Սա մեր տանիքն է

Սա մեր տունն է, հետևաբար, տանիքն էլ է մերը: Անցյալ տարի մենք սկսեցինք վերանորոգել տան տանիքը, սակայն եղանակների պատճառով հետաձգվեց, իսկ այժմ կրկին սկսվել է: Տանիքը քանդվել է, քանի որ արդեն հին էր: Երբ անձրևներ էին գալիս, տանիքից կաթում էր: Այդ պատճառով հայրիկս արագացրեց տանիքի վերանորոգման աշխատանքները: Տանիքի մասին խոսելիս տատիկս միշտ ասում էր. «Ի՞նչ անենք, արդեն 60 տարվա տանիք ա»:

Լուսանկարը` Լուսինե Աթանեսյան

Լուսանկարը` Լուսինե Աթանեսյան

Արդեն մոտ մեկ ամիս է, ինչ սկսվել են աշխատանքները: Մեր տանը ահավոր իրավիճակ է. անընդհատ ուտելիք ենք պատրաստում, դրա հետ մեկտեղ` դասեր, պարապմունքներ, իսկ մայրիկս` աշխատանքի, մի կերպ ենք համատեղում այդ ամենը: Դրանցից բացի սեպտեմբերին կարտոֆիլ էինք հանում, և դա էլ մի կողմից էր խանգարում:

Երկու օր է, ինչ չեն աշխատում, բայց ոչ թե վերջացրել են, այլ ձյուն է եկել, և անհնար է աշխատել: Տանիքից հետո վերանորոգվելու է բակը, իսկ դա նշանակում է, որ մենք մինչև ամանոր լինելու ենք զբաղված:

Լուսանկարը` Լուսինե Աթանեսյան

Լուսանկարը` Լուսինե Աթանեսյան

Մենք պետք է լինենք շատ համբերատար և հանդուրժենք ամեն ինչ, չէ որ այդ ամենը մեզ համար է արվում:

Միայն թե տանիքը ժամանակին վերջացնեն…

angelina

Կարծում եմ գրիպի համաճարակ է

Չկա ավելի վատ բան, քան երբ քո չսիրելի եղանակին գումարվում է մոշով տաք թեյը, մի մեծ տոպրակ դեղերը, հարբուխը, ջերմությունն ու գրիպը:

Չսրիրելի եղանակ ասածիս հետ ոչ բոլորը կհամաձայնվեն: Հետևելով 17-ի նյութերին, հասկացա, որ մեծ մասը գրում է անձրևի սքանչատեսիլ գեղեցկության, ձյան սպիտակ փաթիլներից արբածության մասին: Չէ´, չմտածեք, որ վատ տեսանկյունից եմ ասում, կամ էլ չեմ հավանում ձեր նյութերը: Ախր, դուք այնքան պարզ ու անկեղծ եք գրում, որ դրանք չհավանելն ուղղակի անհնար է:

Սակայն եկեք խոստովանենք, որ առանց անձնական կարծիքի կյանքն ուղղակի անիմաստ կլիներ:

Լավ, անցնենք բուն նյութին:

Առողջապահության նախարարությունը չի հայտնում, որ Հայաստանում հիմա գրիպի համաճարակ կա: Որտեղից գիտե՞մ: Մեր դպրոցի հաշվարկներով, երեխաների մեծ մասը հիվանդ է: Եվ բացակա չստանալու համար հիվանդ գալիս են դասի, ամենաշատը երեք ժամ նստում և ավելի ծանր վիճակով, իհարկե, բժշկի թույլատվությամբ գնում տուն: Ինչն էլ հանդիսանում է վարակի տարածման պատճառ: Նկարագրածիս զոհը այսօր դարձա ես:

Ինչ եմ ուզում ասել. կամ մի քանի օրով դադարեցրեք դասերը, կամ էլ այն երեխաներին, որոնք իսկապես հիվանդ են, անհարգելի բացակա մի դրեք, ընդհակառակը, կանգնեք դպրոցի մուտքի մոտ առավոտյան, եթե տեսնում եք դպրոց է եկել կարմրած քթով, ջերմությամբ. Հազում է, անընդհատ քիթն է սրբում, հենց մուտքի մոտից տուն ուղարկեք, որպեսզի մյուսներին էլ չվարակի:

Իսկ իմ հասակակիցներին էլ կխնդրեմ, որ լսեն իրենց մայրիկներին և տաք հագնված դուրս գան տանից: Եղանակն այնքան խաբուսիկ է, մի քանի րոպեում կարելի է մրսել ու հիվանդանալ:

Diana Karapetyan

Պապի, բո~…

-Պա~պ, պապի~…

-էն ում աղջիկնա~… Էս քեզ էլի Քյավառի ձկներն ու ռակնե՞րն են բերել…

-Չէ, պապ մաման ա բերել:

-Խի՞, պապադ էլի էդ ռակներին ու ձկներին բռնե՞լ ա…

-Չէ, էդ ձկները սատկել են, էն ռակներն էլ խեղդվել են:

…Այսօրվա պես հիշում եմ այս խոսակցությունը, կարծես թե երեկ լիներ, թեկուզ արդեն 15 տարի է անցել: Հիշում եմ, ոնց էր պապիկս ծիծաղում ու ինձ գիրկը առած համոզում էր, որ ձկները ու խեցգետինները չեն կարող խեղդվել:  Բայց ես, մեկ է, իմն էի պնդում, որ խեղդվել են, ու վերջ: Սիրում էի պապիկին օգնել ու իր հետ խաղալ: Սիրում էի պապիկին վախեցնելով արթնացնել,  իսկ պապիկս միշտ ժպիտով էր արթնանում, ամուր գրկում ու համբուրում էր ինձ: Երբեմն էլ ձևացնում էր, թե քնած է, ինչ է` ես իրեն արթնացնեմ, բայց դե ես արդեն գիտեի, թե պապիկը ինչի համար է ձևացնում:

-Պապի, բո…

-Ի~, պապի, արթնացի…

-Պապի, էլի եկել եմ …

-Պապիկ, էլի ձև ես անո՞ւմ:

-Գիտեմ, որ ձևացնում ես, արդնացի…

-Պապ, էլ չե՞ս խաղում ինձ հետ:

-Աշո պապիկ, արթնացի, դե~…

-Մամ, էս պապին ինձ հետ չի ուզում խաղալ, չլինի՞ էլ չի վախենում:

…Բայց այդ օրը ես այդպես էլ չկարողացա պապիկին արթնացնել: Երևի նա նեղացել էր ինձանից, կամ էլ երևի էլ չէր վախենում:

Հ.Գ   Կարոտել եմ…

lida armenakyan

Անկախության սերունդ, որը պատերազմ տեսավ

Պատերազմի մասին լսել էի ծնողներիցս, կարդացել էի գրքերում ու ավելի խորը ուսումնասիրել պատմություն պարապելու ընթացքում:

Իրականում պատերազմն ինձ համար հեռու ու անիրական էր, մինչ այն պահը, երբ դպրոցում սկսեցին խոսակցություններ պտտվել… 16 տարեկանում ավարտվեց մանկությունս: Հիմա կասես` տասնվեց տարեկանում ի՞նչ մանկություն: Բայց ես հասկացա, որ մինչ պատերազմի գիտակցումը երեխա եմ եղել ու ոչ մի լուրջ հոգս չեմ ունեցել: Էդպես ավարտվեց մանկությունս, ու չորս օրվա ընթացքում լրացավ 20-ամյակս:

Դպրոցում տագնապ կար յուրաքանչյուրի աչքերում, բոլորը խառնվել էին, շատերը տուն էին շտապում, մյուսները` աչքերը լցրած, հեռախոսը ձեռքներում պինդ պահած, ինչ-որ զանգի էին սպասում: Դպրոցական օրը կարծես դժվարությամբ ավարտվեց: Մտա տուն ու մինչ, այդ պահին ինձ անհաս թվացող սենյակս կվազեի, տատիկիս հարցրի` ի՞նչ են ասում լրատվամիջոցները: Սենյակս հասնելուց հետո «քրքրեցի» ամբողջ համացանցն ու հասկացա, որ հեռուստատեսությամբ լուսաբանվող տեղեկատվությունը համացանցի տեղեկատվության 30 և իրականության 10 տոկոսն է միայն լուսաբանում:

Օրն էլ գլորեցի, մի կերպ ավարտվեց: Դրան հաջորդեցին նմանատիպ երեք օրեր: Վախն ու հպարտությունը սրտներումս ապրում էինք: Այդ օրերին մոռացել էինք դաս, պարապմունք, մաքրություն, տան հոգս ու անգամ կառավարություն: Ամեն ինչ, ինչ անցնում է մտքովդ: Ընթացքում հասկացա, որ դրանից առաջ ունեցած իմ բոլոր խնդիրները, որ անլուծելի ու չափազանց բարդ էին թվում, իրականում չնչին բաներ են:

Պատերազմի հետքը խորը եղավ: Երբ շենքը զենք ենք կարդում, բանվորը` զինվոր, խոր փոսը` խրամատ: Երբ «բաց թողնված» բառակապակցությունն օգտագործում ենք փամփուշտի հետ, երբ «դիրքեր» բառից դողում ենք ու երբ «հայրենիք» բառի մեջ հստակ ՀԱՅՐ-ն ենք տեսնում…

Ժամանակը չէր անցնում: Ոչինչ առաջ չէր գնում: Միայն տղերքն էին, որ հանուն մեզ գնացին առաջ: Ինչքան կոտրվեցինք, թևաթափ եղանք: Էլ ոչնչի ուժ չէր մնացել: Օրեցօր ցուցակում ավելանում էին զոհվածների, անհայտ կորածների ու վիրավորների անունները: Նրանցից յուրաքանչյուրն իմ եղբայրն է: Հա, հա, չզարմանաս: Բոլորը, անխտիր, բոլորն իմ եղբայրներն են: Ու հիմա, այս երկու կտոր խոսքը արցունքների միջից եմ գրում: Քառօրյայից հետո սրտներիցս մի մաս պոկվեց, գնաց: Մենք էլ չգիտենք` ուր, բայց գնաց: Գնաց անհետ ու անվերադարձ: Շուրջ մեկ ամիս և, շատերիս մոտ դեռ ավելին, անհրաժեշտ եղավ կյանք վերադառնալու համար: Եթե ինձ այդ օրերին տեսնեիր դպրոցում, կամ ասենք, պարապմունքիս վայրում, կամ էլ թե տանը` իմ սենյակում, ապա աչքերումդ ոչնչով չէի տարբերվի «Կտոր մը երկինք»-ի Թորիկից: Միայն թե աղունիկների փոխարեն երկնքում խաղաղություն էի փնտրում: Այդ օրերի ուղեկիցս Լյուբեն էր իր «Կոմբատ»-ով, Հախվերդյանն իր «Լավագույն տղերք»-ով, էլի շատ ու շատ սենց սիրուն երգեր, դե Նժդեհն իր ամենաոգևորող խոսքերով ու «Հա՞յ ես, ախպեր… Հա… Կայֆ ա, չէ՞» հոլովակն իր ժպիտներով:

Շատերը կորցրին կյանքի իմաստը, բայց շատերն էլ հենց այդ օրերին գտան ու սկսեցին ավելի արժևորել, գնահատել: Հայաստանն էլ առաջին անգամ նման ներգաղթ տեսավ, ու ես առաջին անգամ նման համախմբվածություն զգացի:

Ես այն անկախության սերնդից եմ, որ պատերազմ տեսավ:
Պատերազմները լավ բան չեն: Ազգի պատմության ու մարդու հոգեվիճակի վրա լավ չեն անդրադառնում: Ասածս ինչ է` Make love, not war…

Taron Aramyan

Եվ բարդ, և պարզ

Ես ապրում եմ Գեղարքունիքի մարզի Գետաշեն գյուղում, մեծ ընտանիքում ՝ հորս, մորս, տատիկիս, պապիկիս և քույրերիս հետ: Քանի որ երեխաներից ամենամեծը ես եմ, քույրերիս` հատկապես փոքր քրոջս չարաճճիությունների համար պատասխան տալ միշտ ես եմ ստիպված լինում: Դա այդքան էլ հեշտ չէ:

Չնայած նրան, որ ես 16 տարեկան եմ, օրվա գրաֆիկս շատ խիտ է: Առավոտյան դպրոց, դասեր, կյանքի պատանեկան, ուրախ, բայց, միաժամանակ, ծանր և հետաքրքիր շրջան: Դասերից հետո լինում եմ մասնավոր ուսումնական հաստատությունում, որը չունի անուն, այնտեղ խորացված կերպով ուսումնասիրում եմ ֆիզիկա: Այսպես գրեթե ամեն օր: Տանը լինում եմ հիմնականում երեկոյան և հանգստյան օրերին: Հաճախակի փոքր խմբերով կազմակերպում ենք արշավներ, որտեղ մեզ հետ կատարվում են կյանքի ամենահետաքրքիր դեպքերը:

Ազատ ժամանակ, որը երբեմն կարողանում եմ ստեղծել ինձ համար, զբաղվում եմ հետաքրքիր մի զբաղմունքով, որը երևի չունի որևէ անուն: Լուցկու հատիկներով, առանց որևէ նյութերի, սոսնձի կամ հավելյալ առարկաների օգնության պատրաստում եմ տնակներ, ամրոցներ և եկեղեցիներ: Այդ զբաղմունքը հանգստացնում է իմ նյարդերը: TaronAramyantnak01Շրջապատից շատ եմ լսել, որ իմ բնավորությունը բարդ է: Տնակներ պատրաստելն էլ իմ բնավորության պես բարդ է: Եղել են դեպքեր, որ իմ այդ բնավորության պատճառով կամ շնորհիվ, ստացել եմ տարօրինակ կամ զավեշտալի մականուններ, որոնցից ես չեմ նեղվում և նույնիսկ լինում են դեպքեր, երբ ես այդ մարդկանց հետ մտածում եմ, թե ինչ նոր անուն կարելի է գտնել:

Մի խոսքով ես, միաժամանակ, և՛ բարդ եմ, և՛ պարզ, մի քիչ միամիտ և կարծում եմ, որ ինձ ճանաչելը այդքան էլ դժվար չէ:

ofelya hovhannisyan

Չարաբաստիկ դասաժամը

Ինչպես միշտ եկավ իմ սիրելի դասաժամը: Ֆիզիկա առարկան ընդհանուր առմամբ ես շատ եմ սիրում: Կրկին իմ սիրելի ուսուցչուհին դաս էր բացատրում, իսկ մենք բոլորս ուշադիր նրան էինք լսում:

Սակայն այսօր ամեն ինչ այլ էր: Տիկին Պետրոսյանը ինչպես միշտ ժպիտը երեսին դաս էր բացատրում մինչև այն պահը, երբ դեռ չգիտեր, որ աղջիկը` 18-ամյա Հռիփսիմե Գասպարյանը ավտովթարից մահացել էր, իսկ տղան՝ 20-ամյա Հրանտը, տեղափոխվել է Հրազդանի բժշկական կենտրոն: Զանգը հնչեց, և նա գնաց ուսուցչանոց:

Մեզ մոտ հանրահաշիվ էր, մենք ևս այդ չարաբաստիկ լուրի մասին տեղյակ չեինք: Դասն արդեն վերջանում էր, երբ մեր դասղեկը մտավ դասարան և հանրահաշվի ուսուցչուհուն դուրս կանչեց: Քիչ անց նա լացակումած ներս մտավ, մենք շփոթված անընդհատ հարցնում էինք, թե ի՞նչ է եղել, սակայն ոչ մի պատասխան: Հետո մեր ուսուցչուհին հավաքեց իր ուժերը և ցածրաձայն ասաց.

-Երեխաներ, դպրոցում աղմուկ չբարձրացնեք, ընկեր Պետրոսյանի աղջիկը մահացել է: Սակայն դեռ լուրը հաստատված չի:

Այդ պահից սկսած մենք լռեցինք, քարացել էինք, ոչինչ չէինք  խոսում: Մենք դեռ հույս ունեինք, որ Հռիփսիմեն ողջ է մինչև այն պահը, երբ դասընկերուհիս ներս մտնելով ասաց, որ ֆեյսբուքյան էջերում արդեն հաստատվել է նրա մահը: Հազիվ զսպելով ինձ՝ մաքրեցի արցունքներս:

Մենք երբևէ չենք տեսել ընկեր Պետրոսյանի երեխաներին, սակայն նա այնքան էր պատմում նրանց մասին, որ մեզ թվում էր, թե ճանաչում ենք նրանց: Հռիփսիմեն սովորում էր Բրյուսվի անվան համալսարանի լեզվաբանական ֆակուլտետում, գիտեմ, որ ուներ  բարձր առաջադիմություն, իսկ եղբայրը՝ Հրանտը, վերջերս էր վերադարձել բանակից և սովորում էր Երևանի Մխիթար Հերացու անվան բժշկական համալսարանում:

Լավ է, որ կան այնպիսի տրանսպորտային միջոցներ, որոնք կարողանում են մարզերից ուսանողներին անվճար տեղափոխել Երևան, սակայն հիմա ինձ հուզում է մի հարց. Արդյո՞ք այդ ավտոբուսները տեխզննում անցնում են, սարքի՞ն վիճակում են, թե… Պետք է մեծ ուշադրություն դարձնել սրան, քանի որ գյուղերից քաղաք տեղափոխվող ուսանողները գյուղի, նաև մեր ողջ ազգի պայծառ ապագան են: Պետք է ուշադիր լինել, քանի որ ոչ  միայն  կարող են  իրենց կյանքը վտանգել, այլ նաև ուրիշների: Հատկապես ձմռան այս ցուրտ եղանակին առանց անվադողերը փոխելու չի կարելի երթևեկել:

Այս չարաբաստիկ պատմությունը չեմ կարողանում հանել մտքիցս: Ամեն րոպե Աստծուն խնդրում եմ, որ Հրանտը ապաքինված տուն վերադառնա, որ մեր սիրելի ուսուցչուհին… Չգիտեմ այս դեպքերում ինչ են ասում:

margarita araqelyan

Հայի գենը

Մեզ հաճախ թվում է, որ մեր ուսուցիչները միշտ ուսուցիչ են եղել, չեն ունեցել ոչ մանկություն, ոչ երիտասարդություն: Մինչդեռ երբ դասից դուրս հանդիպում ենք, զրուցում, պարզվում է ճիշտ հակառակը: Այսօր ես զրուցելու եմ մեր գյուղի «Ծաղկունք բաց դպրոց» հիմնադրամի փոխտնօրեն Հասմիկ Կարախանյանի հետ:

-Ի՞նչ մասնագիտություն ունեք:

-Ես սովորել եմ Երևանի Պետական համալսարանում: Ավարտել եմ Ռոմանագերմանակա լեզուների ֆակուլտետիի ֆրանսերենի բաժինը: Մասնագիտությամբ բանասեր եմ և մանկավարժ:

-Ձեր ընտանիքի անդամները համաձա՞յն էին ձեր ընտրության հետ:

-Ընտանիքիս անդամները հարգում էին երեխաների կարծիքը և որոշումներին արգելք չէին հանդիսանում, օգնում էին՝ ինչով կարողանում էին: Նկատի ունեմ, որ ծնողներս օգնում էին գիտելիքի ձեռքբերման հարցում:

-Ի՞նչ կասեք ձեր սովորելու տարիների մասին:

-Շատ հետաքրքիր էին սովորելու տարիները, շատ հուշեր են մնացել: Այդ ժամանակ հաճախում էի երգչախմբի, որի ղեկավարն էր Հովհաննես Չեքիջյանը: Մենք այցելում էինք Գրողների տուն: Շատ հաճախ հանդիպում էինք գրողների հետ՝ Պարույր Սևակի, Սիլվա Կապուտիկյանի: Շատ մտերիմ էի Սիլվա Կապուտիկյանի հետ:

-Կպատմե՞ք մի հետաքրքիր դրվագ սովորելու հետ կապված:

-Մի անգամ փախել ենք դասից և փախցրել ենք դասախոսին՝ Վահե Գոդելին: Նա մեզ հետ պետք է վերջին երկու ժամը դասախոսություն կարդար, և ես կուրսեցիներիս տեղեկացրի, որ հայրս շատ լավ, շատ համեղ կիսաքաղցր գինի է բերել: Եվ մենք որոշեցինք գնալ մեր տուն և գինի խմել, կարտոֆիլ եփել և թթվով քեֆ անել: Բայց մենք չէինք կոմնորոշվում, մտածում էինք, որ Բելգիայից եկած գիտնականը կվիրավորվեր, և մենք կպատժվեինք դեկանատի կողմից: Ես էլ առաջարկեցի պարոն Գոդելին մեզ հետ տանել, որ դասախոսությունը կարդա մեկ այլ տեղում: Գոդելիի մայրը հայուհի էր, իսկ հայրը՝ բելգիացի, և նա միշտ ասում էր.

-Ախ, այդ հայի գենը:

Ես այդպես էլ ասացի.

-Հայի գենը խնդրում է, որ դուք դասախոսությունը կարդաք մեկ այլ տեղում, մենք անակնկալ ունենք Ձեզ համար:

Նա ժպտաց և ճար չունենալով՝ համաձայնեց: Գնացինք մեր տուն, և նա վերջում ասաց՝ այսպիսի դասախոսություն ես դեռ չէի կարդացել, ես այն երբեք չեմ մոռանա:

-Իսկ հիմա չե՞ք զղջում, որ ընտրել եք այդ մասնագիտությունը:

-Ոչ՛, իհարկե չեմ զղջում, քանի որ էությամբ ես շատ հայասեր եմ և հնարավորություն ունեմ հետաքրքրվելու այն ամենի մասին, ինչը կապված է հայրենիքի հետ: Իսկ ֆրանսերենի իմացությամբ ես կարողացա ծանոթանալ Եվրոպական մշակույթի, ֆրանսիական գրականության, կինոյի, մի խոսքով՝ արվեստի հետ, որով լցվեց իմ ներաշխարհը:

Հ.Գ. Ի դեպ, Հասմիկ Կարախանյանի հետ ես դեռ էլի եմ զրուցելու` այս անգամ մեր արտասովոր դպրոցի մասին:

argam voskanyan

Անկախության սերունդը

Մեծերի խոսքի մեջ շատ եմ լսել նմանատիպ նախադասություն.

-Էս սերունդը պիտանի չի:

Շատ ժամանակ որոշ մարդկանց հետ վեճի եմ բռնվել այս հարցի շուրջ, ովքեր պնդում էին, որ մեր սերունդը չի կարող երկիր պահել: Ինձ միշտ թվացել է որ իմ երկրը ազատ է, բայց որոշ ժամանակ անց հենց այդ հին սերնդի շնորհիվ սկսեցի մտածել, որ մեր երկիրը ազատ չէ: Մոտ երկու տարի առաջ հասկացա, որ անկախությունը տարատեսակ զենքեր և հզոր երկիր ունենալու մեջ չէ, այլ մարդկանց մտածելակերպի:

Հին սերունդը, ասելով, որ մենք անկախ չենք, մոռանում է, որ հենց իրենք են պայքարել այդ նույն անկախության համար: Երբեմն մեզ քննադատողներին թվում է, որ անկախ նշանակում է` լինել հզոր պետություն, բայց ավելի հեշտ է քննադատել իշխանությանն ու ասել. «Երկիրը երկիր չի», քան նպաստել այդ նույն երկրի հզորացմանը: Տպավորություն ստեղծվեց, թե ես էլ իմ հերթին եմ քննադատում հին սերնդին, բայց ես միայն ցանկանում եմ ցույց տալ մեր սերնդի լավ կողմերը և որոշ մարդկանց մեջ վստահություն ներշնչել դեպի մեր սերունդը:

Մարդկանց մեջ թերահավատությունը մեր սերնդի հանդեպ տիրում էր մինչև 2016 թվականի ապրիլը: Ապրիլյան պատերազմը որոշ չափով փոխեց հին սերնդի կարծիքը նոր սերնդի մասին, երբ ինձնից երկու տարով մեծ իմ եղբայրները կանգնեցին սահմանին ու կռվեցին հանուն հայրենիքի: Մենք ապացուցեցինք, որ կարող ենք անել այն, ինչ չեն արել հին սերնդի ներկայացուցիչները: Մենք կարող ենք երկիր կառուցել, մեզ պետք չէ քննադատել, ապագան հուսալի ձեռքերում է:

Մի քանի օր առաջ փողոցով քայլելիս պատահաբար լսեցի երկու տղաների խոսակցություն. նրանցից մեկն ասում էր, որ չի ցանկանում բանակ գնալ, իսկ մյուս ընկերը պնդում էր հակառակը, որ բանակ գնալը ամեն հայի պարտքն է: Տուն հասա և սկսեցի մտածել, թե արդյո՞ք երիտասարդներից որի կարծիքն էր ճիշտ, ու նորից վերադարձա նույն հարցին` մենք անկա՞խ ենք, թե՞ ոչ:

Հենց այդ պահին մտքիս եկավ Արցախյան պատերազմը` հանուն ինչի՞ զոհվեցին մեր հարազատները: Ու միանգամից գտա հարցի պատասխանը` հանուն մեզ: Եթե ոչ ոք չգնա բանակ, մենք կկորցնենք այդքան մեծ կորուստների գնով վաստակած անկախությունը ու կթերթենք մեր պատմության վերջին, բայց ամեն դեպքում փառավոր էջը:

Եթե յուրաքանչյուր հայ իր մեջ ուժ գտնի պայքարելու, հաստատ երկիրը երկիր կդառնա:

anush

Այդ աղջիկը ես եմ

-Գը՜մփ,- նրա գցած պայթուցիկը պայթեց հենց հորեղբոր ոտքերի մոտ: Շագանակագույն աչքերով այդ չարաճճի տղան մի քանի օր չերևաց հոր աչքին. տնից շուտ էր դուրս գալիս ու վերադառնում, երբ հոր` աշխատանքից վերադառնալուց առաջ և փակվում սենյակում: Հաճախ էր երեք եղբայրների հետ գնում ձկնորսության. դա նրա սիրած զբաղմունքն էր: Լավ էր սովորում, դպրոցում իր չարաճճիությունների պատճառով միշտ ուրիշներին էին պատժում, բայց նա շատ բարի էր: Մեծացավ` հաղթահարելով ամեն դժվարություն, իսկ հետո բոլորին ծաղրող այդ երիտասարդը սիրահարվեց քոլեջ հաճախող մի աղջկա: Շատ չանցած` նրանք ամուսնացան, և ծնվեց մի աղջիկ: Այդ աղջիկը ես էի:

Հայրս համալսարանում չի սովորել, քանի որ երիտասարդ տարիքում կորցրել է հորը և դարձել տան ղեկավարը, բայց դա նրան չի խանգարում կիսով չափ լինել բժիշկ, ճարտարապետ, նկարիչ: Մայրս չափազանց խելացի կին է, միշտ կարողանում է հասկանալ ինձ ու բոլորին:

Ես ապրում եմ Գեղարքունիքի մարզի Գետաշեն գյուղում, երկհարկանի մի տան մեջ՝ հորեղբորս ընտանիքի և տատիկիս հետ: Իմ սենյակը երկրորդ հարկում է, այդ սենյակին կից մի կիսախարխուլ պատշգամբ կա, հաճախ գիշերները ես քնում եմ այնտեղ, աստղերի տակ: Մի անգամ որոշեցի ցատկել պատշգամբից ու գնալ հեռու, բայց մտածեցի, որ դեռ ժամանակը չէ:

Ես պարզ մարդ եմ, չնայած, որ մի քանի անգամ քնել եմ պատշգամբում, չեմ սիրում քունը, այդ անիմաստ ինքնամոռացումը, իսկ երազներ ես առանց քնելու էլ տեսնում եմ, դրա համար քնել պետք չէ:

Ես սիրում եմ գիշերը, սիրում եմ այգաբացը, հաճախ վաղ եմ արթնանում ու բարձրանում կտուր, որ առաջինը ես տեսնեմ այն, իսկ մայրամուտին գրում եմ փոքրիկ թղթերի վրա, դրանք ամրացնում փուչիկներին և բաց թողնում:

Մի քանի տարի առաջ ես որոշեցի եղբայրներիս համար մի «անակնկալ» պատրաստել: Տան հետնամասում գտնվող հացատան դռան վրա ամրացրեցի մի կոշիկ, որը նկուղից էի գտել: Ես կարտոֆիլի մարգերի մեջ պառկած հետևում էի, երբ անսպասելիորեն եկավ հայրիկն ու… Կոշիկն ընկավ նրա գլխին: Հետո բոլորն իմացան, որ դա իմ ձեռքի գործն է, ես ամոթից մի քանի օր հորս աչքին չերևացի (պատմությունը կրկնվեց, հիմա ես հայրիկիս աչքին չէի ուզում երևալ):

Ասացի, որ մենք ապրում ենք տատիկիս հետ: Տատիկս բարի կին է, բայց երբ բարկանում է, պետք է շուտ փախչել: Մի անգամ, երբ փոքր էի, պատահմամբ հրդեհեցի ծնողներիս մահճակալը: Վառեցի լուցկին, մտածում էի, որ կկարողանամ հանգցնել, բայց` ոչ: Տատիկս ծխի հոտ առավ, նա վառարանի կողքին էր նստած, նայեց շորերին:

-Երեխե՛ք, էս ի՞նչ հոտ ա:

Ես արագ դուրս թռա ննջասենյակից:

-Կրա՜կ,- գոռալով վազում էի ես, կարծես կրակ էի ստեղծել և հիանում էի դրանով…

Իմ մանկությունը հիասքանչ է անցել: Գիշերները բոլորից գաղտնի բարձրանում էի մեր ընկուզենու վրա: Մի անգամ էլ բարձրացա ամենաբարձր ճյուղին ու մինչև իջնելս արդեն քսան անգամ «Հայր մերն» էի ասել ու Աստծուց մեղքերիս համար թողություն խնդրել… Երազում եմ դառնալ ծաղրածու, չնայած համալսարաններում երևի նման բաժին չկա, բայց կարծում եմ, որ դա ամենաբարդ մասնագիտությունն է: Վախենում եմ օձերից և սեփական հոգուցս, այն այնքան տարօրինակ է: Վերջերս ընկերուհուս նամակ ուղարկեցի, պարզվեց միայն ծրարն եմ ուղարկել, իսկ նամակն այդպես էլ չգտա:

Իմ շունը սատկեց: Բայց ախր, ես շուն չունեմ… Բայց որ ունենամ` կսատկի: Չգիտեմ ինչպիսին եմ ես, երևի միօրինակ կամ յուրօրինակ, դա ինձ քիչ է հետաքրքրում, իսկ հիմա ես միայն մտածում եմ թռչելու մասին:

vardik barkhudaryan-2

Իմ բուժքույր մայրիկը

Իմ մայրիկը` Մանուշակ Սիմոնյանը, բուժքույր է, և ես շատ ուրախ եմ դրա համար: Նա կարողանում է բուժել մարդկանց: Ես չգիտեմ` ինչու որոշեցի փորփրել մայրիկիս մանկությունն ու իր աշխատանքային կյանքը: 

 -Մամ մի քիչ կպատմե՞ս քո մանկությունից: 

-Դե ես փոքր ժամանակ շատ եմ ցանկացել դառնալ բուժքույր: Դա այն օրվանից, երբ մեր ուսուցչուհին մեզ տվել էր գրել շարադրություն «Ինչպիսին եմ պատկերացնում իմ ապագան» վերնագրով, և ես հենց այդպես պատկերացրեցի ինձ 20 տարի հետո` բուժքրոջ խալաթով:

-Իսկ ի՞նչ կարծիք ունեին ծնողներդ քո ընտրած մասնագիտության մասին: 

-Ծնողներս համակարծիք էին իմ որոշման հետ, մանավանդ հայրս: Նա միշտ ցանկացել էր, որ ես հենց այդ մասնագիտությունն էլ ընտրեմ:

-Իսկ ի՞նչ էր ասում մայրիկդ: 

-Նա ցանկանում էր, որ ես դառնամ ուսուցչուհի: Երևի նա կարծում էր, որ երբ մենք քույրերով խաղում էինք, և ես ուսուցչուհին էի, ուզում էի դառնալ ուսուցչուհի:

-Իսկ քանի՞ քույր ունես: 

-Ունեմ 4 հիասքանչ ու մեկմեկու նվիրված քույր և մեկ եղբայր: Մենք իրար շատ ենք սիրել, և հիմա էլ այդպես է: Հեռավորությունը ոչինչ չի փոխում, մենք նույն մանուկն ենք իրար համար:

-Իսկ որտե՞ղ ես սովորել: 

-Սովորել եմ Կապանի բժշկական ուսումնարանում: Այդ ժամանակ 15 տարեկան էի: Այնտեղ սովորեցի 3 տարի, և 18 տարեկանում, երբ վերջացրեցի ուսումս, սկսվեց պատերազմը: Մեր գյուղի տներից դեռ շատերն էլ ունեն կրակոցների հետքեր:

-Իսկ ի՞նչ արեցիք, ո՞ւր գնացիք:

-Եկանք այստեղ՝ Նորավանի հին գյուղը: Այդտեղ մնացինք որոշ ժամանակ, իսկ ես արդեն` ընդմիշտ: Ամուսնացա հայրիկիդ հետ և մնացի այստեղ:

-Իսկ ե՞րբ ես առաջին անգամ որևէ մեկին բուժել: 

-Առաջին անգամ բուժել եմ պապիկիդ, և քանի որ գյուղն այդ ժամանակ բուժքույր չուներ, ես դարձա գյուղի բուժքույրը:

-Քո կարծիքով ի՞նչ տարբերություն կա գյուղի և հիվանդանոցի բուժքրոջ մեջ: 

-Դե հիվանդանոցում կա համապատասխան տեխնիկա, և ոչ մի դժվարություն չկա, քո կողքին աշխատում են բժիշկներ, իսկ այ, գյուղի միակ բուժքույր լինելը դա մեծ պատասխանատվություն է, քանի որ այստեղ չկա տեխնիկա, այլ բուժաշխատող, որ խորհրդակցես, թե ինչ է պետք անել, և գյուղից Սիսիան գնալը և ստուգվելը դա մեծ դժվարություն է կապված տրանսպորտի հետ:

-Ո՞րն է եղել ամենածանր դեպքը: 

-Երեխաի ծնունդը տանը ընդունելը: Դա 9 տարի առաջ էր: Շատ դժվար էր լինել բուժքույր և միաժամանակ մանկաբարձ:

-Իսկ ինչո՞ւ տանը ծնվեց: Տրանսպո՞րտն էր խնդիրը: 

-Այո, այդ ժամանակ գյուղում ոչ մի մեքենա չկար: Փառք Աստծո, որ երեխան ողջ ու առաջ ծնվեց և հիմա էլ լավ է:

-Իսկ քանի՞ տարի է, որ աշխատում ես գյուղում: 

-Ուղիղ 27 տարի: Ես միշտ էլ կարոտով եմ հիշում այդ 27 տարվա ամեն մի օրը, ամեն մի իրադարձությունը:

-Ի՞նչ կցանկանաս բոլոր ապագա և արդեն կայացած բժիշկներին: 

-Կցանկանամ, որ իրենց գործի մեջ լինեն զգույշ և ուշադիր: Ունենան ոչ ծանր օրեր, սիրեն իրենց գործը, որը առաջնային է, և եթե իսկական բուժքույր են, պետք է նվիրված լինեն իրենց գործին մինչև կյանքի վերջը:

Ես այս ամենից հասկացա մի պարզ բան, որ պետք է լինել իսկական մարդ, որ հիվանդը վստահ և ուրախ գա բժշկի մոտ: Թող բոլոր բժիշկներն ունենան երկար կյանք, որ շարունակեն իրենց գործն ու փրկեն մարդկանց կյանքը: