Ավարտվեց մեր ստեղծած հեքիաթը, հեռու` իրական աշխարհից, կտրված այն իրականությունից, որտեղ քչերն են հավատում հրաշքների, որտեղ քչերն են հավատում իրենք իրենց: Մենք ապրեցինք 7 օր մեր իսկ երազանքների աշխարհում, ապրեցինք, ստեղծագործեցինք, վայելեցինք յուրաքանչյուր պահը: Մենք մեծ քայլերով գնում էինք մեր երազանքներին ընդառաջ, մենք` պատանի լրագրողներ, լուսանկարիչներ, ռեժիսորներ, օպերատորներ էինք, մենք երազանքի մարտիկներ էինք: Մենք մեզ կարևոր էինք զգում, մարդիկ, ում աշխատելը, ստեղծագործելը կարևոր էր: Մարդիկ, ովքեր մի մեծ ընտանիքի անդամ են, ու այդ ընտանիքը կոչվում է «Մանանա»: Մենք ինքներս էինք աշխատում, զգում էինք պատասխանատվություն` կատարելու ստանձնած պարտականությունը, ու հաճույք, որ ունենք ստեղծագործելու հնարավորություն:

Ամեն ինչ հեքիաթային էր, որովհետև մերն էր. մերն էր Սևանը, մերն էր նրա միայնակ ափը իր վայրի գեղեցկությամբ, մերն էր այն դահլիճը, որտեղ ստեղծագործում էինք, որի պատերը ներծծվել էին ներշնչանքով, երազանքներով: Սենյակը այնքան յուրահատուկ էր երեկոյան, երբ մենք օրը ամփոփում էինք. մի խումբ սեղանի շուրջ նստած աշխատում էր օրագրի վերջնական տեսքի վրա, մյուսները միայնակ նստած հոդվածներ էին գրում… Աչքիս առաջ նրանց մտածկոտ դեմքերն են: Դուք տեսե՞լ եք պատանու, ով պայքարում է մտքերի քաոսի դեմ, փորձում ընտրել ամենահարմար բառը, գրում, հետո արագ մռայլվում ու ջնջում, հետո պայծառանում, երբ գտնում է փնտրած բառը կամ միտքը, ոգևորվում հեծանիվ հայտնագործելու չափ կարևոր գյուտից, որն իրենն է ու պակաս կարևոր չէ:

Ես տեսել եմ այս ամենը 7 օր, ապրել եմ նրանց հետ նույն զգացողությունները: Այդ սենյակում մենք ՄԵԾ մարդիկ էինք, մենք մեր իրականության հերոսներն էինք, մեր յուրաքանչյուրի գաղափարը, առաջարկը կարևոր էր: Մենք սովորեցինք լինել պատասխանատու նախ ինքներս մեր առաջ: Մենք թիմ էինք ու ամբողջություն, որտեղ յուրաքանչյուրը իր դերն ու պարտականությունը ուներ:

Հուշերը շատ են, դրանք կփայփայեմ, որ կարոտի պահերին գան մխիթարելու ու ժպիտ պատճառելու: Այս ամենը դարձել է իմ մասնիկը:

Ես ինձ հետ բերել եմ Անուշի նրբությունը, նրա երազանքը ծաղրածու դառնալու, ես նրա իսկ ջերմությամբ ու նրբությամբ կպահեմ այն, հույսով, որ կհասնի ու կգտնի իր երազը:

Կգրկեմ ու կպահեմ Շուշանին, նրա հետ անցկացրած ամեն պահը, նրա հետ «Քո աչքերը» երգելը ու երազելը:

Իմն է դարձել Արտյոմի ժպիտը ու Սուրենի աչքերի փայլը ու էլի շատ ու շատ հուշեր ու պահեր, որոնք խտացած կարոտ են դարձել ու արցունքերի տեսքով ուզում են դուրս գալ:

Ես 7 օր վայելեցի անկեղծություն ու մաքրություն, կարծես ինչ որ պահի նյութական աշխարհ չկար: Կար միայն այն մաքրությունը, որ երեխաները բերել էին իրենց հետ այն միջավայրից, որտեղ սովորական է մարդկայինը, ջերմը, իսկ ես անհագ շնչում էի այդ, որովհետև մեծ քաղաքում ես վաղուց մոռացել էի պարզությունը:

Ես ուզում եմ նորից գրկել յուրաքանչյուրին ու ասել, որ մենք կհանդիպենք նորից, ու դուք հասած կլինեք ձեր երազանքներին կամ գուցե գտած լինեք նորերը:

Կուզեի ասել, որ երազեն անվերջ ու չվախենան իրենց երազներից: Կասեի, որ ամեն ինչ նոր միայն սկսում է, ոչինչ չի ավարտվել…

Նրանցից ոչ ոք չգիտի, թե ինչքան կարևոր դասեր են տվել ինձ, դասեր, որոնք ես երբեք չէի ստանա ուրիշ միջավայրում և ուրիշ մարդկանցից…

Առաջին անգամ կյանքում ես հասկանում եմ, որ «կարոտ» բառը չի կարողանում արտահայտել զգացածս, քիչ է, շատ քիչ…

Գիշերային լռության մեջ հանկարծ` «թը՛խկ»: Վախեցած վեր թռա, շուրջս նայեցի: Գիրքս էր, որ բարձիս տակից սահելով ցած էր ընկել: Գետնից վեր բարձրացրի ու սկսեցի բնազդաբար թերթել էջերը` քնաթաթախ ու կիսախուփ աչքերս ծուլորեն թարթելով: Հետո համարձակորեն բացեցի աչքերս, նստեցի մահճակալիս, փաթաթվելով տաք վերմակիս մեջ, սկսեցի դողալ ու ամբողջ մարմնով ցնցվել: Բացեցի գիրքս ու սկսեցի ընթերցել հեռախոսի լույսի ներքո, չէ՞ որ մրսում էի, և դժվար էր մինչև լույսի անջատիչը հասնելը: Գիրքն օգնեց: Հանգստացած` կարծես նոր էի քուն մտել, երբ էլի` «շը՛խկ»: Այս անգա՞մ ինչ էր: «Հա՜,- մտածեցի,- վերևում էրեխեքը հլը քնած չեն: Երևի «Մաֆիա» են խաղում»:

Ափսոս… Հուսահատված հիշեցի, որ էլ ճամբարում չեմ: Հայացքս մի կետի հառած սկսեցի մտածել ճամբարային օրերի, հետաքրքիր դեպքերի մասին: Հիշեցի, որ առաջին օրը, անծանոթ միջավայր մտնելով, բոլորս անհամարձակ ու կաշկանդված էինք, բայց աստիճանաբար սկսեցինք սովորել նոր մթնոլորտին ու քիչ-քիչ հետաքրքիր դարձող ընկերական շրջապատին: Հիշում էի ճաշարանի ցուրտ ու միաժամանակ հաճելի ճամփան, ճաշարանում թեյին սպասող ընկերներիս, հիշողությանս մեջ հետք թողած ցանկալի դիմագծեր, աշխատանքային լարվածություն, օրվա վերջին հոգնած, բայց աշխույժ խաղեր կազմակերպող «Մանանայի» անձնակազմին, միմյանց ժպտացող դեմքեր… Ամեն ինչ ոգեշնչող էր, հուսալի, ընկերական:

Գիշերային մթության մեջ իմ առջև կարծես պատկերվում էին դեմքեր ու դեպքեր, որոնք ստիպում էին ինձ ժպտալ, ինչպես ես եմ սովորաբար ասում` ապրել:

Հիշարժան էր ամեն օրվա մաս կազմող «Մաֆիա» խաղը: Չնայած նրան, որ խաղալ չգիտեի և այդպես էլ չսովորեցի, բայց այնուամենայնիվ լրջորեն ու սևեռված հետևում էի խաղի ընթացքին: Աչքերիս առաջ սկսեցին պատկերվել վերջին երեք օրերը` ամենատպավորիչ ու հուզական պատկերներով:

Տեսնում էի երեկոյան մի սենյակում հավաքված, մինչև կեսգիշեր հաղթանակի համար պայքարող ընկերներիս, Թամարայի, Արտյոմի, Անգելինայի ու Էրիկի անկեղծ արցունքները, որոնք չնայած թաքուն էին, բայց նկատելի, առաջին օրվա հետ համեմատած ավելի մտերիմ շփումը, Անիի տպավորիչ պատմության ու տարեթվերի իմացությունը, որն ինձ հիացրել էր:

Ճամբարը սովորեցրեց լինել միասնական, մտածել ոչ միայն քո, այլև շրջապատի մասին, լինել հոգատար, կազմակերպված, ընկերասեր, օգնության ձեռք մեկնող, տեղեկացված… Անկասկած փոփոխությունը մեր մեջ մեծ էր: Ես լինելով ինքնամփոփ ու կաշկանդվող բնավորությամբ մարդ, գտա վերջապես մարդկանց մի խումբ, ովքեր դրդեցին զերծ մնալ բարդույթներից, հարթել խոչընդոտները ինքս ինձ հետ:

Ո՛չ, միայն ես չեմ, որ փոխվեցի: Առաջին օրերին օրակարգի մեզ համար ծիծաղելի թվացող հատվածը` «Հրաժեշտ, լացուկոծ, հեռացող ավտոբուս», ի զարմանս մեզ, իրականացավ: Մենք կապվեցինք միմյանց անտեսանելի շղթաներով, սակայն հրաժեշտն ու արցունքներն անխուսափելի էին:

Հա, ես կամ, ես գոյություն ունեմ ու ես չեմ սիրում ֆուտբոլ: Չեմ ասում` ախր, ի՞նչ կա դրա մեջ սիրելու, որովհետև շուրջբոլորս ֆուտբոլի երկրպագուներ են: Հայրս նույնպես: Ինձ թվում է, ծանոթ իրավիճակ է, երբ քնած ես, ու մեկ էլ հայրիկդ բարձր բացականչում է.

-Ջա՜ն, գո՜լ… Այ էդպես, ցավդ տանեմ… Ո՜ւխ:

Մեկը` իմ հայրը, միշտ էմոցիաներով լի է ֆուտբոլ նայելիս: Երբ նա ֆուտբոլ է նայում` ես, մայրս գնում-փակվում ենք սենյակում մինչև ավարտվի, ու հանգիստ մի բան նայենք: Սենյակում մի զբաղմունք գտնում եմ, ու մեկ էլ.

-Սոն, արի մի հատ կոֆե դիր… Հա՞:

-Եկա, պապ:

Մեր դիմացի հարևանների ամբողջ ընտանիքը ֆուտբոլի մոլի երկրպագու են: Երանի եմ տալիս, որ գոնե մի օր ֆուտբոլ չլինի: Ասեք ինչու`բացատրեմ:

Իմ սենյակի պատուհանի և իրենց սենյակի միջև ընդամենը 6 մետր հեռավորություն է: Ի դեպ ասեմ, հայր ու որդի հյուրասենյակում են նայում, իսկ մի քանի հոգի էլ` ննջարանում: Ու շարունակ բուռն բացականչություններ. «Վայ, էս ի՞նչ խաղ ա», «Պապի, կտենաս, որ Ռեալը կրվելու ա»… Ու այս ամենը շատ բարձր տոնով:

Ես նաև ֆուտբոլի մեկնաբանի ձայնն եմ լսում, որովհետև հեռուստացույցի ձայնը շատ բարձր են միացնում: Դեռ սա քիչ չէ, հաջորդ օրն էլ այդ նույն հարևանները հորս հետ նստում ու խաղն են քննարկում: Ես էլ ասում եմ. «Այ մարդ, էլի՞ ֆուտբոլ»:

Ֆուտբոլի մոլի երկրպագուներից մեկը «Մանանայից» Անին է` Մայիսյանից: Մեսսիով վզնոցով ման էր գալիս ճամբարային օրերին:

Ֆուտբոլի ամենատարածված հարցերից.

-Բարսա՞ ես, թե՞ Ռեալ:

Հարցը տալիս են ու կողքից ասում.

-Ասա` Բարսա, ասա, դե ասա…

Ախր, ո՞նց բացատրեմ, որ ես ֆուտբոլի երկրպագու չեմ, չեմ սիրում: Ընկերական շրջապատով հավես կլինի նստել նայել, քննարկել, բայց ինչ մնում է ամեն խաղին հետևելուն կամ որևէ թիմի երկրպագելուն` ես էդ գործում չկամ:

Ահա և եկավ ֆիլմերի գաղափարների որոշման պահը: Բոլորը հավաքվել էին ու արագ-արագ իրենց գաղափարներն էին առաջարկում: Դե իհարկե, կային շատ լավ ու միաժամանակ շատ վատ գաղափարներ, բայց դրանք էլ մշակվեցին ու սկսվեցին նկարահանումները: Բոլորս անհամբեր սպասում էինք, թե ովքեր էին լինելու ֆիլմերի հերոսները: Պետք է ձևավորվեր դերասանական խումբ:

Արդեն գիտեք, որ սոցիալական գովազդներ էինք նկարահանում վիրտուալ և իրական կյանքի մասին:

Կանչում էինք լավ «սելֆի» անող աղջիկների, որոնք պետք է ցուցաբերեին իրենց տաղանդները տեսախցիկի առաջ: Բոլորն էլ լավ էին «սելֆի» անում, բայց ոչ ընկեր Արայի չափ: Բայց ի վերջո ընտրվեց Զարուհին, և նկարահանող խումբը անցավ գործի: Զարուհին անցավ բազում-բազում փորձությունների միջով` ընկնել գետնին, առավել ևս ձյան մեջ:

Առաջարկվեց նկարահանել ֆիլմ սիրահարների մասին, որոնք շփվում էին իրար հետ համացանցով, սակայն իրական կյանքում իրար չէին էլ նկատում: Պետք էր ընդամենը մեկ տղա ու աղջիկ: Սիրահար աղջկա դերում ընտրվեց գեղեցկուհի Շուշանը, որը պարզվեց դերասանական տաղանդ ունի: Ես էլ ընտրվեցի սիրահար տղայի դերում և շատ ուրախացա: Ինձ համար մեծ պատիվ էր աշխատել նկարահանող թիմի և Շուշանի հետ: Ամեն-ինչ շատ հետաքրքիր էր: Առաջին անգամ տեսախցիկի առաջ, դա ուղղակի գերագույն հաճույք էր:

Ես, օրինակ, պատերին ու դեղնավուն թղթերին գրել ու գծել եմ սիրում, բայց դու կարող ես սովորական թուղթ վերցնել: Ուրեմն, վերցրու ու զուգահեռներ գծիր (հետն էլ աշխարհի ամենատխուր նկարը կտեսնես): Գծիր ու հավատա, որ աշխարհում ապրում են զուգահեռի կյանք վարող մարդիկ: Թե՞ դու էլ ես նրանցից:

Հետո ընկիր երկրաչափական ցանկացած պատկերի հետևից, իրար կողքի, իրար տակ, էստեղ-էնտեղ գծիր եռանկյուն, քառանկյուն, շեղանկյուն ու սեղան: Իրենց պետքն էլ չի, որ հեռու են: Այ, տես՝ մեկը չորս հատված ունի, մյուսը` երեք, տես, որ մենակության անհնարինություն կա:

Անկյունագծեր ու կիսորդներ են տարվում, բարձրություններ իջեցվում, խնդիրները՝ լուծումներ, x-երն ու y-ները՝ արժեքներ ստանում, իսկ մենք պատերին, գետիններին՝ կավիճով, տետրերում ու հուշատետրերում գրիչներով գծված, մեր արժեքն իմացող, բայց դրան բանի տեղ չդնող զուգահեռներ ենք մնում: Ո՞ւմ է պետք. էդպես էլ ուրիշ համաստեղություն կհասնենք ձգվելով, բայց հատման ընդհանուր կետ չենք գտնի: Երևի, էլի:

Ինձ թվում էր՝ ես սկսվում, իսկ ավելի ճիշտ, շարունակվում եմ քո վերջից, բայց դա հեչ էլ այդպես չէ: Որովհետև մեր կյանքը տարբերվում է երկրաչափությունից նրանով, որ դու հեռու ես ու ոչ միայն տարածության մեջ:

Հետո, խնդրում եմ, թե ձեռքիդ ռետին կա, վերցրու ու ջնջիր էս բոլոր անկապությունները: Ջնջիր իմ ու նրա, մյուսի ու էն մյուսի զուգահեռ կյանքերը: Ու չափսոսաս: Կամ էլ մեկիս ջնջիր ու ուղղահայաց իջեցրու: Մնում է՝ ջնջվենք: Ռետինի կարիք լինի, ձայն տուր:

Թքած` լուծվելու կարիք զգացող բոլոր խնդիրների ու երկրաչափական կանոնների վրա:

«Հայր մեր, որ երկնքում ես, կամ էլ չգիտեմ՝ որտեղ, ամեն դեպքում ինչքան գիտեմ՝ ձայնը հավասարաչափ է տարածվում, այսինքն՝ կլսես, ուրեմն՝ թող վերանա աշխարհի երեսից զուգահեռությունը»:

«Թող լինի»-ն ներքևի վանդակի զուգահեռներից մեկն է ասում:

Կողքերից «ամեն»-ներ եմ լսում, կամ էլ՝ դու էլ ես լսում:

Ու մեկ էլ, թե հնարավոր է, թող ռետինը ջնջի մեզ: Սա մտքումս եմ ասում, բայց գիտեմ, որ մյուս զուգահեռներն էլ համաձայն կլինեն ու էլի «ամեն» կասեն:

Ինչքան էլ ճակատագրին չհավատամ, վերագծիր:

Որովհետև ես ամեն օր ձեռքս մեկնում եմ նրան ու թեկուզ մատներիս ծայրով չեմ կպչում:

Բայց գիտեմ, որ էդպես պետք չէ: Գիտեմ: Սկիզբ դիր էսքան ժամանակվա վերջին: Ռետինդ ո՞ւր է… Ռետինդ:

Ու գիտես՝ մեր մտքով էնքան բան է անցել, մեր իրականության համար էնքան խելագար բաներ ենք արել: Այ, օրինակ, դու հաշվե՞լ ես՝ աշխարհում քանի կայսրություն է փլուզվել, ու քանի երկրներ են դադարել գոյություն ունենալ: Ու տեսե՞լ ես՝ իրենց տեղերը հեչ էլ դատարկ չեն մնացել: Մեր տեղն էլ դատարկ չի մնա:

Հեչ չմտածես: