Էդգար Կոստանդյանը ժամանակակից հայ գրող է, ով իր յուրահատուկ գրելաոճով կարողացել է իր շուրջը հավաքել բավականին մեծ լսարան: Իր գրվածքներում մշտապես ներկայացնում ու բարձրացնում է ժամանակի տարբեր ու բազմաբնույթ խնդիրներ:

«… Նրան սահմանին չէին կրակել՝ հայրենիքը պաշտպանելու ժամանակ, սեփական հրամանատարն էր ծեծելով անդամահատել Գուգոյին: Անդոն նրան տեղափոխեց Գերմանիա՝ բուժվելու, բայց ոչինչ դուրս չեկավ… Գուգոն ամբողջ կյանքում պիտի գամված մնար էդ գրողի տարած սայլակին»։

Գրել է պատմվածքներ, վեպեր, վերջերս լույս տեսավ նրա հերթական գիրքը՝ «Միլոշը»: Գրվածքներից առավել հայտնի ու կարդացված են «Որբանոցը», «Կուկու»-ն, «Ձմռան վերջին օրը», ինչպես նաև «Դիետա» պատմվածքը, որը թեպետ գրվել է տարիներ առաջ, բայց այսօր էլ արդիական է։

«Սամոն խրոնիկ ցուցարար է: Նրա համար միևնույն է՝ ինչի մասին է բռունցքը վերև պարզում, կարևորը՝ ժամանակին տեղում լինի: Որտեղ միտինգ՝ էնտեղ Սամոն կա»:

Էդգար Կոստանդյանը ոգևորել ու ոգեշնչման աղբյուր է դարձել շատ պատանիների ու երիտասարդների համար: Իր հարցազրույցներից մեկում նշել է, որ դպրոցում ամենացածր գնահատականները ունեցել է հենց գրականություն առարկայից, թեպետ դեռ փոքր տարիքից ծանոթ է եղել այնպիսի հանճարների, ինչպիսին է, օրինակ, Մարկեսը:

«…Հիմա նստած էս վեպն եմ խզբզում, հետո ջնջում եմ էն, ինչ ջնջելիք է ու միայն իմ կարդալունը»։

Լավ, վերջացնեմ փոքրիկ նյութս սիրելի գրողի մասին, իսկ նրան նվիրված հաջորդ նյութս կլինի «Միլոշը» գնելուց, կարդալ-վերջացնելուց հետո:

Աշոտիկը ոչ մեկի հետ չի խոսում. մենակ նստել է դեզի կողքին, մռութները կախ ու մեկ-մեկ էլ քար է շպրտում քուջուջ անող հավերի ուղղությամբ։ Որոշում է. «Տատիկի հետ չեմ  գնա ո՛չ կանաչի ջրելու,  ո՛չ հավերի կերը առնելու. չեմ գնա ու վերջ։ Տատին ինչ ուզում է ասի, չեմ խաբվելու, հետը դաշտ չեմ գնալու»:

Հանկարծ լսվում է մոր ձայնը (կեսօրվա ծանր աշխատանքից հետո հազիվ է քայլում).

-Աշոտի~կ, Աշոտի~կ։

Աշոտիկը, ձեռքերը խաչած կրծքին, չի պատասխանում։

-Աշոտի՛կ, ո՞ւր ես, այ տղա. տատդ քո սիրած ճաշն է սարքել, մեջը սոխ չի լցրել։ Ու՞ր ես, դուրս արի։

Աշոտիկը շարունակում է նստած մնալ. խորն է նեղացել բոլորից։ Աշխարհում բոլոր բոլորից է նեղացել։ Մայրը խորը շունչ քաշեց, գլուխը տարուբերեց ու քայլեց դեզի ուղղությամբ։

-Ա՛յ տղա, ես էսքան ձեն եմ տալիս, չես էլ պատասխանում, հա՞։

Աշոտիկը ուղիղ նայեց մոր աչքերին.

-Հա՛, չեմ պատասխանում։ Ձեր հացը կերե՛ք, ինձնից գործ չունեք։

-Էտ մենք քեզ ի՞նչ ենք արել. թանիդ թթո՞ւ ենք ասել, որ մեզ հետ գործ չունես։

-Դուք թողեցիք, որ պապան գնա, հետը հաց դրեցիք, խանութում պարտք արեցիք ու թողեցիք, որ գնա… Էտ… Էտ…,- Աշոտիկը շփոթվեց. անունը չգիտեր,- էտ հեռու տեղը՝ Վրաստան է, ի՞նչ է։

Մայրը ժպտաց.

-Վրաստան չէ, Ռուսաստան։

-Ի՞նչ տարբերություն. մե՞ր հայրենիքն է։ Ասում եք՝ մեր հայրենիքը մազի չափ է, բա որ մազի չափ է, ինչի՞ են  բոլորը գնում։ Էրեկ ձյաձ Արշակը գնաց, նախորդ օրը՝ Սուրեն հոպարը, վաղն էլ Վազգեն հոպարը կգնա ու Արուսիկին էլ հետը կտանի (Արուսիկը իր միակ խաղընկերն էր ողջ թաղամասում)։

Մայրը մի պահ չիմացավ ինչ ասի. սրտի խորքում լավ էլ համաձայն էր։

-Աշոտիկ ջան, դու սիրում ես, չէ՞, Նոր տարին, ձյունը, ձմեռը։ Քո սիրելի եղանակին  ձյունը դնելուն պես հերդ հետ կգա ու հետն էլ քեզ խաղալիքներ կբերի։

-Ո՞նց… Բա սեպտեմբերին մենա՞կ եմ  դպրոց գնալու,- սա անսպասելի ու տխուր բացահայտում էր Աշոտիկի համար, ուստի ձայնը փոխվեց, ավելի աղերսական դարձավ։

-Ես քեզ կտանեմ։

-Դու պապան չես։

-Հա~, դե մենակ դու ու քո հերը,- նեղսրտեց մայրը։

-Հա՛, հա՛, ես ու իմ հերը,- գոռաց Աշոտիկը արդեն լացելով։ Հրեց մոր՝ իրեն ուղղված ձեռքը ու վազեց պատի ուղղությամբ։ Իր լղարությունն անտեսելով՝ բարձրացավ պատին, որ փախչի բոլորից, չխոսի ոչ մեկի հետ։

Հանկարծ ոտքը սայթաքեց ու  պատից ցած ընկավ…

Բացեց աչքերը. տատը գլուխն էր շոյում` դեմքը թաքցնելով։ Նայեց կողքին նստած մորը, ով արցունքներն աչքերին հազիվ էր ժպտում։ Աշոտիկը առաջին անգամ երիտասարդ մոր դեմքին կնճիռներ տեսավ։ Հիշեց, որ հայրը ձյան հետ նոր գալու է, հարևան Արուսիկը վաղը գնալու է…  Հասկացավ, որ բակում երկար ժամանակ չի կարողանա խաղալ, ու լցվեց սիրտը։ Առաջին անգամ մանկան բռունցքի չափ սիրտը կարոտով, ցավով ու սպասումով լցվեց։ Տատին գրկելով՝ լաց եղավ բարձրաձայն, երկա~ր-երկա~ր…

Ողջույն, սիրելի ընթերցող։ Ես Օֆելյան եմ, սովորում եմ ՀԱՊՀ-ի Վանաձորի մասնաճյուղի առաջին կուրսում: Շատ եմ կարոտում դպրոցս, ընկերներիս, ուսուցիչներիս, այն լավ ու վատ օրերը, որ ունեցել եմ այդ 12 տարիների ընթացքում: Նախկինում մտածում էի՝ երբ պետք է ավարտեմ դպրոցս։ Այո, արդեն մեկ տարի է, ինչ ավարտել եմ, բայց շա՜տ եմ կարոտել դպրոցական տարիներս: Համալսարանում նույնպես լավ է, բայց դպրոցական տարիներն ուրիշ են: Հիշում եմ այն պահերը, երբ կանչում էին գրատախտակի մոտ, բայց շատ մեծ դժկամությամբ էինք գնում, հիշում եմ քիմիայի, կենսաբանության ժամերը, երբ դասը ուսուցչուհին բացատրում էր, բայց մենք մտքով ուրիշ տեղ էինք. մտածում էինք, թե ինչպես փախչենք դասերից, որ չնկատեն: Դասի ժամանակ անընդհատ քչփչում էինք և անընդհատ նայում էինք մեր ժամացույցներին, թե երբ պետք է ավարտվի տվյալ դասը, որպեսզի շուտ տուն գնանք: Բայց հիմա, երբ մտովի տեղափոխվում եմ, մտածում եմ՝ ինչո՞ւ էինք այդքան շտապում, ի՞նչ պետք է անեինք տանը: Ես վերջապես հասկացա, որ պետք չէր այդքան շտապել, այլ ուղղակի մեր ժամանակը ճիշտ պահին, ճիշտ ձևով օգտագործել: Հասկացել եմ, որ պարզապես հարկավոր էր ընկերներիս հետ ավելի շատ ժամանակ անցկացնել, թեկուզ դասերից փախչելով: Ասացի դասերից փախչել՝ հիշեցի այն օրը, որ բոլորով փախել էինք և գնացել այգի: Դասղեկս անընդհատ զանգում էր հերթով բոլորիս հեռախոսահամարներին, բայց ոչ մեկս չէինք պատասխանում: Խեղճ դասղեկս ինչքան է մեր պատճառով իրեն վատ զգացել: Բայց պատկերացրու՝ դրանք են հետո հիշվելու: Իսկ համալսարանը կյանքի լրիվ ուրիշ էտապ է, այնտեղ արդեն խենթությունները պակասում են:

Համալսարան գնալով դառնում ենք ավելի կշռադատված ու լուրջ: Դպրոցում, երբ սխալ ես գործում, մտածում ես, որ ոչինչ, դեռ փոքր ես, ամեն ինչ կուղղես: Իսկ համալսարանում արդեն պետք է ավելի ուշադիր լինես: Ցանկանում եմ նորից մի քանի րոպեով տեղափոխվել դպրոցական տարիներ ու թեկուզ այն պահեր, երբ դասը չէի սովորում, ուսուցիչս կանչում էր, որ դաս պատասխանեմ, իսկ երբ սովորած էի լինում, չէր հարցնում: Սովորեցի, որ պետք է գնահատել այն պահերը, որոնք մեզ տրված են, նույնիսկ այն պահերը, որոնք երջանկություն չեն պարգևում մեզ, քանի որ միայն պահի անցնելուց հետո ենք հասկանում ու գիտակցում անցածի քաղցրությունը:

Նորից երեկո: Կրկին մթան վարագույրն է իջնում հոգնած ու փոշոտ փողոցներին ու մայթերին: Այն իր մթությամբ ծածկում է ծաղկած ծառերի ծաղիկներն ու ծառերի տակ նստած նարդի խաղացող, ձեռքները դողացող պապիկների դեմքերը: Այնքան ուրիշ է մեր բակը ցերեկը՝ լի երեխաներով, մարդկային ջերմությամբ, այնքան տարբեր է այն օրվա տարբեր ժամերին, անբացատրելի մի զգացողություն եմ ունենում, երբ բակը դատարկ եմ տեսնում:

Այս անտանելի մութը իր ներկայությամբ ճնշում է մարդկանց հոգիները: Այնպես եմ ուզում, որ երբեք չմթնի, որ արևի տաք ու լուսավոր ճառագայթները ներթափանցեն մարդկանց ներաշխարհ, ու նրանց բարությամբ ու ջերմությամբ լիցքավորեն շրջապատող մարդկանց նկատմամբ:

Եվս մեկ օր մոտեցավ իր ավարտին, որ ազդարարի նոր օրվա, նոր լույսի սկիզբը: Այն ավարտվեց, որ հաջորդ՝ նոր սկսվող օրը ավելի մեծ ու վստահ քայլերով մոտենանք մեր կյանքի բաղձալի երազանքին, որը մի նոր ու լուսավոր օր իրականություն է դառնալու:

Այս երեկո որոշեցի մի հետաքրքիր գիրք վերցնել ու կարդալ, սակայն այդպես էլ կարդալ մինչև վերջ չկարողացա, քանի որ մի տեսակ անսովոր լռություն էր տիրում թե՛ տանը, թե՛ դրսում: Չգիտեմ՝ մո՞ւթն էր մեղավոր, թե՞ քաղաքն էր այսօր որոշել լուռ հանգստանալ: Կարծես նա էլ է հոգնել ամեն օր նույն բանը կրկնելուց, նույն ձայներից, նույն տեսարաններից, նույն մարդկանցից: Ձանձրացնող է, ինչ խոսք:

Եվ մինչ ես շարադրեցի այս մտքերս, ժամանակն անցավ կայծակնային արագությամբ, ու ավելի մթնեց: Մթան այդ սև ստվերը խցկվում է պատուհանից ու վարագույրներից ներս: Ինչպես անցավ այս մեկ ժամը, այնպես էլ կանցնի գիշերը, ու նոր բացվող առավոտը հույսով, լույսով, ջերմությամբ ու հավատով կլցնի մեր հոգիները: