Սկսենք նրանից, որ 16 տարեկանում հասակս 185-ից ավելի է։ Շատերի երազանքն է լինել բարձրահասակ, իսկ ոմանց համար սովորական բան։ Մի քանի դրական կողմեր ասեմ։ Կարող ես առանց աթոռին բարձրանալու փոխել լուսամփոփի լամպը, բարձր տեղերից վերցնել իրեր, կորցնել մարդկանց ամբոխի մեջ համարյա անհնար է։ Եվ վերջում, «վերևում» օդը «զով» է։

Քանի որ դրականները նշեցի, անհնարին է չխոսել բացասականների մասին։ Ասեմ ձեզ, հաճախ տառապում ես գլխացավով: Կհարցնես` ինչու, ասեմ.

-Էղ անդեր դռների ռամկեկը ըմբես ցածր կսարքեն, օր քիչ մե անուշադիր էղար, վերջ, գլխացավը պատրաստ է։

Հասանք ամենազզվելիին: Ճանճի համար նախատեսված սոսնձոտ ժապավենները, որ Ամասիայում կհանդիպես շատ առաստաղներից կախված, ամեն անգամ տակով անցնելիս մազերիս է կպնում։

Չնայած այս բոլոր բացասական և դրական կողմերին, ես շատ ուրախ եմ, որ բարձրահասակ եմ։ Գնահատեք այն, ինչ ունեք։

Սեպտեմբեր 1, ոմանց համար ուղղակի դպրոց գնալու և տանջանքները սկսելու սկիզբ, իսկ ինձ համար այս տարին յուրահատուկ էր: Ինչո՞ւ, ասեմ, քանի որ առաջին անգամ եմ մտնելու դպրոց: Չէ՛ չէ՛ սխալ հասկացաք, առաջին անգամ ավագ դպրոց եմ գնալու: Ովքեր անցել են այդ փուլով վստահ եմ, որ ինձ հասկանում են:

Բուռն սպասումների հետ մեկտեղ ինձ համար շատ կարևոր օրը ես հիվանդ էի:

-Օ՜, ինչպիսի դժբախտություն:

Ինչևէ համառեցի ու գնացի դպրոց: Է՜, եթե իմանայի, որ դպրոց հասնելուց 10 րոպե հետո տուն եմ գալու, հաստատ չէի գնա:

Մի խոսքով, սեպտեմբերի մեկս անցկացրի տանը ջերմության և հարբուխի հետ միասին: Հաջորդ օրը մի լավ բարկացա ինձ վրա. «Էսպես չեղավ: Եթե նայես հիվանդ լինելուն, դասի հաստատ չես գնա: Շուտ վեր կա՛ց, տրամադրվիր ու գնա, անգամ դասարանի երեխեքին չես տեսել, չի կարելի, չէ՞»:

Հա, մի զարմացեք, ես շատ եմ ինձ հետ խոսում ու շատ եմ բարկանում, երբ ծուլությունն է խոսում իմ մեջ: Վեր կացա ու գնացի: Անհանգիստ էի, ողջ ճանապարհին` մտքերի մեջ: Բայց դասարան մտնելուն պես կարծես ուրիշ մարդ դարձա: Ով լիներ իմ փոխարեն, չէր դառնա, երբ դուռը բացում ես, ու քեզ է դիմավորում ժպիտով զարդարված մի աղջիկ: Նելլի` մեր դասրանի էներգիան, ով լարված սպասում է պահի հասունացմանը, որ «հարամի» ու իր կարծիքը, թեկուզ սխալ, բայց առաջ տանի:

Իսկ հիմա ամենակարևորը պատմեմ: Պարզվեց, որ իմ ամենասիրելի ուսուցչուհին` ընկեր Դոլինյանը, Նելլիի հորաքույրն է, այժմ նաև մեր:

-Երեխեք, ի՞նչ ժամ ա սրանից հետո:

-Հորաքույր ա, այսինքն, գրականություն կամ հայոց լեզու:

Այս երկխոսությունը ամեն օր պարտադիր հնչողներից է մեր դասարանում:

Չեմ կարող չպատմել նաև մեր դասղեկից` ընկեր Հայրապետյանից: Էներգիա՞, դա մեղմ է ասված, տրամադրության մի ողջ աշխարհ:

Ուզում եմ խոստովանել, որ մինչ դասերի սկսվելը, իմ վառ երևակայությունը, ինչքան ինձ թույլ էր տվել, փորձել էր պատկերացնել դասընկերներիս, դասղեկիս, բայց ոչ այսքան լավ, ինչպիսին հիմա է և կլինի միշտ: Անգամ ծիծաղում եմ ինձ վրա այդքան անհանգստանալու և մտահոգվելու համար: Ճիշտ է, շատ եմ կարոտում նախկին դպրոցս, բայց ավագ դպրոցը լրիվ ուրիշ իրականություն է, որտեղ մենք մեզ արդեն մեծ ենք պատկերացնում և մի փոքր լրջանում ենք, սկսում ենք ավելի հասուն ու ճիշտ մտածել, իսկ հրաշալի ուսուցիչների խորհուրդները պարզապես ճիշտ ուղեցույց են մեր դժվար ճանապարհին:

Հ. Գ. Ավագ դպրոցում հորաքույր էլ ունեցա:

Երբ բոլորիս, ինչո՞ւ չէ՝ նաև իմ ներկայությամբ խոսում են ինժեներների, ծրագրավորողների, ֆիզիկ-մաթեմատիկոսների ու նման այլ մասնագիտությունների տեր մարդկանց մասին (շատերը, սրանք լսելով, ուզում են գլուխներն առնել, փախչել, որովհետև հիշում են իրենց մաթեմատիկայի ու ֆիզիկայի դասերը, թեորեմների ու օրենքների վրա գլուխ ջարդելն ու էլի արդյունքի չհասնելը), միանգամից ենթագիտակցության խորքերից դուրս է ցատկում գրքերի ու համակարգիչների մեջ թաղված, ամբողջ օրերով աշխատասենյակում փակված, դեմքի անկենդան արտահայտությամբ մի մարդու կերպար, որի ոչ մի ասած խոսքը թվում է, թե չենք հասկանալու։ Անկեղծանամ. փոքր տարիքում ես հենց այսպիսի պատկերացում ունեի:

Գիտե՞ք, վերոնշյալ մարդիկ էլ մեր նման ունեն երազանքներ, զգացմունքներ, նախասիրություններ, ու դրանք կարող են բնավ էլ կապված չլինել քիչ առաջ նշածս «գլուխ առնել – փախնելու» բաների հետ։ Իրենք էլ կարող են լինել ռոմանտիկ, երբեմն՝ շատ ավելի, քան մենք, դուք։ Իրենց սենյակի պատերն էլ կարող են ներկված լինել «աղջկական» վառ գույներով, մահճակալի վրա կարող է Թեդի դրված լինել, սեղանին էլ՝ ինքնուրույն պատրաստած սիրուն բաներ, իրենք էլ կարող են լինել արվեստասեր։

Տեսնես՝ քանի՞ հոգի հավատաց։ Բայց հավատացեք, ճիշտ եմ ասում, համենայն դեպս՝ որպես ապացույց իմ օրինակն ունեմ աչքիս առաջ։ Ես էլ եմ ստանում տեխնիկական կրթություն, երբեք չեմ բողոքել էն «վախենալու» առարկաներից, խնդիր լուծելն էլ շատ լավ է ստացվել, բայց ամբողջ կյանքումս երազել եմ արվեստի հետ կապված մարդ լինել։ Բառերով նկարագրելու չի, թե ինչքան եմ ուզեցել երգել թեկուզ մի երգ, նվագել որևէ երաժշտական գործիքի վրա. դաշնամուր, ջութակ, քանոն, լա՜վ, գոնե դհոլ… Երևի ամբողջ հոգով ուզելն էլ դա է. միշտ թվացել է, թե ահա հոգիս մեջիցս դուրս կգա ներքին մեծ ձգտումից։ Ծնողներս երկուսն էլ երաժշտական կրթություն ունեն. մայրս դաշնամուր է նվագում, հայրս՝ ջութակ, դաշնամուր ու էլի չգիտեմ ինչեր։ Երկուսն էլ իրենց կամքին հակառակ են գնացել երաժշտական դպրոց, դրա համար էլ ինձ ու քրոջս երաժշտական կրթության չեն տվել։ Երկուսն էլ լավ երաժշտական լսողություն ունեն, քիչ-միչ էլ երգում են։ Մեր տանն ունեցել ենք ջութակ, ակորդեոն, դհոլ, ԵՐԿՈՒ դաշնամուր, բայց ոչ մեկով նվագել չեմ իմացել, միայն կարողացել եմ տխրախառն հիանալ գործիքներով։ Միշտ ասել եմ. «Թող ես փոքր ժամանակ չուզեի նվագել, թող չեմուչում անեի, բայց ստիպեի՛ք, հիմա գոնե մի բան նվագել կիմանայի, մեջներիդ ամենաանտաղանդը ես չէի լինի, կմեծանայի, ձեզ էլ շնորհակալություն կասեի»։

Դեռ փոքր հասակից ուղեղումս տպվել է Բեթհովենի «Für Elise»-ի նվագը մայրիկիս կատարմամբ, որ իմ ամենա-ամենասիրածն է։ Մինչև հիմա էլ երազում եմ այն նվագել այնպես, ինչպես մայրս։ Լինում են, չէ՞, հեքիաթներ, որ երեխա ժամանակ շատ ենք հավանում ու ամեն անգամ քնելուց առաջ խնդրում ենք հենց դա պատմել։ Լինում են… Սա էլ իմ հեքիաթն էր, որ խնդրում էի մայրս նվագեր անընդհատ, որ չդադարեցներ։

Մեծացա, էլի բան չփոխվեց։ Երեկ նորից, մի քանի տարվա ընդմիջումից հետո, նույն երգը «պատվիրեցի»։ Երաժշտությունից բան չեմ հասկանում, երևի ակորդը, նոտան ու օկտավան, բեմոլն ու դիեզը իրարից չեմ տարբերում, չեմ էլ հասկանում՝ Բեթհովենն ինչ է ուզեցել երաժշտությամբ փոխանցել, բայց նվագը լսելիս երեկ զգացի, որ մեջս ոնց որ մի բան հալվեց, փորումս թիթեռնիկներ թռվռացին, հուզվեցի։ Ինքս ինձ հետ պայմանագիր կնքեցի, որ ամեն գնով սովորելու եմ նվագել, գոնե միայն այս մեկը։ Այսօր առավոտյան առաջին անգամ նվագեցի դաշնամուրով։ Նվագեցի Բեթհովենի «Für Elise»-ը… Բայց առայժմ միայն աջ ձեռքով։

Մի քանի ժամ եմ տանջվել, որ երբեք-երբեք չնվագած մատներս հարմարացնեմ դաշնամուրի ստեղների վրա ու մի մատով չնվագեմ։ Տանջանքներիս թեժ պահին մեկ էլ հայրս թե.

-Ազիզ ջան, իսկ արժի՞, որ դրա վրա ժամանակ ծախսես։ Ավելի լավ չի՞ մասնագիտական ուղղությամբ պարապես։

Բան չպատասխանեցի, նորից անցա տանջանքներիս։ Ախր, «տանջանք» բառն էլ տեղին չի է՜, դա ուղղակի … Քա՛ղցր տանջանք էր։ Մի քիչ սովորեցի թե չէ, զանգեցի մայրիկիս (աշխատանքի էր).

-Մամ, մի հատ լսի։

Մոտեցրել էի հեռախոսը դաշնամուրին ու նվագո՜ւմ էի։

-Էդ դո՞ւ ես նվագում, կյանք ջան։

-Հա՜, բա էլ ո՞վ։

Գնացի տատիկիս տուն.

-Տա՜տ, նվագել եմ սովորել։

Չգիտեմ՝ ոնց նկարագրեմ, որ պատկերացնեք իրար խառնված ոգևորությունս, ուրախությունս ու խանդավառությունս։ Ներսումս տիրող հաճելի անհանգստությունը հասկացա՞ք։ Դեմս դուրս եկած ամեն մեկին ուզում եմ հրավիրել նվագելս լսելու։ Ա՜հ, երևի գժվել եմ կամ էլ շատ շուտով կգժվեմ։

Աբովյանական ոճով ասված՝ տասնութ տարվա անկատար երազանքս էսօր կատարվեց։

Ես փոքր ժամանակ շատ էի ուզում շուն ունենալ: Ճիշտն ասած, ես բոլոր ժամանակներում էլ այդ ցանկությունը ունեցել եմ: Դե, ո՞վ շուն չի սիրում՝ միայն ալերգիա ունեցողները և ես, միայն այն դեպքերում, երբ նրանց հանդիպում եմ մենակ և նրանք կապած չեն: Այդ ժամանակ ես ուղղակի ատում եմ նրանց, ավելի շուտ նրանց տերերին, որ պատասխանատվություն չեն կրում իրենց շների համար, և ինձ միշտ սարսափահար վիճակի մեջ են գցում: Լավ, ոնց որ շեղվում եմ բուն թեմայից: Սա առանձին հոդվածի թեմա է: Ուզում էի պատմել շանս մասին:

Ընդհանրապես, երբ մի բան եմ ուզում, այնքան եմ ասում, մինչև նպատակիս հասնում եմ: Եվ այսպես՝ ամենօրյա երկար ճառերի և համոզիչ ձևակերպումների շնորհիվ, իմ տանեցիք վերջապես տեղի տվեցին, և ինձ համար մի փոքրիկ շուն բերեցին, հազիվ մեկ ամսեկան: Նա արժանացավ փառավոր ընդունելության մեր կողմից, մասնավորապես` իմ: Ես նրան կոչեցի Ջեկո՝ ի պատիվ մեր հարևանի սարսափազդու շան: Այն ժամանակ ինձ թվում էր, որ եթե Ջեկո ավագը իմանա այդ մասին՝ իմ հանդեպ լավ կտրամադրվի, ու ես էլ իրենից վախենալու պատճառ չեմ ունենա: Ցավոք՝ ես սխալվում էի:

Ջեկոն սպիտակ՝ շագանակագույն պուտերով շունիկ էր: Եվ քանի, որ Ջեկոն մենակ կձանձրանար՝  նրան ընկերացավ իր տարիքի մի կատու, որի ամբողջ գերդաստանը մեր բակում էր մեծացել, և ինքն էլ ինքնըստինքյան ապրում էր մեր բակում՝ իր նախնիների տանը՝ չխախտելով իր պապերից ժառանգած ավանդույթը: Կատուն անուն չուներ, որովհետև ես փոքր ժամանակ մտածում էի, թե միայն շներն են անուն ունենում: Իսկ կատուներին ուղղակի կանչում ենք՝  փիսո-փիսո ասելով: Նրանք մեծանում էին միասին հաշտ ու համերաշխ՝ խախտելով բոլոր կարծրատիպերը այն մասին, թե շներն ու կատուները իրար հետ «յոլա» չեն գնում: Ամբողջ օրը խաղում էին:

Մենք Ջեկոյի համար բուն էինք սարքել, իսկ մայրս նրա համար վերմակ, ներքնակ ու բարձ էր կարել: Ես ամեն երեկո, երբ կարծում էի, թե Ջեկոյի քնելու ժամն է՝ նրան պառկեցնում էի իր անկողնում՝ միշտ հուսալով, որ երբ առավոտյան գնամ նրա մոտ, նա նույն վիճակում կլինի: Բայց ստացվում էր հակառակ պատկերը: Նա այնպես էր խառնած լինում անկողինը, որ ես հասնում էի բարկության գագաթնակետին: Եվ իրական բարձը օգտագործելու փոխարեն որպես բարձ օգտագործում էր կատվին: Չնայած այդ հարցում չեմ մեղադրում: Ես էլ դեմ չէի լինի այդքան փափուկ բարձ ունենալուն:

Մի դեպք էլ պատմեմ: Միշտ տեսնում էի, որ բոլորը իրենց շներին տանում են զբոսանքի՝ որոշեցի ես էլ հետ չմնամ: Իմ խաղալիքից շան վզի կապոցը անցկացրի Ջեկոյի վզին ու տուկի թելով կապեցի, որ տանեմ զբոսանքի: Էն էլ պարզվեց Ջեկոն շատ էր սիրում ազատությունը, թույլ չտվեց:

Այսպես ուրախ ու անհոգ ես ու Ջեկոն ապրում էինք: Նա բակում, ես՝ տանը:  Սակայն մի օր մեր հարևանի տղան, չգիտեմ, որ հովերով տարված, որոշել էր իր հրաձգարանի հրացանը  փորձարկել կենդանիների վրա: Եվ նրա զոհը դարձավ իմ Ջեկոն: Նա իմ աչքի առաջ մի կաղկանձ արձակեց, վազեց, ապա ընկավ ու սատկեց: Ես ուղղակի ողբում էի: Չափազանց ծանր տարա նրա սատկելը: Ամեն օր մտածում էի` ինչպես վրեժ լուծեմ նրա համար: Ու մինչև օրս էլ չեմ կարողանում առանց տխրելու ու զայրանալու հիշել այս պատմությունը:

Հ.Գ. Հետո ես ևս մեկ շուն ունեցա, բայց նրա հետ չկապվեցի այնպես, ինչպես Ջեկոյիս հետ: Առաջինը միշտ էլ ուրիշ է լինում ու տարբերվում է:

Որքան էլ զարմանալու լինի, բայց ես Լոլոն եմ: Այո, մի զարմացեք, եղբայրս՝ Խաչիկը,  ինձ այդպես էր դիմում, երբ  դեռ երկու տարեկան էր: Սկզբում դա ինձ նյարդայնացնում էր , բայց հետո հասկացա , որ հազիվ է կարողանում բառերն իրար միացնելով որևէ բան հասկացնել մեզ: Արդեն անցել է յոթ տարի, իսկ ես կարելի է ասել, հպարտությամբ եմ հիշում այդ պատմությունը: Քանի որ այդ օրվանից ինձ իմ բոլոր բարեկամները Լոլո են կանչում:

Երբ ես նոր էի ծնվել,  քույրս՝ Լուսինեն,  շատ էր ուրախացել և հետաքրքրասեր հարևանների հարցին, թե ինչ է ծնվել, պատասխանում էր.

-Ինձ քուրիկ ա ծնվել: Իմ նման ա, բայց ինձանից մի քիչ սպիտակ…

Ու հենց քույրս էլ ընտրել է իմ անունը՝ Լիլիթ: Ունեմ շատ տաղանդավոր քույր՝ երգող, պարող, նվագող, ասմունքող, մի խոսքով, ինչպես ասում են` ձեռքի շնորհքով: Ինձ շատ  է օգնում, խորհուրդներ տալիս ու, ամենակարևորը, ազատ ժամանակը տրամադրում է ինձ` սովորեցնելով անգլերեն: Իսկ հիմա նա ուսանող է, և մեր պարապմունքները ցավոք հետաձգվում են: Ինձ պատմում է բազում պատմություններ մանկությունից, բայց իմ հիշողության մեջ լավ տպավորվել է միայն մեկը:

Չորս տարեկան հասակում իմ քնելուց անմիջապես հետո նա իջնում էր բակ խաղալու: Շատ երկար էր մնում բակում: Իսկ ես արթնանալով, վազում էի պատուհանի մոտ ու կանչում.

-Աղչի, խայտառակ, արի տուն…

Ու բոլոր տատիկները բակում նստած սկսում էին ծիծաղել:

Ոչ ոք չի կարող փոխարինել ծնողներիս, մայրիկիս՝ Նարինեին ու հայրիկիս՝ Մանուկին: Մայրս ասում է, որ ես շատ խելոք եմ եղել փոքր ժամանակ: Անգիր իմացել եմ ռեժիմս: Քնելու ժամին ասել եմ.

-Մամ, քնիս ժամն ա, գնամ` քնեմ…

Քնել եմ ու թողել, որ մայրիկս իր գործերն անի, վերջացնի: Պատմում է նաև, որ ես շատ  արագաշարժ եմ եղել: Ամբողջ օրը վազել եմ, թռվռացել ու քայլել եմ բազմոցի ու բազկաթոռի վրայով, փչացնելով բոլոր բազմոցներն ու բազկաթոռները: Հայրիկիս բջջայինի մեջ մինչև հիմա  կա իմ պարերի տեսանյութերը, ու երբ նայում եմ, անկեղծ ասած, ինձ լավ եմ զգում:

Ես ու քույրս մեր բակի պարուհիներն էինք, ու պարելուց հետո բոլորը մոտենում էին ու համբուրում: Միայն այդ պահը ինձ դուր չէր գալիս: Ես էլ եմ սիրում երգել, պարել, նվագել, նկարել և այդ ամենը անում եմ մեծ հաճույքով, քանի որ յոթ տարի հաճախել եմ երաժշտական դպրոց` դաշնամուրի բաժին, յոթ տարի հաճախել եմ պարի, յոթ տարի երգել եմ և այդպես շարունակ:

Ահա և սկսվեց նոր ուսումնական տարին։ Երեխաներ, ովքեր առաջին անգամ ոտք դրեցին դպրոց, բացեցին Այբբենարանը…

11 տարի առաջ՝ սեպտեմբերի մեկին, ես նույնպես մտա դպրոց, ծանոթացա այն երեխաների հետ, որոնց հետ պետք է անցկացնեի իմ կյանքի հիշարժան ժամանակահատվածներից մեկը՝ դպրոցական 12 տարին։ Չեմ ասում` ծանոթացա իմ առաջին ուսուցչուհու հետ, որովհետև նա իմ հարևանուհին է, ու ծնված օրվանիցս գիտեմ նրան։ Դե «ծնված օրվանիցս» ասվածը փոքր-ինչ չափազանցված էր։

Ստացա իմ առաջին գրատետրը, որտեղ ուսուցչուհուս ձեռագրով գրված էր.

«Անհամբերությամբ ու շատ ջերմությամբ

սպասում էի սեպտեմբերի առավոտին,

Ու այդ օրը ողջունեցի իմ առաջին ուսուցչին,

Ու նա ասաց. «Լսեցե՛ք»,

Մեր այս Ժորան նկարիչ է, իմացե՛ք»։

Այո՛,այո՛, ի՞նչ մեղքս թաքցնեմ, փոքր ժամանակ, երբ հարցնում էին, թե ինչ եմ ուզում դառնալ, բարձր, խրոխտ ու հպարտ ձայնով ասում էի.

-Նկարի՛չ։

Փոխվեցին ժամանակները, փոխվեցի ես, փոխվեց մտածելակերպս և, բնականաբար, մասնագիտություն ընտրելուս պատկերացումները։

Դպրոցում գերազանց առաջադիմությամբ սովորելը դարձավ իմ լավ ապագայի հիմնաքարերից մեկը։ Իմ առաջին ուսուցչուհու, իմ այսօրվա դասղեկի և բնականաբար ծնողներիս պահանջկոտությունն առիթ դարձավ իմ լավ ապագայի համար։

Տարիները անցան ակնթարթի նման։ Անցան տարիները, բայց հիշարժան պահերը մնացին։ Մնացին ու գրվեցին իմ կյանքի պատմության գրքի մեջ։

Ուսումնական տարվա հետ սկսվեցին նաև պարապմունքներս։ Մի տղա, ով սովոր էր ազատ կյանքին, օրվա մեծ մասը անցկացնում էր համացանցում, այժմ պետք է մոռանա ամեն ինչ։ Նպատակներ դնի լավ ապագայի համար ու հասնի դրան։ Այդ տղան հենց ես եմ։

Թվում էր, թե համացանցից կտրվելը դժվար կլիներ։ Բայց… Բայց դա միայն թվում էր։ Երբ ունես կամքի ուժ, նպատակասլացություն, հանուն քո նպատակի ամեն ինչի պատրաստ ես։

Արդեն պարապում եմ կենսաբանություն, քիմիա առարկաները։ Ընտրել եմ բժշկի պատասխանատու մասնագիտությունը, որովհետև ես ինքս այդպիսին եմ։ Ունեմ բժիշկ-վիրաբույժին ամենաանհրաժեշտ գործիքը՝ «նուրբ ձեռքերը», որոնցով կկարողանամ նյարդը նյարդին կպցնել, անոթը՝ անոթին։

Հա՜, մի բան էլ. ես արդեն վարժ տիրապետում եմ բժշկական ձեռագրին, և իմ գրած տեքստերը բացի ինձնից, ոչ ոք չի կարող կարդալ:

Ես Սոնան եմ ` Մալիշկայից: Ես ծնողներիս առաջնեկն եմ, բայց չեմ ստացել տատիկիս անունը, պապիկս ինձ անվանել է Սոնա, ինչպես մեր պատմության ուսուցիչն է ասում ` Երազիկ: Ես ինձ համարում եմ բարի, անկեղծ և ինչ-որ տեղ լուրջ անձնավորություն, բայց անկեղծ ասած, չեմ սիրում լուրջ մարդկանց: Ունեմ շատ նախասիրություններ: Շատ եմ սիրում նկարել, բայց ոչ դիմանկարներ, ավելի նախընտրում եմ առարկաներ պատկերել, բայց ոչ արտանկարել: 

Երաժշտություն: Երաժշտությամբ ապրում եմ: Լսում եմ տարբեր ոճի երաժշտություն, բայց ոչ ռոքը, դա տանել չեմ կարողանում: Այնքան եմ տարվում երաժշտությամբ, որ անգամ դասերս երգելով եմ սովորում: Բաց չեմ թողնում «Բլեք Սթար»-ի իմ սիրած խմբի կատարումները: Ես բնավորությամբ հանգիստ մարդ եմ, բայց երբ, այսպես ասած, նստում են ականջիս կամ անընդհատ անունս տալով կանչում են, արդեն հունից դուրս գալով բարկանում եմ: Չեմ սիրում քաոսային և լարված իրավիճակներ, փորձում եմ դրանցից հեռու մնալ:

Կռվարար չեմ, վեճեր չեմ սիրում, բայց երբ դրանք տեղին են, սիրում եմ ուղղակի կողքից նայել և վերջում բարձրաձայնել կարծիքս: Խորհուրդներ չեմ սիրում տալ, երբ չունեն դրանց կարիքը: Սիրում եմ, երբ վեճերից հետո, ունենալով խորհրդի կարիք, մոտենում են: Դե ես էլ միշտ պատրաստ եմ օգնել բոլորին:

Տարեվերջին, երբ երեխաներով հավաքվեցինք և կարծիքներ հայտնեցինք մեկս մյուսի մասին, հերթը հասավ ինձ, և Արթուրը միանգամից առանց մտածելու ասաց.

-Ախր, շատ բարի ես, է, Սոնա ջան:

Դե, ես մի քիչ կարմրեցի: Հե-հե… Կատակում եմ: Անկեղծ եմ, բայց  բոլորի հետ չէ, որ անկեղծանում եմ: Ես գաղտնիքներս պահում եմ իմ մեջ, քանի որ իմ հավատարիմ ընկերը դա իմ հոգին է:

Շատ կապված եմ ընտանիքիս հետ: Կյանքս առանց նրանց չեմ պատկերացնում: Առօրյաս չեմ կարող պատկերացնել առանց ֆիլմերի: Նախորդ նյութերում արդեն նշել եմ, որ ֆիլմերի մոլի երկրպագու եմ: Գրքեր կարդալ չեմ սիրում: Ավելի նախընտրում եմ ոչ պատմողական առարկաներ` ֆիզիկա, հանրահաշիվ, երկրաչափություն: Սիրում եմ համեղ կերակուրներ, դառը սուրճ, քաղցրակեր չեմ:

Դը, էլ ի՞նչ ասեմ, պան չմնաց ասելու:

Ես միշտ նկարել եմ ու մինչև հիմա նկարում եմ, հատկապես, երբ տխուր եմ:  Նկարելիս կտրվում եմ աշխարհից:  Ծառ, ծաղիկ, կապ չունի, կարևորը` անում եմ մի բան, որն ինձ դուր է գալիս։ Ինձ համար նկարելը պարզապես հոբի չէ, դա իմ աշխարհն է, որտեղ ես ազատ եմ: Ապրել նկարելով: Տարօրինակ է, քանի որ ամենաաննշան ու անիմաստ թվացող մանրուք գեղեցիկ է դառնում նկարչի աչքերով: Շատ հաճախ մտածում են ձեռքից գնացել եմ: Մեղմ ասած, էնքան եմ նկարել, որ ցնդել եմ:

Հա՛, գուցե ճիշտ է, բայց ես չեմ ամաչում տարբերվելուց ու ցնդած նկարիչ դառնալու ճանապարհ բռնելուց:

Դեռ մանկուց բոլորին պարզ էր իմ ընտրած ուղին, քանի որ 4-5 տարեկանից նկարել եմ, տիկնիկներիս համար շորեր կարել, տնակներ պատրաստել, և ամենակարևորը, միշտ կտրել մազերս։ Մայրս ասում է, մի անգամ պապս այնպես բարկացավ, որ մազերս կտրեց։

Երբ արդեն 6 կամ 7 տարեկան էի, բակում ինձ ծաղրում էին գիրության ու պեպենոտ լինելու պատճառով։ Ես ժամերով փակվում էի սենյակում ու փորձում բալետի պարուհիներ նկարել: Ամեն անգամ, երբ պարուհին գեր էր ստացվում, պատռում էի թուղթն ու սկսում նորից նկարել, իսկ վերջում հուսահատված լացում։ Միգուցե նրանց ծաղրանքի շնորհիվ եմ հիմա գեղեցիկ պարուհիներ նկարում, չէ որ պատահականություններ չկան աշխարհում։

07.09.99

Ինձ հանդիպած յուրաքանչյուր մարդ, ով լսել կամ տեսել է թվերի այս դասավորությունը, առաջին հերթին ասում է՝ ինչ հավես կլիներ, եթե 7-ի փոխարեն էլ 9-ը լիներ: Ասում են՝ «գոլդ» կլիներ: Բայց դե, 7-ն էլ վատ չի:

Հա, ճիշտ հասկացաք, գրվածը ծննդյանս տարեթիվն էր, յուրահատուկ օր ինձ համար, մյուսներն էլ են այդպես ասում: Բայց դե քանի որ պատմության մեջ այդ օրը տեղի ունեցած որևէ շրջադարձային իրադարձություն այդպես էլ չգտա, այն հարցին, թե ինչ է եղել այդ օրը՝ ասում եմ.

-Ծնվեցի:

Դե, սա իհարկե կատակով:

Լավ, հիմա երևի ասեմ նյութս գրելու պատճառը: Կյանքիս 17-րդ աշնան շնորհավորանքներից մեկը, որ 17-ի թղթակից Անուշի կողմից էր, ավարտվում էր այսպես. «Չե՞ս կարդացել երեխեքից մեկի նյութը, գրված էր, չէ՞ ՝ Էլ ինչ 17-ցի, որ իր 17-ամյակի մասին նյութ չգրի: Սպասում ենք» , կամ նման մի բան: Ինչպես ասում են՝ ճարս ի՞նչ:

Դե, արդեն ասացի, որ ծնվել եմ աշնանը, տարվա ամենագեղեցիկ ամսին, սիրում եմ աշունը, բայց ծննդյանս օրվան երբեք առանձնահատուկ չեմ վերաբերվել: Այս տարի էլ նույն կերպ էր. սովորական օր, ուղղակի այդ օրվա, այսպես ասած, «դեմքը» դու ես լինում:

Օրս սկսվեց դպրոցում, ու ինչպես ինձ էր թվում՝ երեխեքը նոր ուսումնական տարվան դեռ չհարմարված՝ մոռացել էին ծննդյանս օրվա մասին, բայց հետո.
-Է՜, էս մյուսներն ինչի՞ են ուշանում, շուտ գային՝ երգեինք, շնորհավորեինք:

Հաա, չէին մոռացել, ուղղակի հերթական խենթությունն էր, որ էլի կարմրեի:

Մեր դասարանում մի ավանդույթ էլ կա՝ ամեն մեկի ծննդյան օրվա մասին պարտադիր կերպով ցանկացած ուսուցչի պիտի ասեն: Դե, հասկացաք, որ շնորհավորեն, ու դասից ժամանակ անցնի: Լավ են մտածել, չէ՞:

Օրվա մյուս մասում երևի այնքան էլ հետաքրքիր դեպքեր չեղան, դե ինչպես մյուս բոլոր ծնունդներն էլի. զանգեր, նամակներ, ու էդպես շարունակ:

Շատ չերկարացնեմ. փաստորեն ես էլ դարձա 17 տարեկան, ինչպես արդեն հարազատ դարձած ցանցի թղթակիցներից շատերը:

Ես էլ մեծացա…

Գիտեք, բանը այն չի, որ պարզ բաները դուր են գալիս բոլորին, որովհետև հասկանալի են ու հեշտ են ըմբռնվում: Դե, լավ խոսքը «մի քիչ դրանում է, որ կա»: Եթե հեշտ ես հասկանում մի բանը, դրանից քեզ լավ ես զգում, էլի: Վերջիվերջո ինքնագնահատականդ էլ է բարձրանում: Բայց դա մի կողմ…
Է՜… Ես սխալ տեղից սկսեցի: Հլը` մի րոպե:
Ըհը:
Նախ ասեմ, որ ես պարզ բաներ շատ եմ սիրում: Դե որովհետև… Որովհետև ես էլ էդպիսին եմ: Ես սիրում եմ պարզ մարդկանց, պարզ բառեր, համարյա ամեն պարզը: Սիրում եմ պարզությունը և նախանձում… Նախանձում մարդկանց, ովքեր կարողանում են իրենց բարդ մտքերը արտահայտել` ինչպես դրանք կան: Ախր, եսիմ: Մեկը` ես, չեմ կարողանում: Եվ քանի որ իմ պարզ բառերը էլի չեն թողնում, որ իմ մտքերը արտահայտեմ, ես օրինակ բերեմ: Դե, որ հասկանալի լինի, էլի:
Գիտեք, չէ՞, վարդի մասին ինչքան երգեր, պատմվածքներ և նույնիսկ ամբողջ գրքեր կան: Մարդիկ նույնիսկ իրենց երեխաների անունն են դնում վարդ: Որոշները կարող են փիլիսոփայել վարդի մասին մի քանի հարյուր էջ, ներկայացնելով վարդի ամեն մի դետալը որպես մի փոքրիկ աշխարհ, որտեղ էլ իրենց հերթին հազարավոր գաղտնիքներ ու պատմություններ են թաքնված:
Դե, տեսեք: Ես ատում եմ վարդերը: Որովհետև վարդը ոնց ասեմ, է … Իրեն «քաղքենու» նման է պահում: Այն ուղղակի շատ բարդ է ինձ համար: Չեմ սիրում վարդի հոտը: Այն շատ նուրբ է ու տհաճ իմ քթի համար: Ես … Ես երիցուկներ եմ սիրում: Սովորական երիցուկներ: Մի՞թե երիցուկը հրաշք չի: Կանաչ ցողուն ու սպիտակ թերթիկներ: Ու ես ժամերով պատրաստ եմ նայել նրան (հա, հենց «նրան», ինձ համար երիցուկը իր չի) ու շնչել երիցուկի պարզ ու մի քիչ դառնահամ բուրմունքը: Ինչո՞ւ երիցուկի մասին գրքեր չկան: Որովհետև երիցուկը պարզ է: Բոլորի համար նույն ծաղիկն է, որ գուցե քոսոտ ու խղճուկ է թվում շատերի աչքերում: Բայց ախր, երիցուկից հիասքանչ ոչ մի ծաղիկ չկա: Է՜հ …
Հիմա էլ դնեմ` օրինակս բացատրեմ: Ես «երիցուկ մարդկանց» եմ սիրում: «Երիցուկ լինելը» էդ ամեն մարդու խելքի բան չի, է, ախր: Իսկ վարդ, եթե ոչ լինել, բայց գոնե ներկայանալը շատ հեշտ է: Ու ինձ համար կան երիցուկներ, որ հազարավոր վարդեր արժեն: Ու խոսքը ամենևին էլ ծաղիկների մասին չի, չնայած ինձ համար մի հատիկ երիցուկից գեղեցիկ աշխարհում մի էակ կա միայն, իսկ երիցուկի դառնահամ հոտից հաճելի միայն մի բուրմունք:
Թերևս իմ բառերը էլի չհերիքեցին միտքս արտահայտելու համար: Ախր, նրանք այնքան պարզ են` խոսելու պարզության մասին:

Արա, դե ասի էլ, էլի… Իմ խելքի բանը չի: Ինչի՞ սկսեցի գրել…