Գյուղ Գեղարքունիքի մարզում, որտեղ հավի ձուն դա «խավտիք» -ն է,  գոմը՝ «թալվա»-ն,  իսկ աքլորը՝ «ճետ»-ը։
Արևամուտին բարձրանալով տանիս (գոմի տանիք),  կարող ես տեսնել Սևանա լիճը՝ ողողված արևի արնագույն ու ծիրանագույն ջերմ շողերով։

Երբ ծանոթ մարդ տեսնի քեզ, անպայման կասի.

-Գյա, օր էկել ես ըստի,  հորի՞ մեր օջախ չիս էկե։

Հասկացա՞ք, թե ինչ է նշանակում։  Եկեք թարգմանենք միասին:

«Գյա»-ն դա «ախպերն» է,  «օր»-ը՝ որ,  «ըստի»՝ այստեղ, «հորի»՝ ինչու։  Դե, մնացածն էլ, իմ կարծիքով, հասկացաք։
Անցնելով Պավելի մետաղի ջարդոն դարձած տրակտորների ու կոմբա յնների համար վերջին հանգրվան հանդիսացող քանդված շենքի մոտով՝ կհանդիպես Արտիզան կոչվածին, որը իբրև թե փոքր լողավազան է։

Մի փոքր ավելի խորանալով կհանդիպես խիտ ծառերի մեջ գտնվող մի տան,  որտեղ ապրում է մի ծեր պապիկ։ Տեղացիների ասելով,  մե աշխարհ խնձորի ծառ ունի,  բայց «Ոչ մեկի չի տա:  Հըմա կուզեն քյաղեն,  փետ կ’առնի,  գընգի կետև»։

Դե, իսկ վերջում վայելենք գյուղական կյանքի «համն ու հոտը» ֆոտոշարքի միջոցով։

Տավուշի մարզի Այգեհովիտ գյուղում հուլիսի 24-ին նշվեց Վարդավառի տոնը: Այստեղ տոնը նշվում է յուրովի: Տոնի գլխավոր ուտեստը գառան միսն է: Ավանդույթի մասն է կազմում նաև գառան եփված արյունը, որը չուտելը տան տիրոջ համար վիրավորանք է, և նաև փռի մեջ թխված հացը:
Լսելով և ականատես լինելով պարզ դարձավ, որ այս տոնին պատրաստվում են այնպես, ինչպես Ամանորին:
Ամբողջ գյուղը միահամուռ կերպով նշում է տոնը, նրանց են միանում բարեկամները՝ տոնը դարձնելով էլ ավելի հետաքրքրական:

Ուզեմ թե չուզեմ՝ ամառ է: Հա, ես ամառը չեմ սիրում, բայց խոսքը մեր մեջ՝ էս մեկին սպասում էի: Թարսի պես հուլիսից սկսվեց, դե գիտեք՝ քննություն, բան…

Գյուղի ճանապարհը երկար է կամ էլ երկար չէ, չգիտեմ: Մեկ, երկու, երեք թե՞ չորս: Հա, չորս ժամ: Չորս ժամը քիչ բան չէ, բայց նաեւ հակադարձ համեմատական է սպասմանը: Էդպես է, չէ՞, կարոտը կրճատում է հեռավորությունը, երբ գիտես, որ մի ամբողջ փողոց էնտեղ քո գալուն է սպասում:

Երեւանից Ապարան, Ապարանից Սպիտակ, Սպիտակից Վանաձոր, Վանաձորից… Այ էստեղ սկսվում են էն սարսափելի խաչմերուկները, որոնք ամեն ինչ անում են քո սրտխառնոցն ու գլխապտույտը ապահովելու համար, եւ ոչ կարողանում ես կարգին զրուցել, ոչ էլ պատուհանից դուրս նայել, իսկ էնտեղ չքնաղ Լոռին է, որը միշտ գրկաբաց ընդունում է քեզ:

Մեր գյուղը Թեղուտն է, էն նույն Թեղուտը, որի մասին անվերջ խոսակցություններ են շրջանառվում: Պղնձամոլիբդենային հանքապաշարներով Քաջարանից հետո երկրորդն է Հայաստանում, իսկ շահագործման արդյունքում առաջացած վնասներով… Այ, դա չգիտեմ, բայց որ վնասները քիչ չեն, հաստատ է:

-Բա, ափսոս չե՞ն մեր սարերը, ձորերը:

-Ոնց որ վերքեր բացեն բնության սրտում:

Իրականում դրանք վերքեր են մարդկանց սրտում, հենց գյուղացու սրտում, ով հերիք չէ՝ տեսնում է ամբողջն իր աչքերով, դեռ մի բան էլ ապրում է դրա մեջ՝ վնասելով իր իսկ առողջությունը, իսկ սա արդեն կատակ բան չէ:

Այս անգամ գյուղի ճանապարհը մի քիչ երկարեց, ավելի ճիշտ կլինի ասել՝ երկարեցրինք: Մտանք Օձուն, Օձունի եկեղեցի, հետո նաեւ՝ Ախթալա՝ Ս. Մարիամ Աստվածածին: Իսկ կեսօրին արդեն գյուղում էինք: Աչքերս լայն բացած մեքենայի պատուհանից նայում էի հավաքվածներին, ովքեր լայն ժպիտներով կանգնել ու սպասում էին, որ իջնեինք մեքենայից, որ գրկեին մեզ, մի քանի բառ խոսեին: Մի քանի բառ՝ միայն սկզբի համար, մնացածը՝ սեղանի շուրջ, իսկ էդ սեղանը ամեն տեղ լայն բացված սպասում է իր հյուրերին:

Թեղուտում եւ ընդհանրապես Լոռու որոշ հատվածներում Վարդավառը ավելի ուշ են տոնում, մենք էլ, առիթից օգտվելով, միշտ Վարդավառին ենք գնում: Տոնի առթիվ բոլոր տներում գառ են մորթում, նազուկ ու ագդակ են թխում, իրար ջրում ու մի լավ ուրախանում:

-Նրա հըմար, որ միշտ իրուր հետ ական ըլնինք ստոլի չորս կուռը:

Սա սովորական կենաց է, որ խմվում է նրա համար, որ իրար հետ միշտ հավաքվենք սեղանի շուրջ, որ անկախ ժամանակից ու հեռավորությունից միշտ սիրով լինենք ու հիշենք իրար:

-Իբր եկաք, արդեն գնո՞ւմ եք:

Ամեն անգամ լսում եմ էս խոսքերը ու տխրում, որովհետեւ ամեն անգամ էլ շուտ ենք վերադառնում աշխատանքի, զբաղվածության պատճառով: Բայց էս անգամ տխրությունս կարճ տեւեց, որովհետեւ առիթը բաց չթողեցի եւ հասնելով Վանաձոր՝ հանդիպեցի նաեւ ընկերներիցս մեկին՝ Անահիտին, իսկ դա արդեն մեծ տոն էր մեզ համար… Կարոտի մի տեսակ կա, որ ձգվում է քաղաքից քաղաք, ու քեզ մշտական սպասման մեջ պահում, այդ նույն սպասումն է անմնացորդ երկարում քո եւ քո միջեւ, քո եւ նամակընկերիդ՝ խոստանալով անեզր հեռվության կրճատում, մի հանդիպում, գրկախառնություն, զրույց կամ էլ…

-Էս էլ մեր դըբա լավը: