Հոկտեմբերի սկզբին նշում են ծերերի տոնը։ Այս տոնը մեր դասարանի աչքից չվրիպեց։ Դասղեկի օգնությամբ գումար հավաքեցինք և որոշեցինք գնալ գյուղում միայնակ ապրող Ասյա տատիկին այցելության։ Քանի որ ամսի մեկը շաբաթ էր, մենք որոշեցինք չխանգարել Ասյա տատիկի հանգիստը ու այսօր` դասերից հետո, ուղևորվեցինք նրա տուն։ Ճանապարհին ասում-խոսում էինք, և ես առաջարկեցի հարցազրույց անցկացնել տատիկի հետ։ Գնացինք մոտակա խանութներից մեկը, մի քանի բան գնեցինք Ասյա տատիկի համար ու շարունակեցինք ճանապարհը։ Խանութից դեռ դուրս չեկած, արդեն հասանք տատիկի տուն։ Հիմնական մուտքի դարպասը փակ էր, և մենք մյուս դարպասով մտանք ներս։ Տատիկը տունն էր մաքրում, երբ մենք ներս մտանք, և նա, մեզ տեսնելուն պես, շտապեց հյուրասիրել։ Մենք առաջարկեցինք մեր օգնությունը և շտապեցինք տունը մաքրել։ Հետո դասղեկս ասաց.

-Ասյա տատիկ, երեխաները ուզում են, որ մի քիչ պատմեք ձեր ուսումնական տարիների մասին։

-Ի՞նչ պատմեմ, երեխեք ջան: Ես ըստի աղջիկ չեմ, երևանցի եմ։ Երկու կրթություն եմ ստացել` հայկական ու ռուսական։ Հիշում եմ, որ փոքր էի` երևի մի տասը տարեկան, տնեցիքով գնացինք Ռուսաստան։ Էնտեղ ընդունվեցի դպրոց, սովորեցի, եկանք Հայաստան։ Էստեղ էլ էն ժամանակ կենտկոմի մոտ դպրոց կար, էդտեղ էլ սովորեցի ու տասնութ տարեկանում ամուսնացա։ Եկա գյուղ` տանջվեցի, տառապեցի, բայց իմ կյանքը ապրեցի։

-Բոլոր գյուղացիներն էլ տանջվում են, դա բոլորը գիտեն,- ասաց դասղեկս։

Ասյա տատիկը պատմեց իր թոռների մասին, բայց հետո մի պահ լռեց։ Քիչ հետո պարզվեց, որ նա որդեկորույս մայր է։ Թեկուզ տխուր, բայց հպարտությամբ էր պատմում, թե ինչպես է որդին զոհվել հայրենիքը պաշտպանելու ժամանակ։ Խոսքն ավարտելուց հետո տատիկը սուրճ առաջարկեց, բայց քանի որ ուշ էր, մենք էլ դեռ դաս պետք է սովորեինք, հրաժարվեցինք սուրճից և հրաժեշտ տալով Ասյա տատիկին` գնացինք տուն։

Գեղեցիկ է անձրևը տարվա բոլոր եղանակներին, երբ նոսր վարագույրներով կախվում է սևագորշ ամպերից և ցնցուղի նման իր ձեռքի տակ առնում ողջ գյուղը:

Սիրում եմ շռնդալի անձրևը՝ ջրառատ, որ աղմկալի հարվածում է տանիքներին: Տեղատարափ ու հորդ անձրևն էլ ունի իր հմայքը: Սիրում եմ անձրևը ամառվա երկարատև երաշտին, երբ պապակված հողը կլանում է ամբողջ անձրևաջուրը այնպիսի արագությամբ, որ ոչ մի առվակ չի գոյանում փողոցներում: Գյուղը նոր երանգ և բույր է ստանում: Անձրևները ավելի հաճախակի լինում են գարնանը և աշնանը: Գարնանային ուրախ անձրևները անթիվ կյանքեր են արթնացնում: Աշնանայինը՝ թախիծ է բերում ու տխուր հուշեր: Անձրևը սիրում եմ իր բոլոր ձևերով, իր բոլոր արտահայտություններով՝ ջրառատ և կարճատև տեղատարափը: Հորդառատ անձրևների ժամանակ սիրում եմ քնել կամ էլ երազել: Երբ անձրև է տեղում, և ես դրսում եմ լինում, չեմ շտապում թաքնվել որևէ ծածկի տակ, ինչպես այդ անում է մարդկանց մեծամասնությունը: Սիրում եմ զբոսնել անձրևի տակ ու մտածել, միայն թե այն մաղի բարակ և միալար: Ինձ թվում է, թե անձրևը Աստծու կողմից շնորհված բարիք է՝ կյանքի ու կանաչ ճանապարհի խորհրդանիշը:

Ամենաբարի, ամենահոգատար, ամենակամեցող, ամենա-ամենա…  Բառեր չեմ գտնում, որոնցով կարողանամ նկարագրել տատիկիս: Ինձ թվում է նրա նման տատիկ աշխարհում չկա: Յուրահատուկ ձևով եմ սիրում նրան: Հիանալի խոհարար է տատիկս, շատ եմ սիրում նրա պատրաստած կերակուրները, որոնցից երբեք չեմ կշտանում: Տատիկս նույնիսկ բանաստեղծություններ է գրում, որոնցից մեկն էլ ինձ է նվիրված, որը նա գրել է ծնվելուցս մի օր հետո: Ամեն անգամ կարդալիս հուզվում եմ, հետո գրկում ու համբուրում եմ նրան:

Տատս իմ երկրորդ մայրն է: 

Ես փոքր ժամանակից էլ կապված եմ եղել նրա հետ: Եղել է ժամանակ, որ ծնողներս այստեղ չէին, և ես երեք տարի մնացել եմ տատիկիս հետ: Շատ հետաքրքիր և անմոռանալի օրեր էին:

Տատիկիս հետ երբեք չեմ ձանձրանում, նրա հետ միշտ ուրախ է անցնում: Դե, էլ չխոսեմ նրա անսպառ կատակների մասին: Երբ ինչ-որ տեղ եմ գնում նրա հետ, բոլորը մտածում են, թե մայրիկս է,  հետո, որ իմանում են տատիկս է՝  մտածում են, թե կատակ եմ անում, որովհետև նա ծեր չէ, ընդամենը 57 տարեկան է:

Տատս ինձ այնքան լավ գիտի, որ կես խոսքից ինձ հասկանում է:  Չէ, ինչ կես խոսք՝  կես հայացքից: Շատ լավ է կարդում մտքերս ու երբեք չի սխալվում, ու ես ամեն անգամ զարմանում եմ դրա վրա ու սկսում եմ ծիծաղել:

Շատ եմ սիրում նրա բարությունը, որը սահմաններ չունի…

Ես միշտ պարտական եմ նրան ու ինձ թվում է, որ մի ամբողջ կյանք բավական չի լինի տալու նրան այն, ինչ նա է ինձ տվել:

Տատ ջան, հավատա, ես ամեն ինչ հասկանում ու գնահատում եմ: Ես գիտեմ, որ ինչքան էլ մեծանամ, մեկ է` մնալու եմ քո փոքրիկ Անին: Այս նյութս նվիրում եմ քեզ և ուզում եմ ասեմ որ…

Շնորհակալ եմ քեզ, տատ ջան, շնորհակալ եմ, որ կաս: Գիտեմ, քեզ շատ եմ բարկացնում ու ամեն անգամ զղջում եմ: Կներես տատ, ես իրոք դա անգիտակցաբար եմ անում: Ուզում եմ միշտ լինես կողքիս, միշտ: Ուզում եմ միշտ լսել քո խորհուրդները, որոնք այնքան կարևոր ու թանկ են ինձ համար, տատ…

Ես քեզ շատ եմ սիրում:

Դու ապրում ես կյանքերի կյանքը՝ ամենավառ գույներով ու զգացողություններով լցված: Ապրում ես մի կյանք, որ այլևս երբեք չի կրկնվելու երկրի վրա: Միգուցե այն երբեմն միապաղաղ թվա, հազարավոր ուրիշ կյանքերից ոչնչով չտարբերվող, բայց անպայման կգտնվի մի փոքրիկ, թանկարժեք մանրուք, որ զարդարում է միայն քո կյանքը, կգտնվեն ժամանակից ու տարածությունից դուրս դրվագներ, որոնք միայն դու ես ապրել:

Եթե մի պահ փակես աչքերդ՝ այդ լուսավոր դրվագներն իրար հաջորդելով կանցնեն՝ համոզելով քեզ, որ եզակի են ու բնորոշ միայն քո կյանքին: Փակիր աչքերդ… Հիմա կանցնի մորդ անմնացորդ սիրով ու քնքշությամբ լցված հայացքը՝ միակ հայացքը, որ մի ակնթարթում կարող է փոշիացնել տագնապն ու վախը: Հետո կտեսնես հորդ ձեռքերը… Այն արդար ձեռքերը, որոնք  պահել ու մեծացրել են քեզ: Կտեսնես քո կրտսեր քրոջ կամ եղբոր հրեշտակային աչուկները, որոնք նայել են քեզ, որպես ավագի, ու օգնություն են փնտրել քո աչքերում:

Իսկ ինչո՞ւ եմ անընդհատ խոսում աչքերի մասին: Աչքերը հոգու արտացոլանքն են: Աչքերն իրենց մեջ են ամփոփում քո ամբողջ էությունը, հաղորդում են ցանկացած միտք ու զգացողություն: Խոսում են առանց բառերի, ու անկախ քեզանից, մատնում ճշմարտությունը:

Աչքե՜ր, աչքեր… Մարդկային աչքերում անդունդ է թաքնված, օվկիանոս, տիեզերք… Սա է մեզանից յուրաքանչյուրին յուրահատուկ դարձնում՝  անսահմանության այն եզակի տեսակը, որ ամփոփված է մեր աչքերում: Այդ անսահմանությունով է պայմանավորվում մեր աչքերի անսովոր փայլը, քանզի եթե խորանաս այդ փայլի մեջ՝ կհասկանաս, որ աչքերում մի ամբողջ աստղազարդ երկինք է թաքնված՝ շքեղ ու անսահման: