ ճանաչող մարդիկ գիտեն, թե ինչ բնավորության տեր եմ, ուստի երբեք իմ մասին հաստատ ոչինչ չեն ասում:

Մրցույթի վերջնաժամկետը մայիսի 28-ին էր: Օրերը անցնում էին: Հերթական մայրամուտն էր, ու ես նստելով մի հին նստարանի` հետևում էի երեխաների ուրախ խաղին: Հենց այդ ժամանակ էլ հաստատ որոշեցի մրցույթի համար մի բան գրել ու մտածեցի, որ ինչպես միշտ, ես դա կանեմ կեսգիշերին: Վեր կացա ու արագ հասա տուն: Ինձ համար ոչինչ կարևոր չէր. ես պետք է գրեի, ու դա հաստատ էր: Ճիշտ է, ամեն բան այնքան էլ հեշտ չէր. սցենարի վրա նկարահանվող ֆիլմը պետք է տևեր մեկ րոպե և արտահայտեր երեխայի որևէ իրավունք: Բայց ես որոշել էի գրել, ու դժվարությունը ինձ համար նշանակություն չուներ: Այն ամենը, ինչ գրել էի, ուղարկեցի, ու հենց այդ պահին մի բեռ ասես ընկավ ուսերիցս, ինչպես հիմա սա գրելուց է ընկնում:

Եվ ահա երկու օր հետո նամակ ստացա ու ամենաերջանիկ մարդու դեմքի արտահայտությամբ հունիսի մեկին գնացի Երևան `իմ մրցանակը վերցնելու: Չէի սպասում նաև, որ սցենարի մրցույթում կգրավեմ առաջին տեղը: Հիշում եմ, թե ինչպես 12 տարեկանում գրեցի սարսափ ֆիլմի սցենար, և որոշեցինք թաղամասի երեխաներով ֆիլմ նկարահանել: Ես երազում էի այն մասին, որ իմ սցենարի հիման վրա ֆիլմ կնկարահանվի: Մեր որոշածը չստացվեց, բայց ես դեռ պահում եմ այն հին տետրը, որի մեջ ես առաջին փորձերս արեցի: Տարիների ընթացքում իմ երազանքը ու ցանկությունը էլ ավելի մեծացավ: Չէի սպասում, որ ինձ հնարավորություն կընձեռվի սցենար գրելով փորձել ուժերս:

Երբ մարդուն ասում ես, որ դու հենց նոր շահեցիր հսկայական գումար, ասում է, որ չէր կարող իր հետ նման բան տեղի ունենալ:
Բայց հիմա ես կարող եմ ասել, որ ինձ հետ նման բան կարող էր տեղի ունենալ, և ես դրա համար շատ ուրախ եմ:

lilit khlghatyan portret

Հաջողություն քեզ, սիրելի դիմորդ

12-րդ դասարան, դպրոցում անցկացվելիք վերջին տարին, որի ընթացքում աշակերտները շատ «խառն» են…

Օրվա մի մասը դպրոցում, մյուս մասը՝ պարապող ուսուցչի տանը, մյուս մասն էլ՝ շտեմարանը ձեռքին արդեն տանը, բայց ամեն ինչից կտրված: Երբ անգամ տանը կատարվող իրադարձություններից անտեղյակ են: Այսպես է անցնում տասներկուերորդցիների ավարտական տարին:

Դիմորդի համար օրը լրիվ այլ է, ուշքն ու միտքը միայն ընդունելության քննություններն են:

Հիմա կմտածեք, թե դիմորդ եմ, որ այսպես նկարագրում եմ: Ոչ, ուղղակի շատ են դիմորդ ընկերներս:

Արդեն սկսել են ընդունելության քննությունները, և անգամ մեկ մետր հեռավորությունից էլ լսելի է դիմորդի սրտի բաբախյունը: Լարվածությունը այնքան է մեծանում, որ իմացած-չիմացածն էլ են մոռանում:

Ընկերներիցս Սաթենիկը նույնպես դիմորդ է, և արդեն մեկ ամիս է՝ ոչ մի լուր չունեմ նրանից: Չգիտեմ էլ՝ դիմացա՞վ շտեմարանի թեստերին, թե չէ: 17-ի ընկերներս էլ նույն վիճակում են: Անգամ չեմ գրում, որ չխանգարեմ:

Սիրելի դիմորդներ, քիչ մնաց, համարյա ոչինչ, ծանր տարին մի քանի օրից հետևում է մնալու: Ձեզ հաջողություն եմ մաղթում: Հավատացեք ձեր ուժերին, և ամեն ինչ լավ կլինի:

aharon sahakyan

Անավարտ էքսկուրսիան

Ավարտին էր մոտենում ուսումնական տարին: Ամիսներ շարունակ որոշել և պլանավորել էինք մեր տարեվերջյան էքսկուրսիան` նույնիսկ ծնողների հոգսը թեթևացնելու համար, դեռևս սեպտեմբերից գումար էինք տնտեսել: Եվ ահա մոտեցել էր սպասված պահը: Հաջորդ օրն առավոտյան պետք է մեկնեինք: Ամեն ինչ պատրաստ էր: Եվ հանկարծ…

«Ո´չ մի շրջագայություն, դուք ձեզ լավ չեք պահել, այդ պատճառով էլ զրկված եք ուղևորությունից»:

Տնօրենն էր` ընկեր Մարգարյանը: Չեմ ստի, մենք իսկապես վերջերս մի փոքր ակտիվացել ենք, բայց դե դա մեզ մեր ուղևորությունից զրկելու պատճառ չէր: Եվ քանի որ մենք 21-րդ դարի սերունդ ենք, հետևաբար գերազանց գիտենք մեր և´ իրավունքները, և´ պարտականությունները: Ճիշտ է պարտականությունների հարցում երբեմն փորձում ենք անտեղյակ ձևանալ, բայց դե իրավունքները…

Գիտենք նաև, որ «Յուրաքանչյուր երեխա ունի հանգստի և ժամանացի, իր տարիքին համապատասխան խաղերին և միջոցառումներին ազատորեն մասնակցելու իրավունք»:

Համ էլ եթե անկեղծ լինեմ մյուս դասարանների հետ համեմատած մենք «հրեշտակ» ենք: Եվ հետո էլ, ի՞նչ էինք արել որ: Ուղղակի մեր տնօրինությունը սովոր է, որ մենք միշտ աչքի ընկնենք դրական կողմերով և երբ մի փոքրիկ չարաճճիություն ենք անում, վերջ, չեն կարողանում անտարբեր անցնել:

Ինչևէ, անսպասելի հայտարարությունը դասարանում իսկական քաոս էր առաջացրել, բոլորն իրար էին մեղադրում, բուռն քննարկում էր սկսվել, ամեն մեկն իր հերթին փորձում էր լուծում առաջարկել: Մենք նեղված, հիասթափված, ինչու չէ, մի քիչ էլ զայրացած էինք: Հիմա կասեք՝ մի էքսկուրսիայի եղածն ի՞նչ է, որ այսպես իրար եք խառնվել, բայց ո´չ , ախր մենք տրամադրվել էինք:

Այնուամենայնիվ, որոշեցինք գնալ տնօրենի մոտ, մեր սխալի համար ներողություն խնդրել և հույս ունեինք, որ նա մեզ կընդառաջեր: Ինչպես որոշել էինք , այնպես էլ եղավ: Ընկեր Մարգարյանը հասկացավ մեզ, հարգեց մեր իրավունքները և կրկին հնարավորություն տվեց:

Առավոտյան մեկնեցինք Նորավանք: Ամեն ինչ հիանալի էր, մեզանից շատերն առաջին անգամ էին տեսնում այդ չքնաղ վանական համալիրը: Քանի որ քանակով բավականին շատ էինք, այդ պատճառով վերցրել էինք երկու տրանսպորտային միջոց: Պետք է նշեմ, որ մեր խմբի վարորդի հարցում բախտներս իսկապես բերել էր, շատ համբերատար, ընկերական և երեխաներին հասկացող անձնավորություն էր: Բայց նույնը մյուս խմբի վարորդի մասին ասել չեմ կարող: Ավելի ճիշտ, կարծիքս փոխվեց այն պահին, երբ օրվա երկրորդ կեսին եկավ, թե հերիք է, հավաքվե´ք, պետք է վերադառնանք, ես գործեր ունեմ:

Ա´յ քեզ բա~ն, գործեր ունեիր՝ չգայիր: Եվ հետո էլ` սա էլ է քո գործը, բարի եղիր մի գործդ ավարտիր, նոր անցիր մյուսին: Համ էլ, մենք քեզ ամբողջ օրվա համար ենք վճարել: Բայց ոչ, նրա հետ լեզու գտնել չէր լինում, նա իրենն էր պնդում: Երեխաներին էլ այլ բան չէր մնում անելու, քան հետևել նրան և շրջագայությունը կիսատ թողած վերադառնալ տուն:

Հետո իմացա, որ էս մեր վարորդը , ինչպես Գագիկ Շամշյանը կասեր, ճանապարհին իրեն Շումախերի տեղն է դրել այսինքն` գերազանցել է արագությունը, իսկ մեր ճանապարհային ոստիկաններին էլ ի՞նչ է պետք, իհարկե նման առիթ: Խեղճին տուգանել էին, նրա տրամադրությունն էլ ընկել էր, էլ մեզ հետ հավե՞ս ուներ:

 

mariam tonoyan

Անընդհատ շարժում

Ահա վերցնում եմ քննական հարցերի պատասխաններ խզմզելուց հոգնած գրիչս ու երկար դադարից հետո վերջապես գրում հերթական հոդվածս։

Վերջերս ամենուր լսում եմ. «Մեր հայերը ուրիշ են, էլի…» արտահայտությունը։ Իրոք, մտածում եմ, մենք՝ հայերս‚ շատ տարբերվող ազգ ենք։ Մենք տարբերվում ենք մյուս ազգերից մեր թե՛ դրական, թե՛ բացասական առանձնահատկություններով։
Քայլում եմ դրսում, վայելում հայրենի հրաշագեղ բնությունը, մտածում եմ մեր ազգային սովորույթների, մեր կարծրատիպերի մասին, նայում նորակառույց շենքերին, շրջող մարդկանց… Մեկ էլ, հո՜պ… Մի գեղեցիկ հայուհի է անցնում կողքովս՝ չադրա հիշեցնող երկար ու գորշ զգեստ հագած, մազերը գույնզգույն ներկած, ձեռքերին էլ վերջերս մոդայիկ դարձած հնդկական «մեհենդի» կոչվող զարդարանքներով շպարված։

Սկսում եմ ուշադրություն դարձնել կողքովս անցնող անծանոթ մարդկանց հագուկապին, նկատում, որ այն հայերը, որոնց ես տարբերվող էի համարում, այժմ բոլորովին նման են ոչ միայն միմյանց, այլև մնացած ազգերին՝ կորզելով յուրաքանչյուրից ազգային մի աննշան նմուշ։ Մի՞թե մենք ի զորու ենք ուրանալ մեր ազգայինը, հանուն «մոդայիկ եվրոպականի կամ հնդկականի», մի՞թե իմ տարբերվող ազգը ձուլվում է օտարներին… Օտարապաշտություն. ահա թե ինչն է խանգարում հայ ազգի ծաղկմանն ու բարգավաճմանը իր սեփական ուղով։
Ամոթ է, երբ երիտասարդ հայը չի տարբերում հայկական ազգային տարազը այլ ազգային հագուկապից, երբ օգտագործում է օտար բառեր իր խոսքում, որի համարժեք հայերենը չգիտի, երբ ազգային երաժշտությունը լսելիս ոչ թե հպարտությամբ պարում է, այլ անտարբեր խնդրում փոխել երաժշտությունը, որովհետև դա հնացել է արդեն:
Իսկ արժե՞ մտածել՝ ինչ ազգություն են ունենալու մեր ապագա հայորդիները, որոնց ծնողները միայն լսել են, որ հայեր են, այնինչ սերնդեսերունդ փոխանցելու ոչինչ չունեն։ Արժե՞։ Անշու՛շտ։ Բոլորս էլ կանցնենք, կգնանք, բայց գոնե կարողանանք մեր սերունդներին դաստիարակել հայավարի։
Կյանքը շարժում է, բնության մեջ հանգիստ կոչվածը միայն տերմին է, որը իրականում չի գործում։ Շարժումը նույնիսկ մահվան մեջ է։ Մինչև անգամ դիակի քայքայումն է շարժման ձև։ Աշխարհում ամեն ինչ շարժման մեջ է՝ տիեզերքը, բնությունը, մենք ինքներս։ Անգամ երբ քնում ենք, մեր սրտխփոցից մեր արյունը վազում է մեր երակներով։ Ապրենք այնպես, որ կյանքի այս շարժման հետ համատեղ ընթանա նաև հայ ազգը, չկորցնելով ազգային դիմագիծն ու հավերժ հարատևի։

lilit mkrtchyan

Դեղին աղջիկ

Հայացքս թափառում է տան մեջ: Երկար նայելուց հետո եմ միայն տեսնում, որ մատիտները նորից թափված են սեղանին: Փոքր եղբայրս է թափել՝ նկարները գունավորելու համար, և, հավանաբար մոռանալով այդ ամենը, վազել դուրս՝ ֆուտբոլ խաղալու: Մոտենում եմ, որ հավաքեմ: Միանգամից աչքի է զարնում դեղինը: Ժպտում եմ, մտաբերում, որ ընկերներիցս մեկը սիրում է ինձ համեմատել արևի հետ, ասում է՝ «դեղին աղջիկ»:

Ամեն անգամ տխրելիս հիշում եմ, որ «դեղին աղջիկ» եմ, պետք է ժպտամ ու փայլեմ, ինչպես արևը: Այս անգամ էլ է ժպիտս վերադարձնում «դեղին աղջիկ»-ը:

Չեմ դադարում ժպտալ: Ժպտում եմ այնպես, ինչպես ամեն անգամ, երբ լսում եմ այդ խոսքերը: Լսում եմ… Չնայած նրան, որ ինձ ու ընկերոջս կիլոմետրեր են բաժանում, լսում եմ, որովհետև պատկերացնում եմ նրա ձայնի տոնայնությունը, հայացքից թափվող ջերմությունն ու բարությունը: Ու իրոք լսում եմ…

Այդ «տիտղոսը» ստանալուց հետո ես էլ սկսեցի զուգահեռներ անց կացնել շրջապատիս մարդկանց ու գույների միջև: Գիտե՞ք՝ ստացվեց: Այժմ շատերն ունեն իրենց գույնն ու անգամ երանգը ինձ համար:

Իսկ այժմ խոսքս ուղղում եմ հենց քեզ, այո՛, քեզ, որ կարդում ես այս տողերը և հավանաբար փորձում մտաբերել՝ համեմատե՞լ են քեզ երբևէ որևէ գույնի հետ, թե՞ ՝ ոչ: Եվ կամ քեզ, որ առաջին անգամ ես սկսում մտածել այս զուգահեռների մասին: Եվ քեզ, որ կարդալու ընթացքում գտար քո գույնը կամ ընկերներիդ ու շրջապատիդ մարդկանց գույները: Նաև քեզ՝ ընկերս, որ առաջինը ինձ համեմատեցիր դեղինի հետ (վստահ եմ՝ կարդում ես)…

Այո՛, հենց քեզ, եղի՛ր հնարավորինս լավատես ու լուսավոր, փորձի՛ր լույս ճառագել ու դրանով ջերմացնել շրջապատին… Փորձի՛ր լինել վառ ու պայծառ գույն…

Շատերի համար ես էդպիսինն եմ, շատերի համար՝ ոչ… Չգիտեմ, բայց գիտեմ հաստատ, որ միշտ պետք է ժպտալ. չէ՞ որ ժպիտն է առողջ հոգու գրավականը:

lyusi karapetyan gavar

Հունիսմեկյան տրամադրություն

Առավոտ էր: Արթնացա հեռուստացույցի ձայնից: Վեր կացա, հագնվեցի և մոռացել էի, թե այսօր ինչ օր է: Պապիկս մտավ սենյակ և շնորհավորեց օրվա առթիվ: Ես նաև մոռացել էի, որ այսօր ամռան առաջին օրն է: Այդ ամենը հիշելով իմ դեմքին հայտնվեց պայծառ մի ժպիտ, և ես շտապեցի դեպի պատուհանը: Պատուհանից դուրս նայեցի և տեսա, որ տեղում է հորդառատ անձրև: Մի պահ դեմքիցս անհետացավ ժպիտը: Այնուամենայնիվ, չհուսահատվելով՝ վերցրեցի անձրևանոցս և իջա մոտակա խաղահրապարակը: Կարծում էի մեծահասակները, թեև անձրևոտ եղանակ է Գավառում, մի բան մտածած կլինեն երեխաների համար: Հասա խաղահրապարակի մոտ և տեսա, որ հակառակ սովորության, այնտեղ ոչինչ տեղի չի ունենում: Դժգոհ տուն վերադարձա: Ամեն տարի այնտեղ կազմակերպվում էին տարբեր միջոցառումներ, և փոքրիկները ստանում էին անվճար պաղպաղակ: Այդ ժամանակ իմ օրը ուրախ էր անցնում, իսկ այժմ ստիպված եմ գնալ տուն և գտնել մեկ այլ զբաղմունք:

Ստիպված եմ մեկ տարի սպասել:

Lilia Apresyan

«Զենքն իմը չէ, երեխաներն են իմը»

Հարցազրույց Վահան գյուղի մաթեմատիկայի ուսուցիչ Տիգրան Առուշանյանի հետ, ով գյուղում ուսուցչություն է անում «Դասավանդի՛ր, Հայաստան» ծրագրի շրջանակներում՝ 5-րդ և 7-րդ դասարանցիներին: Նաև գյուղի ԻՄՓԱՔԹ ակումբի լիդեր է:

 -Ինչպե՞ս տեղեկացաք ծրագրի մասին, և ինչպե՞ս ծնվեց մասնակցելու գաղափարը:

-Այդ ժամանակ բնակվում էի Երևանում և նեղացած էի ամբողջ աշխարհից, մարդկանցից, նույնիսկ՝ հարազատ: Մտածում էի, որ ոչ մի բան չեմ արել, ոչ մի լավ բանի չեմ հասել, ես ինձ անպետք էի զգում: Հենց այդ ժամանակ էր, երբ համացանցում կարդացի «Դասավանդի՛ր, Հայաստան» ծրագրի մասին: Հասկացա, որ սա իմ շանսն է՝ որևէ լավ բան անելու:

-Իսկ ինչպե՞ս էիք պատկերացնում որևէ լավ բան անելը:

-Երկու տարբերակ կար. առաջին՝ անցնել ընդդիմադիր ակտիվիստների շարքերը, որոնց ջանքերը ողջունում եմ, երկրորդ՝ անցնել պետական աշխատանքի, որը հիմա այնքան էլ չի ստացվում: Եվ հիմա կա ոսկե միջինը:

-Գիտեմ, որ ապրիլյան դեպքերն էլ են իրենց ազդեցությունն ունեցել Ձեր որոշման վրա: Կպատմե՞ք դրա մասին: 

-Այդ ժամանակ արդեն «Դասավանդի՛ր…»-ի մասնակից էի և մտածում էի. «Աշխատել հանուն հայրենիքի և, որ ամենակարևորն է, աշխատել այնպիսի մարդկանց հետ, որոնց տեսլականը նույնն է՝ հանուն հայրենիքի, հանուն երեխաների, հանուն ապագայի: Այդ օրերին գրեթե գրանցվել էի կամավոր, ընկերս ասաց, որ գրիչով ավելի շատ կուժեղացնեմ մեր սահմանները: Եվ նա ճիշտ էր. զենքն իմը չէ, երեխաներն են իմը:

-Այ նշեցիք, որ երեխաներն են ձերը: Ի՞նչ է Ձեզ տալիս երեխաների հետ շփումը:

-Դա իմ աշխարհն է, չեմ ուզում շատ կիսվել իմ աշխարհով, բայց մի բան կասեմ՝ իսկական երջանկությունը երեխաներն են, նրանց մեջ է մաքրությունը: Մնացած բոլոր բաները՝ փող, ոսկի, սուտ է:

-Ակտիվորեն մասնակցում եք դպրոցական առօրյային, ԻՄՓԱՔԹ ակումբի լիդեր եք, նաև հեռակա սովորում եք Գյումրու պետական մանկավարժական համալսարանում: Ինչպե՞ս եք այս ամենը համատեղում:

-Համատեղում եմ, քանի որ անում եմ սիրով: Իսկ համալսարանը մեր հանդեպ փոքր-ինչ հանդուրժող է:

-Դժվար չէ՞ գյուղի առօրյան, չե՞ն առաջանում խնդիրներ:

-Համարում եմ, որ դժվարությունները կոփում են մարդկանց: Դժվարությունները պետք են, իհարկե՝ ոչ միշտ, բայց ժամանակ առ ժամանակ մարդ պետք է առերեսվի դժվարությունների հետ, այլապես թուլանում է:

-Իսկ պատկերացնո՞ւմ եք Ձեր ամբողջ կյանքը գյուղում:

-Դժվարանում եմ պատասխանել: Միգուցե՝ ոչ հիմա: Քանի դեռ երիտասարդ եմ, ուզում եմ ավելի շատ շրջիկ կյանք վարել: Իսկ հետագայում միգուցե ընտրեմ ավելի հանգիստ կյանք:

-Եվս մեկ ուսումնական տարի այստեղ եք լինելու: Հնարավո՞ր է՝ դրանից հետո կրկին մասնակցեք ծրագրին:

-Ծրագրին երկրորդ անգամ չեմ կարող մասնակցել, բայց ես միշտ շարունակելու եմ մնալ երեխաներիս կողքին և թակելու եմ յուրաքանչյուր դուռ մեր այսօրվա խնդիրները՝ երեխաների հետ կապված, բարձրաձայնելու և լուծումներ գտնելու համար:

lilit khlghatyan portret

Գյուղացու հացը իր հողն է

-Հլը, Լիլոյի կոշիկներին նայի…

-Ինչի՞ մամադ բոստան մտնելիս կրո՞ւնկ ա հագնում:

-Չէ, իմ մաման instagram չունի…

Սիրելի ընկեր, սոցիալական որևէ կայքում լինելը դեռ չի նշանակում, որ ես ինձ փորձում եմ ցույց տալ որպես քաղաքացի, կամ ինձ վատ եմ զգում, որ գյուղացի եմ: Քաղաքացին իր տեղը ունի, գյուղացին`իր: Ամեն մեկը անում է իրեն բաժին ընկած գործը: Ոչ մի պահ չի եղել, որ ես ինձ վատ զգամ լիճքեցի (գոլեցի) լինելու համար: Ու ընդհանրապես ինչո՞ւ պետք է վատ զգանք: Ամոթ վատ զգացողին…

Այս տարի, երբ օգնում էի մայրիկիս կարտոֆիլ ցանել, մաշկիս վրա զգացի, թե ինչ ծանր է գյուղացու գործը: Որքան դժվար է հող մշակելը և որքան ջանք ու եռանդ պետք է ներդնել լավ բերք ստանալու համար: Տանջանքը շատ է, բայց ուրիշ ի՞նչ կարող ենք անել: Մի՞թե պետք է թողնենք գյուղը ու հեռանանք, իսկ ո՞ւր մնաց հայի աշխատասիրությունը: Շրջապատիցս բազում անգամ լսել եմ, որ ասում են.

-Ի՞նչ կա էս գյուղի մեջ, բա էս էլ ապրելու տե՞ղ ա…

Չեք ուզում աշխատել, գուցե դրանի՞ց է: Թողնել-հեռանալը հարցի լուծում չի: Իսկ,եթե փորձենք ամեն մեկս մեր ներդրո՞ւմը ունենալ գյուղի զարգացման մեջ: Ես տարվա մեջ շատ քիչ եմ բացակայում գյուղից, բայց ինձ համար իմ հայրենի տնից հեռու անցկացրած ամեն մի ժամ մի հավերժություն է թվում: Ուզում ես՝ հարյուր քաղաք գնա, բայց վերջում տուն մտնելուց հասկանում ես, որ ամենահյուրասեր, գեղեցիկ վայրը հայրենի տունն է:

Սիրելի ընկեր, գյուղատնտեսությամբ զբաղվելու մեջ ոչ մի վատ բան չկա: Պետք չէ վատ զգալ բահ բռնելուց, կամ ծաղրել բահ բռնողին: Միշտ դժգոհելով ոչնչի չենք հասնի: Ես ինձ վատ չեմ զգում բահ բռնելուց, մայրիկիս տանը չլինելու դեպքում գոմ մտնելուց: Չէ որ առաջնահերթ այն, ինչ անելու եմ, կանեմ՝ ծնողիս ուսերի բեռը թեթևացնելու համար:

Ամեն մարդ իր աշխատանքն ունի, ամեն մեկս կարողանում ենք գտնել ապրուստ հայթայթելու միջոց: Աշխատելը ամոթ չէ, կապ չունի, թե ինչ է աշխատանքդ: Թող ամաչի այն մարդը, ով ամեն տեսակի աշխատանք կարող է անել, բայց այսօր փողոցում նստած մուրացկանություն է անում: Ու ինչպե՞ս պիտի իր քրտինքով, ծանր աշխատանքով գումար վաստակած մարդը խղճա ու իր ճաքճքված ձեռքով հանի ու ողորմություն տա նման մարդուն:

Աշխատանք կա: Ծանր է, ճակատի քրտինքով, բայց արդար ու արժանապատիվ: