Կյանքը

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Ձյան խրթխրթոցը լսելով՝ քայլում եմ… Քայլում եմ, հանդիպում մարդկանց,  բարևում, ստանում ջերմ բարևներ։  Ջերմ բարևներ՝ ձմռանը համապատասխանող սառը ու միապաղաղ հայացքներից։ Ամեն մեկը իր սրտում իր ցավն ու հոգսը ունի, որը միայն իրենն է, միայն ու միայն իրենը։ Որդեկորույս մայրը, այրի կինը,  որբ երեխան հերթական Նոր տարին են նշում առանց իրենց հարազատների։ Հարազատներ, ովքեր կարող էին երջանկացնել նրանց ու պարգևել հրաշքներով լի Ամանոր՝ տխրադալուկ ու արցունքոտ հայացքների փոխարեն։ Կլսեին ո՛չ թե ցավակցության, այլ շնորհավորանքների խոսքեր…

Մարդիկ ամփոփում են անցած տարին։  Մտածում արած ու չարած քայլերի մասին ու խորհում նոր քայլերի մասին, որոնք պետք է արդյունքներով լի լինեն. երևի…
Որոշների համար ձեռքբերումների,  որոշների համար կորուստների տարի էր։ Մարդիկ սպասում են նոր տարվան մեծ բաղձանքով,  մտածելով,  թե Նոր տարվան կիրականանան իրենց բոլոր երազանքները։  Աշխարհի,  ինչպես նաև Հայաստանի որևէ մի անկյունում մի սոված ընտանիքի անդամներ, որոնց կողոսկրերը սովից դուրս են ցցված, սոված ու ծարավ դիմավորում են  հերթական տարին՝ սպասելով ու հավատալով ամանորյա հրաշքներին։ Նրանք սպասում են, սպասում հրաշքի…
Նրանց համբերությունը սահման չունի, սահման չունի նաև նրանց հույսը։ Այդ նրանք են իսկական հրաշքը՝ իրենց կամքի ուժով և հավատով…

Ես հավատում եմ Ամանորյա հրաշքին, և եթե յուրաքանչյուրս մեր սրտերում մի փոքրիկ աղոթք և հույս պահենք այս մարդկանց համար, ապա կկատարվի այդ հրաշքը թե՛ մեզ համար, թե՛ նրանց։ Նրանք լավատեսորեն են մոտենում կյանքին։  Ամեն գիշեր՝ քնելուց առաջ,  իրենց ցրտից կապտած շրթունքներով արտաբերում են հերթական աղոթքն առ Աստված։  Շնորհակալ են այն ամենի համար,  ինչ ունեն։ Գնահատում են իրենց ունեցածն ու չունեցածը։ Հակառակ նրանց, այն մարդիկ, ովքեր ունեն թերևս ամեն ինչ, դեռ դժգոհ են ու Աստծուն դիմում են որևէ այլ բան ունենալու խնդրանքով։ Մտածելու տեղիք է տալիս…
Փորձենք գնահատել ու շնորհակալ լինել այն ամենի համար, ինչ ունենք, այլ ոչ թե գնահատենք մեր ունեցածը,  որը այժմ արդեն «չունեցած» է, միայն կորցնելուց հետո…

lilit vardanyan

Նամակ, որը չի հասնի հասցեատիրոջը

Բարև, սիրելի՛ Վեներիկ,

Արդեն յոթ տարի է՝ գնացել ես Ֆրանսիա: Այդ յոթ տարվա ընթացքում շատ բան է փոխվել: Ձեր այգու ծիրանենին աճել է, տերևները թափվել են, և ձյուն է եկել: Բակը արդեն ասֆալտապատ է:

Իսկ հիշո՞ւմ ես Սյուզիին: Նա արդեն մեծացել է: Ես երբեմն հիշեցնում եմ իրեն քո մասին, բայց նա չի հիշում: Այն ժամանակ նա մեկ տարեկան հազիվ լիներ:

Իսկ մեր ընկերուհի Սյուզին գնաց, բայց երբեմն վերադառնում է: Նա էլ է մեծացել, բայց չի փոխվել:

Երևանում էլ շատ փոփոխություններ են եղել: Կասկադն է փոխվել՝ արձանները շատացել են: Երևանում արդեն կա Հյուսիսային պողոտան: Իսկ Ազատության հրապարակում ոչինչ չի փոխվել, միայն ավելացել են հեծանվորդներ, անվաչմշկորդներ, սքեյթերներ:

Ուզում եմ, որ վերադառնաս: Հաստատ շատ նորություններ կիմանաս, կտեսնես այն վայրերը, որտեղ եղել ես, բայց արդեն չես հիշում…

Իսկ եթե մի պահ պատկերացնեիր քո կյանքը Երևանում… Երևի մենք կսովորեինք նույն դպրոցում, նույն դասարանում…

Ես չեմ հիշում, թե երբ եմ ծանոթացել քեզ հետ: Չեմ հիշում նաև, թե ինչպես ընկերացանք, ինչպես դարձանք մտերիմ ընկերուհիներ:

Հիշում եմ, թե ինչպես էինք իրար հետ խաղում: Իսկ հիշո՞ւմ ես պահմտոցի խաղալու մեր գաղտնի թաքստոցները, հիշո՞ւմ ես, որ ես տանը դաս էի անում, իսկ դու ինձ կանչում էիր բակ:

Ես ամենալավը հիշում եմ մեր ընկերության վերջին շաբաթը (թեկուզ մենք հիմա էլ ենք ընկերներ), երբ դու գնացիր Ֆրանսիա ու դեռ չես վերադարձել:

Գիտե՞ս, մինչև հիմա պահում եմ քո տված հուշանվերը: Մենք հենց այդպես էլ անվանեցինք այն՝ հուշանվեր: Հուսով եմ, դու էլ իմ նվիրած հուշանվերն ես պահում:

Ես թևնոց էի գործել քո գնալուց մի շաբաթ առաջ, որպեսզի հասցնեմ ավարտել:

Գիտե՞ս, քո ուղարկած թևնոցն ու վզնոցը հասան ինձ: Դրանք նույնպես ինձ մոտ են:

Ես քեզ դեռևս համարում եմ իմ առաջին ընկերուհին, առաջին մտերիմ ընկերուհին: Հուսով եմ, որ դու նույնպես այդպես ես մտածում:

Իմ կարծիքով, այսքան տարիներ անց քեզ մոտ էլ շատ բաներ են փոխվել, մի փոքր էլ դու պատմիր այն մասին, թե ինչ է փոխվել այս յոթ տարվա ընթացքում:

Իսկ ձեր մոտ եղանակն ինչպե՞ս է: Ո՞ր դասարանում ես սովորում: Ինչպե՞ս ես սովորում: Տատիկդ ինչպե՞ս է: Փոքր եղբայրդ խոսո՞ւմ է հայերեն:

Սպասում եմ քո նամակներին:

Քո մտերիմ ընկերուհի՝ Լիլիթ

arxiv

Կենտրոնից 17 կմ հեռավորության վրա…

Ձորաղբյուրի ամառանոցում` կենտրոնից 17 կմ հեռավորության վրա, բավականին հով և գեղեցիկ մի բլրի լանջին գտնվում է մեր տունը: Ոչ թե ամառանոցը, այլ հենց տունը: Արդեն մեկ տարի է, ինչ ընտանիքով այնտեղ ենք ապրում:

Մեր տունը շատ լավ է կառուցված: Լողավազանը մեծ է, մաքուր և գեղեցիկ: Ամառվա շոգից փախնելու համար միայն պետք է մտնել ջուրը: Ահա ջուրը լցրեցինք, տաքացավ, որոշեցինք առաջին անգամ լողալ: Հանկարծ լսվեց դռան զանգի ձայնը, դուռը բացեցինք: Երջանիկ դեմքերով մարդիկ ներխուժեցին մեր տուն: Այդ մարդկանց չէինք էլ հիշում, երևի նախկինում երբեք մեր տուն չէին եկել: Չնայած նրան, որ մեր սառնարանը լիքը լցրեցին, ես շատ դժգոհ էի, որովհետև երբ յոթ-ութ հոգով մտան լողավազանը` զովանալու Երևանի շոգ արևից, ջուրը պղտորվեց: Այդ օրը անցավ, հաջորդ օրը, երբ լողավազանի ֆիլտրն արդեն մաքրել էր ջուրը, որոշեցի հովանալ: Եվ հանկարծ մի ուրիշ խումբ «մսակեր զովացողների» ժամանեց մեր տուն: Իհարկե, հայրիկս շատ էր ուրախանում, քանի որ պարծենում էր իր ստեղծածով: Բայց ես, ինչպես միշտ, դժգոհ էի: Բոլոր հին ու նոր ընկերները, ծանոթները, նույնիսկ գործընկերներն արդեն մեր լողավազանում լողացել էին: Բոլորը գալիս էին և, մտնելով մեր տուն, ասում.

-Շնորհավո՜ր, ոտքս խերով լինի:

Իհարկե, մենք ժպտալով բարևում էինք: Այդքան էլ ասացին` ոտքս խերով լինի, բայց հյուրերն անընդհատ գալիս էին ու գալիս: Արդեն օգոստոսն էր: Առաջին հյուրը, որին ես ուրախացա, ընկերս էր: Առաջին հանգիստ օրը մենք մտանք լողավազան ու հանգիստ լողում էինք: Ես պատմում էի իմ դժբախտության մասին: Հանկարծ վազելով եկավ եղբայրս: Նա դեռ փոքր էր և լողալ չգիտեր: Նրան թույլ չէինք տալիս առանց հայրիկի հսկողության ջուրը մտնել: Ես, օգտվելով առիթից, նրան թեթև ջրեցի: Նա նույնպես օգտվեց առիթից և, վերցնելով ջրի հաստ ռետինե խողովակը, որի ծայրին ամրացված էր «ուղղորդիչ» ատրճանակ, սկսեց խեղդել մեզ: Նա ատրճանակն ուղղում էր մեր գլխին, և որպեսզի խուսափենք, սուզվում էինք և առանց թթվածնի մնում ջրում երկար ժամանակ: Իհարկե, մի քանի րոպե անց նա արդեն գտնվում էր տանը լացակումած և կապտած դեմքով:

Հիմա արդեն երկրորդ ամառն է, և ես հույս ունեմ, որ «մսակեր զովացողների» հոսքի թիվն այս ամառ գոնե երկու անգամ կկրճատվի:

khachik buniatyan

Շրջադարձային հանդիպում

Սովորական մի օր էր։ Ինչպես մնացած օրերը, դասերով էի զբաղված, և այդ պահին ներս մտավ մեր դպրոցի տնօրենը և ասաց․

-Դասամիջոցին բոլորը գան ինֆորմատիկայի դասասենյակ։

Արդեն պարզ էր, որ ինչ-որ մի բան պետք է տեղեկացնեն, և ահա զանգը հնչեց։ Ընկերներիս հետ միասին գնացինք նշված վայրը։ Տեսնելով անծանոթ դեմքեր, փոքր ինչ զարմացանք և նստեցինք առաջին շարքում։ Ահա արդեն կարելի է ասել ամեն ոք եկել էր, և մի կին սկսեց խոսել.

-Բարև ձեզ, սիրելի երեխաներ, ուսուցչական կազմ, մենք Հայաստանի պատանի թղթակիցների ցանցից ենք։

Եվ խաղ-հարցաշարով սկսեցին հասկանալ, թե երեխաները ինչքանով են ծանոթ լրագրողությանը, լուսանկարչությանը, կարողանո՞ւմ են արդյոք հասկանալ ֆիլմերի ուղերձները, ինչ խնդիրներ են իրենց հուզում և այլն: Ներկայացրեցին պատանի թղթակիցների աշխատանքներից:

Տուն գնացի և սկսեցի փորփրել և գտա նրանց պաշտոնական կայքը։ Հայտ ուղարկեցի, որ ես էլ եմ ցանկանում դառնալ պատանի թղթակից, բայց հույսեր չէի կապում, որ կանցնեմ և կդառնամ պատանի լրագրող։ Անցավ մի քանի օր, մտքիցս թռել էր այն ամենը, ինչ կապված էր դրա հետ, մեկ էլ ինձ զանգահարեցին, տեղեկացրեցին, որ պետք է մասնակցեմ դասընթացներին։ Մեր գյուղից նույնպես մասնակիցներ կային։ Չորս օրվա դասընթացից վերցրեցի գիտելիքի այնքան պաշար, որը պասիվ կյանքում ձեռք կբերեի բազմաթիվ տարիների ընթացքում։ Եվ ահա դասընթացները ավարտվեցին։ Չորս օրվա ընթացքում շատ էի կապվել աշխատակազմի բոլոր անդամների և մնացած երեխաների հետ։ 17-ում արդեն ունեցա իմ բաժինը, որտեղ տեղադրվում էին հոդվածներս։ Ոգևորված սկսում էի գրել նյութեր և անհամբեր սպասում, թե երբ կտեղադրվի կայքում, որպեսզի տեսնեմ։ Օրերը անցնում էին, իսկ ես ակտիվ թղթակցում էի։

Մի օր տեղեկացրեցին, որ իմ ակտիվության և ջանասիրության շնորհիվ ընդգրկվել եմ ամառային մեդիա ճամբարին։ Օրերն էի հաշվում, թե երբ պետք է գնամ։ Վերջին օրը շուտ քնեցի, որպեսզի օրը շուտ անցնի, և գա այդ բաղձալի պահը, երբ արդեն պիտի գնամ ճամբար։

Հավաքվեցինք և շարժվեցինք դեպի Աղվերան` մեդիա ճամբարին։ Մեքենայում նստած էի երկու տղաների հետ, որոնք չէի էլ պատկերացնի, որ կդառնան իմ հարազատ ընկերները։

Ճանապարհը երկար էր, և մեզ այդ էլ բավական էր` դառնալ ընկերներ։ Մեկ շաբաթ ամեն օր իրար հետ ամեն պահ լինելով, դարձել էինք ընտանիք։ Հիանալի մասնագետների շնորհիվ արդեն կարևոր փորձ էինք ձեռք բերել թե լրագրության, թե լուսանկարչության, թե կինոյի ոլորտում։ Թե տխուր, թե ուրախ պահերին իրար կողքի լինելով ամեն օր ավելի ու ավելի էի համոզվում, որ կյանքումս շրջադարձ է կատարվում։ Նոր ընկերներ, նոր գիտելիքներ։

Իրարից բաժանման պահը շատ դժվար էր: Արդեն մի մեծ ընտանիք դարձած ու հարազատացած մարդկանցից բաժանվելով հետ վերադարձանք։

Նարեկը և Սերյոժան նույնպես պատանի լրագրողներ էին, ովքեր ապրում էին Մալիշկայում։ Կապն այնքան ուժեղ էր, որ վստահ էի, էլի ենք հանդիպելու։

«Մանանան» կյանքիս շրջադարձի խթան հանդիսացավ։ Մեր կապն այսուհետ անբաժան է…

hayarpi baghdasaryan

«Թիթեռը»

Գրադարանս նոր գիրք ունի։ Այ էդպես, նախանձի ու գնա քեզ գիրք առ։ Անհամբեր տուն եմ գալիս, մի անգամ էլ Երևան-Սևան մայրուղու վրա կարդում արդեն 3-4 անգամ կարդացած գիրքն ու նոր հանգիստ խղճով դնում գրքերիս կողքին։ Չէ, դիմացն եմ դնում, որ լավ տեսնեմ մեծ տառերով գրված «Թիթեռը»… Մի անգամ, ամենաառաջին անգամը, երբ նյութ գրեցի 17-ի համար, վերնագրել էի «Գրականության այսօրը»։ Բայց չկարդաք դա. վատ-վատ բաներ եմ գրել ու վատ եմ գրել ու չեմ սիրում էդ նյութս։

Ասեմ՝ ինչի համար հիշեցի վերջինս. ուրեմն, մի տարի առաջ համոզված էի, որ նորօրյա գրականություն չունենք՝ չնայած կարդացածներիս թշվառ ու աղքատիկ ցանկին։ Ինձնից գոհ իբր թե քննադատում էի ժամանակակից գրականությունը, բայց արի ու տես, ինչքան ավելի ենք մեծանում, էնքան ավելի ենք հասկանում՝ քիչ բան գիտենք… Ավելի ենք սխալվում։ Ես, ամեն դեպքում, մի տարվա մեջ փոխեցի կարծիքս, կամ որ ավելի կոնկրետ ասեմ՝ մոտ մեկ ամիս առաջ։ Նոյեմբերի սկիզբն էր, երբ շատ պատահական մեր շատ սիրելի ՖԲ-ի իմ էջին եկավ Միքայել Նահապետյանի գրառումը, որտեղ փոքրիկ օգնություն էր պետք իր վիպակի համար։ Ես էլ, ոնց որ թե բարի էի տվյալ պահին, որոշեցի առաջարկել օգնությունս։ Էստեղ էլ չմանրանամ։ Արագ ասեմ, քանի ոգևորված եմ։

Ուրեմն էսպես. մեր Միքայել Նահապետյանը տպագրեց իր վիպակը ու ես էլ, իհարկե (հեհե), առաջիններից էի, ով ունեցավ գրքի իր օրինակը։ Մի ընտիր բան է մտածել Միքը. գրքի ամեն օրինակի վրա ձեռքով նկարված թիթեռ կա, ու ամեն մեկը մյուսից լրիվ տարբեր։ Գիրքը կարդալուց համ քո սեփական թիթեռն ես ունենում, համ` քո սեփական վիպակը։

Ես ո՛չ գրաքննադատ եմ, ո՛չ էլ, առավել ևս, գրականությունից շատ հասկացող մեկը, որ հիմա ձեզ ասեմ՝ ինչ կա գրքում, ինչն է լավ կամ` վատ։ Ինչ որ պետք էր՝ ասել եմ գրողին։ Միայն, թույլ տվեք էստեղ ասեմ՝ ինչ է ի’նձ տվել տվյալ գիրքը։ Ես շատ հասարակ ընթերցող եմ, ում ձեռքն ընկավ «Թիթեռը», ու հավատացեք՝ սա էն քչերից է, որ քաղցած ուտում ես, հետո արագ մարսում, հետո մտածում, որ շատ համեղ էր։ Ուրեմն գիրքը շատ համեղ էր, որովհետև համեմված էր իրականությամբ, բայց էդ իրականությունը գրողը շատ սիրուն էր մատուցել։ Առաջին անգամ գիշերվա 2-ին կարդացի, երկրորդը՝ ցերեկով, հետո` մի անգամ էլ։ Իսկ այ, էս վերջին անգամը՝ բոլորից, աշխարհից, մարդկանցից կտրված ու մենակ, ինքս իմ ու «Թիթեռի», ինքս իմ ու Միքայելի ստեղծած աշխարհի հետ։ Մենակ, որ կռիվ անեմ, նվնվամ, հուզվեմ, նեղանամ, բանակցեմ ու սուս-փուս փակեմ գիրքը, ասեմ՝ ուշ-ուշ են գալիս, բայց` ոչ ուշացած։

Հա, ու չմտածեք, թե գովք եմ անում։ Դե, չէ։ Շատ ավելի ընտիր վեպեր, պատմություններ կան, բայց սա էլ իր ժամանակում, իր միջավայրում էն լավերից է, որ քիչ են հանդիպում։

Հիմա ասածս ինչ է՝ Նոր տարին մոտ, շատ մոտ է, իրար գրքեր նվիրեք, ու ինչի չէ՝ Միքայել Նահապետյանի «Թիթեռը» վիպակը։ Կարդացեք՝ քննարկենք։

nina arsutamyan portret

Մեր գյուղի եկեղեցին

Վազում էի, անընդհատ վազում: Առանց կանգ առնելու՝ առաջ էի վազում: Վազում էի դեպի դպրոց: Լսում էի: Լսում էի այդքան երազած եկեղեցու զանգերի ձայնը: Վերջապես հասա տեղ:

-Այո,՜ վերջապե՜ս:

Խոնարհվելով մտա եկեղեցի: Խաչակնքվեցի, նույնիսկ չեմ հիշում, թե քանի հատ մոմ գնեցի: Բայց հիշում եմ, որ ամեն մոմ վառելիս միայն ու միայն շնորհակալություն էի հայտնում…

-Շնորհակա՜լ եմ, Տե՛ր: Շնորհակալ եմ, որ վերջապես իմ և իմ գյուղացիների երազանքը կատարվեց:

Երկար ժամանակ նստած էի եկեղեցու նստարանին: Ժամանակն էր, որ տուն գնայի, բայց չգիտեմ ինչու, չէի կարողանում վեր կենալ նստարանից: Երևի նրանից էր, որ միշտ երազել եմ, որ գյուղում եկեղեցի ունենանք:

-Նինա՜: Այ քնկո՛տ, վե՛ր կաց, ուշացա՛ր դպրոցից,-արթնացնում էր մայրս:

-Արթնացել եմ, հիմա կգա՜մ,- քնաթաթախ, տխուր ձայնով ասացի ես:

Կրկին երազ էր: Կրկին ես արթնացա իմ ամենօրյա երազով, որը չի իրականանում: Հիշեցի տատիկիս խոսքերը. «Բալե՛ս, եթե ինչ-որ բան սրտանց ուզում ես, կլինի, մի՛ մտածիր»:

Դանդաղ քայլերով գնում էի դպրոց և ուշադիր նայում դիմացի փոքրիկ սարին (Յալին): Չէի տեսնում, չէի զգում, չէի լսում այդքան բաղձալի եկեղեցու ղողանջները: Այն ձայնը, որը պետք է լսեի դեռ շա՜տ վաղուց: Պետք է այդ ձայնը դառնար իմ լացի ձայնը կտրելու տարբերակներից մեկը: Բայց պետք է լինի իմ գյուղում եկեղեցի, որ միշտ ղողանջներ արձակի: Եվ իմ գյուղում փոքրիկ երեխաները լինեն այնտեղ՝ քահանայի մոտ հավաքված…

Ստվերախաղ

Լուսանկարը՝ Հեղինե Գրիգորյանի

Լուսանկարը՝ Հեղինե Գրիգորյանի

Երեկոյան ժամը տասն էր, իսկ ես դեռ ֆիզիկա էի կարդում: Այդ պահին սենյակի լույսն անջատվեց, երաժշտությունը ընդհատվեց, և մի ակնթարթ լսվեց անջատվող համակարգչի ձայնը: Պարզվեց, որ էլեկտրականությունն անջատել էին: Ես չէի ուզում դասը կարդալ, բայց ինձ ստիպելով միացրի հեռախոսի լուսարձակիչը, դրեցի դիմացս և սկսեցի կարդալ: Երկու րոպե անց աչքերս սկսեցին ցավել, ու ես նյարդայնացած փակեցի գիրքս`որոշելով չսովորել դասը:

Լուսանկարը՝ Հեղինե Գրիգորյանի

Լուսանկարը՝ Հեղինե Գրիգորյանի

Շրջվելով`գլուխս հենեցի աթոռի թիկնակին և ուզում էի փակել աչքերս, երբ նկատեցի պատի վրա իմ ստվերը: Այդ ժամանակ մտքովս անցավ «ստվերախաղ» խաղալ:

Լուսանկարը՝ Հեղինե Գրիգորյանի

Լուսանկարը՝ Հեղինե Գրիգորյանի

Մի քիչ ձեռքերի ճկունություն, մի փոքր էլ երևակայություն: Մինչ ես տարվել էի պատկերներ ստեղծելով, քույրիկս լուսանկարում էր դրանք:

Լուսանկարը՝ Հեղինե Գրիգորյանի

Լուսանկարը՝ Հեղինե Գրիգորյանի

Լուսանկարը՝ Հեղինե Գրիգորյանի

Լուսանկարը՝ Հեղինե Գրիգորյանի

Լուսանկարը՝ Հեղինե Գրիգորյանի

Լուսանկարը՝ Հեղինե Գրիգորյանի

Քիչ անց լույսերը միացրին, բայց մենք դեռ երկար խաղացինք`հատկապես տեսնելով փոքրիկ քույրիկիս մեծ հրճվանքը:

arxiv

Ինչ է պետք Հայաստանի երեխաներին

Արդեն մի քանի տարի է, ինչ ես իմացել եմ իմ իրավունքների մասին: Շատ գրքեր են տպագրվել երեխաների համար այդ թեմայով, բայց, իմ կարծիքով, ոչ միայն երեխաները պետք է իմանան իրենց իրավունքները, այլ նաև ուսուցիչները, մարզիչները, մանկավարժները, ծնողները` բոլոր մեծերը: Բայց գիտենալը դեռ ամբողջը չէ: Իմանալը քիչ է, նաև պետք է ունենալ հնարավորություն` դրանք օգտագործելու: Չէ՞ որ ես ու իմ հասակակիցներն ունենք իրավունք` սովորել լավ պայմաններում, հանգստանալ, սպորտով զբաղվել, մեր առողջությունը պահպանել, լավ սնվել և այլն, և այլն: Երեխաների իրավունքներն ուղղակիորեն կախված են մեծերի իրավունքներից:

Երբ ծնողներն աշխատում են ու չեն ստանում աշխատավարձ, կամ ընդհանրապես աշխատատեղեր չկան, ու նրանք չեն աշխատում, ինչպե՞ս կարող են իրենց երեխաներին ապահովել սննդով, հագուստով, սպորտով զբաղվելու իրավունքով… Օրինակ, սպորտով զբաղվելու համար մեզ պետք է սպորտային հագուստ գնել, վճարել վարձը, ճանապարհածախս տալ… Այդ պատճառով էլ առանց այն էլ քիչ սպորտային ակումբները փակվում են, քանի որ երեխաները չեն հաճախում: Ոչ թե որ ցանկություն չունեն, այլ ուղղակի մեծերն ի վիճակի չեն վճարել: Նաև ես մտածում եմ, որ մեծերն էլ պետք է իմանան երեխաների իրավունքները, որ չխախտեն դրանք:

Մի հարց էլ կա. ո՞ւր պետք է դիմի երեխան, երբ նրա իրավունքները ոտնահարվում են: Այդ պատճառով, ես կարծում եմ, որ ամեն մի քաղաքում, գյուղում, ամեն տեղ պետք է լինեն մարդիկ, որոնց կարելի լինի դիմել: Իհարկե, կլինեն երեխաներ, որոնք կդիմեն, երբ, օրինակ, ծնողները նրանց վրա մի փոքր ձայնը կբարձրացնեն, կամ մի բան կարգելեն, դրա համար էլ ես մտածում եմ, որ այն մարդիկ, որոնց մենք կդիմենք, նախ լավ կիմանան մեր իրավունքները, ու նաև, լուրջ խախտումը կտարբերեն ուղղակի երեխայի չարաճճիությունից:

Ահա թե ինչ կուզենայի լիներ այս հինգ տարվա ընթացքում:

Կոնստանտին Բեգիջանյան 11տ., 1999թ.

Albina

Մաքուր ջուր

2015թ.-ի նոյեմբեր ամսին մեր գյուղ՝ Լոր, այցելել էր VivaCell MTS-ի գլխավոր տնօրենը՝ մեզ հետ նշելու գյուղի կարևոր իրադարձություններից մեկը՝ ջրերի բացման արարողությունը: Նրանք կտրեցին կարմիր ժապավենը, ու դրանից հետո, իբրև թե պետք է ունենայինք մաքուր ջուր:

Ջրի հարցը մեկ անգամ ևս բարձրացվեց 2016թ.-ին, ու այս անգամ ստացավ վերջնական լուծում: Մի սովորական օր երեխեքով դպրոցից տուն էինք գնում ու տեսանք, որ գյուղից դպրոց տանող ճանապարհը ամբողջովին քանդել էին և շարունակում էին քանդել: Սկսեցինք գյուղացիներից հարցնել, թե ինչի՞ համար են քանդում և ստացանք կարճ ու կոնկրետ պատասխան. «Մաքուր ջուր են քաշում, երեխեք ջան»: Այսպես մեզ պատասխանեց եկեղեցու բակում նստած պապիկներից մեկը: Բոլորս էլ մի պահ ժպտացինք, ուրախացանք, որ վերջապես մեր տներում էլ կլինի մաքուր խմելու ջուր, բայց նաև մի պահ տխրեցինք, որովհետև այլևս չէինք կարողանալու ջուր բերելու նպատակով տանից դուրս գալ և հանդիպել մեր ընկերներին:

Պայքարում եմ մինչև վերջին ուժերս

-Խնդրում եմ ներկայացիր և մի փոքր պատմիր քո մասին: 

-Ես Արսեն Մանուկովն եմ, ծնվել եմ 1993 թվականին Արմավիր քաղաքում և մինչև հիմա բնակվում եմ Արմավիրում: Ավարտել եմ տեղի վարժարանը, իսկ այժմ սովորում եմ Երևանի ֆիզիկական կուլտուրայի պետական ինստիտուտի 5-րդ կուրսում:

-Որքա՞ն ժամանակ է, որ զբաղվում ես սպորտով:

-Չորս տարեկան էի, երբ ծնողներս ինձ տարան մարզադպրոց: Երկար տարիներ մարմնամարզությամբ զբաղվեցի, ավելի մեծ տարիքում սկսեցի հաճախել ձյուդոյի, իսկ հիմա զբաղվում եմ բազկամարտով, որն ինձ ավելի է դուր գալիս:

-Ինչո՞ւ ընտրեցիր հենց բազկամարտը:

-Դեռ վաղ տարիքից սիրել եմ բազկամարտը: Ցավոք, այդ ժամանակ չկար համապատասխան հնարավորություն մարզվելու համար:

-Կպատմե՞ս քո առաջին հաջողության մասին: 

-Նոր էի սկսել զբաղվել պրոֆեսիոնալ բազկամարտով, երբ մարզիչս ասաց, որ առաջիկա օրերի ընթացքում մրցումներ են տեղի ունենալու Գյումրիում: Ես էլ մասնակցեցի և, ի ուրախություն ինձ, զբաղեցրի պատվո հարթակի առաջին տեղը:

-Ի՞նչ նշանակություն ունի սպորտը քո կյանքում:

-Սպորտը իմ կյանքում մեծ նշանակություն ունի: Եղել են ժամանակներ, երբ հիասթափվել եմ, բայց հասկացել եմ, որ առանց սպորտի ուղղակի անհնար է:

-Զբաղվում ես միայն սպորտո՞վ, թե՞ փորձում ես նաև ուրիշ ոլորտներ էլ համատեղել: 

-Եթե զբաղվում ես պրոֆեսիոնալ սպորտով, չես կարող համատեղել ուրիշ զբաղմունքներ կամ գործեր: Միայն մարզվում եմ:

-Մրցումներից առաջ ի՞նչ ես մտածում: Արդյո՞ք կա քեզ ոգևորող բան: 

-Դե, մրցումներից առաջ և ընդհանրապես աղոթում եմ, ընկերներս էլ են ոգևորում: Այդպես ամեն ինչ լավ է ստացվում:

-Առաջիկայում ի՞նչ պլաններ ունես: 

-Պատրաստվում եմ մասնակցել Լեհաստանում կայանալիք Եվրոպայի առաջնությանը, որը քրտնաջան մարզումեր է պահանջում:

-Ունե՞ս կարգախոս, որով առաջնորդվում ես:

-Չէի ասի կարգախոս, բայց սիրում եմ պայքարել մինչև վերջին ուժերս: