Ես հաճախ եմ տատիկիս հարցնում, թե առաջ ինչպես էր, մարդիկ ինչպես էին ապրում մեր կողմերում: Նա ինձ պատմում է: Մի անգամ պատմեց նաև, որ իրենք ադրբեջանցիների հետ եղել են բարեկամական կապերի մեջ: Ես շատ զարմացա, նա ասաց.
-Դե, մենք ադրբեջանցիների հետ շատ մոտիկ էինք: Մենք իրանց տուն էինք գնում, իրանք գալիս էին մեր տուն: Գնում էինք առևտուր անում, իրանք էլ մեզ մոտ էին գալիս: Հետո գնում էինք իրենցից միրգ էինք բերում՝ թութ, բալ, ծիրան: Մեկը մեկի տուն գնալ-գալ ուներ:
Մի ադրբեջանցի էլ գնում էր Նոյեմբերյան` բազարում առևտուր անում: Անունը Ալի էր: Ինքը Ղազախից էր: Էդ մարդը բերում էր մեզ համար մեծ արկղով վարունգ, պոմիդոր, դնում նստարանին ու վազելով գնում: Մենք էլ իրանց համար հավեր ենք տանում Ղազախ: Իրանք գալիս էին մեզ մոտ տավարած աշխատում: Մեզ հետ նույն սարում անասուն էին պահում: Մենք շատ նորմալ էինք իրար հետ: Բայց թե ինչ եղավ, որ ամեն ինչ խառնվեց՝ չիմացա…
Եվ ես մտածում եմ. ինչ լավ կլիներ, որ հիմա էլ այդպես լիներ, և այս պատերազմը մեկընդմիշ ավարտվեր:
Բոլորս էլ գիտենք‚ որ բարձր դասարանների հասնելուն պես երեխաների մեծամասնությունը ընտրում է իրեն հոգեհարազատ մասնագիտություն և հաճախում համապատասխան մասնավոր պարապմունքների։ Մեր գյուղում կան երեխաներ, ովքեր հաճախում են անգլերենի պարապմունքների։ Անգլերենի պարապմունքներին հաճախելու համար նրանք միշտ դասերի վերջի ժամերից իրավունք են վերցնում‚ որպեսզի կարողանան ժամանակին տեղ հասնել։ Ասելիքս այն է‚ որ գյուղում չկա պարապմունքների հաճախելու հնարավորություն։ 
Կլիներ մոտավորապես 30 տարի առաջ, երբ մեր գյուղացի` բաղանիսցի Ռազմիկը գյուղում բացեց կարատեի կամ թեքվանդոյի խմբակ։ Խմբակը մի քանի շաբաթ էր, ինչ բացվել էր‚ բայց այնքան մարդ էր հավաքվել, կարծես մի քանի տարի էր, ինչ գործում էր։ Կարատեին հաճախում էին նաև հարևան գյուղի երեխաները։ Խմբակը օր-օրի ավելի էր կատարելագործվում և հետաքրքրանում։ Արդեն այնքան էր զարգացել‚ որ մասնակցում էին նաև Հայաստանի կարատեի մրցույթներին։ Մի քանի մրցույթի մասնակցելով մեծ հաջողությունների հասան։ Բաղանիսի կարատեի հիմնադիր կամ, ինչպես մենք ենք ասում, ընկեր Ռազմիկի սան Հովհաննես Ավագյանը հաղթեց կարատեի մրցումների ժամանակ և Հայաստանում առաջին տեղը գրավեց։ Հաղթանակի մասին իմանալուց հետո նույնպես մեծ թվով երեխաներ ոգևորվեցին և ցանկացան ընդունվել ընկեր Ռազմիկի մոտ` հույս ունենալով‚ որ իրենք նույնպես կարող են մեծ հաջողությունների հասնել։ Սակայն երեխաների երազանքները կիսատ մնացին և այդպես էլ չիրականացան։ Պատճառը շինությունն էր և մարզական իրերը‚ որոնք չկային։ Պարապմունքը սկզբում անց էր կացվում հարևան գյուղերի դպրոցի դահլիճներում, որոնք ավելի մեծ էին և ավելի հարմար։ Սակայն դպրոցի տնօրենը տեղեկացրել էր‚ որ պետք է լքեն դահլիճը և այլևս չվերադառնան։ Խումբը որոշ ժամանակ պարապմունքը անց կացրեց Բաղանիսի լքված մանկապարտեզի սենյակներում։ Բայց այդ ամենը մի քանի ամիս տևեց, որովհետև երեխաները հրաժարվեցին շարունակել մարզվել այդպիսի միջավայրում։ Եթե պարապմունքները շարունակվեին, ես չէի կասկածում‚ որ ավելի մեծ հաջողությունների կհասնեին։
Նմանատիպ իրավիճակում գտնվում նաև ես‚ որ նկարչություն սովորելու համար համար հաճախում եմ հարևան Ոսկևան գյուղ։ Հույս ունեմ, որ այն կարատեի խմբակի նման չի փակվի։
Մի առավոտ արթնացա, երբ արևը առատորեն լուսավորել էր սենյակս: Քույրս ու եղբայրս արդեն դպրոց էին գնացել: Խոհանոցից ափսեների շըխկշըխկոց էր լսվում. հասկացա՝ մայրս նախաճաշ էր պատրաստում: Վայելում էի արթնանալուց հետո անկողնում մնալու հաճույքը: Այսօրվա պես հիշում եմ՝ մեծ բավականությամբ ձգվեցի, հորանջեցի և, ինչպես պատահեց, ձեռքս կրծքիս ընկավ… Ոնց էի լալիս, ցատկում անկողնուս մեջ, կանչում մայրիկիս, և երբ մայրս խոհանոցից տագնապահար հասավ ու գրկեց ինձ, ես, արցունքներս կուլ տալով, սկսեցի բացատրել իրավիճակը` ձեռքս կրծքիս սեղմած.«Մա՛մ, ըստի մի բանա շըրխկըմ, շըրխկը-դըրխկը, շըրխկը-դըրխկը…»: Մորս սարսափահար դեմքը լուսավորվեց ներողամտությամբ, մեղմ ժպիտով պատասխանեց տագնապիս և ջերմ համբույրներով ողողեց արցունքներից կարմրած աչքերս ու թուշիկներս: Հասկանո՞ւմ ես, ընթերցող, ես սիրտս էի գտել…
