Ամեն տարի՝ ձմռանը, ՀՊՄՀ-ի 10 ֆակուլտետների լավագույն ուսանողների համար կազմակերպվում է 4-օրյա հանգիստ Աղավնաձորում: Յուրաքանչյուր ֆակուլտետի ուսանողական խորհրդի նախագահը իր ֆակուլտետից ընտրում է 5-6 ուսանողի և տվյալները ներկայացնում դեկանին: Աղավնաձոր հանգստյան բազան պատկանում է Մանկավարժական համալսարանին: Այս տեսակ հանգիստ նաև կազմակերպվում է ամռանը, բայց 15 օրով և երկրից դուրս։ Ուսանողները հանձնում են օտար լեզվի քննություն և գնում արտերկիր, իսկ արտերկրի ուսանողները գալիս են մեր Աղավնաձորի հանգստի գոտի։ Այլ կերպ ասած՝ տեղի է ունենում ուսանողների փոխանակում։

Այս տարի ես նույնպես այն 5 ուսանողների կազմում էի, որոնք ուղևորվեցին Աղավնաձոր։

Օր առաջին

Աղավնաձորում առաջին ուրախալի փաստն այն էր, որ ձյուն տեսանք։ Գնացինք ներս, սենյակների բանալիները վերցրինք, տեղավորվեցինք ու 2 ժամ սոված նստեցինք. սպասում էինք ժամը 2-ի ճաշին։ Համեղ ճաշից հետո գնացինք կոնֆերանս դահլիճ՝ ծանոթանալու մեր օրակարգին։ Օրակարգի մեջ մտնում էին բազմաթիվ ինտելեկտուալ և սպորտային խաղեր։ Այսօր մասնակցեցինք ինտելեկտուալ խաղի, որը անցկացվում էր 10 ֆակուլտետների միջև։ Հաղթեցինք մենք՝ ԿՀՍ-ի (Կրթության հոգեբանության և սոցիոլոգիայի) ֆակուլտետը, ինչից շատ ոգևորվելով՝ զանգեցինք ու տեղեկացրինք մեր ՈւԽ նախագահին։ Ժամը 7-ին ընթրեցինք ու գնացինք երկրորդ հարկ՝ երաժշտություն լսելու։ Լավ, քնենք, ասում են՝ առավոտյան 8։30 պիտի առաջին հարկում նախավարժանքին պատրաստ լինենք։

Օր երկրորդ

Առավոտյան մի կերպ արթնանալով, նախավարժանքից ուշացած՝ իջնում ենք ներքև, 5 րոպե հետո նորից բարձրանում ենք սենյակ։ Այսօրվա մեր օրակարգում հիմնականում ազատ ժամանց էր։ Իսկ հաջորդ առավոտյան արշավի պիտի գնանք։

Օր երրորդ

Գիշերը ուշ քնելու պատճառով առավոտյան ուշանում ենք արշավից։ Մեր անուշ քունը խանգարեց դռան թակոցը և «վեր կացեք» հրամանը։ Կրկին մի կերպ արթնանալով՝ իջնում ենք նախասրահ։ Գնում ենք անտառ, ճանապարհին ձնագնդի ենք խաղում, կատարում վիդեոնկարահանումներ։ Վերդառնալուց հետո կոնֆերանս դահլիճում սկսեցինք քննարկել օրվա գրաֆիկը։ Օրվա կեսից մեզ միացավ ՀՊՄՀ ուսանողական խորհրդի նախագահը։

Օր չորրորդ

Մեզ այցելության էին եկել ՀՊՄՀ-ի պրոռեկտորը և այլ աշխատակիցներ, որպեսզի իմանան, թե ինչպես ենք, ուղղենք նրանց մեզ հետաքրքրող հարցերը։ Եկել էին նաև «Հաջողության բանաձև» հաղորդաշարի աշխատակիցները` նկարահանելու մեր առօրյան։ Օրվա երկրորդ կեսին հավաքվեցինք կոնֆերանս դահլիճում, և կատարեցին պատվոգրերի հանձնում։ Պատվոգրեր տրվեցին շաշկիի, շախմատի, սեղանի թենիսի մրցույթներում առաջին երեք հորիզոնականները զբաղեցրածներին, տրվեցին նաև ակտիվություն ցուցաբերած ուսանողներին։ Հետո դրսում խարույկ վառեցինք, շուրջպար բռնեցինք ու սկսեցինք պարել։ Բայց, իրականում, պարել են առանց մեզ, մենք (ԿՀՍ-ի ուսանողներս) դուրս չենք եկել, որովհետև հումորային մրցույթի պետք է պատրաստվեինք. ոչինչ չէինք արել։ Բավականին ծիծաղաշարժ սցենար մտածեցինք ու հանդիսատեսի բարձր ծափերին արժանացանք։ Արդեն ուշ էր, բարձրացանք սենյակ, ես քնեցի, մյուսները նորից գնացին այլ խաղերի մասնակցելու։ Բավականին շատ պարել ենք։ Դե ինչ, այսօր մենք արդեն տանն ենք։ Ավարտվեց մեր 4-օրյա հրաշալի հանգիստը։

Փետրվարի 1-ին Սարգիս Մուրադյան պատկերասրահում տեղի ունեցավ Մեդիա նախաձեռնությունների կենտրոնի «Լրատուն» նախագծի «Մեդիամարտ ընդդեմ կոռուպցիայի» խորագրով ցուցահանդեսը:

«Սա կոռուպցիայի լուսաբանման պատմությունն է վերջին 25 տարիների ընթացքում»,- նշում է Մեդիա նախաձեռնությունների կենտրոնի գործադիր տնօրեն Նունե Սարգսյանը: Ցուցահանդեսին ներկայացված էին կոռուպցիայի լուսաբանման յոթ սկանդալային դեպքեր՝ վերջին 25 տարիների ընթացքում: Ընտրված պատմություններն ամենալավն են բնորոշում արծարծված խնդիրը: Պատերին փակցված էին ծաղրապատկերներ, իսկ հպէկրանների (թաչսքրին) միջոցով այցելուները ծանոթանում էին պատմություններին:

«Հինգ րոպեն ձեզ բավական է ամբողջ պատմությանը ծանոթանալու համար»,- նշում է «Լրատուն» նախագծի ղեկավար Վահրամ Մարտիրոսյանը: Հպէկրանների միջոցով այցելուները, հատկապես՝ երիտասարդ լրագրողները, կարող էին ստուգել և զարգացնել իրենց մեդիա-գիտելիքները «Մեդիամարտ», «Ցանցառ» և «Լիտերատուսի արկածները» խաղերի օգնությամբ: Իսկ պատկերասրահի մյուս սենյակում ցուցադրվում էին տասը ֆիլմերը, որոնք չեն ցուցադրվել հեռուստատեսությամբ, սակայն, Վահրամ Մարտիրոսյանի խոսքերով, դրանք լուրջ հետազոտություններ են, լավ լրագրողական ֆիլմեր: Ցուցահանդեսին ներկա էր նաև Հայաստանում ԱՄՆ դեսպան Ռիչարդ Միլսը:

-Անչափ ուրախ եմ այսօր այստեղ լինել: Այստեղ՝ Հայաստանում, մեր աշխատանքի առաջնահերթ ուղղություններից մեկը Հայաստանի քաղաքացիների, հասարակության լրատվամիջոցների հետ համատեղ աշխատանքն է, աջակցությունը այն ջանքերի, որոնք ուղղված են կոռուպցիայի դեմ պայքարին: Բոլոր երկրներում էլ կա այս խնդիրը, այն միայն Հայաստանին չէ բնորոշ: Իսկ կոռուպցիայի դեմ պայքարի առանցքային ուղիներից մեկը անկախ լրատվական դաշտի առկայությունն է: Հայաստանում կա անկախ լրատվական դաշտ, որը ունի բավարար խիզախություն՝ արծարծելու և լույս սփռելու կոռուպցիային վերաբերող հարցերի վրա: Այս ցուցահանդեսի կարևորությունը ինձ համար հենց սա է: Ես՝ որպես պետական պաշտոնյա, կարող եմ ասել, որ կան Հայաստանում այնպիսի լրագրողներ, որոնք կարող են պաշտոնյաներին բարդ հարցեր ուղղել: Եվ այսօր այստեղ գտնվելով՝ ես ուրախ եմ, որ ականատեսն եմ մի քանի կոնկրետ դեպքերի, որոնց հետ կապված Հայաստանի լրատվական դաշտի ներկայացուցիչները բարդ հարցեր են տվել, կարևոր խնդիրներ են առաջ քաշել՝ դրանք ուղղելուվ պետական պատշոնյաներին, գործարար դաշտի ներկայացուցիչներին: Եվ ես հպարտ եմ, որ ԱՄՆ միջազգային զարգացման գործակալությունը կարողացել է իր փոքրիկ ներդրումն ունենալ՝ աջակցելու այս կարևոր նախաձեռնությանը, որը կյանքի է կոչվում Նունե Սարգսյանի և նրա հոյակապ թիմի կողմից,- նշում է Ռիչարդ Միլսը:

-Անկախության շրջանում ամեն ինչ շատ արագ է զարգանում,- պատմում է Վահրամ Մարտիրոսյանը,- այդ պատճառով մենք որոշեցինք հետ հայացք գցել, տեսնել, թե մեր մեդիան ինչպիսին է: Մեդիան իրեն դրսևորում է առաջին հերթին ֆորսմաժորային իրավիճակներում, ինչպիսին էին, օրինակ՝ երկրաշարժը, կամ հոկտեմբերի 27-ը: Մեզ համար, կարծում եմ, այդ ֆորսմաժորային կարևորությունն ունի նաև կոռուպցիան: Ահա, այդպես էլ ընտրեցինք այս թեման՝ որպես երկրորդ ցուցահանդեսի նյութ: «Մեդիամարտ»-ը երկրորդ ցուցահանդեսն է, իսկ առաջինը, որը ցնցեց մեդիան, Սպիտակի երկրաշարժին էր վերաբերում: Առաջին ցուցահանդեսին ներկայացված ամբողջ նյութը նույնպես այսօր այցելուները կարող են տեսնել հպէկրանների միջոցով: Այս ցուցահանդեսում ներկայացված պատմություններին ծանոթանալով՝ այցելուն ինքը կորոշի՝ որ դեպքում հաղթանակ տարավ կոռուպցիոները, որ դեպքում՝ մեդիան, իսկ որ դեպքում դեռ անորոշ վիճակ է, և մեդիան հնարավորություն ունի շարունակելու պայքարը: Ցուցահանդեսի առանձնահատկությունն այն է, որ այն առաջին հերթին երիտասարդության համար է՝ այն մարդկանց, որոնք շատ լավ են գլուխ հանում նորագույն տեխնոլոգիաներից, շատ լավ գիտեն՝ ինչպես «նավարկել»: Այստեղ երիտասարդները կարդում են պատմությունները, լսում են փորձառու լրագրողների հարցազրույցները, որոնք զբաղվել են հետաքննական լրագրությամբ, վերլուծում են իրենց սխալները, ամփոփում են իրենց կատարած աշխատանքը: Շատ լրատվամիջոցներ հաճախ չունեն «Իսկ դուք ի՞նչ եք արել» հարցի պատասխանը, որովհետև հետադարձ հայացք չեն գցել: Մենք հիմա փորձում ենք հենց դա անել: Այցելուն նույնպես մեզ հետ դառնում է հետաքննող լրագրող, որովհետև իրեն հսկայական նյութ է տրամադրվում, բայց՝ արդեն ընտրված: Այսինքն՝ ինքն արդեն պատկերացում է կազմում, թե այդ սկանդալը ինչպես է լուսաբանվել, և կարող է իր եզրակացությունն անել:

Ցուցահանդեսը Երևանից հետո տեղի է ունենալու նաև մարզերում: Նախատեսում ենք այցելել երեք քաղաք՝ Գյումրի, Վանաձոր, Գորիս: Կոռուպցիայի լուսաբանման մասին այս ցուցահանդեսը միակ միջոցառումն է դեռևս: Որևէ այլ ֆորմատի միջոցառում իրականացնելու անհրաժեշտություն հիմա չեմ տեսնում, քանի որ ցուցահանդեսը շատ սպառիչ է. այստեղ կան և՛ թեմային վերաբերվող ֆիլմեր, և՛ կայքեր, և՛ թերթեր, և՛ վավերագրողների կատարած ողջ աշխատանքը: Հետագայում այս բոլոր նյութերը կտեղադրվեն նաև կայքում և հասանելի կլինեն նաև ցուցահանդեսից դուրս:

Ցուցահանդեսին ներկայացված բոլոր պատմությունները հավաքելու, կազմելու համար կատարված հետազոտությունը տևել է մոտ տարի ու կես, քանի որ նյութը շատ մեծ էր: Ցավոք, այն լրատվամիջոցները, որոնք կարող էին իրենք ներկայացնել մեզ իրենց հետազոտությունները, կարող էին հնարավորություն տալ մեզ օգտվելու իրենց նյութերից, շատ քիչ էին:

Պատերին տեսնում եք նաև ծաղրապատկերներ, որոնցից ամեն մեկը տիպիկ բնորոշում է մեկ ամբողջ ոլորտ: Ծաղրապատկերների հեղինակը Նորայր Այվազյանն է՝ ժամանակակից լավագույն կոնցեպտուալիստ նկարիչներից մեկը: Մեր ամբողջ թիմը կազմված էր մոնտաժողներից, ռեժիսորներից, օպերատորներից, լրագրողներից:

Ինչպես արդեն նշեցի՝ ցուցահանդեսը բոլորի համար է, բայց երիտասարդ լրագրողների մասնակցությունը շատ կարևոր է: Ցանկալի է, որ երիտասարդ լրագրողներ շատ գան, որովհետև իրենց համար այսքան նյութ է հավաքված, պատրաստի դրված մի տեղ: Հիանալի հնարավորություն է հետաքննական լրագրության մի լավ դաս անցնելու,- եզրափակեց իր խոսքը Վահրամ Մարտիրոսյանը:

Դե, մնում է միայն հիշեցնել, որ ցուցահանդեսը գործում է մինչև փետրվարի 18-ը: Եթե ուզում ես ուսումնասիրել հետաքննիչ-լրագրողի աշխատանքը, ինքդ հայտնվել նրա դերում և միասին բացահայտել մեր հասարակության այս արդի խնդիրը, ուրեմն ժամանակն է այցելել Սարգիս Մուրադյան պատկերասրահը:

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

Բարև բոլորին։ Այսօր ցանկանում եմ ձեզ պատմել մի շատ հետաքրքիր փորձի մասին, որը ԱՄՆ-ում եմ ձեռք բերել։ Երբ սկսեցինք պատրաստվել դպրոց գնալուն, առարկաներ էինք ընտրում, ու ինձ առաջարկեցին լինել ուսուցչի օգնական, օգնել ուսուցչին նախադպրոցական տարիքի երեխաներին սովորեցնելու հարցում։ Քանի որ շատ եմ սիրում երեխաներին, որոշեցի փորձել։

Սկզբում շատ անսովոր էր, քանի որ երեխաներին, այն էլ՝ ամերիկացի, հասկանալու համար մեծ ջանքեր են անհրաժեշտ։ Իհարկե, խոսքը միայն լեզվին չի վերաբերում։ Բայց հետո սկսեցի հարմարվել, ու ամեն ինչ շատ հետաքրքիր էր ու ոգևորիչ։

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

Այդ տարիքի երեխաների հետ շփվելը մի քիչ բարդ է, քանի որ նրանք մեծ դժվարությամբ են հարմարվում ինչ-որ բաներ սովորելուն, դեռ ցանկանում են խաղալ։ Կան երեխաներ, որ իսկակապես ուզում են սովորել և պատրաստակամ են, կան նաև երեխաներ, որ սովորելու մասին լսել անգամ չեն ցանկանում և անընդհատ պատճառներ են գտնում ուրիշ բաներով զբաղվելու համար, միայն թե չսովորեն։ Այս ամենը իրականում շատ խառն է, աշխատատար և միևնույն ժամանակ՝ հետաքրքիր։

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

Բայց գիտե՞ք՝ նրանք իմ անունը ավելի լավ ու ճիշտ են արտասանում, քան շատ ամերիկացի մեծահասակներ։ Երբ մտնում եմ դասարան, Սոյերը բացականչում է.

-Ուսուցի՜չ, Սոնան եկավ։

Քայլին և Ռայլան վազում են ընդառաջ ու գրկում։ Նրանք միշտ բարձրացնում են տրամադրությունս։ Սա ինձ համար շատ կարևոր է և ուրախալի, քանի որ կարծում եմ, որ եթե երեխաները ինձ չսիրեն, ապա չեն լսի ինձ։ Իսկ իմ առաքելությունը նրանում է, որ նրանք հասկանան ինձ, լսեն և սխալ բաներ չանեն։

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

Մի օր, երբ հերթական դասի ժամն էր, երեխաներից մեկը, որի անունը Լոգան է, անմիջապես նկատեց իմ գիրք-կախազարդն ու հարցրեց․

-Ի՞նչ է սա։

-Գիրք-կախազարդ է, Լոգան։

-Ինչ-որ բան կա՞ մեջը գրված։

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

-Այո, ընկերներս են գրել, որ իրենց չմոռանամ։

-Կարո՞ղ եմ ես էլ իմ անունը գրել, որ ինձ երբեք չմոռանաս։

-Հա, կարող ես գրել։

Հետո հարցրի.

-Իսկ ես ի՞նչ պետք է անեմ, որ դու էլ ինձ չմոռանաս։

-Ինձ համար բացիկ պատրաստիր։

Շատ երեխաներ հարցնում են.

-Ամերիկացի՞ ես։

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

-Չէ, ես շատ հեռվից եմ եկել ու շուտով գնալու եմ։

Այս խոսքերը, ինքս էլ չգիտեմ՝ ցավոտ են, ուրախալի, թե ոչ մեկը, ոչ էլ մյուսը։

Երեխաներին շատ եմ սիրում ու ցանկանում եմ շարունակել այս ամենը։ Ո՞վ գիտի՝ ինչ հետաքրքիր արկածներ են սպասվում։

Մանկուց լսել ու հպարտացել եմ հորեղբորս մասին բազմաթիվ պատմություններով: Հորեղբայրս՝ Աշոտ Կարապետյանը՝ ՀԱԲ-ի Հրազդանի ջոկատի հրամանատարը, դեռ դպրոցական տարիներից լցված է եղել հայրենասիրական ոգով: 1989թ.-ի սեպտեմբերից իր ջոկատով սկսել է կռվել մարտական դիրքերում: ՀԱԲ-ի լուծարումից հետո, ինչպես շատերը, անցել է ՀՅԴ-ի շարքերը: Կազմակերպել են Խնձորուտ, Խաչիկ, Ոսկեպար, Այգեպար և բազմաթիվ գյուղերի ու քաղաքների ինքնապաշտպանությունը: Սակայն ամենակարևոր մարտական գործողությունը, իհարկե, Շուշիի ազատագրումն էր:

«1975 թ.-ին գաղտնի նախաձեռնող խումբ ձևավորեցինք։ Այն բաղկացած էր 9 հոգուց և կոչվեց «ԿԱԼՄԻՍԳԷՍ»՝ մեր անունների առաջին տառերով. Կամո, Արտյոմ, Լյովա (Գարեգին), Մաքսիմ, Իսկո (Աշոտ), Սերյոժա, Գագիկ, Էդիկ և Սարգիս: Մեր նշանաբանն էր. «Ո՜վ հայեր, ժամանակն է մեր հողերը հետ վերցնենք և Մասիսին տեր դառնանք. առա՛ջ, մեր հետևից»:Թռուցիկներ պատրաստեցինք և անցանք գործի: Գնացքով Հրազդանից մեկնեցինք Երևանի «Ռոսիա» կինոթատրոն: Սկսեցինք թռուցիկները տարածել և կրկին գնացքով վերադարձանք, նույնիսկ մի փաթեթ նետեցինք ոստիկանի (միլիցիոների) մոտոցիկլի մեջ: Ինչպես ենթադրվում էր, սկսվեցին հետապնդումները…

Բարեբախտաբար, երկու ամիս անց զորակոչվեցինք խորհրդային բանակ: Գարեգինն ու ես ծառայեցինք մեկ զորամասում: Ավելի ուշ տեղափոխեցին մեզ համար անհայտ զորամաս:

Վաշտում ծառայության վերջին ամիսներին 13 հրազդանցիներով էինք մնացել: Համեմատության համար ասեմ, որ մեզ հետ միաժամանակ ծառայում էին 50 ադրբեջանցի և չեչեն, 45 հոգի այլազգիներ: Անընդհատ կռիվներ էին հրահրվում մեր մեջ, սակայն չեչենները վերջում միայն մեզ հետ ընկերացան: Ի դեպ, մեր դասակը առանձին հիմն ուներ՝ «Զարթնի՛ր, լաո»:

Զորացրվելուց հետո կրկին բանսարկու գործողություններ…1983 թ.-ի ապրիլի 24-ին ոմն Իգոր հայհոյանք էր շպրտել ցեղասպանության հասցեին: Սակայն անպատիժ չմնաց՝ Հայրապետյան Գագիկի հետ շան ծեծ տվեցինք, և հիվանդանոցում հազիվ փրկվեց:

1984թ.-ին Խոր Վիրապում էինք, արգելեցին Արարատը նկարել, պատռեցին ժապավենը: Գաղտնի մոտեցա Արարատը տեսնելու, սակայն դեռ կարոտս չառած՝ կրկին ձերբակալեցին: 3 օր ոչինչ չհայտնաբերելուց հետո եղբայրս ազատեց:

Շատ չանցած՝ եկեղեցուց Նոր Կտակարանը ձեռք բերեցի և այն արմատապես փոխեց իմ կյանքը և հայացքները:

Գորբաչովյան տարիներին «Հրազդանմաշում» կոնֆերանս գումարվեց, ներկա էր Մոսկվայից ժամանած Շիմկոնը: Ձայն խնդրեցի, Լենինից մեջբերումներ անելով (այն ժամանակ լենինյան փիլիսոփայությունն ինձ հոգեհարազատ էր)՝ ասացի, թե արդյոք ժամանակը չէ՞ նոր ուղի բռնելու և հնարավորություն տալու անհատ սեփականատերերին իրենց ապրանքը հանել շուկա:

Ի՜նչ զուգադիպություն, 2 օր անց լսվեց գորբաչովյան վերակառուցման լուրը, փնովվեց բյուրոկրատիան:

1987թ.-ին կրկին գաղտնի հանդիպումներ:

1988-ի փետրվարի 18-ին խաղաղ ցույց կազմակերպվեց, իսկ 20-ին միացան գյումրեցիները, որոնք ոտքով էին եկել, միացան նաև Արցախի պատվիրակները. երանության գիրկն էի ընկել: Այդ օրերին պտտվում էր ևս մեկ գաղափար՝ ունենալ կանոնավոր բանակ: Անցանք ընդհատակ՝ ինքնաշեն զինագործության: 88-ի երկրաշարժն էլ ավելի ուրվագծեց գաղափարի կարևորությունը: Եվ 89-ին ձևավորվեց Հայոց Ազգային Բանակը (ՀԱԲ): Ռազմիկ Վասիլյանի գլխավորությամբ կապեր հաստատելով սփյուռքահայ անհատների հետ՝ ինքս դարձա Հրազդանի պատվիրակը:

89-ի գարնանը նստացույց կազմակերպվեց և՛ Երևանում, և՛ Հրազդանում: Նշանաբանը՝ «Հայի զինվորական ծառայությունը Հայաստանում»: Կողմնակիցները բազմաթիվ էին: Սակայն Հրազդան եկավ Վանո Սիրադեղյանը, գաղտնի հանդիպեց Սասուն Միքայելյանի հետ, իսկ հաջորդ օրը մնացինք միայնակ: Նա սեպ խրեց մեր միջև… Շատ չանցած՝ իր մոտ կանչեց ՊԱԿ-ի ռուս պաշտոնյան.

-Եթե դու շարունակես այդ, մենք… Քեզ համար վատ կվերջանա:

Դուրս գալուս պես ինձ դիմավորեց ամբոխը, որը եկել էր ինձ և համախոհներիս սատարելու: Դարձա զգուշավոր, նույնիսկ տարօրինակ շարժումներ էի անում, քթիս տակ երգեր երգում (նպատակը ինձ հեղափոխականի տեղ չդնելն էր):

Մեկ տարի չանցած ՀԱԲ-ը լուծարվեց կամավոր՝ Գորբաչով-Լևոն հրահանգով: Այն ժամանակ ոչ ոք այդքան կռվող ուժ (դասակ, վաշտ), զենք ու զրահ չուներ, սակայն ի սեր ազգի՝ զենքը շուռ չեկավ սեփական ժողովրդի դեմ, ի դեմս Վ. Ռազմիկի: Նա կարող էր հրաման տալ, բայց ոչ…

Ռազմիկ Վասիլյանի գործն ու անունը պետք է մնա հայոց պատմության մեջ՝ որպես կանոնավոր բանակի առաջին հիմնադիրներից մեկը, նախքան ԽՍՀՄ-ի փլուզումը:

Մենք զենքը վայր չդրեցինք, համալրեցինք տարբեր կազմակերպությունների շարքերը և կռվեցինք թշնամու դեմ՝ հիմք դնելով հայոց բանակի կայացմանը:

ՀԱԲ-ի լուծարումից (1990թ. հուլիսի 25) շատ չանցած՝ Հրազդանի 65 հոգանոց վաշտից երեսուներեքս անցանք Հայ Յեղափոխական Դաշնակցության շարքերը»:

Հաջորդ հրապարակումներով կշարունակեմ հորեղբորս հուշերը: