-Ուզում եմ իմանալ, թե ինչ գիտեն շները մարդու մասին եւ ինչպես են կարողանում անդավաճան սիրել:
-Երեւի նրանք մեր մասին ավելին գիտեն, քան մենք ինքներս:
Աղասի Այվազյան
Երեք տարի առաջ, երբ ես երջանիկ պատահականությամբ ծանոթացա Միլենայի հետ (մեր անունները համընկել են նույն պատահականությամբ), սերը դեպի կենդանիները, մասնավորապես շները, իմ մեջ ավելի խորացավ: Դե հա, շուն ունենալը իմ մանկության ամենալուսավոր երազանքն էր, որի ձեռքը բռնած մինչեւ օրս քայլում ենք` մի օր իրականանալու անհավատալի հույսով: Իսկ եթե լուրջ՝ մենք իրականանալու ենք, եւ անպայման, դա` մի կողմ:
Միլենան իմ ճանաչած ամենահոգատար տերն է, իսկ իր շունը՝ Րիկին՝ ինձ հանդիպած ամենախելացի ու դաստիարակված աղջիկը, ով հայերենից բացի տիրապետում է նաեւ ռուսերենին:
-Рики, садись, Рики, проси…
Էս խոսքերից հետո Րիկին նստում է, սկսում է նվնվալ այնքան, մինչեւ մենք հագենում ենք ու ի վերջո տալիս ենք ուտելիքը, որին այդքան սպասում էր: Չէ, սա նրան տանջելու ձեւ չէ, սա սովորական խաղ է, որ խաղում ենք երկու կողմս էլ՝ իրար սիրելով:
Ամեն անգամ իրենց տուն գնալիս՝ դեռ դռանը չհասած, ներսից լսվում էր Րիկիի անհանգիստ հաչոցը, որը տեւում էր ոչ կարճ, բայց ավարտվում էր իմ ու իր համերաշխ գրկախառնությամբ:
-Էսպես ոգեւորված որ հաչում ա, ուրեմն սիրում ա,- բացատրում էր Միլենը,- հետո էլ տես՝ պոչը ոնց ա շարժում:
Րիկին ու ես ընկերացանք բավականին շուտ եւ դարձանք ոչ պակաս մտերիմ, որքան ես ու Միլենն ենք: Բայց պատմությունը սրանով չավարտվեց:
Եկավ մի շրջան, երբ դպրոցի ճանապարհին (հա, մենք էն հեռավոր անցյալում դպրոցական ենք եղել) մի անծանոթ շուն սկսեց հանդիպել մեզ ամեն օր եւ ամեն անգամ: Մինչ ես Միլենենց բակում սպասում էի նրա իջնելուն, շունը գալիս էր, պտտվում շուրջս, նստում ու սպասում ինձ հետ (չգիտեմ՝ որտեղից էր Միլենի տեղն իմացել): Դե պարզ է, որ բախտավոր կենդանին արժանացավ մեր ջերմ վերաբերմունքին, ինչի արդյունքում էլ մենք միանգամից ընկերացանք նրա հետ, ում, ի դեպ, Միլենը անվանեց Ռեքս: Էսպես ամեն առավոտ Ռեքսի հետ քայլում էինք մինչ դպրոցի մոտակայքը, եւ եթե մեզ հետ հարմար ուտելիք էինք ունենում, հյուրասիրում էինք (ոչինչ, որ այդ օրը դպրոցում անցնում էր սովորականից քաղցած), եթե չէինք ունենում, ճանապարհին հատուկ շան կեր էինք առնում (սա էլ մեր հաճախակի ուշացումների պատճառը): Այդ կերից Րիկին էլ ուներ, ու երբեմն Միլենը հետը մի քիչ բերում էր: Ռեքսը երջանկացած շոյվում էր դրանից, իսկ այ Րիկին…Այդ օրերին Րիկիի մեջ զարգանում էր խանդ ասվածը:
Դպրոցական խելառ օրերը մեկ ամիս առաջ ավարտվեցին: Հիմա ես չգիտեմ, թե որտեղ է մեր Ռեքսը ու արդյո՞ք իրեն կերակրողներ ունի, կամ էլ կա՞ մեկը, ում հետ միասին իրենք անցնում են կյանքի ինչ-որ ճանապարհ, թե՞… Համենայն դեպս շատ կուզեմ, որ այդպես լինի: Իսկ թե որտեղ կլինի Րիկին մի քանի օրից, ես իմացա վերջերս, եւ հիմա չգիտեմ՝ ուրախանա՞մ իր համար, թե՞ տխրեմ ինձուինձ: Րիկին պատրաստվում է չվել Մոսկվա, դե պարզ է՝ իր հետ տանելով նաեւ Միլենին (իրականում ճիշտ հակառակն է): Իրենք շուտով կգնան, ու մեր էս երջանիկ ընտանիքը արդյունքում կտուժի:
Ես մտածում էի սրա մասին, երբ հայտվեց եղբայրիկս, ով բակում խաղալու փոխարեն մի քանի ժամ էր՝ հրճվում էր: Տրամաբանական է, որ իմ ունեցած էն մեծ սերը շների հանդեպ, գիտակցաբար թե ենթա, փոխանցվել է նաեւ նրան, ու էստեղ է, որ մեր երազանքները խաչվել են: Ուրեմն էսպես. եղբայրս մեն-մենակ գնում է խանութ, իսկ վերադառնում ինչ-որ մեկի հետ, ով, արդեն հասկանալի է, մի նրբագույն շուն է: Ես պատուհանից ուտելիք եմ շպրտում, շունն ուտում է, բայց չի հեռանում: Երեկոյան պարզվում է, որ Վահրամը հերիք չի բակի չարաճճիներին արգելել է շանը նեղացնել, մի հատ էլ, չգիտեմ որտեղից, տուփ են պեղել, տնակ սարքել երջանիկ կենդանու համար: Հետո շենքի կանանցից սպառնացել են, ջղայնացել, ու խեղճ երեխաները ստիպված են եղել լքել իրենց նոր ընկերոջը, բայց…
-Միլ, ես էսօր հասկացա՝ ինչ ա նշանակում շան հավատարմություն (կարեւոր գիտակցություն ա, ինչ խոսք): Տանում էինք դպրոցի բակ, ուտելիք դնում դիմացը, որ ինքը զբաղվեր, մենք էլ շուտ հետ գայինք, չէր ուտում, հետեւներիցս գալիս էր: Էլի էինք տանում, էլի էր գալիս:
Հասկանո՞ւմ եք:
Հիմա ուշ գիշեր է, եղբայրս երեւի երազում վերադարձել է իր ընկերոջ մոտ, իսկ թե որտեղ է վերջինս, ես դժվարանում եմ կռահել, բայց որ պատուհանիցս շների յուրահատուկ սիմֆոնիա է լսվում, դա հաստատ: Էլ ի՞նչ կարող են անել այդ կանայք, կամ առհասարակ, ի՞նչ կարող է անել մարդը շան հավատարմության դիմաց. ըհը, ոչինչ, ոչ մի բան:
Մի քանի ժամից Րիկին արդեն ինձնից հեռու կլինի, մի քանի տարի հետո՝ գուցեեւ ինձ մոռացած: Հա, ես շների հիշողության մասին գաղափար չունեմ ու շատ կուզեմ, որ սա կարդալուց հետո ինչ-որ մեկն ինձ ասի.
-Բալի՛կ ջան, դու սխալվում ես. շները, ի տարբերություն մարդկանց, առմիշտ հիշում են իրենց հին ընկերներին, հիշում են հայացքը, աչքերը, ձեռքերի հոտը, գրկի ջերմությունը, ու շարունակում են սիրել անկախ ժամանակատարածական չափումներից:
Երեւի…
Ես Րիկիին բարի ճանապարհ եմ մաղթում, իսկ Ռեքսին ու մեր բակի լավ ընկերոջը, ում համար մենք դեռ կհասցնենք անուն մտածել, ցանկանում եմ, որ հանդիպեն հնարավորինս լավ մարդկանց : Դե ձեզ էլ՝ բարի գիշեր:
Հ. Գ. Հա, Մի՛լ, ես քեզ սիրում եմ, բայց շատ զգացվե՞ց, որ ցնդել եմ մի քիչ:
