Մենք անընդհատ շտապում ենք ու անընդհատ փորձում գտնել ինչ-որ բան, ինչ-որ մեկին: Մենք խելագար քաոսի մեջ ենք մեր ամբողջ կյանքի ընթացքում, դրա համար էլ խաղաղություն բառն այդքան գեղեցիկ է հնչում մեր սրտում: Մենք գտնում ենք, կորցնում, նորից փնտրում՝ գտնում, նորից կորցնում և այսպես մի ամբողջ կյանք: Մի ամբողջ կյանք մի ամբողջ հավերժության մեջ:

Ո՞ւմ ենք մենք այդքան ինքնամոռաց փնտրում. գուցե փնտրում ենք մեր կեսերին, որ կարողանանք մեզ կատարյա՞լ զգալ…

Մեր կորած կեսի առասպելը շատ գեղեցիկ է։ Հին հույները հավատում էին, որ աստվածները մարդկանց թուլացնելու համար նրանց կիսեցին, և նրանց կեսերը սփռեցին աշխարհով մեկ, այդպիսով մարդիկ քանակապես ավելացան, միաժամանակ, այլևս կատարյալ չէին: Նրանք սկսեցին ամբողջ կյանքում փնտրել իրենց կեսին և երբ գտնում էին, երջանկանում էին ու դառնում կատարյալ:

Գեղեցիկ է, չէ՞։ Առասպելը առասպել, բայց մի միտք չի լքում ուղեղս. փաստորեն մենք առանձին այնքան անկատար ենք, որ մեզ պետք են մեր կեսերը:
Դուք մտածե՞լ եք ձեր կեսերի մասին։ Նրանք ընկերներ չեն, նրանք հարազատ չեն, նրանք մեր տիեզերքի մասն են, մեր ներքին խաղաղությունը: Այն մարդիկ են, ում հետ չենք վախենում երազել: Նրանք մեզ ոչ թե ճանաչում են, այլ զգում, ապրում, նրանց հետ կարիք չկա երկար-բարակ մեկնաբանությունների, նրանց զգալու համար խոսքեր պետք չեն:

Իմ կեսերին ինձ նվիրել է մանկությունս ու ծիծաղելի է թվում բառերով պատմել մեր մասին։ Զգացողություն է, որ քո մասին պատմես ուրիշի աչքերով:

Ես երջանիկ եմ. քչերին է հաջողվում պահպանել ընկերությունը մարդկանց հետ, ում մասին գրում էին դպրոցական շարադրություն «Իմ լավագույն ընկերը» վերնագրով:

Այնքան դժվար է գրել, ցանկացած միտք քիչ է, կիսատ, չեմ կարողանում զգացածս արտահայտել: Ես չեմ գրում մարդկանց մասին, ում հետ կան հաճելի հուշեր կամ ընդհանուր կատակներ, ում հետ դու քեզ լավ ես զգում կամ անկեղծ ես։ Ես գրում եմ մարդկանց մասին, ովքեր իմ արտացոլումն են։ Ես իմ մասին եմ փորձում գրել:

Նկարագրելու, պատմելու անհույս փորձից հետո մնում է հավատալ, որ մարդիկ, ովքեր ունեն իրենց կեսերը, գրածս կզգան, ոչ թե կհասկանան:

Ուզում եմ շնորհակալություն ասել նրանց, ովքեր իրենց գոյությամբ ինձ կատարյալ են դարձնում:

Այսօր երևի մեր շրջապատի հետ շփումը իրականացվում է նաև համացանցով: Մի քանի հավելվածների ներբեռնումներով: Թվարկել երևի պետք չի, համարյա բոլորը գիտեն ծրագրերի անունները, բայց եկեք հետ գնանք, մոտավորապես հիսուն տարի: Երևի գաղափար անգամ չկար, թե «Android», «Windows» կամ «IOS» ծրագրերը որոնք են: Միակ ծրագիրն այն ժամանակ եղել է թուղթը ու գրիչը, որոնք հիմա էկրան ու ստեղնաշար են դարձել: Հա՛, իսկ նամակ ուղարկելու տարբերակը այդ թվականներին եղել է փոստի միջոցով: Սիրում եմ համեմատություններ անել տարբեր թեմաների շուրջ: Մի քանի օր է, ինչ գաղափար չկար, թե ինչ կարելի է համեմատել կամ համեմատությունների հիման վրա նյութ գրել:

Պարապմունքից եկա և բացեցի համակարգիչը, նամակներ կային, մի քանի հատը՝ չպատասխանած: Երբ պատասխանում էի, դե սովորություն ունեմ մեծ արագությամբ հավաքել նամակը, իսկ պատճառը 17.am-ին նյութ ուղարկելն է, ինչը քեզ ավելի է մտերմացնում անգամ համոզում, որ նույնիսկ փակ աչքերով կարող ես տառերը հավաքել: Հա՛, վայ՝ կիսատ թողեցի, երբ պատասխանում էի՝ մեկ էլ տեսնեմ՝ պապիկս զարմացած դեմքով նայում է ինձ ու հարցնում.

-Էդ ի՞նչ էս անում, ա՛յ բալա, կամաց, կջարդես։
-Պապի՛, շտապում եմ, դրա համար եմ արագ գրում։
-Էլի նյութ ե՞ս գրում։
-Չէ՛ պապի՝ նամակ եմ գրում։
-Էհ, հիմիկվա նամակ գրելուն կամ մեկին մի բան խաբար անելուն ի՞նչ կա՝ վայրկյանների հարց ա, մեր ժամանակ էր, որ ամիսներ էր քաշում:

Այս ամենը լսելուց հետո թողեցի նամակն ու սկսեցի պապիկին հարցուփորձ անել:

-Ըհնց՝ հենց էդ էլ ուզում էի իմանալ: Դե ասա տեսնեմ՝ ինչպե՞ս էր ամիսներ քաշում, հազիվ հարմար թեմա է ներկան ու հին ժամանակները համեմատելու համար:

-Տղա ջան, էն ժամանակ էդ գունավոր բաներից չկար՝ «Սկայպ-մսկայպ» չկար, թանաքն էր, թուղթը ու ծրարը: Նամակը թղթի վրա գրում էիր՝ նշում հասցեն, դնում ծրարի մեջ ու տանում գցում փոստարկղը։ Ու հատուկ էլ օր կար, ժողովրդի ասած՝ «Նամակ վաքելու օր»: Նամակը գնում էր, ու հեյ գիդի, թե պատասխանը, երբ կգար:
-Պապի՛, ինչի՞ համար էիք նամակ ուղարկում կամ, եթե գիտեիք, որ էդպես ուշ ա գալու կամ հնարավոր ա չգա:

-Բա հորեղբայրդ Վլադիվոստոկում ծառայում էր, բա առաց գրելու կլինե՞ր: Չնայած մինչև պատասխանը գալիս էր, արդեն զորացրվելու ժամանակն էլ էր գալիս:

էհ՝ ինչ դժվար ա եղել, հիմա եմ հասկանում, թե ինչի՞ են ասում, թե հիմիկվա երեխեքը զարգացած են: Հասարակ նամակը, եթե ամիսների ընթացքում էր տեղ հասնում, ապա ես երբեք չպետք է բողոքեմ իմ թույլ ինտերնետային կապից:

Այժմ, երբ հիշում եմ իմ ու ընկերներիս մանկության խաղերը, ժպիտները, որոնք դաջված են մտքերիս մեջ, ափսոսում եմ…

Ո’չ, ո’չ, սխալ հասկացաք, ես այն հնի համար չեմ ափսոսում, այլ այս նորի, գալիքի համար: Դուրս եմ գալիս տնից, քայլում եմ փողոցով, նայում հարազատ ու ծանոթ տներին, հերթով գիտեմ, որտեղ քանի երեխա կա, բայց դրսում ոչ ոք չկա, նույնիսկ չկա մեկը, որ նայեմ ու ժպտամ: Նայում եմ շուրջս, ի՞նչ են հիշելու այս մանուկները: Հա~, գուցե համակարգչային նոր խա՞ղը, չէ’, չէ’, գուցե վերջին թրենդին համապատասխան պլանշե՞տը, որ խլելու է իրենց առողջությունը: Իհարկե չեն հիշելու, հաստատ չեն հիշելու ոչ մի բան: Հանգիստ նստած ժամանակ անկախ իրենցից չեն ժպտալու, գիտե՞ք ինչու` ոչ մի բան չկա, որ կստիպի իրենց ժպտալ: Ու հա’, ինչպես նկարագրեցի շատերի մանկությունը, այդպես էլ անցնում է հիմա իմ պատանեկությունը: Գրում եմ այն մարդկանց համար, ովքեր ինձ նման դեռ ուզում են հետ բերել մեր հինը, մեր էն պարզը և ուրախը: Եթե ինչ-որ մեկը կարդաց, դուրս եկեք բակ, ես կարոտել եմ մեր պահմտոցին, դե, հե’տ եկեք…

Մարդիկ ձգտում են կատարելության՝ չսովորելով ամենաէականը, սողում են՝ փորձելով թռչել:

Գիտե՞ս, մարդ, վերջին շրջանում այնքան շատ եմ մտածել ինձ՝ քեզ, իսկ քեզ մյուսներին կապող թելի  մասին: Մեկ-մեկ թվում է՝ ուր որ է կպոկվի թելն, ու քեզ հասարակությունից կբաժանի, հետո՝ ինձ, իսկ երբեմն էլ այնքան ամուր ես կապվում այդ թելից, որ մտածում եմ, թե մեկդ առանց մյուսի ուղղակի չկաք: Երևի այդպես էլ կա, չէ՞:

Չգիտեմ՝ հիշում ես, թե ոչ, բայց դպրոցում ու, եթե չեմ սխալվում՝ հասարակագիտության ժամերին անցել ենք, որ վերոհիշյալ հասարակությունը մեզանից է կազմվում ու մեզանով դառնում այն, ինչ կա: Մի քիչ պաշտոնական ստացվեց: Բայց, իրոք, մենք ենք ստեղծում գեղեցիկ, գրքերում կամ նախընտրական թռուցիկներում նկարագրվող հասարակությունը ու մենք էլ քանդում այն այս կամ այն կերպ: Մենք ենք կայացրել որոշումը, թե մեր ապագան մեզանից չէ կախված: Ու հենց այդկերպ էլ ստեղծում ենք ապագան, որից ուղղակի ջնջում ենք «մեր» բառը. ի՞նչ ընդհանուր բան ունի մարդն իր «ընտրած» ապագայի հետ: Թերևս միայն այն, որ այդ ապագայից առաջ եղած ներկայում ամենաքիչն է մտածել նրա մասին, կամ մոռացել, որ մի օր հասնելու է նրան: Ինչևէ:

Միշտ ատել եմ գոյատևել բառն ու նրան նման մնացած բառերը: Ամենից շատ ատում եմ, երբ Արցախյան գոյամարտ են ասում: Հերոսամարտ՝ ուղղում եմ:

-Բայց երբ թշնամիդ երեք ու ավելի անգամ գերազանցում է քեզ, երբ կանգնած ես լինել-չլինելու վտանգի առաջ, գոյամարտ չի՝ ի՞նչ է:

-Իսկ երբ հաղթում ես եռապատիկ ավելի թշնամուն՝ հերոսամարտ չի՞ դառնում:

Հա, ինչ էի ասում: Մենք սովորել ենք գոյատևել, ընտրություն չենք էլ կատարում ապրելու և գոյատևելու միջև, իսկ դրանք միմյանցից տարբերվում են, շա՜տ: Մենք վերև ենք նայում ու այնտեղ տեսնում մի բան, որ մեզ պետք է, բայց ձեռքը վեր պարզելու կամ վեր բարձրանալու փոխարեն սպասում ենք, թե նա երբ կընկնի մեր ոտքերի տակ: Չեմ կարծում, թե դա լավագույն միջոցն է այն դարաշրջանում, երբ ամեն երկրորդը մրցակցություն է, պայքար, որ քիչ-քիչ գոյության կռվի է վերածվում: Դե, մենք էլ՝ գոյության կռվի գոյատևող, բայց ոչ ամենաուժեղ տեսակն ենք, ազգովի:  Մեր հասարակ… Հասարակությունը, այնքան նման է Մահարու հում… Հումանիզմին:

Ասում են՝ հայը պայքարող տեսակ է, մնում է միայն, որ հայերը պայքարող հասարակություն ունենան: