Դե, արդեն գրեթե բոլորը գիտեն Աբովյանի գիժ քամու մասին, բայց քչերը գիտեն, որ մեր թաղամասում գրեթե ամեն անգամ գերգիժ քամիների ժամանակ հոսանքը կտրում են: Հա, հա, արդեն տեսակների ենք բաժանել քամին՝ հանգիստ քամի, ուժեղ քամի կամ նույն ինքը` «բուլուլիճ», այդպես էր ասում տատս, գիժ քամին և ինչպես նշեցի քիչ առաջ, գերգիժ, որի ընթացքում մեր թաղամասի լույսերն են կտրում:

Հերթական ամառային երեկոն էր ու հերթական քամոտ օրը, սակայն ո՞վ կմտածեր, որ միանգամից կսկսվի գերգիժ քամին, իսկ լույսերն էլ կկտրեն էլի: Ու ինչպես ամեն անգամ, լույս կտրելուն հաջորդեց իմ` «Օ՜ֆ, գոնե վայֆայը լույսով չլիներ» արտահայտությունը: Երևի բոլորն էլ այդպես են անում, երբ լույսերը անջատվում են. քնում են սովորական ժամից չափազանց շուտ, քնում այն հույսով, որ առավոտյան արդեն էլեկտրականություն կլինի, իսկ երբ արթնանում ու տեսնում են չկա, սկսում են հաճախակի ժամացույցին նայել: Եվ այդպես սպասելով դարձավ ժամը 12:00-ը, իսկ ես արդեն 20 ժամ է, ինչ ֆեյսբուք չէի մտել: Հասկացա, որ պետք է մի լուծում գտնել: Միակ լուծումը հետևյալն էր՝ գնալ մորեղբորս տուն, և այդպես էլ արեցի:

Պատկերացրեք` իչքան նամակներ ու ինչքան ծանուցումներ կային, բայց այդ բոլորից առանձնացավ մի նամակ, հետևյալ բովանդակությամբ՝ «Արմ ջան, ուզում եմ երիտասարդական շարժում ստեղծել, բարեգործական գործառույթ իրականացնելու համար, կուզենամ դու լինես այդ խմբում»: Առանց որևէ վայրկյան մտածելու համաձայնեցի, հասկանալով, որ հրաշալի հնարավորություն է ընձեռվում կատարել վաղուց ցանկացած ու պլանավորած շատ ծրագրեր: Երեկոյան արդեն պատրաստ էր խումբը, իսկ շարժման անվանումն էր՝ «Միասնական բռունցք», և ունեինք առաջին ու հստակ առաջադրանքը. ներկայացնել մեկ նախագիծ, որը հնարավոր լինի իրականացնել երիտասարդական շարժման շրջանակներում: Մտածելու կարիք անգամ չկար: Անմիջապես գրեցի երկու նախագիծ՝ բարեգործական կինոդիտում և համագործակցություն դպրոցների հետ` օգնության արկղիկի տեսքով: Ի զարմանս ինձ, բոլորը համաձայնեցին: Անցավ 7 ամիս, սակայն ոչ մի աշխատանք չկար արված: Եվ կրկին ստանում եմ նամակ, որ երիտասարդական շարժման ղեկը ես եմ ստանձնում, բնականաբար պատասխանատվության զգացում կար. 7 ամիս ոչինչ չանելուց հետո ղեկը ստանում եմ ես, ու պետք է առաջին քայլերը անել, իսկ ես մեկ օր անգամ չկորցնելով հավաքում եմ ողջ խմբին, վիրտուալ գրում ու նախագծում ողջ ծրագիրը, կատարում աշխատանքի բաշխում և անցնում գործի: Գիտակցելով, որ դու մի երիտասարդական շարժման ղեկավար ես, որտեղ տարիքով ամենափոքրն ես, մեկ շաբաթ շարունակ ստանալով զանգեր տարբեր կազմակերպություններից տարածքի համար, հասկանում ես, որ լիարժեք քաղաքացի ես:

Եվ արդեն ունեինք հստակ որոշված օր, ժամ, տեղ, ֆիլմ: Մնում էր տարածել հայտարարությունը, ինչպես միշտ, օգնության հասավ ֆեյսբուքը, տարածվեց հայտարարությունը կինոդիտման մասին:

Վերջապես եկավ այդ բաղձալի օրը՝ 2016 թվական մարտի 12, «Միասնական բռունցքը» պատրաստ էր դիտմանը: Ինձ բնորոշ բնավորության համաձայն, 2 ժամ շուտ էի կանչել բոլորին: Այդ օրը մինչ ֆիլմի դիտումը եռուզեռ էր տիրում տուրիզմի հայկական ինստիտուտում: Այո, այո, այնտեղ էր կայանալու մեր բարեգործական կինոդիտումը: Եվ վերջապես եկավ այն ժամը ,որ պետք է գար հանդիսատեսը, սակայն դահլիճում տեղ գտան միայն մեր թիմի անդամները, իսկ հյուրերի համար տեղերը այդպես էլ դատարկ մնացին:
Տխրել էինք, բայց դասեր քաղեցինք. երբեք, ոչ մի դատարկ աթոռ, ոչ մի չստացված նախագիծ չպիտի պատճառ հանդիսանա կանգ առնելու: Քայլիր առաջ, հետ մի նայիր անցյալի դատարկ աթոռներին:

Հ.Գ. Հոդվածս գրում եմ մոմի լույսի տակ: Հա, հա. քիչ առաջ գերգիժ քամի էր…

Ժամանակ, ի՞նչ է այն։ Անընդհատ անցնող ակնթարթների շարան, որոնք դու կարող ես ճիշտ օգտագործել, կամ էլ ուղղակի վատնել անիմաստ բաների վրա։ Այն երբեք ոչ ոքի չի սպասում, երբեք ոչ ոք չի զիջում, կարող է ուղղակի նվիրել պահեր, որոնք հավերժ կհիշվեն։

Կհիշվեն ողջ կյանքում, և մի տեսակ երազկոտ հայացքով կսպասես նրանց վերադարձին, բայց ափսոս…

Կարծես երեկ էր, մանկահասակ վազում էի քրոջս հետ ձների, ցեխերի միջով, իրար հետ խաղում, թավալվում ձների մեջ, թրջվում, մրսում ու հիվանդանում, բայց միևնույն է, շարունակում էի խաղալ: Կարծես հոգիս ազատություն էր ստանում, թռչում, թռչում անհուն երկնքում։ Թռչում հեռու, հեռու….

Բայց անցավ ժամանակը մեր, էլ ինչպե՞ս խաղանք՝ ինչպե՞ս թրջվենք…

Եկա դպրոց։ Մի տեսակ անծանոթ միջավայր, որին շատ շուտ մերվեցի։ Ընկերացա համադասարանցիներիս հետ, կապվեցի նրանց հետ։ Նրանք դարձան իմ ամենալավ ընկերները։

Իսկ հիմա եկել է պահը բաժանման։ 11 տարի իրար հետ սովորելուց հետո մեր ուղիները բաժանվում են։

Անցավ ժամանակը մեր ուրախ մանկության, էլ ինչպե՞ս խաղանք, ինչպե՞ս թրջվենք…

Մեծացել ենք արդեն, դրա ժամանակը էլ չկա։

Ո՞ւր կորար իմ ուրախ մանկություն։

Իմ ջերմագին հուշեր մանկական,
Անցան օրերն ու մնաց անխափան՝
Իմ անհոգ և ուրախ հուշերը մանկության։
Փակեցի աչքերս՝ մեծացավ հոգիս
Սիրածս շորը էլ չեղավ հագիս։

Ես սովորություն ունեմ մի բանով տարվելու: Տարվելը մեղմ է ասված: Հիմնականում այդ ինչ-որ բաները լինում են կա´մ ֆիլմեր, կա՛մ գրքեր՝ իրենց հերոսներվ հանդերձ: Ու վերջ, սկսվեց պաշտամունքի երկարատև ու տանջալից շրջանը: Եվ այն վերջանում է միայն այն ժամանակ, երբ հայտնվում է մի նոր պաշտամունքի առարկա: Ստացվում է՝ ես երբեք առանց իդեալի չեմ մնում:

Հիմա բոլորը կասեն, թե իրենց հետ էլ է այդպես: Բայց՝ չէ: Ես չափազանց խորն եմ տարվում:

Մի օրինակ բերեմ: Ես ու քույրս սկսեցինք միասին նայել մի ամերիկյան սերիալ: Երկուսս էլ շատ սիրեցինք այն: Ուրախանում էինք նույն չափով, տառապում՝ նույն ուժգնությամբ: Թվում էր՝ մենք հավասար չափով էինք սիրում հերոսներին, առհասարակ ֆիլմը: Նույնիսկ ինձ էր սկսել այդպես թվալ:

Բայց երբ սերիալի հերթական եթերաշրջանը ավարտվեց, և մենք պետք է սպասեինք հաջորդին, որը սկսվելու էր մեկ տարի հետո՝ քույրս շատ արագ մոռացավ այն, իսկ ես՝ ոչ: Ընդհակառակը, էլ ավելի էի կապվում սերիալին, տարվում նրանով: Հետևում էի սերիալի մասին բոլոր նորություններին: Ես ապրում էի դրանով:

Ֆիլմի նոր մասերը դուրս էին գալիս ամեն ուրբաթ: Այսպիսով, ինձ համար շաբաթվա մյուս օրերը գոյություն չունեին: Դրանք լոկ խոչընդոտ էին, որ ինձ բաժանում էրն բաղձալի ուրբաթից: Ու հենց նայում էի սերիան, նորից անհամբերությամբ սպասում էի հաջորդին: Եվ հաշվի չէի առնում, որ բացի ուրբաթից էլի օրեր կան:

Իմ բոլոր ծանոթները, ովքեր նույնիսկ չէին էլ նայել, ատում էին այն: Հիմա ասեմ՝ ինչու: Ես այնքան էի նրանց մոտ խոսում սերիալիցս, պատմում, պատմում ու էլի պատմում, որ նրանց հոգնեցնում էի: Իսկ իմ պատմելու և խոսելու նյութը անսպառ էր: Ես խոսում էի դրանից այնքան, մինչև դիմացինս հոգնում էր և էլ չէր լսում:

Եթե իմանային, թե ես ինձ ինչքան բավարարված ու լավ էի զգում այն պատմելուց՝ երևի հավերժ լսեին ինձ: Խոստովանում եմ ձեզ, հասկանում եմ, որ այդպես չի կարելի, բայց չգիտեմ` ինչպես վարվել:

Հ.Գ. Մոռացա սերիալի վերնագիրը ասել «The 100»:

Երբ ես փոքր էի, մտածում էի, որ պետք է մեծանամ և շոկոլադի իմ գործարանը ունենամ, բայց այդ երազանքիս հավատարիմ երկար չմնացի: Որոշ ժամանակ անց ես սկսեցի ավելի շատ հետաքրքրվել սպորտով, քան տարվել շոկոլադի գործարանով: Չեմ հիշում` ե՞ս համոզեցի ծնողներիս, թե ծնողներս համոզեցին ինձ, բայց 5 տարեկանում արդեն Վայքի կարատեի խմբի անդամ էի: 

Կարատե մարզաձևում կարևորը գոտիներն են, իսկ դրանք շատ են: Դրանցից ամենացածրը սպիտակն է, իսկ ամենաբարձրը` սևը: Հիմա մուգ դարչնագույն գոտու տեր եմ,  որը սևից ցածր  է մեկ աստիճանով: Գոտիները ստանում են քննություններ հանձնելով, բացի այդ էլ կարատեում անց են կացվում  տարբեր  մրցումներ:  Մասնակցել եմ 3 տասնյակից ավելի մրցումների, ունեմ 3 գավաթ, 10 մեդալ և 20-ից ավելի հավաստագրեր և շնորհակալագրեր:

Ես հիմա ուզում եմ պատմել իմ առաջին հաջողության և դրան նախորդող անհաջողությունների մասին: Առաջին 9 մրցումներս ինձ համար անհաջող են եղել:  Այդ ժամանակ իմ մեծագույն երազանքը դարձավ մրցանակային երեք տեղերից գոնե մեկը գրավելը: Չնայած 9 մրցում տանուլ էի տվել, բայց հավատում էի, որ մի օր մրցումներից հետո գլուխս կախ չեմ մտնի տուն (չնայած ծնողներս միշտ էլ ինձ համարում էին հաղթած):

10-րդ մրցումը հաջողված էր, որովհետև ես այդ ժամանակ գրավեցի 2-րդ տեղը: Կարծես թե երազանքս կատարվում էր: Այդ մրցաշարը, որին ես ունեցա հաջողություն, Երևանում էր կայանում: Լավ հիշում եմ, թե ինչ էր տեղի ունենում: Վստահ էի, որ տանը անհամբեր սպասում են և անհանգստանում, ինչպես նախորդ անգամները: Ես նաև գիտեի, որ հանդերձարանում դրված հեռախոսս բազմաթիվ զանգեր ընդունած կլինի, բայց միևնույնն է, փորձում էի կենտրոնանալ մրցման վրա:   Այդ ժամանակ ես մենամարտեցի 4 հոգու հետ: Կիսաեզրափակիչում մենամարտեցի այն տղայի հետ, ով նախորդ մրցումներում հաղթել էր ինձ: Նա ինձ թերագնահատեց և համեմատաբար թույլ խաղ ցույց տվեց , ու երևի դա եղավ պատճառը, որ ես կարողացա հաղթել նրան: Եզրափակիչում ես կրկնեցի նույն սխալը, ինչ մրցակիցս էր գործի դրել կիսաեզրափակչում: Ես մենամարտում էի մի տղայի հետ  ով դրա նախորդ մրցաշարում պարտվել էր ինձ: Երբ սկսվեց մենամարտը, ես շատ ուրախ էի, որովհետև նախորդ մրցաշարում հաղթել էի իրեն  և փոքր ինչ ինձանից թույլ էի համարում:  Դրա համար առաջին  իսկ րոպեում պարտվում էի նրան 2-0 հաշվով: Հետո ես կատարեցի երկու միավորանոց հարված և հաշիվը հավասարեցրի: Այնուամենայնիվ, ես չկարողացա հետո գերազանցել հաշվով:

Ահա իմ առաջին մեդալի պատմությունը: Տանն արդեն սկսվել էին իմ առաջին մեդալի շնորհավորանքները, բայց ես այդ օրվանից ավելի մեծ բան եմ սովորել:

Սովորել եմ, որ չպետք է թերագնահատել ոչ ոքի: Այս դասը միշտ ինձ հետ կլինի:

Երբ մանուկ էի, մտածում էի, որ կյանքը արդեն դասավորված մի ծրագրերի գիծ է, որ ինչ էլ անես, մեկ է, կանցնես քո ուղին, ամեն ինչ հարթ կլինի, կմեծանաս, աշխատանք կունենաս, և վերջ: Ու այդպես բոլոր մարդկանց կյանքերը նույն ծրագրով պլանավորված են, և միայն սպասում են մարդկանց իրենց ապրելուն: Բոլոր այդ կյանքերը ունեն հետաքրքիր ընթացք և երջանիկ ավարտ: 

Կվազես քամու հետ հավասար, քեզ կորցնելով, և առանց վախի: Անգամ երբ կընկնես և կվնասես ծնկներդ, միշտ մայրիկդ կողքիդ կգտնվի և կտա քեզ դեղը` ծնկներիդ վերքերի դեմ:

Սակայն փոքր ժամանակ ինձ իրոք միայն ու միայն հուզում էին ծնկներիս վերքերը, և մայրիկի համբույրները, որպեսզի ցավն անցնի: Հետագայում մեծանալով ես հասկացա, որ կյանքը միշտ չէ, որ դասավորված է հեշտ, գեղեցիկ և ուրախ ավարտով: Որոշ Ժամանակ այն «վերքոտ ծնկներ» են` առանց համբույրների: Դժվար անցանելի ճանապարհներ: Ցեխոտ ոտքեր` մաշված կոշիկների մեջ: Անքուն գլուխներ: Կոտրված սրտեր առանց բացատրությունների: Այդ հին և շատ ծանոթ փայտե դուռն է` փոխված կողպեքով և քո անհամապատասխան բանալիով:

Ճիշտ է, կան անհոգ ապրողներ, որոնց համար կյանքը ուղղակի թեթև քայլվածք է բեմի վրա, բայց և կան երեխաներ, որոնք դեռ մանկություն չունենալով, ծանր աշխատանքներ են կատարում: Մարդիկ, ովքեր օրվա հացի գումար վաստակելուց հետո անգամ ուժ չեն ունենում այդ  վաստակած հացն ուտելու:

Կյանքը իրականում շատ դժվար է: Ավելի ճիշտ ամենադժվար բանն է: Իսկ դու դրա հենց գլխավոր հերոսն ես, ով պետք է պատվով անցնի այդ ամեն փորձությունների միջով և վերջում հաղթական դրոշակը թափահարի:

Երևի հենց ցավը և տխրությունն են կյանքը դարձնում իրական: Իրական, այլ ոչ թե երևակայական մի երազ: Չէ՞ որ երազներից արթնանալու համար մենք միշտ կսմթում ենք մեզ: Երևի…

Հենց «երևին» է, որ ստիպում է շարունակել հուսալ: Կյանքը միշտ չէ, որ գեղեցիկ է լինում, ինչպես գովազդների գեղեցիկ և երջանիկ դեմքերը, ես դա արդեն հասկանում եմ:

-Ու~ֆ , Սերոժ, անձրև ա էլի, ո՞նց ենք տուն գնալու…

Ինչ որ մեկը ցածր ու դժգոհ ձայնով ասաց դասարանից դուրս գալու պահին:

-Էլի անձրև ա, զզվացրեց արդեն, էլի, հերիք չի` թրջվում եմ, մի հատ էլ կոշիկներիս ցեխ եմ կերցնում,- ես էլ` ոչ պակաս դժգոհ տոնով։

Այ ժամանակ ես տանել չէի կարողանում անձրևը։ Բայց…

Մի օր ես ինչ-որ տեղ էի փախչում անձրևից, որ չթրջվեի ու մտքիս մեջ ասացի.

-Անձրևը էդքան վախենալու ա, որ բոլորը փախչո՞ւմ են: Էհ, մի օր էլ թող թրջվեմ:

Ու կամաց-կամաց քայլեր գցելով` բռնեցի տան ճանապարհը, մտածելով. «Անձրևը հեչ էլ վատը չի, ոչ էլ վնաս ա տալիս, ինչի՞ էի զզվում անձրևից»:

Եվ իրոք` ինչո՞ւ չէի սիրում: Միայն անձրևի ձայնը հերիք է, որ մտնես քո մտքերի աշխարհ, և ում ասես` չես հանդիպի էդ աշխարհում, ինչ ասես կհիշես։ Էդ պահին անգամ չէի մտածում, որ կհիվանդանամ կամ շորերս կթրջվեն, կամ մաման կբարկանա։ Ինձ համար քայլում էի` ջրափոսերը չշրջանցելով ու թքած, թե կոշիկներիս մեջ ջուր էր լցվում։

Վայելում էի, մտածում, հիշում, էլի մտածում։ Հիշեցի երրորդ դասարանում սեպտեմբերի մեկի գովասանագիրս, որը հիմա մաման ինչ-որ տեղ պահել ա, որ թոռներին ցույց տա։ Եվ չգիտես ինչի` հիշեցի Sam Smith – I’m Not The Only One երգը: Ես մենակ չեմ երևի, որ էդ երգը անձրևի ժամանակ լսում ա, երևի մենակ չեմ, ինձ նման մեկնել կա, որ անձրևի տակ կարող է ժամերով քայլել ու չնկատել ոչինչ: Հա, կա, վստահ եմ` կա:

Մարդկանց մի ստվար զանգված, ապրում ա հենց այնպես` չնկատելով իր շուրջը գոյությունունեցող մարմինները` աստղերը, արևը, լուսինը: Դրանք մնայուն են, համենայնդեպս, մոտակա 100 000 տարվա ընթացքում: Հենց այդ է երևի պատճառը, որ մարդիկ չեն նկատում դրանց` մտածելով, որ դրանք մնայուն են։

-Միլիոն տարի էղել ա, էդքան էլ կլինի: Շատ պետքս ա` խորանամ ու ինչ-որ աստղի, լուսնի, արևի, կամ առավել ևս, անձրևի մասին մտածեմ:

Հա, ես ճանաչում եմ մարդկանց, որ այդպես են մտածում: Գուցե պետք չէզբաղվել գիտականորեն, բայց դիտել դրանք քո տեսանկյունից ու մտածել դրանց մասին, հաստատ բան չես կորցնելու։

Շնորհակալ եմ բնության երևույթներին ու նրան, ով օգնեց ինձ նկատել ու հետաքրքրվել դրանցով։

Ասում են՝ ուսանողը իրավունք ունի դասի չգնալու, եթե նա մահացել է։ Դե՜, քանի որ ես չեմ մահացել, այլ պարզապես ունեմ գլխացավ ու բարձր ջերմություն, ստիպված եմ վերցնել իմ չեղած տրամադրությունը, վեր կենալ և գնալ համալսարան…

Էլի կանգառում եմ ու էլի սպասում եմ «իմ սիրելի» 23-ին։ Հեռվից էլ տեսանելի էր, որ ավտոբուսը լիքն է, և էլի ոտքի վրա եմ գնալու ողջ ճանապարհս։

Բացվեցին ավտոբուսի դռները։ Մի ոտքս դեռ դրսում էր, երբ զգացի, որ պայուսակս այլևս ձեռքիս չէ։ Ինչ որ մեկն անմիջապես վերցրեց այն, առանց զգուշացնելու…

-Էս ինչ սիրուն-սիրուն աղջիկներ են գալիս։ Արի՜, արի՜, բալա ջան։ Էս ինչ բոյով, սիրուն աղջիկ ես: Արի մոտս կանգնի, բռնեմ քեզ` հանկարծ չընկնես։- Բարձացնում եմ գլուխս ու նկատում տատիկին, ով կլիներ մոտ 70-75 տարեկան, բայց ուներ 20 տարեկանի աշխուժություն։

Երկու տեղանոց նստարանին նստել էին երեք հոգի՝ մի կին, մի երիտասարդ աղջիկ և տատիկը՝ նրանց մեջտեղում։ Մի ձեռքում պայուսակն էր, մյուս ձեռքով պինդ բռնել էր երիտասարդ աղջկա ոտքերից, որ ավտոբուսի տատանումներից հանկարծ չընկնի։ Նրա դիմաց էլ, իրար կողքի նստել էին մի կին և մի երիտասարդ։ Ու տատը դիմում է երիտասարդին․

-Այ տղա, վեր կաց։ Դու ֆայմ չունե՞ս։ Վեր կաց, թող էս երեխեն նստի,-մատնանշում է ինձ։ Իսկ տղան ծիծաղում է ու ասում՝ չէ։

Մի քանի րոպե տատի դիտողությունները լսելուց հետո, երևի ամոթից, տղան վեր կացավ և զիջեց իր տեղը ինձ։ Վերցրի պայուսակս ու տեղավորվեցի։

Տղայի ձեռքին սև տոպրակ կար։ Երբ նա ոտքի ելավ, տատը վերցրեց նրա ձեռքից այն ասելով.

-Մյուս անգամ սև տոպրակի մեջ նվեր չդնես,- բացեց այն։ Տոպրակի մեջ էլի սև տոպրակ կար։- Էլի սենց բան տեսնեմ, վերցնելու եմ ձեռքիցդ ու շպրտեմ մի կողմ։-շարունակեց, արդեն մի փոքր բարկացած։

Տղան ծիծաղելով հետ քաշվեց։

Ավտոբուս բարձրացան երկու կին, որոնցից մեկին տատը «կլոր» անվանեց, երևի մի փոքր գեր լինելու պատճառով։ Նրանց ձեռքից էլ քաշեց ու վերցրեց պայուսակները՝ խեղճերին շփոթմունքի մեջ գցելով։

Ամբողջ ճանապարհին խոսում էր, պատմում իր մասին, մեզ էլ հաճոյախոսություններ անում։

-Էս իմ ասել-խոսելը որ չլիներ, ես շուտվանից մեռած կլինեի։ Բայց ինձ սենց աշխույժ մի նայեք։ Ես շատ ցավ եմ տեսել։ Հեսա, հասնում եմ իմ կանգառին։ Կիջնեմ` ինձանից կպրծնեք։ Տանեմ էս եղածն էլ ծախեմ, որ մի քիչ փող գա ձեռքս,- ու կարծես տխրություն իջավ աչքերին։

Հասավ իր կանգառին․

-Սիրու՜ն տիկին, ա՛ռ, վերցրու պայուսակդ։ Ա՛յ տղա, ո՞ւր ես, արի դու էլ տոպրակդ վերցրու, տատին իջնում ա։ Դե՜, երեխեք ջան, Աստված օրհնի ձեզ։ Լավ մնացեք։ Ձեր բալեքին էլ լավպահի,- դիմեց երկու կանանց։

Երկու մեծ տոպրակ ուներ, երևի՝ ծանր։ Ու անգամ իջնելիս էն խեղճ տղային էլի նախատեց․

-Այ տղա, չես ֆայմո՞ւմ, օգնի՛։ Էս տոպրակներս իջեցրու։

Տրամադրությունս բարձրացնելուց զատ, տատը ինձ մի խրատ տվեց. անկախ սոցիալական վիճակից, անկախ կյանքի տված հարվածներից, մարդը պիտի շարունակի ՄԱՐԴ մնալ, ժպտալ ու սիրել կյանքը, քանի որ այն տրվում է միայն մեկ անգամ…

Արդեն աշուն է: Շատերը գնում են փայտ բերելու, այգիներց միրգ հավաքելու: Իսկ սարերում արդեն հավաքում են իրենց իրերը գյուղ վերադառնալու համար:

Առաջ  գրեթե բոլոր ընտանիքները անասուն էին պահում, գարնանը գնում սար, իսկ խոր աշնանը հետ վերադառնում: Այդ ամենը այդքան էլ հեշտ չէր, գնալ-գալ, ամեն անգամ տանել-բերել և այդպես:

Սարերում առաջ մարդիկ շատ վատ էին ապրում: Ապրում էին փայտից պատրաստված խարխուլ տնակներում: Հոսանք, բջջային հեռախոսներ, մեքենաներ չկային: Երբ որ ինչ-որ բան էին ուզում գյուղից կամ ինչ որ լուր ստանալ, շատ բարդ էր:

Գարնանը այնտեղ գնալու կամ աշնանը այնտեղից վերադառնալու համար գյուղից ոտքով կտրում անցնում էին տասնյակ կիլոմետրեր, որպեսզի անասունները գյուղ բերեին և նորից  ոտքով հետ էին վերադառնում: Իսկ այնտեղից բերվող իրերը դնում էին էշի կամ ձիու վրա և այդպես հասցում գյուղ:

Իսկ հիմա պայմանները փոխվել են. կան մեքենաներ, հեռախոսներ, հոսանք և նրանց այդ յոթ ամիսները  մի քիչ հեշտացել են: Բայց կան խնդիրներ, որոնք գրեթե լուծելի չեն: Օրինակ՝ ճանապարհների, ջրի, փայտի խնդիրը: Բայց այս ամենի հետ մեկտեղ, երբ գնում ես այնտեղ` մի քանի օր մնում, այդ մի քանի օրերը միշտ հիշվում են:

Ես նույնպես մնացել եմ սարում: Վերջին մի քանի տարիներին Վարդավառը նշել ենք այնտեղ: Դա ամենահաճելի պահերն էին, երբ համարյա քսան հոգով գնում էինք ջրվելու, երբ հեռվից լսում ես, որ քեզ արդեն կանչում են, բայց դու չես ուզում թողնել այդ ամենը և գնալ: Այդ օրը հարևան տնակների երեխաներով հավաքվում էինք, գնում ձոր, այնտեղից էին սարվորները իրենց խմելու ջուրը տանում: Հենց այդ ձորում մեծ գետ էր հոսում, գնում էինք այնտեղ և սկսում ջրվել: Հետ էինք գնում, փոխվում և ուտում Ղուշիկ տատի ոսկե ձեռքերով պատրաստած նազուկը: Երեկոյան մեծ խարույկ էինք վառում, բոլորով նստում նրա շուրջը և հետաքրքիր պատմություններ պատմում, խաղեր խաղում: Հաջորդ օրը նստում էինք մեքենաները և վերադառնում: Հեռվից երևում էր տնակի առաջ կանգնած սարվորը, ով երկար նայում էր մեքենային այնքան ժամանակ, քանի դեռ մեքենան սարի մյուս կողմը չէր անցել:

Հուսով եմ, որ մի քանի տարի հետո էլ երեխաները կվայելեն այդ հաճելի պահերը: