Jemma

Ինքնուրույն որոշումներ կայացնելու ժամանակը

Չնայած ես չեմ սիրում ամառային արձակուրդները, բայց այդ օրերը հաճույքով անցնում են ընկերական շրջապատում։ Չեմ սիրում, քանի որ դպրոց հաճախելուց մի առանձին ոգևորություն և ուրախություն եմ զգում, իսկ դրանից բացի, այսպես ասած, «արգելակվում եմ», որովհետև դպրոց հաճախելով գիտելիք եմ ստանում, իսկ տանը չկրկնելով այն, ինչ ուսուցիչների միջոցով ենք սովորում, մոռանում եմ։ Ապրում եմ Ակնալիճ գյուղում, որտեղ չկան նաև Երևանի զվարճությունները. Զբոսայգի, սրճարան, կինո, պարզապես զբոսանք գեղեցիկ վայրերով:

Դե մենք էլ դասարանի երեխաներով ավելի հաճախ ենք հանդիպում ու հավաքույթներ կազմակերպում, քանի որ ոչ դաս կա, ոչ էլ առավել ևս, գրավոր։

Չնայած այս ամենին, սիրում եմ ամառն իր տոներով և հետաքրքիր զվարճություններով։ Ես ամառ ասելով հասկանում եմ հունիսի մեկ, Վարդավառ, Խաղողօրհեք․․․ Իսկ զվարճություն ասելով հասկանում եմ, երբ այդ տոն օրերին ընկերներով հավաքվում ենք՝ ուրախանալու նպատակով։

Ամառվա օրերը անցնում են կամ տանը, կամ էլ մի այնպիսի վայրում, որտեղ բնություն կա։ Տանը լինելով փորձում եմ այնպիսի գրքեր կարդալ։ Իսկ բնության գրկում սիրում եմ լուռ նստել և վայելել բնության գեղեցկությունը:

Ամառային արձակուրդների ժամանակ՝ գրեթե ամեն օր, դուրս ենք գալիս բակ խաղալու: Երբեք չեմ մոռանա անցյալ տարվա մեր արշավը դեպի Բազմաղբյուր: Ի տարբերության այլ հավաքների, սա մենք ինքներս էինք կազմակերպել: Այս տարի ևս  գնալու ենք, բայց դեռ չենք կողմնորոշվում` ուր և երբ։ Ես վստահ եմ, մի փոքր վիճելուց հետո բոլորս կազմակերպված կփնտրենք մի վայր, որտեղ կարող ենք լավ ժամանակ անցկացնել: Ամառը մեզ սովորեցնում է ինքնուրույն որոշումներ կայացնել, սա էլ պակաս կարևոր չէ, քան դպրոցական առարկաները:

Վեդեցի «Ժոժոն»

2014 թվականի հոկտեմբերի 3-ին տեղի ունեցավ «Դիջիթեք էքսպո» 10-րդ հոբելյանական ցուցահանդեսի բացումը: Ցուցահանդեսի բացումն ազդարարվեց կարմիր ժապավենի կտրումով, որն այս անգամ իրականացվեց Վեդի քաղաքի դպրոցականների նախագծած «Ժոժո» ռոբոտի կողմից:

Մի քանի ամիս անց նույն ռոբոտը «Երկիր մեդիա» հեռուստաընկերության ամանորյա միջոցառման ժամանակ կախեց տոնածառի խաղալիքները:
Այսօր ուզում եմ զրուցել «Ժոժո» ռոբոտը ստեղծող թիմի անդամներից մեկի՝ Թադևոս Վարդանյանի հետ:

-Թադևոս, ո՞վ է հիմնել Ձեր խմբակը:

-Մեր խմբակը հիմնել է Օրբել Խաչատրյանը, ով շատ հմուտ է իր գործում, և իր ունեցած գիտելիքներն ուզում է ամբողջությամբ փոխանցել մեզ:

-Իսկ ե՞րբվանից է սկսել գործել խմբակը և ո՞րն է նպատակը:

-Մեր խմբակը գործում է 2014 թվականի սեպտեմբերից, խմբակի նպատակն է` մեր հասակակից երեխաների մեջ սեր և հետաքրքրություն սերմանել դեպի ռոբոտաշինությունը:

Մենք ունենք նաև այլ նպատակ. ուզում ենք մյուս դպրոցները ևս շահագրգռվեն այս դասընթացով և իրենք նույնպես անցկացնեն նմանատիպ ծրագրեր:

-Ե՞րբ և ինչպե՞ս են անցկացվում պարապմունքները և որտե՞ղ:

-Պարապմունքներն անցկացվում են շաբաթական մի քանի անգամ, երբեմն նույնիսկ մենք ենք «ստիպում» ավելի հաճախ հանդիպել՝ չհամբերելով ավարտին հասցնել կիսատ թողած աշխատանքը:
Դասերի համար Վեդու ավագ դպրոցում տրամադրվել է դասասենյակ:

-Խմբակը միայն հասանելի է դպրոցի աշակերտների՞ն, թե՞ մյուսները նույնպես կարող են հաճախել:

-Խմբակին մասնակցում են ոչ միայն մեր դպրոցի, այլև կողքի գյուղերի և քաղաքների երեխաները:

-Քանի՞ հոգուց է բաղկացած ներկա պահին խմբակը:

-Ներկա պահին մեր թիմը բաղկացած է 12 հոգուց:

-Ինչո՞վ եք զբաղվում դասերի ժամանակ և ի՞նչ եք սովորում:

-Դասերի ժամանակ մենք փորձում ենք ցանկացած նյութերից ու դետալներից պատրաստել հետաքրքիր իրեր, որոնք կարող են հանգեցնել նոր ռոբոտի ստեղծմանը:

Խմբակը մեզ սովորեցնում է ավելի ուշադիր լինել շրջակա միջավայրի հանդեպ, և այն իրերը, որոնք արդեն այդքան էլ պիտանի չեն օգտագործման համար, դարձնել նոր դետալ որևէ ռոբոտի համար:

-Արդյո՞ք կան խնդիրներ խմբակում:

-Խմբակն ունի անհրաժեշտ գործիքների և սարքավորումների մշտական խնդիր, որի պակասն աշխատում ենք լրացնել մեր իսկ միջոցներով:

-Թադևոս, կպատմե՞ս «Ժոժո»-ի ստեղծման պատմությունը:

-«Ժոժոն» շատ հետաքրքիր պատմություն ունի. այն պատրաստվել է «Դիջիթեք» ցուցահանդեսին ընդառաջ, ընդամենը մեկ շաբաթվա ընթացքում՝ գիշեր-ցերեկ աշխատելու շնորհիվ: Ժոժոն դարձել է մեր ընկերը:

-Իսկ ինչո՞ւ հենց «Ժոժո»:

-«Ժոժո»… Որովհետև մեր ռոբոտը, մեր պատկերացումներով, աշակերտ է, ով դպրոցում արել է բազմաթիվ չարաճճիություններ, հայտնվել ոստիկանության ուշադրության կենտրոնում, և դրանից ազատվելու համար վերցրել է իրեն որպես կեղծանուն «Ժոժո»:

-Իսկ ինչի՞ց է պատրաստված վեդեցի տղաների չարաճճի ընկերը:

-Ռոբոտը պատրաստելու համար օգտագործել ենք ամենաանհավանական նյութերը, այն բաղկացած է ПБХ նյութից, իսկ գլխի հատվածը, օրինակ, ականջները, պատրաստել ենք պլաստմասսայե գնդերը կտրելով, վիզը՝ ամրացրել ենք հարիչի միջոցով:

-Ի՞նչ գործողություններ է կատարում Ժոժոն:

-Ժոժոն կարողանում է տեղաշարժվել, իրեր բռնել ու տեղափոխել, ձեռքով «բարևել», կտրել, իսկ տեսախցիկից ստացված պատկերների միջոցով կարողանում է վերլուծել տվյալներ և այլն:

-Այժմ ինչո՞վ է զբաղվում թիմը:

-Այժմ մենք աշխատում ենք ռոբոտը կատարելագործելու ուղղությամբ, բացի այդ, մի փոքր բացեմ փակագծերը, մենք այժմ ստեղծում ենք նոր ռոբոտ, որի մասին այս պահին ոչինչ չեմ կարող ասել, գաղտնիք է:

meri hakobyan

Թե ինչպես սիրեցի հասակս

«Չեմ սիրում բոյս, շատ եմ կոլոտ», – արտահայտություն, որը կարող էր փոխարինել իմ ամենօրյա «Բարի լույս»-ին: 15 տարեկան եմ, բոյս էլ 1մ 53սմ: Կմտածեք, ի՞նչ է որ, ավելի ցածրահասակներ էլ կան: Ես էլ այդպես կմտածեի, եթե փոքր տարիքից էլ այդպիսին լինեի: Դե, խնդիրն էլ հենց դա է: Ախր, փոքր ժամանակ ամենաբոյովն էի դասարանում: Ինչևիցե: Ես միշտ չեմ սիրել իմ հասակը, միշտ ինձ վատ եմ զգացել դրա համար: Բայց եկավ մի պահ, երբ կարծիքս փոխեցի, սկսեցի մտածել, որ կարճահասակությունն էլ ունի լավ կողմեր:

Ուրեմն, 13 տարեկանում ընդունվեցի պարի խմբակ: Երբ ուղիղ գիծ էինք կանգնում, շարքի մեջ ես նախավերջինն էի: Հենց այդ ժամանակ ավելի ու ավելի էի ատում կարճահասակությունս: Մերոնք միշտ ինձ մխիթարում էին, ասելով. «Հիշի՛ր, նախավերջինն ես, ոչ թե վերջինը»: Դիպուկ է, ինչ խոսք: Բայց չէր օգնում: Պարի ժամանակ, շարքի հետևում, ավելի ճիշտ բարձրահասակների հետևում, ես միշտ տանջվում էի, որ պարել սովորեմ: Չնայելով այն փաստին, որ անգամ հայելու մեջ չէի կարողանում ինձ տեսնել:

Հիմա հետ եմ նայում ու զարմանում, թե ինչու եմ այդքան վատ զգացել հասակիս համար: Խմբակ ընդունվելուցս շատ չանցած, ես արդեն պարում էի բարձրահասակների հետ: Իհարկե շարքի վերջում, բայց ամեն դեպքում նրանց հետ: Իսկ երբ արդեն նախավարժանքի ժամանակ ուսուցիչս կանգնեցրեց ինձ առաջին շարքում, հասկացա, թե ինչ լավ է ցածրահասակ լինելը: Կմտածեք, չնչին բան է, բայց հենց դրանից հետո սկսեցի սիրել իմ հասակը: Ես վերջապես կարող էի տեսնել ինձ հայելու մեջ, տեսնել, թե ինչ եմ պարում:

Եվ վերջում, խորհրդի կարգով. ցածրահասակ աղջիկներ, միշտ հիշե՛ք, ադամանդն էլ է փոքր:

Ճանապարհորդություն

Լուսանկարը՝ Վահան Ազիբեկյանի

Լուսանկարը՝ Վահան Ազիբեկյանի

Ինձ թվում է, ովքեր որ կարդացել են նախորդ նյութս մանկությանս մասին Տավուշի մարզի սահմանապահ Կոթի գյուղի Ձիան ուրթ սարում, կուզեմ, որ կարդան այլ հաճելի դրվագների մասին ևս:

2008 թիվն էր, երբ եղբայրս և մեր երկու ընկերները որոշել էին գնալ մեր սար: Այդ ժամանակ մենք Վանաձորում էինք ապրում, և իրենք Վանաձորի ավտոկայանից պետք է նստեին ավտոբուս` Աթան սար գնալու: Աթանը մեր սարից մոտ 15 կմ հեռավորության վրա է գտնվում: Աթանից դեպի մեր Ձիան ուրթ սարը կրին մեքենայով էին գնացել և սարում մնացել էին մոտ երեք օր: Երբ սարից վերադարձան Կոթի, սկսեցին ինձ ոգևորված պատմել իրենց հիանալի ճամփորդության, անանցանելի ճանապարհի մասին:

-Դուք ընդամենը մեքենայով գնացել և մեքենայով հետ եք եկել, չեմ հասկանում այդ ի՞նչ տպավորություն եք ստացել մեքենայով գնալուց,- ասացի ես:

-Վահա՞ն բա դա հարց էր, որ մեզ տվեցիր, բա բացի մեքենայով գնալուց ինչո՞վ պետք է գնայինք սար,- պատասխանեց ընկերս:

-Հա՛յկ ջան, բացի մեքենայից կարաս ոտքով գնաս:

-Արա՛, գժվե՞լ ես դու,- ծիծաղեց ընկերս,- ի՞նչ ոտքով գնալ, այդքան ճանապարհը ո՞նց ոտքով գնանք: Վանաձորից միչև հասնենք ձեր սար, մի քանի օր կտևի:

-Ապեր, հա ճիշտ ես երկար ժամանակ կտևի,-չհամբերեցի ես,-բայց Վանաձորից դեպի մեր սար և Կոթիից, հավասար հեռավորության վրա են: Ճանապարհորդության հաճույքը հենց ոտքով քայլելու մեջ է: Այ օրինակ, վաղը առավոտ շուտ ես ու հորաքրոջս տղան ոտքով պետք է սար գնանք:

Լուսանկարը՝ Վահան Ազիբեկյանի

Լուսանկարը՝ Վահան Ազիբեկյանի

Ընկերս զարմացավ.

-Արա՛, հո դուք շա՞շ չեք, էդքան ճանապարհը ո՞նց տեք գնա:

-Ապեր, կգնանք ու մեծ բավականություն ստացած կգանք, բայց ոչ թե ձեր նման` մեքենայով:

Առավոտյան ժամը 7:30 արդեն մենք պատրաստ էինք կտրել մոտ 60 կմ ճանապարհ և հասնել Ձիան ուրթ:

«Մշուշով պատված անտառի գրկում, սարի լանջին ձգվում է դրախտային մի բացատ, մասրենու թփերով պատված կանաչ մի աշխարհ, որի ձորերի վրա կախված փեշերին վայրի տանձ է հասնում ու զկեռ, իսկ վերևում միայն հաստաբուն կաղնիներն ու հաճարենիներն են խշշում լուռ: Սար գնացող ճանապարհին մի քանի աղբյուրներ կան դարավոր ծառերի տակ, որ գարնանը վարարում, անտառը լցնում են անուշ կարկաչով, իսկ ամռանը այնպես սառն է լինում, որ ծարավ ճամփորդը երկու կում հազիվ է կարողանում խմել:

Լուսանկարը՝ Վահան Ազիբեկյանի

Լուսանկարը՝ Վահան Ազիբեկյանի

Սարի ճամփի հաճույքն իմացող դաշտավորը, երբեք չէր բարձրանա իրենց ուրթերն առանց այդ սառը աղբյուրներից ջուր խմելու, և եթե ոչ մի քանի օր մնալու այդ դրախտային վայրում, իսկ քոչերը միասին սար տանող բարեկամ, ընկեր ու համախոհ մարդիկ շաբաթով հանգիստ կառնեին այդ կախարդական վայրում»:

Ամբողջ ճանապարհին հորաքրոջս տղայի հետ ասում-խոսում էինք, զվարճալի պատմություններ պատմելով գնում էինք: Ամեն սար հասնելուն պես այդ սարի բնակիչները մեզ կանչում էին իրենց մոտ, որպեսզի մի քիչ հանգստանանք և հաց ուտենք, բայց մենք իրենց շնորհակալություն էինք հայտնում ու ասում, որ առանց ժամանակ կորցնելու պետք է հասնենք Ձիան ուրթ: Սարվորները բարի ճանապարհ էին մաղթում և պատվիրում, որ չշեղվենք և գնանք միայն մեքենայի ճանապարհով, այլ ոչ թե կարճ ճանապարհներ անտառի մեջով փորձենք գտնել: Մենք այդպես էլ անում էինք, չէինք շեղվում ճանապարհից, միայն այն դեպքում էինք շեղվում, երբ անտառի ծառերից վայրի հատապտուղներ էինք ուզում քաղել ուտել:

Արդեն մոտավորապես ժամը 11-ը կլիներ, երբ սկսեցինք քաղց զգալ: Որոշեցինք մի քիչ կանգ առնենք և հաց ուտենք: Մեզ հետ վերցրել էինք մի կտոր հաց, երկու պոմիդոր, վարունգ և մի կտոր պանիր: Դե, ճանապարհ գնալուց ամենալավ ուտելիքը հաց, պանիր, վարունգ, պոմիդորն է: Մեզ հետ վերցրածը ուտելուց հետո շարունակեցինք ճանապարհը: Քայլելը դժվարացել էր: Մոտավորապես ժամը մեկը կլիներ, երբ հասանք Կարմիր գեղ կոչվող սարը: Ի դեպ ասեմ, որ Կարմիր գեղ սարը նոյեմբերյանցիների սարն է: Մեզ մնում էր անցնել մոտավորապես 15 կմ ճանապարհ, բայց արդեն ուժասպառ էինք եղել: Քանի որ արդեն հասել էինք Կարմիր գեղ, որոշեցինք գետում լողալ, մի քիչ թարմանալ: Լողալուց հետո երբ թարմացել և ուժերներս վերականգնել էինք, շարունակեցինք ճանապարհը: Հասնելով Մրմաձոր սարը, տեսանք, որ անվտանգությանս պետը՝ Փոլին այնտեղ մեզ է սպասում: Նշեմ, որ Մրմաձորը ժամանակին եղել էր Կոթի գյուղացիների սարը, սակայն հետագայում անցել էր Բաղանիս գյուղի գյուղացիներին:

Լուսանկարը՝ Վահան Ազիբեկյանի

Լուսանկարը՝ Վահան Ազիբեկյանի

Մենք զարմացանք Փոլիին տեսնելով, քանի որ տատիկ-պապիկիս չէինք ասել, որ իրենց հյուր ենք գնալու, և չհասկացանք, թե Փոլին որտեղի՞ց էր հասկացել մեր գնալու մասին: Երևի շատերիդ հետաքրքրեց, թե ո՞վ է իմ անվտանգության պետ Փոլին: Ուրեմն ասեմ, Փոլին իմ գամփռ շունն էր և միաժամանակ ամենամոտ ընկերս, քանի որ միշտ հետս էր լինում: Փոլիին սիրելուց հետո ճանապարհը շարունակեցինք և մոտավորապես երեք անց կես հասանք Ձիան ուրթ: Շատ էինք ուրախացել, որովհետև բացի տատ ու պապիս տեսնելուց, նաև կատարեցինք մեր առջև դրված խնդիրը. ոտքով գյուղից եկանք մեր սար:

Սարում մեկ շաբաթ մնալու ընթացքում հասցրել էինք բազմաթիվ վայրերում լինել: Ամբողջ օրը անտառներում կամ դաշտերում էինք, անտառից և չոր փայտ էինք բերում, որ դոռոնջ (խարույկ) անենք:

Մեկ շաբաթ մնալուց հետո պետք է վերադառնայինք: րոշել էինք դարձյալ ոտքով հասնել գյուղ: Մինչ մենք քնած էինք, պապս ճշտել էր մեր ուրթից, թե ով պետք է գյուղ գնա:

-Րեխեք ջեն, վի կացեք, պատրաստվեք, որ երկու ժամից գեղը գնացող մաշնա կա, հետը գեղը գնաք:

Ես դժգոհեցի.

-Ա դե, պապի, լավ էլի: Մենք մեքենայով չենք ուզում գնալ, մենք ոտքով ենք ուզում գնալ:

Բայց պապս բարկացած պատասխանեց.

-Բա, որ ոտով գնալուց մի բան ըլի ձեզ, ես ի՞նչ տիմ անի: Վաքվեք ու գնացեք գեղը:

Մեզ արդեն մնում էր համակերպվել այդ մտքի հետ: Ամբողջ ճանապարհին հորաքրոջս տղայի հետ խոսում էինք, թե ինչ հրաշք ճանապարհորդություն էր ոտքով սար հասնելը:

nane eghiazaryan

Խենթություններ անելու ժամանակը

Ո՞վ իր կյանքում խենթություններ չի արել: Եթե լարենք մեր միտքը և մտովի հետ գնանք, հաստատ ինչ-որ դեպքեր կհիշենք՝ կապված ընկերների, դպրոցի կամ ընտանիքի հետ:

Կան խենթություններ, որոնց պատճառով մենք հայտնվում ենք անհարմար իրավիճակներում: Ես այդ տիպի խենթություններ մի անգամ չէ, որ արել եմ: Հիմա ձեզ այդ դեպքերից մեկը կպատմեմ: Դե, նախ ասեմ, որ ես պարել շատ եմ սիրում, և առանց պարի ու դաշնամուրի չեմ պատկերացնում ինձ: Ճիշտ է, հիմա այդքան էլ հաճախ չեմ պարում, բայց առաջ պարից դուրս գալուց հետո մի երկու ժամ էր պետք լինում, որ ազդեցությունից դուրս գայի:

Մի անգամ հորաքրոջս ընտանիքը մեզ հյուր էր եկել, և ես քրոջս հետ մի փոքր պարային միջոցառում էի պատրաստել: Ահա արդեն վերջն էր, երբ ես հանկարծակի որոշեցի գնչուական պար պարել: Մայրիկիս երկար կիսաշրջազգեստը հագա, բայց գոտին, ինչքան էլ ման եկա, չգտա: Իսկապես, ախր, ես չգիտեի գնչուական պարեր: Երևի մի երկու անգամ հեռուստացույցով էի տեսել և որոշել էի փորձել: Պարային երևակայության մեջ էի, երբ հանկարծ մի պտույտի ժամանակ կիսաշրջազգեստս վրայիցս ընկավ: Ես աչքերս միանգամից լցրեցի և վազեցի մայրիկիս մոտ, իսկ ներկաները՝ տատիկս, հորաքույրս և քույրս ծիծաղից աչքերը լցրել էին:

Այս պատմությունը քույրս ամեն հարմար առիթով ինձ հիշեցնում է, իսկ ես հետ չեմ մնում՝ հիշեցնելով, թե ո՞վ էր հավերի կուտը վերցրած վազում Եղեգնաձորի պապիկիս տան ամբողջ հողամասով, երբ հավերը ընկել էին նրա հետևից:

Եվ այսպես, այնքա՜ն խենթություններ կան, որ հաշվել էլ չեմ կարող, բայց եթե չլիներ իմ կիսաշրջազգեստի ընկնելը կամ հավերի և քրոջս «բռնոցին», ապա ամեն անգամ դա հիշելիս չէին ապրի այն զվարճանքը, որ զգում եմ հիմա: Ինձ թվում է՝ մարդիկ կարիք ունեն խենթությունների: Ես խենթություն ասելով հասկանում եմ ուրախ պահեր, վախ և միևնույն ժամանակ, շատ մեծ համարձակություն, որոնք քեզ ստիպում են զգալ ինքնաբուխ պահի հաճույքը: Երբեմն մարդիկ ասում են, որ իրենց կյանքը ձանձրալի է, միապաղաղ. գուցե խենթություններ անելու ժամանա՞կն է: Նամանավանդ ամառ է:

astghik qeshishyan

Ռոք: Լսե՞լ, թե…

Համլետը մենախոսում էր. «Ռոք լսե՞լ, թե՞ չլսել. այս է խնդիրը: Ո՞րն է հոգեպես ավելի ազնիվ»: Պարզից էլ պարզ է, որ չհավատացիք: Հանճարեղ անգլիացու հերոսի խոսքերին բոլորդ էլ ծանոթ եք, իսկ սրանք ուղղակի իմ մտորումներն են: Հարցադրմանս դեռ կանդրադառնամ, բայց մի՛ շտապեք: Հիմա ուզում եմ մի քիչ հետ գնալ:

Ժամանակին barca.am կայք կար (գուցե հիմա էլ կա, չգիտեմ), այստեղ հավաքվում էինք Բարսելոնայի ֆաներով ու բնական է՝ միայն ֆուտբոլից չէ, որ զրուցում էինք: Մի օր էլ կայքի տղաներից մի երկուսը Բարսելոնայի ֆանին բնորոշ տակտիկական գրոհ սկսեցին ու փորձում էին ինձ համոզել, որ այն, ինչ ես լսում էի այդ ժամանակ, աղբ է, ոչ թե երաժշտություն:

-Արի` սկզբի համար «Նիրվանա» լսի: Ցենտր խումբ ա, հաստատ կհավանես:

-Գոհ եմ, ձեզ պահեք ձեր սատանիստական երգերը: Ու մտածում էի. «Գիտեն անխելք երեխա եմ, որ իրանց ջրերն ընկնեմ: Երբե՛ք»:

-Ախր, ի՞նչ սատանիզմ, է: Հա՛, վոկալիստը՝ Կուրտ Քոբեյնը, աթեիստ ա եղել ու նառկոշ, բայց լի՜քը հավես երգեր ունեն, սատանիզմի հետ ոչ մի կապ չունեցող երգեր:

«Աթեի՞ստ, թմրամո՞լ: Ձեռ են առնում ինձ էս տղերքը»:

-Ամեն դեպքում ես երբեք ռոք չեմ լսի: Ես հավատում եմ Աստծուն:

-Դե գնա գործիդ, հա՜, մենք էլ՝ սատանիստներով, քեզ դժոխքից Էնրիկե Իգլեսիասիդ դիսկերը կուղարկենք, երեխա՛:

Ես իհարկե խոսքիս տերը չեղա ու, մի որոշ ժամանակ «լսե՞լ, թե՞ չլսել»-ով ինձ տանջելուց հետո, ի վերջո լսեցի: Կամաց-կամաց ծանոթանում էի ռոքին ու բացահայտում, որ նախկինում էլ եմ շատ ռոք երգեր սիրել, միայն թե չեմ իմացել դրանց ժանրը:

Տարիներ հետո տղաները երևի դժոխքում Էնրիկեի դիսկերը կփնտրեն՝ չիմանալով, որ դրանք ինձ այլևս պետք չեն:

Մինչ դուք անտարբեր դեմքով, թեթև ժպիտով կամ մտովի խաչակնքվելով ու «մեղա Աստծու» ասելով կարդում եք նոստալգիաս, ուզում եմ ձեզ մի հարց տալ: Ինչո՞ւ եք ռոքը սատանիզմ համարում: Որովհետև լսե՞լ եք, ուսումնասիրել ու հասկացե՞լ դա, թե՞ որովհետև հորքուրի հարևանի բաջանաղն է «լուսավորել» ձեր մտքերը: Մտածե՛ք սրա մասին: «Ռոքից զզվում եմ» ասելուց առաջ նախ լսեք այդ «զզվելի» ռոքը:

Միտք չունեմ որևէ մեկի ճաշակը վիրավորելու, բայց փոփը՝ այդ popular music-ը, որ լսում, ավելի ճիշտ՝ սպառում ենք մենք, մի նպատակ ունի միայն՝ բոլորիս դարձնել նույնատիպ, հարթ քառակուսիներ: Մինչդեռ ռոքը մաքրազարդում է ներսդ ամեն տեսակ աղբից, մտածելու, գործելու անկախություն է տալիս: Ոչ թե անհատականություն է դարձնում, այլ բացահայտում է ներսիդ անհատին, յուրահատուկին: Եվ խոսքն ամենևին էլ գունավոր մազերի, վանդակավոր վերնաշապիկների կամ փիրսինգների մասին չէ: Ռոքը շատ ավելին է: Այն նախ ազնվություն է, հետո ազատություն, այն դու ես…

Այս թեմայով շատ կարելի էր ծավալվել, բայց առայժմ ուղղակի լսի՛ր: Գուցե համաձայնես հետս, գուցե ոչ: Թերևս արժե փորձել (ի դեպ, մի փոքր նախնական երաշխիք. Հայ առաքելական եկեղեցին ամենևին էլ դեմ չէ ռոք երաժշտությանը), համ էլ գուցե մի օր հասնենք նրան, որ մեր Vordan Karmir-ը կամ Nemra-ն ավելի շատ դիտումներ կունենան, քան Լիլիթ Հովհաննիսյանը: Հաճելի կլիներ: Վերջիվերջո աշխարհում շատ ավելի կարևոր խնդրներ կան, քան հեռացող-մոռացող սերերը: Դե օրինակ, առանց հացի ու հույսի ապրող մարդիկ: Nemra-ի ջահելները հենց նրանց (մեր) մասին են երգում, խնդրում.

Արա այն ամենը, ինչ կարող ես,
Տուր ամբողջ լավը, որ կա ներսումդ,
Տուր այն, ինչի կարիքը կարծում ես՝ նրանք ունեն,
Բայց մի արա դա, որ ուղղակի ասես՝ ես արել եմ:
Եկեք հիմար չլինենք,
Անենք ամեն ինչ՝ օգնելու մարդկանց,
Ովքեր իսկապես ունեն դրա կարիքը:
Մի՛ վատնիր ժամանակդ,
Թող, որ նրանց արևը փայլի,
Եվ կիսիր քո սերը բոլորի հետ:

Ինչևէ, «Ռոք լսե՞լ, թե՞ չլսել» հարցին ես պատասխանում եմ՝ որոշողը դուք եք, կարևորը իսկապես գտնեք ձեզ հոգեհարազատ, ոչ թե «պարտադրված» երաժշտությունը: Իսկ գտնելու համար փնտրել է պետք: You’re Never Too Old To Rock’n'Roll!

arman arshak-shahbazyan

«Արմ, հել… Զանգը տվեց…»

-Արմ, հել… Ֆիզկուլտ ա էս ժամը, պիտի գնանք ֆիզկուլտդահլիճ,- ինչպես միշտ ականջակալներս հանելով լոնդոնյան անձրևոտ փողոցներից ինձ կտրեց կողքիս նստող կարմրահեր գեղեցկությունը։

-Ու՜ֆ, լավ էլի, գիտես, որ ես կենսաբի ժամին մտքերով Լոնդոնի փողոցներում անձրևի տակ քայլելուց ու երգ լսելուց բացի բան չեմ անում: Ինչի՞ ես երազներիցս կտրում…- էլի նույն բողոքավոր հայացքն ու տոնը։

-Լավ, լավ, գնացինք, ուշանալու ենք` էլի խոսա…

Էլի ինչպես բոլոր ֆիզկուլտի ժամերին, առաջին բառերը, որ լսում ենք . «Դուք էլի ուշանում եք, հեսա էլի կասեք` սպասում էինք մատյանը լրացնեին… Ըստ հասակի շարվեք… Հավսար, զգաստ…», ու էլի ես եմ շարքի ամենասկզբում: Էլի ես բոլորից տարբերվում եմ… Նայեցի ինձնից այն կողմ երկարող շարքին: Նայում էի ու մտածում «Ինչո՞ւ պիտի իմ տարեկիցներից էսքան տարբերվեմ, իրանց ու իմ հասակների տարբերությունը ինչի՞ ա սենց շատ»։

Այդ օրը ցանկություն չկար վոլեյբոլ խաղալու: Վերցրեցի հեռախոսս, դրեցի ականջակալներս ու… Չէ, չէ: Այս անգամ Լոնդոնում չէի… Նայում էի երեխեքին, թե ոնց են խաղում։ Չգիտես` ինչի աչքերիս առաջ առաջին ֆիզկուլտի դասը եկավ, կամ առաջին կամ երկրորդ դասարան էինք։ Երբ դասվարը սկսեց կանգնեցնել ըստ հասակի, կանգնեցրեց, ու պարզվեց, որ ես չորրորդն եմ՝ երեքից հետ: Այդ պահին չէի մտածում, որ քսաներեքից առաջ եմ, այլ մտածում էի` ինչի պիտի երեքից հետ լինեմ: Չգիտեմ, երևի երեխայական մտքեր… Չեմ հիշում` երբվանից սկսեցի կանգնել ամենասկզբում ու ինչ զգացի, բայց այսօր, երբ կանգնում եմ շարքի սկզբում, ու երբ բոլորը, իմանալով տարիքս, յուրահատուկ կերպ են վերաբերվում, իսկ բոլոր շրջապատներում ուշադրության կետրոնում եմ լինում, ինձ լավ եմ զգում: Զանգը տվեց, կտրվեցի մտքերիցս ու բարձրացա դասարան: Ականջակալներս չէի հանել: Նստեցի տեղումս ու էլի սկսեցի պատուհանից դուրս՝ ծաղկած ծիրանենիներին նայել:

-Տղա ջա՛ն, հերիք ա պատուհանից նայելով էլի ընկնես երազանքների գիրկը: Մարդ էդքան երազկոտ չի լինի,- ծանոթ ձայն էր՝ դասղեկս էր:

-Հա, ընկեր Սարգսյան, ի՞նչ ա պատահել,- ինչպես միշտ ժպտալով պատասխանեցի:

-Կենսաբանության ժամին ասացի, որ խմբակային լուսանկարվելու եք: Բոլորը ներքևում պատրաստվում են, իսկ դու 7-րդ երկինք ես հասել: Վեր կաց, վեր կաց, տենց էլ երազկոտ մնացիր…

Իջա ներքև, վստահ լինելով, որ լուսանկարիչը էլի ինչ-որ կերպ մեկնաբանելու ա հասակային տարբերությունը, ու լսելու եմ այն խոսքերը, որոնք լսում եմ ամեն անգամ. «Տղա ջան, չլինի՞ դասարանդ խառնել ես: Շատ անհարմար ա դասավորելը…»: Տեսնես` կգա՞ ժամանակ լուսանկարիչը զգա, որ այլևս ծիծաղելի չեն իր հումորները:

Բայց այս ամենի մեջ մի լուսավոր կետ կա: Գիտակցելը, որ դու քեզ շրջապատող միանման հասարակության մի դետալը չես, այլ յուրահատուկը՝ տարբերվողը…

-Արմ, հել… Զանգը տվեց…

ANush Hovhannisyan

Հպարտությամբ սպասում եմ

Ամեն օր հաշվում եմ, թե քանի օր է մնացել, որ եղբայրս բանակում վերջացնի իր ծառայությունը ու վերադառնա տուն: Կարոտի անսահման զգացումը և օրերի դանդաղ ընթացքը կարծես մի ողջ հավերժություն թվա, բայց գիտեմ, որ բոլոր այն քույրիկները, ովքեր ունեն զինվոր եղբայր, ինձ նման անհամբեր սպասում են նրա սպասված վերադարձին, որ եղբայրը գա ու ասի` ես եկել եմ ու միշտ կողքիդ եմ լինելու այսուհետ:

Ամեն անգամ նրա ձայնը լսելուն պես աչքերս արցունքով են լցվում, չգիտեմ, դա հպարտությո՞ւնն է, կարո՞տը, թե՞ նրա արտասանած «իմ քուրիկ»-ն է ստիպում հուզվել: Բայց ինչևէ, ինձ հավաքում եմ, քանի որ եղբորս խոստացել եմ լաց չլինել, ու լարված ձայնով ասում եմ. «Ջան… Հայկս, գիտե՞ս քեզ մնաց մի քանի շաբաթ»: Ու երկուսս էլ սկսում ենք ծիծաղել, իսկ նրա ծիծաղը ինձ համար ամենաթանկն է:

Եղբայրս ծառայությունը անցկացնում է Լեռնային Ղարաբաղում: Եվ ապրիլյան այդ տխուր օրերը ինձ համար սարսափելի էին: Անհանգստություն ու հուզված աչքեր, իսկ մյուս կողմից` հպարտության մի հսկայական զգացում:

Անհամբեր սպասում եմ, որ վերջապես տեսնեմ իմ հերոսին: Եվ բոլոր զինվորների քույրիկներին անսահման համբերություն եմ ցանկանում, իմացեք, որ նրանք ձեզնով են հպարտ և սահմանին իրենք հանուն ձեզ են իրենց վտանգում:

anahit ghazakhecyan

Լավ կլինի

Կարմիր կծիկի ծայրը բռնում եմ ու բացատրում՝ ոնց ենք ծանոթանալու.

-Ներկայացնեմ ինձ, հա՞: Ուրեմն՝ ես Անահիտն եմ, 16 տարեկան, սիրում եմ մի աշխարհ բան, մասնագիտության հարցով էնքան էլ չեմ կողմնորոշվել, երևի՝ իրանագետ: Մի շաբաթ է ՝ կամավոր եմ «Օրրան»-ում: Վա՜յ, մի րոպե. մեկ էլ սիրում եմ ֆուտբոլ. Ռեալ Մադրիդ:

Ծայրը մատիս եմ փաթաթում ու կծիկը շպրտում շիկակարմիր մազերով մի տղայի, ինձնից երևի 4-5 տարով փոքր: Ինձ թվում է՝ բոլորը իրենց կյանքում մի «ռիժիկ» պիտի ունենան: Ներկացավ, անունը, կարծեմ, Արեն էր:

Կծիկը գնում-գալիս էր, իսկ Բարսելոնայի երկրպագուները շատանում էին: Թարս-թարս նայում էին ինձ ու հատուկ առոգանությամբ շեշտում իրենց ֆուտբոլային նախասիրությունները: Ասում եմ ՝ լավ, երեխեք են, ես էլ եմ էդպիսին եղել:

…Խմբի հետ ծանոթանալիս հազվադեպ է եղել, որ միանգամից հավանել եմ: Միշտ ինձ մի բան վանում է խմբի մեջ. ես մարդկանց մենակ եմ ճանաչում ու սիրում: Մենակ եմ զգում մարդուն:

Ամենավերջում լիքը թուշիկներով մի տղա հայտարարեց.

-Երազանք էլ ունեմ: Ուզում եմ գնամ իմ սիրած թիմի ՝ Բարսելոնայի մարզադաշտ ՝ Կամպ Նոու , ու տեսնեմ ՝ ոնց ա Բարսան Ռեալին 10-0 հաղթում:

Ու էնպիսի հայացքով ինձ նայեց, ոնց որ արդեն գնացած ու հաղթած լիներ: Հայացքներ կան, որ ուղեղումդ գամվում են՝ չմոռացվելու պահանջով, մեկ-մեկ գալիս, հեգնում, քթի տակ ծուռ-մուռ ժպտում, հիշեցնում քեզ հաղթած լինելու մասին:

…Լոռվա գյուղերից էին: Տղաներից մի քանիսը պատմեցին, որ գյուղերից մեկում Smart կենտրոն էին բացել, ծրագրեր էին ուսումնասիրում: Հետո տխուր-տխուր ասացին, որ դպրոցում մի համակարգչային սենյակ կա, բայց համակարգիչների կեսը չեն աշխատում: Հետո էլ՝ Microsoft-ից էն կողմ բան չեն տեսնում, հոգնել են:

Պատմեցին, որ ազատ ժամանակ atc.am-ով մաթեմատիկայի ու ֆիզիկայի ավարտական կամ միասնական թեստեր են գրում: Բոլորը աշխարհագրություն էին սիրում ու ինտելեկտուալ խաղեր:

Ասացին, որ Վանաձորում գոնե գնալու մի տեղ կլինի, գոնե օրը հետաքրքիր դարձնելու հնար կա: Ասացին, ես էլ տխուր-տխուր լսեցի:

Դովլաթովն ասում էր ՝ դե, լավն են մարդիկ. ում մեջ էլ խորանաս, լավը կլինի: Դե Դովլաթովը գիտեր ՝ ինչ էր ասում: Մենակ մարդը ամենաշատն է մոտ ինքն իրեն ու ամենշատն է թույլատրում մոտենալ, հասկանալ, գիտակցել իրեն:

Արևից խանձված մաշկով, շոկոլադագույն աչքերով նայում են, պատմում ծրագրերի մասին, հավատում, որ լավ կլինի: Իսկ ես ուզում էի, ես աշխարհի չափ ուզում էի, որ էն տղան գնար Կամպ Նոու, անպայման գնար, տեսներ Բարսելոնայի խաղը… Ու թեկուզ հաղթանակը: Մենակ թե` երազանքը կատարվեր: Միայն թե, լավ լինի:

Իսկապես-իսկապես, լավ կլինի:

gayane avagyan

Քսանմեկերորդ դարի միակ ծանոթը

-Ժամանակներն անցել են, բալիկս, էլ ո՞վ է գիրք կարդում: Գնա էն քո ինտերնետը բացի` ընդեղ հետաքրքիր բաներ կան, քույրիկդ ա ասում:
-Չէ,  պապի, ի՞նչ կլինի` գրքիդ դարակի բանալիները տուր: Գիրք եմ ուզում կարդալ, գրադարանն էլ փակ է, ախր, ոչ աշխատանքային օր է էսօր:
-Է~, բալես,- ասաց պապս, ու ինձ էնպես նայեց, ոնց որ միայն ինքն է կարողանում,- բալես, արի դու գնա` գրող դառի, որ մեր ժամանակների մասին գրես, ձեր էս ինտերնետային աշխարհի: Է, չէ, բալես, որ գրող դառնաս, պիտի էնքան կարդաս: Պետք չի, չէ, էդ քո կանաչ աչերը կսևանան:
-Է~, պապի, ժամանակ գտար կատակելու,- ասացի ես ու ժպտալով, նեղացած պապիկիցս, գնացի դուրս:
Պապս շատ է նեղվում, որ իր գրքերը մենակ ես եմ կարդում: Նեղվում է ու ինձ հետ կիսվում: Պատմում է ինձ, թե ինչպես էր դպրոցում մաթեմատիկայի դասերին թաքուն Րաֆֆի կարդում: Պատմում իր սիրելի գրքերի մասին ու խորհուրդ տալիս կարդալ: Գիտեի, որ իր թոռներից մենակ ես եմ շատ  սիրում կարդալ, այդ պատճառով էլ ինձ շատ է սիրում: Բողոքում է, որ հիմա չեն կարդում: Փորձում եմ համոզել, որ չէ, իմ դասընկերներից շատերը կարդում են: Պապիկիս մխիթարելու համար եմ ասում, թե չէ` հո ես էլ գիտեմ, որ դասարանցիներիցս մի քանիսն են կարդում, այն էլ նրա համար են կարդում, որ հետ չմնան գրականության դասերից:
-Պապի~կ,- մի օր ասացի ես,- գիտես, չէ՞, փոքր թոռնուհիդ այսօր Իսահակյանի մասին էր հարցնում, ես էլ երկար պատմում էի: Պետք է տեսնեիր, թե ինչ ուշադիր էր լսում:
-Վայ, ինչ լավ բան ասացիր: Ես էլ շատ եմ նեղսրտում, որ գրքեր չեն կարդում էս դարի երեխեքը, միայն ես չեմ, է, որ նեղանում եմ: Բա էն գրքերը ի՞նչ ասեն, որ դարակում փակված են ու մենակ քեզ են ճանաչում քսանմեկերորդ դարից: Նեղանում են, չէ՞, որ իրենց չեն կարդում:
-Պապիկ, հավատա, ժամանակը կգա` բոլորն էլ կսկսեն ավելի շատ կարդալ,- ասացի ես ինքս ինձ հույս տալով:
-Կարդացե՛ք, բալես, կարդացեք, միշտ հիշի` կարդալը լավ բան է, քեզ խելացի է դարձնում: