Ուրվագծեր

Ես Արտյոմ Մամյանն եմ,  Տավուշի մարզի Կողբ գյուղի թիվ 1 դպրոցի 9-րդ դասարանի աշակերտ:
Դեռ մանուկ հասակից ինձ հետաքրքրել է համակարգչային տեխնիկան, և տարեցտարի ինքնուսուցմամբ փորձել եմ զարգացնել իմ գիտելիքները այդ բնագավառում: Բավականին գիտելիքներ ունեմ ֆոտոտեխնիկայի հետ կապված: Իմ գիտելիքները կիրառելու և մտահղացումները իրականացնելու համար անհրաժեշտ պայմաններ և համապատասխան տեխնիկա չեմ ունեցել, այնուամենայնիվ փորձել եմ որոշ աշխատանքներ անել: Լուսանկարներիս մի մասը զետեղվել է koghb.am կայքում:

Ես շատ նախասիրություններ ունեմ, բայց չեմ կողմնորոշվում ավելի կոնկրետ ինչ ուղղություն ընտրել՝ ծրագրավորում, լուսանկարչություն, հեռախոսաշինություն, համակարգչաշինություն, թե այլ բնագավառներ: Շատ կցանկանայի այս բանգավառներում որոշակի նորարարություն կատարել:

Այս լուսանկարներն արել եմ իմ հարազատ գյուղում, ինչպես նաև տարբեր էքսկուրսիաների և Կողբի գեղարվեստի դպրոցի կազմակերպած միջոցառումների ժամանակ:

aspram parsadanyan

Բարև, ես Ասպրամն եմ

Ես Ասպրամն եմ, 16 տարեկան: Ծննդավայրս Բերդավանն է՝ քարոտ Հայաստանի մի գողտրիկ անկյուն: Այն շրջապատված է բլուրներով ու սարերով: Դրանցից մեկի՝ Գոնչուտ սարի փեշերին է ծվարած մեր բերդը: Գյուղս իմ ամենաթանկ հարստություններից մեկն է: Այն այդքան էլ փոքր չէ: Այստեղ կան հարյուրավոր տներ: Այդ տներից մեկում էլ ապրում եմ ես: 

Մեր ընտանիքը բաղկացած է հինգ հոգուց: Տան իմաստունը տատիկս է, ով վաղուց արդեն թոշակառու է: Հազվադեպ հանդիպող անունս հենց ինքը՝ տատս է կնքել: Շատերը զարմանում են, երբ իմանում են այն, շատերը՝ հավանում, շատերը՝ աղավաղում: Անվանս բացատրությունը իրոք զվարճալի է: Ասպրամ նշանակում է ռեհան, իսկ բառացի՝ ասպ-ձի և րահմ-սիրել: Հա՜, մոռացա նշել, որ այն պարսկական անուն է: Ինձ միայն հուսադրում է այն փաստը, որ Ասպրամը իշխանուհի էր, որի մասին կարող ենք կարդալ «Գևորգ Մարզպետունի» վեպում: Պապիկս մահացել է ինը տարի առաջ, բայց նրա հետ կապված շատ հիշողություններ ունեմ:

Մեր տան ղեկավարը հայրս է, ով աշխատում է զորամասում՝ որպես զինվորական խոհարար (հայրս, իրոք, շնորհալի ձեռքեր ունի): Տան թագուհին մայրս է: Նա մասնագիտությամբ դաշնակահարուհի է, սակայն աշխատում է որպես հացթուխ: Իրար հակասող մասագիտություններ են, բայց մայրս կարողանում է գլուխ հանել:

Մեր տունը նման է զորամասի, որտեղ զինվորները ես ու եղբայրս ենք, իսկ գնդապետը հայրս է: Մենք լսում ենք մեր հրամանատարների հրամանները: Ես ու եղբայրս աշակերտներ ենք: Երբ մենք սկսում ենք վիճել, մայրս սպառնում է, որ կզեկուցի գնդապետին:

Այս տարի ես կավարտեմ դպրոցը: Վաղուց արդեն որոշել եմ լրագրող դառնալ: Շատերն ասում են, որ դժվար ընտրություն եմ արել, իսկ ես կարծում եմ, որ այս կյանքում ոչինչ հեշտ չի տրվում: Մեր գյուղում կա մշակույթի տուն (այդպես ենք անվանում), որտեղ «աշխատում եմ» արդեն չորս տարի: Երևի բեմում հաճախ հայտնվելը դարձավ լրագրությունը սիրելուս պատճառը: Ունեմ երաժշտական յոթնամյա կրթություն: Ավարտել եմ դաշնամուրի բաժինը: Վարում եմ ակտիվ հասարակական կյանք: Մի շարք կազմակերպությունների անդամ եմ, կամավոր՝ Կարմիր խաչի անդամ: Հետաքրքրասեր եմ, սիրում եմ սովորել անհրաժեշտը: Ինձ հետաքրքրում է նաև պոեզիան: Սիրում եմ ասմունքել: Մասնակցել եմ ասմունքի փառատոնների և այս տարի մարզային փուլում, առաջին հորիզոնականը զբաղեցնելով, հասել եմ մինչև հանրապետական փուլ: Չեմ ընկճվում, երբ չեմ հաղթում, այլ ձգտում եմ ուղղել սխալներս: Արդեն երեք տարի է ղեկավարում եմ մեր դպրոցի աշակերտական խորհուրդը (անկեղծ ասած, սիրում եմ առաջնորդել):

Հուսով եմ, որ նպատակասլացությունս կօգնի հասնել երազանքներիս:

Ապրել արժանավայել

Ես Վարազդատ Ամիրաղյանն եմ Նոյեմբերյան քաղաքից: Բնավորությամբ շատ հանգիստ և համբերատար եմ:

21 տարեկան եմ,  ավարտել եմ Նոյեմբերյանի թիվ 2 միջնակարգ դպրոցը, որից հետո ընդունվել եմ Ֆիզիկական Կուլտուրայի Հայկական Պետական Ինստիտուտ` շախմատ մասնագիտությամբ: Շախմատի բնագավառում հասել եմ հաջողությունների, բայց վերջին մի քանի տարում չպարապելու հետևանքով առաջընթաց չունեցա:

2013 թվականին զորակոչվել եմ ՀՀ Զինված ուժեր, և 2015 թվականին ծառայությունս ավարտելուց հետո շարունակել եմ ուսումս:

Իմ կյանքում բանակից հետո շատ մեծ ու անսպասելի փոփոխություններ եղան: Ես դարձա Նոյեմբերյանի «Սուրբ Սարգիս» Երիտասարդաց Միության անդամ: Մեր միության և իմ նպատակն է` փորձել մարդկանց կյանքում աշխուժություն մտցնել: Մեր միությունից ես և ևս 2 հոգի Տավուշի Երիտասարդաց Միության կենտրոնական խորհրդի անդամ ենք: Մենք բոլորս ունենք Տահույսի Թեմի Առաջնորդ Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյանի օրհնությունն ու շատ մեծ աջակցությունը: Եվ Սրբազան Հոր և մեր նպատակն ու ցանկությունն է, որպեսզի մեր ժողովուրդը, հատկապես սահմանամերձ գյուղերում ապրող, ստեղծվեն լավ պայմաններ, որ ժողովուրդը չկորցնի իր հավատքը, և հույսը` ապագայի հանդեպ:

Շատ կարևոր է, որպեսզի գյուղերը չդատարկվեն, և ժողովուրդը շենացնի իր գյուղը: Այդ ամենի համար փորձում ենք մի շարք բարեգործական ծրագրեր իրականացնել:

Ես ունեմ շախմատի խմբակ, ունեմ վկայական, որի համաձայն կարող եմ դպրոցներում 3 տարի աշխատել որպես շախմատի ուսուցիչ, բայց աշխատանքի եմ անցնելու սեպտեմբերից: Այժմ խմբակի պարապմունքներն անց եմ կացնում Եկեղեցուն կից Հովվատանը, որը մենք մեր քահանայի հետ մեր ուժերով ենք վերանորոգել, և այնքան հարազատ տեղ է մեզ համար, որ այն անվանում ենք «Պապոնց տուն»: Բացի այդ ես այժմ Բագրատ Սրբազանի նախաձեռնությամբ Կիրակնօրյա դպրոցում աշխատելու համար գնում եմ վերապատրաստման: Եզրափակումս անեմ` ասելով, որ այսպես իմ առօրյան շատ հագեցած է անցնում, և ես շատ ուրախ եմ,  որ «փոքր» մարդ լինելով կարող եմ ինչ-որ չափով օգտակար լինել ժողովրդին:

Մտածելով այն մասին, թե ինչն է ինձ հուզում, մտքիս գալիս են մի շարք հարցեր, որոնք որ լուրջ խնդիրներ են մեր ժողովրդի համար: Բայց ես այժմ կասեմ այն խնդիրներիների մասին, որոնք որ ինձ համար ավելի առաջնային են, և ես կարող եմ ինչ-որ չափով այդ խնդիրը լուծողներից մեկը լինել:

Առաջնային խնդիրը մեր սահմանամերձ գյուղերն են, որտեղ ապրողները իրենց ընտանիքը գյուղում պահել չկարողանալով, գյուղից ընտանիքով գնում են Երևան կամ Ռուսաստան` հույս ունենալով, որ այնտեղ լավ ապագա կունենան: Գյուղից հեռացողները կրակոցներից չեն վախենում և պատրաստ են գյուղում մնալ, միայն թե մի աշխատանք ունենան, որ կարողանան ընտանիքը պահել: Բայց ցանկացած գյուղի համար կարելի է քայլեր ձեռնարկել, որից հետո արտագաղթ չի լինի, և գյուղից գնացածները հետ կվերադառնան և կշենացնեն գյուղը, դրանով էլ կհզորանա մեր հայրենիքը:

Ինձ հուզող խնդիրներից է նաև երեխաների ճիշտ դաստիարակությունը, նրանց համար հետաքրքիր առօրյա ստեղծելը, որպեսզի համակարգչի առաջ նստելու և խաղեր խաղալու կամ սոցիալական ցանցերում ժամանակ անցկացնելու փոխարեն, հագեցած կյանքով ապրեն:

Ինձ համար առաջնային խնդիր է նաև մեր ժողովրդի մի մասի մոտ մարող հավատքի հարցը: Մենք քրիստոնյա ժողովուրդ ենք, և այդ ժողովուրդը պիտի իրեն պահի իսկական քրիստոնյայի պես, և սրտացավ լինի բոլորի հանդեպ: Իր պահվածքով և մտածելակերպով այնպիսին լինի, որ բոլորը իրենից օրինակ վերցնեն, ցանկանան իրեն նմանվել:

Կոթիի վաղվա օրը

 

Լուսանկարը՝ Վահան Ազիբեկյանի

Լուսանկարը՝ Վահան Ազիբեկյանի

Ես Գարիկ Գանջալյանն եմ, ծնվել եմ 1999թ. Տավուշի մարզի Կոթի գյուղում: Սովորում եմ Կոթիի Շ. Շահնազարյանի անվան դպրոցի 12-րդ դասարանում: Ապրում եմ ծնողներիս և քրոջս հետ: Սիրում եմ զբաղվել լուսանկարչությամբ, լուսանկարներիս հիմնական թեման Կոթի գյուղի բնաշխարհն է: Սիրում եմ զբաղվել սպորտով: Հանդիսանում եմ դպրոցի աշակերտական խորհրդի սպորտային կազմակերպիչ:

«Հայրենիքի դարպասներ»  ՀԿ-ի հովանավորության շնորհիվ 2015թ. հոկտեմբերի 1-ից հաճախում եմ Դիլիջանի Թումո կենտրոն, որտեղ ուսումնասիրում եմ ռոբոտաշինություն, ֆիլմերի ստեղծում և անիմացիա: Այս տարի ավարտում եմ դպրոցը և ցանկանում եմ դառնալ պրոֆեսիոնալ լուսանկարիչ, ինչպես նաև շարունակել ուսումս բարձրագույն ուսումնական հաստատությունում:

Ապրելով սահմանամերձ Կոթի գյուղում, մանկուց ականատես եմ եղել սահմանին տիրող իրավիճակին: Չնայած իրեն բաժին ընկած ծանր ճակատագրին, Կոթին շարունակում է իր գոյությունը` կերտելով իր փառավոր պատմությունը: Դեռ մանկուց իմ սիրելի զբաղմունքներից էր լսել գյուղի մեծերի պատմությունները գյուղի մասին, նրանում ապրող ժողովրդի հերոսական արարքների մասին, որոնք ցույց են տալիս անսահման սերը դեպի հայրենի գյուղը: Երևի դա է պատճառը, որ իմ մեջ ապրում է անսահման սեր գյուղի նկատմամբ և հպարտություն, որ ես այդ հերոսական անցյալ ունեցող ժողովրդի մի մասնիկն եմ:

Ցավալի է տեսնել, թե ինչպես է տարիների ընթացքում օր-օրի ավելանում այն տների թիվը, որտեղ այլևս լույս չի վառվում: Մարդիկ լքում են հայրենի օջախները` օտարության մեջ ավելի լավ կյանք գտնելու ակնկալիքով: Սակայն չեմ կարող ասել, որ այդ մարդիկ մեղավոր են, քանի որ օր-օրի ավելացող թշնամու գնդակների թիվը և այլևս գոյատևելու ոչ մի պայման չունենալը մարդկանց ստիպում է սրտում խորը թաղել իր գյուղի հանդեպ ունեցած սերը և արցունքն աչքերին փակել տան դարպասները և հեռանալ, միևնույն ժամանակ, հոգու խորքում հույս ունենալով, որ մի օր անպայման նորից կբացվի այդ դուռը:

Չեմ կարող ասել, թե ապագայում ուր կտանի ինձ կյանքիս ուղին, սակայն մի բան հաստատ կարող եմ ասել, ինչպես ես, այնպես էլ ցանկացած ԿՈԹԵՑԻ, անկախ նրանից, թե աշխարհի որ ծայրում է գտնվում, չի կարող մոռանալ իր արմատները, իր պատմությունը: Հաստատ կարող եմ ասել, որ յուրաքանչյուրի ցանկությունն է`  վերջապես տեսնել իր գյուղը խաղաղության մեջ: Համոզված եմ, կգա այդ օրը, անպայման կգա:

Ահա թե ինչն է ինձ հուզում:

Կենսափորձ

-Մեր դովրովը, էն վախտին, վեր թուրքի ու հայի սահմանը պաց էր,-տատիկս է պատմում,- համ թուրքերը կին մեր կեղը, համ մենք քնինք ընդեղ` առևտուր անիլ: Մենք ընդեղան պամիդոր, խիյար առնինք, իրանք էլ մեզանի՝ ալիր, ցորեն, ղրդալի: Թուրքի կնանիքը էտ ձևի պաներըմը ըլարկոտ ին: Իրանք ըտենց պաներ չին բեջարըմ, կալի մեզանի ին թանգով առնըմ: Մենք միշտ իրանցի զգույշ ինք մնըմ: Դե, թուրքը մընմա թուրք: Վեր քընինք կայարանը՝ թուրքի բազարնիքը, իրանց րեխեքը կանչին` «էրմենի», «էրմենի», ու մեզ քարերով տին…

Տատիս ասածներից հետո ավելի համոզվեցի, որ  հիմա էլ ոչ մի բան չի փոխվել՝ թուրքը մնացել ա թուրք (իհարկե, չմոռանանք 1915 թվականը): Հիմա էլ էդ երեխաները մեծացել, իրենց սերունդներին էլ նույն կերպ են դաստիարակել: Ուղղակի էն ժամանակվա քարերի փոխարեն հիմա ավելի ծանր ու վտանգավոր զինտեխնիկա են օգտագործում: Նույն մարտավարությունն է, նույն ցեղը: Կարող է` շատերիդ համար դա սովորական լինի, մտածելով, որ թշնամին նույնն է, հա համամիտ եմ: Բայց մեկ ուրիշ բան է դա հեռվից տեսնել կամ իմանալ, լրիվ ուրիշ բան` և՛ իմանալ, և՛ ականատես լինել, ինչպես հիմա մենք` Ներքին Կարմիրաղբյուրցիներս ենք և իմանում, և ականատես լինում:

Ամեն օր դպրոց գնալիս, կամ գիշերը քնելիս, կրակահերթերի աղմուկը լսելիս, որոնք հաճախ հենց գյուղին են ուղղված, մտածում եմ. երանի տատս սխալված լիներ…

Ես Բարեկամավանից եմ

 

Լուսանկարը՝ Վահան Ազիբեկյանի

Լուսանկարը՝ Վահան Ազիբեկյանի

Ես Աննա Ղարաքեշիշյանն եմ: Ապրում եմ Տավուշի մարզի Բարեկամավան գյուղում: 16 տարեկան եմ: Սովորում եմ Բարեկամավանի միջնակարգ դպրոցի10-րդ դասարանում:

Սահմանամերձ այս փոքրիկ գյուղում կան բազմաթիվ խնդիրներ, որոնք դեռևս չեն գտել իրենց լուծումը, և ինձ շատ են հուզում, ուստի ես անընդհատ փորձում եմ գտնել լուծումներ, պատասխաններ:

Կարևորագույն և առաջնային խնդիրը, որը հուզում է շատ-շատերին, ինչպես նաև ինձ, գյուղի դատարկվելն է, երբ կրակոցներից, սոցիալական ծանր վիճակից մարդիկ ստիպված լքում են իրենց տները, և այսպես շարունակվելու դեպքում շատ շուտով գյուղը կարող է դասվել «մեռած» գյուղերի շարքին: Ըստ իս, ճիշտ քաղաքականության, և պետական աջակցության և ուշադրության դեպքում, խնդիրը որոշ չափով կարելի է լուծել:

Հաջորդ կարևոր խնդիրը սոցիալական ծանր վիճակն է: Չկան աշխատատեղեր, նպաստավոր պայմաններ` այգեգործության, անասնապահության համար: Գյուղը չունի ոռոգման, ինչպես նաև խմելու ջուր, տները գազաֆիկացված չեն և այլն, և այլն: Մյուս հարցը, որը ինձ ավելի շատ է հուզում, գյուղում փոքր թիվ կազմող երիտասարդության վիճակն է: Երիտասարդները չունեն իրենց ժամանցը ավելի հետաքրքիր և ճիշտ կազմակերպելու հնարավորություն, չկան ժամանցի կենտրոններ: Ես, ինչպես նաև գյուղում գտնվող իմ հասակակիցները, սիրով կմիանանք նրանց, ովքեր կփորձեն ինչ-որ չափով, ինչ-որ ձևով օգնել սահմանամերձ այս փոքրիկ գյուղերին, որոնք թեպետ փոքրիկ են, սակայն կարևոր նշանակություն ունեն երկրի սահմանների ապահովության, ամրության համար:

Հրաժեշտի պահը

Լուսանկարը՝ Վահան Ազիբեկյանի

Լուսանկարը՝ Վահան Ազիբեկյանի

1942 թվական… Պատերազմ… Ջուջևան… Դրսում միապաղաղ անդորրություն է տիրում: Ձյան ճերմակ փաթիլները մեղմիկ պարելով իջնում, փարվում են հողին, դարսվում իրար վրա: Ահա դատարկ ճանապարհով մի շուն է անցնում` գլխիկոր, ականջները կախ` ձյան ճերմակի վրա թողնելով հետքեր: Պատուհանին սառնամանիքը գեղեցիկ նախշագծեր է նկարել, որոնց միջով երևում է դիմացի բլրի մշուշապատ, ձյունով ծածկված անտառը: Ճարճատյունով վառվում է կրակը, հին թախտին նստել է հայրը և խոժոռ ու միևնույն ժամանակ գորովալից հայացքով նայում է որդիներին, որոնց մանկական աչքերի մեջ մի տեսակ տագնապ կա, արտառոց ինչ-որ բանի սպասում: Քիչ հեռու կանգնած մայրը օրորում է փոքր որդուն, որ բարուրից այնպես է լացում, կարծես նրա փոքրիկ սրտին ևս պաշարել է եղբայրներին համակած տագնապը:
Մոտենում է հրաժեշտի պահը. հայրը պետք է մեկնի պատերազմ, ինչպես շատ համագյուղացիներ, պետք է զենք վերցնի և պայքարի հանուն իր երկրի, հանուն իր երեք որդիների անվտանգ ապագայի: Պետք է կռվի ու հաղթի. չէ որ նա Խամսայի մելիքություններից Ջրաբերդի մելիք Տեր-Իսրայելյանների ժառանգորդն է, որ պայքարել ու պաշտպանել են իրենց հողն ու իրենց ժողովրդին, և հիմա արյունն է նրան մղում դեպի այդ հայրենանվեր գործին:
Ծանր վեր կացավ տեղից, խոր հառաչեց, մեկ-մեկ համբուրեց ավագ որդիների ճակատները, մոտեցավ փոքրիկի բարուրին: Մինչ այդ լացող որդին, տեսնելով հորը, անմիջապես լռեց և իր գեղեցիկ, խոշոր աչուկներով ուշադիր զննում էր հոր դիմագծերը, կարծես ուզում էր մտապահել այդ դեմքը: Հայրը համբուրեց փոքրիկի` բարուրից դուրս եկած փոքրիկ թաթիկը, որ հազիվ էր բռնել հոր մատը: Ապա նայեց կնոջը, որը փորձում էր թաքցնել արցունքները: Իր աչքերում էլ արցունքի մի կաթիլ խաղաց, բայց նա շրջվեց, բացեց դուռը, ևս մեկ անգամ ետ նայեց, հրաժեշտ տվեց ու հեռացավ:

Գնաց… Կռվեց… Նա ևս իր շատ զինակիցների հետ պայքարեց ու կյանքը զոհեց հանուն հայրենիքի` հերոսի անմահ անունով պսակելով իր հիշատակը: Իսկ իր որդիները մեծացան, դարձան իրենց հոր արժանի զավակները: Փոքր որդին էլ, իր հոր հիշատակը ամուր պահած սրտում, դիմագրավեց կյանքի բազում փորձություններին, աշխատեց, արարեց, ընտանիք կազմեց, թոռներ ունեցավ, որոնցից մեկն էլ ես եմ:
Այո, նա իմ պապիկն է, և ես հպարտ եմ դրանով, հպարտ եմ, որ կրում եմ նրա ազգանունը, հպարտ եմ, որ իմ երակներով հոսում է իմ նախնիների` հերոսական ոգով տոգորված արյունը, հպարտ եմ… Հպարտ եմ և միշտ կփորձեմ լինել իմ ամբողջ գերդաստանի բոլոր արժանի ներկայացուցիչների արժանի ժառանգորդն ու հետևորդը: