Զարմանում եմ, որ ասում են, թե համակարգիչը չարիք է: Հավատացեք՝ այդպես չէ, ուղղակի ճիշտ օգտագործել է պետք: Երևի գաղտնիք չէ, որ ամեն ինչ էլ մարդու ձեռքում կարող է և հրաշքներ գործել, և ավերածություններ անել:

Լավ, չքննարկենք ու ոչ էլ քննադատնեք: Ասենք, համակարգչի հետ կապված մեկ-մեկ ես էլ եմ չարագործ դառնում, բայց դե հրաշքների տեղն էլ գիտեմ: Ինչևէ:

Ուզում էի ասել, որ ցանկացած բան, որ մարդու ձեռքում է հայտնվում, նրանից կախվածության մեջ է մտնում: Օրինակ, օձի թույնն էլ սպանելուց բացի նաև կյանքեր է փրկում: Ա՜հ, խորացա:

Հիմա մի կողմ թողնենք գիտությունն ու բժշկությունը և գանք առօրյա, մեր՝ երիտասարդներիս առօրյա:

Ուզում եմ մի քիչ ականջակալներից խոսենք: (Հիմա կասեք՝ դրա մասին գրելու համար այս ամենն ինչի՞ էր գրել: Մի քիչ սպասեք):

Կա՞ մարդ, ով ինձ նման, մեղմ ասած, «սիրում է» օգտագործել ականջակալները:

Որ մերոնց հարցնեք՝ դրանք ամբողջ օրը ականջներումս են, դրա համար էլ գլուխս ցավում է:

Բայց իմ ձևակերպումը մի քիչ այլ է: Դե, նույն բառերն են, շարադասությունն է ուրիշ. Գլուխս ցավում է, դրա համար էլ այն ամբողջ օրը ականջներումս է: Անգամ դաս սովորելիս: Հա, մի զարմացեք, ու եթե մտածեք, որ տարօրինակ եմ՝ չեմ հերքի:

Ես սիրում եմ, որ երբ գիրք եմ կարդում կամ դաս սովորում, շուրջս լռություն լինի, բայց դե հեռուստացույցը, համակարգչով միացված երգերը կամ հաղորդումները, հարևան-բարեկամները, և այլն, և այլն… Ասածս ինչ է՝ չկա լռություն: Ու ինձ օգնում է երաժշտությունը: Նախընտրում եմ, որ հեռուստացույցի աղմուկի փոխարեն ականջներումս սիրելի երաժշտություն լինի: Ու գիտե՞ք, այդ տարօրինակ նվագարկիչը ականջներումս ինձ երբեք չի խանգարում: Հա, մինչև հիմա տետրերումս ոչ մի երգի բառ դեռ չեմ գրել:

Իսկ հիմա բացատրեմ նյութիս իրարից տարբեր սկզբի ու շարունակության կապը:

Ցանկացած բան, կապված գիտության թե առօրյա-կենցաղային կյանքի հետ, մեկի համար կարող է չարիք լինել, մյուսի համար՝ հրաշք, մեկին այն բացասական կթվա, իսկ մյուսին՝ դրական: Եվ դրանից այն չի դադարում լավը կամ վատը լինելուց:

Ուղղակի եկեք կյանքին միայն մեր պատուհանից չնայենք:

Հ.Գ. Իսկ եթե դեռ կարծում եք, թե տարօրինակ եմ, հիշեք, որ 21-րդ դարում նորմալ մարդիկ են տարօրինակ թվում:

-Պապ, դու բոլոր մարդկանց ճանաչո՞ւմ ես։

-Չէ, բալես։

-Բա ինչի՞ ես բոլորին բարև տալիս։

-Որովհետև բարևն Աստծունն է։

Տասը տարի է անցել իմ ու պապիս խոսակցությունից, բայց այսօրվա պես հիշում եմ։ Հիմա ես էլ պապիս պես բոլորին բարևում եմ։ Ամենից շատ տատիկներին բարևելն եմ սիրում։ Նրանց ասած բարևը մի տեսակ յուրահատուկ քաղցրությամբ է պատված։ Ամեն մեկը մի հատուկ բառ է ավելացնում բարևին. «աստծու բարև», «հազար բարև», «բարև, կարմիր արև», «լույսդ բարի»:

Երբեմն տատիկների հիշողությունը իրենց դավաճանում է, կամ էլ ես եմ շուտ-շուտ փոխվում։ Հիշում եմ, մի օր բարևեցի մեր թաղի տատիկներից մեկին: Նա երևի չճանաչեց ինձ ու ասաց.

-Աստծու բարև, բալես, դու վի՞ր թոռն ես:

-Վարդգեսի, տատի ջան։

-Գյա՞, Վարդգեսի թո՞ռն ես։

-Հա, տատ ջան։

-Վայ, ես քու արևուդ մեռնիմ, էս ոնց ես մեծացել,  ճանչցա…

Վերջում ասեմ, որ հին ժամանակներում Միջին Արևելքում մի ավանդույթ կար, ըստ որի, մարդիկ պարտավոր էին բարևել մեկը մյուսին, եթե անգամ նրանք անծանոթներ էին, կամ ավելի վատ՝ թշնամիներ։

Մենք էլ բարևենք:

Եթե երկու-երեք տարի առաջ հարցնեիք, թե ինչն է ինձ հուզում իմ համայնքում, ես կպատասխանեի` «գրեթե ամեն բան», բայց հիմա այդ «ամեն բանը» փոխվել է «գրեթե ոչնչի»: 

Մեր գյուղը շատ խնդիրներ ուներ: Բայց հիմա այդ խնդիրներից քչերն են մնացել: Ի ՞նչ ունեինք մենք 2-3 տարի առաջ։ Ունեինք սովորական մի մշակույթի տուն, իսկ հիմա այդ մշակութի տուն տանող ճանապարհին գեղեցիկ «Ուրախ այգի» է կառուցված` «Արտենի» անվամբ փորագրված նստարաններով, շատ գեղեցիկ ծաղիկներով, ծառերով, նաև այս տարի տեղադրեցինք Արտենիի պատմությունը պատմող վահանակներ: Իսկ գիտեք ո՞վ դա արեց` մենք՝ համայնքի բնակիչերս, համագործակցելով այլ կազմակերպությունների ու գյուղապետարանի հետ: Մենք 2-3 տարի առաջ ընդհանրապես գյուղամիջյան փողոցներում չունեինք լուսավորություն, իսկ հիմա ունենք։ Ոչ լիովին, բայց կարևորը ունենք: Նախկին հիվանդանոցից մինչև նորը տանող ամբողջ ճանապարհը լուսավորված է, իսկ երկու փողոցների լուսավորման աշխատանքները շարունակվում են: Մենք ունենք գեղեցիկ մատուռ, որը բոլոր գյուղացիները այցելում էին, սակայն հետևողական չէին, աղտոտում էին, և այն շատ վատ վիճակում էր։ Մաքրեցինք, թարմացրինք, ներկեցինք տանիքը, նստարաններ դրեցինք:

Մեր դպրոցներում ակտիվ գործում է աշակերտական խորհուրդը։ Գյուղում իրականացվում է աղբահանություն, և շուտով նաև վահանականեր են տեղադրվելու աղբի վնասակարության մասին։ Ջրագծերի աշխատանքները ևս ավարտված են, շուտով նաև գազ կունենանք։

Մենք դեռ ավելի ենք զարգանալու, ավելի ենք շենացնելու մեր համայնքը, որովհետև այն մեր տունն է, մեր համընդհանուր տունը։

Մենք կարող ենք կերտել մեր երազած տունը, համայնքը, երկիրը:

Երկրորդ կամ երրորդ դասարանում էի, երբ մեր դպրոցում ժողովրդական պարի խմբակ բացվեց, ուրախացած որոշեցի, որ պիտի գնամ: Գնացի, բայց չեմ հիշում՝ քանի օր կամ գուցե ամիս գնալուց հետո հասկացա, որ ինչ-որ բան դուրս չի գալիս: Մի բան պակաս էր, կամ սխալ: Կարճ ասած՝ դուրս եկա խմբից:

Երկու կամ երեք տարի առաջ էր, երբ դպրոցում խոսակցություններ էին ազգային պարի խմբի բացվելու մասին: Ես ու դասընկերուհիներիցս մի քանիսը որոշեցինք, որ գոնե առաջին օրը գնանք, եթե ամեն ինչ լավ լինի՝ կշարունակենք: Ու վստահ եմ՝ այն ժամանակ ոչ մեկս էլ չէր պատկերացնում, որ օրը ամիս է դառնալու, իսկ ամիսը՝ տարի:

Ժամանակի ընթացքում հասկացա, որ պարը ոչ մի կապ չուներ, որ ես, մեկ է՝ սիրում եմ պարել, սխալը պարն էր, որն ընտրել էի:

Հասկացա, որ ժողովրդական պարը չուներ այն, ինչ կա ազգային պարի մեջ. ոգի, անկեղծություն ու ամենակարևորը՝ շատ մերձ էին մեր արմատներին: Կամ, գուցե կար, ուղղակի ես չեմ զգացել: Ուղղակի այդ «պարտադրված» հավասարությունն ու մշակվածությունը մինչև հիմա էլ կաշկանդում են ինձ, իսկ ազգային պարերում նման բան չկա, այնտեղ ամեն ինչ իրական է, անկեղծ, այնպես, ինչպես եղել է հարյուրավոր ու նույնիսկ հազարավոր տարիներ առաջ:

Հիշում եմ, երբ նոր էինք սովորում պարերը, անգամ դպրոցում՝ գրատախտակի մոտ կանգնած, անկախ ինձանից ոտքերս շարժվում էին: Դպրոցական ոչ մի միջոցառում չէր անցնում առանց պարի: Հիմա էլ:

Ու ոնց էինք ուրախանում, երբ նոր համերգի հրավեր էինք ստանում, կամ փառատոներից մրցանակով էինք վերադառնում:

Անարդարություններին էլ սովորում էինք:

Հիմա էլ չեմ գնում պարի, բայց այն ամենը, ինչ սովորել եմ այդ երկու տարիների ընթացքում, երևի երբեք չմոռանամ, սկսած «յարխուշտայից», մինչև ազգայինը գնահատելու կարևորությունը: Երևի միշտ էլ ծանոթ երաժշտություն լսելիս ոտքերս շարժվել են սկսելու:

Բոլորը փակում են աչքերը, բացում են սևերը, ծանոթանում են, ընտրում են, թե ում են հանելու առաջին գիշերը, երկրորդ գիշերը, երրորդ գիշերը… Փակում են սևերը, բացում է շերիֆը, գտնում է սև խաղացող, փակում է շերիֆը։ Առավոտ…

Առավոտը բարի էր բոլորի համար, բացի լճափցիների, լճափցիները լքում են ճամբարը։

Անգելինա.

-Կկարոտեմ ձեզ շատ։

Հասմիկ.

-Չմոռանաք մեզ, երեխեք…

Գիշեր։ Մաֆիան անցնում է Սոֆիայի կողքով, Արտյոմի, Անիի, Նարեի, Նինայի, Սեյրանի, Անուշի, Հասմիկի, Սուրենի, Դավիթի, Թամարայի, Նվերի, Անգելինայի, Լուսինեի տան մոտով և հեռանում։ Առավոտ։ Մաֆիայի համատեղ գործակցության շնորհիվ ճամբարը լքում են Բելլան ու Կարենը` Ծովազարդից։

Լուսինե.

-Լավ մնացեք, երեխեք։

Սոֆիա.

-Ես կասկածում եմ, որ Նվերը սև խաղացող է։

Անի.

-Համաձայն եմ Սոֆիայի հետ:

-Ո՞վ է համաձայն, որ ճամբարը լքի Նվերը։

Մեկ ձայն, երկու, երեք… Այսպիսով ճամբարը լքում է Նվերը։ Հաջողություն, Նվեր ջան։

Գիշեր, սևերը պարզում են իրենց զենքերը։ Մաֆիան անցնում է Հեղինեի կողքով, Ալբինայի, Անուշի, Շուշանի, Էրիկի, Մայայի, Մանեի, Լաուրայի, Հակոբի, Ռաֆոյի տան մոտով և հեռանում։ Առավոտ…

Առավոտը բարի էր հյուրանոցի աշխատակազմի համար և բարի չէր մեր՝ ճամբարականներիս համար:

Բոլորս վերցնում ենք մեր իրերը և մոտենում ենք ավտոբուսին։ Մաֆիայի՝ ժամանակի, համատեղ գործակցության պատճառով, հետ ենք վերադառնում տուն։ Մի քիչ տխուր, մի քիչ հուզված, բայց գիտակցելով, որ ունենք նոր, հարազատ դարձած քույրեր ու եղբայրներ։ Չնայած ճամբարն ավարտվեց, բայց մենք միշտ միասին ենք լինելու, սրանով ոչինչ չի վերջանում՝ սա դեռ սկիզբն է։

Կարոտել եմ…