seda harutynyan-2

Երկրի աղը

Իմ զրուցակիցն է մայրս՝ Սաթենիկ Թադևոսյանը։ Այսօր մայրիկիս հետ զրուցել եմ իր պապիկի՝ Բաբկեն Թադևոսյանի մասին։

-Մամ, որտեղի՞ց է  քո պապիկը։

-Պապիս հայրը եղել է Ալաշկերտից։ Հետո նա գաղթել է Ախտա՝ այժմյան Հրազդան։ Պապիս հայրը եղել է հոգևորական, ծառայել է  եկեղեցուն։ Հետո ամուսնացել է, ունեցել է երեք զավակ՝ երկու տղա, մի աղջիկ։ Պապս՝ Բաբկենը, կրտսերն էր։ Երևի հորից էլ ժառանգել է սերն առ Աստված։

-Ես գիտեմ, որ պապիկիդ հետ շա՜տ հետաքրքիր պատմություններ կան կապված, որ խնդրեմ` կպատմե՞ս։

-Պապս մարգարեական երազներ էր տեսնում։ Մի օր երազում տեսնում է, որ իրեն կանչում են ինչ-որ տեղ և օգնություն խնդրում։ Առավոտյան արթնանալով գնում է երազում տեսած վայրը և սկսում փորել։ Փորում, փորում է  և տեսնում մի կապոց, որի մեջ խնամքով փաթաթված են լինում հին Աստվածաշնչեր  և սրբապատկերներ։ Երևի խորհրդային տարիներին, վախենալով աթեիստական հալածանքներից, ինչ-որ մեկն իր ունեցած հոգևոր գրականությունից ու սրբապատկերներից որոշել էր այդպես ազատվել: Պապն այնքան է ոգևորվում, որ Աստծուց նման պարգև է ստացել, որ իր տան բակում մի փոքրիկ մատուռ է կառուցում, որում առ այսօր պահվում են իր գտած սրբությունները։unfg-Մամ, իսկ ըստ քեզ, դա պատահականությո՞ւն է, թե՞ հրաշք։

-Ըստ ինձ, հրաշք է, քանի որ պապս շատ հրաշքների է ականատես եղել։ Մի անգամ տրակտորով արտում գործ անելիս է լինում։ Հոգնում է։ Որոշում է նստել հանգստանալու։ Գետնից վերցնում է մի փոքրիկ փայտի կտոր և սկսում խաղալ հողի հետ։ Հանկարծ փայտը դեմ է առնում մի քարի։ Քանի որ շատ հետաքրքրասեր էր, սկսում է փորել հողը։ Երբ քարը կիսով չափ  բացված է լինում, նկատում է, որ դա սովորական քար չէ, այլ մի հրաշակերտ խաչքար։ Այդ պահին այնքան ոգևորված է լինում իր նոր գտածոյով, որ ձեռքերը վեր է պարզում ու խնդրում․«Աստված ջան, բա մի մարդ չլինի՞, որ օգնի` էս խաչքարը բարձրացնեմ»: Հենց այդ պահին իրեն մոտենում է մի անցորդ, որը սկսում է օգնել: Երբ ոգևորված քարը կանգնեցնում են, պապս՝ ժպիտը դեմքին, թեքվում է, որ շնորհակալություն հայտնի, բայց տեսնում է որ անցորդը չկա։ Պապս հասկանում է, որ նա Աստծո կողմից ուղարկված հրեշտակ էր։ Հետո տեսնում է, որ խաչքարը շա՜տ հողոտ է։ Նորից ձեռքերը վեր պարզելով խնդրում Է․ «Աստված ջան, բա ես հիմա էս խաչքարը ո՞նց մաքրեմ»: Ու հենց էդ պահին ամպը սկսում է որոտալ, և անձրև է տեղում։ Քարը ամբողջությամբ մաքրվում է հողից ու փոշուց: Զարմանալին էլ այն է լինում, որ պապս խաչքարի կողքին կանգնած, չի էլ թրջվում։ Այ, սա՛ է հրաշքը:

-Վա՜յ, մամ, փշաքաղվեցի։ Բա հետո պապին ինչո՞վ էր զբաղվում։

-Պապին քարոզչական զրույցներ էր անկացնում մեր թաղի բոլոր մանուկների ու մեծահասակների հետ, այն էլ այն ժամանակ, երբ քրիստոնեական քարոզչությամբ զբաղվելը խիստ արգելված էր: Պապս շատ համառ էր։ Չնայած այդ արգելքներին, բակում միշտ մատաղ էր անում, ճիշտ խաչակնքվել ու աղոթել էր սովորեցնում։ Շատ եմ կարոտում պապիս տված խրատները, զրույցները:

-Մամ, անկեղծ, շատ կուզեի, որ պապիկդ հիմա ողջ լիներ ու տեսներ, թե ոնց են իր թոռներն ու ծոռները հպարտանում իրենով։

Բաբկեն պապն ապրում էր քրիստոնյաներին տված հորդորով.« Դո՛ւք եք երկրի աղը։ Սակայն եթե երկրի աղը իր համը կորցնի, ինչո՞վ պիտի աղեն այն։ Այլևս ոչ մի բանի չի ծառայի, այլ դուրս կթափվի և մարդկանց ոտքի կոխան կլինի»:

anahit israyelyan

Բացատրական բառարան, նրանց համար, ովքեր կայցելեն Տավուշ

Մեր` Տավուշի մարզի Ջուջևան գյուղի  բարբառը, շատ սիրուն ու հետաքրքիր բառեր ունի, կան այնպիսի բառեր, որ գրական լեզվով ոչ մի կերպ չի ստացվում բացատրել նրանց ամբողջ իմաստը: Արդեն բավական երկար ժամանակ է, որ ես բարբառային բառեր եմ հավաքում ու 17.am-ում հոդվածներ կարդալիս վերջերս հանդիպեցի բարբառների վերաբերյալ մի հոդված ու որոշեցի ես էլ մեր բարբառից մի քանի բառեր գրել իրենց բացատրություններով.

ղոչաղ-աշխատասեր

բուրքու-տոթ

ղայիմ-ամուր

ղու ըլել-ճամփա ընկնել

բեդռանգ-գունաթափ

ճլերք-ծույլ

մուխաննաթ-անկայուն

օքմի-մարդ

դդարգուն-դիվադադար անել

վեր թափել-քայքայվել

դոնգալամիշ անել-զզվեցնել

օղբաթ-զուլում

դալուտոլի-անկայուն…

Ամենալավ արձակուրդը

Լուսանկարը` Սերինե Հարությունյանի

Լուսանկարը` Սերինե Հարությունյանի

Արձակուրդ բառը ամենասիրելին է բոլոր երեխաների համար: Դե իհարկե, միայն ու միայն  շոկոլադից հետո: Արձակուրդը յուրաքանչյուր երեխայի պատկերացումներում տարբեր է, յուրովի: Ինչ-որ մեկը արձակուրդ ասելիս հասկանոմ է ծով, մի ուրիշ երկիր, նոր միջավայր: Ոմանց համար դա քաղաքից գյուղ գնալն է, տատիկի ու պապիկի հետ մնալու համար: Իսկ իմ նման բախտավորների պատկերացմամբ արձակուրդ բառը ասոցացվում է սար բառի հետ:

Լուսանկարը` Սերինե Հարությունյանի

Լուսանկարը` Սերինե Հարությունյանի

Շատ մարդիկ սար բառը լսելիս անմիջապես ինչ-որ լեռ են պատկերացնում: Բայց չէ, դա բոլորովին սխալ կարծիք է: Սարն ուղղակի այնպիսի վայր է, որտեղ եղանակը համեմատաբար հով է արոտավայրերն էլ՝ շատ: Սա է պատճառը, որ հնուց ի վեր մարդիկ եղանակները տաքանալուն պես սար են գնում: Հին ժամանակներում սարում կարող էիր տեսնել բացառապես փայտաշեն տներ: Հիմա էլ դրանք մեծամասնություն են կազմում, բայց այսօր տեղ-տեղ դրանց կողքին հայտնվել են նաև քարաշեն տներ, կամ մետաղյա վագոններ, ինչպիսին մերն է:

Սարում հիմա շատ բան է փոխվել: Առաջին հերթին սար գնացողները պակասել են, շատ են պակասել, փոխարենը շատացել են լքված տներն ու ավերակները:

Լուսանկարը` Մայա Հարությունյանի

Լուսանկարը` Մայա Հարությունյանի

Լուսանկարը` Սերինե Հարությունյանի

Լուսանկարը` Սերինե Հարությունյանի

Սարում առանձին տարածքները ո՛չ գյուղի անունով են ճանաչում, ոչ էլ՝ առավել ևս քաղաքի: Դրանց փոխարեն սարում առանձին բաժանումները ուրթեր են կոչվում: Ամեն ուրթ ունի իր անվանումը: Չնայած, ես էդպես էլ մինչև հիմա չեմ հասկացել մեր ուրթի իսկական անունը «Չիտչոնց  ո՞ւրթ» է, թե՞«Չիկչոնց  ուրթ», բայց հույս ունեմ մի օր կիմանամ:

Սարի մի շարք փոփոխություններին զուգահեռ, նաև աշխուժությունն է պակասել: Բայց այժմ էլ սար գնացող երեխաները հաստատ չեն թողնի, որ սարվորների ուրախությունը պակասի, էսպես ասած, երեխաները սարվորի «ականջը դինջ  չեն թողնի»:

Լուսանկարը` Սերինե Հարությունյանի

Լուսանկարը` Սերինե Հարությունյանի

Երեխաներով հաճախ ենք գնում անտառ զբոսնելու և երեկոյան «դոռոնջ (խարույկ)» վառելու համար փայտ հավաքելու, որն էլ երեխաների և ուրթի մեծահասակների հիմնական կռվի թեման է հանդիսանում, բայց դե, բնական է, 21-րդ դարի երեխաները «խոսքի տակ մնալ» և «պարտվող» լինել չեն կարող: Միշտ էլ մեծերի սայլը տեղից շարժվում է, փոքրերն էլ փայտն են տեղից շարժում: Հետագայում սարում անցկացրած օրերը, առավել ևս՝ Վարդավառը, որն ամենամյա տոնակատարություն է համարվում հատկապես սարվորների համար, կարոտով ենք հիշելու: Հնարավոր է ինչ-որ մեկի համար գյուղում կամ քաղաքում լավ անցնի, բայց չէ, միևնույնն է, ես մնում եմ իմ կարծիքին, որ սարում Վարդավառը լավագույնս  է անցնում, այդ օրը բոլորը կրակ են վառում: Կրակ վառելու համար փայտ ենք բերում անտառից, երբեմն ոտքով, երբեմն էլ՝ մեքենայով: Մի խոսքով,  Վարդավառը սարում նշում ենք մի յուրահատուկ ձևով:

Հ.Գ. Ուզում եմ բոլորս գիտակցենք, որ մեր յուրաքանչյուր օրվա ու անկեղծ ժպիտի համար պարտական ենք հայ զինվորին, նամանավանդ այստեղ` Տավուշի մարզի գյուղերում:

Ամառ. Ապարան

Հայաստան էին ժամանել իմ հորաքույրը իր ընտանիքով: Օրեր անց նրանք եկան մեզ հյուր, և հորաքրոջս տղան առաջարկեց գնալ իրենց հետ Ապարան: Ես քանի որ 3 օր ազատ էի` պարապմունքի չէի, որոշեցի գնալ: Ապարանում շատ զով եղանակ է: Այդ երեք օրվա մեջ շատ բաներ տեսա և արեցի: Ապարանի շրջանի գյուղերից մեկը այցելեցի, որի անունը Չքնաղ է: Այդ գյուղում մի չքնաղ եկեղեցի կար: Հրաշք եկեղեցի էր, բակը, տարածքը… Ուղղակի աննկարագրելի գեղեցկություն: Երբ մտա եկեղեցի, սովորականի նման խաչակնքվեցի, մոտեցա խորանին, համբուրեցի Սուրբ գիրքը և աղոթեցի: Հետո մենք ցանկանում էինք մոմ գնել, սակայն մոմավաճառը չկար: Ես մոմավաճառին պատկերացնում էի տարիքով կին… Դե սովորաբար այդպես է լինում: Մի քանի րոպե անց հայտնվեց մոմավաճառը և… Նա երևի թե 12 տարեկան տղա կլիներ: Մոմ գնեցինք, վառեցի, աղոթեցի և դուրս եկա: Ուսումնասիրեցի տարածքը և ֆոտո արեցի: Եկեղեցին որոշել եմ նկարել:

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Ես այցելել եմ նաև Ապարանի Սուրբ Խաչ եկեղեցին: Այնտեղ հանդիպեցի Տեր Մուշեին, մոտեցա, ստացա նրա օրհնությունը: Սուրբ Խաչ եկեղեցին շատ վաղուց է կառուցվել: Տարիների ընթացքում եկեղեցու ներսի մի սյան վրա հայտնվել է Մարիամ Աստվածածնի սրբապատկերը: Այդ եկեղեցու ներսը շատ մութ է, բայց հենց այդ մթությունն է ինձ ամենից շատ դուր գալիս:

Ես առաջ հոգևորականներից վախենում էի: Հենց տեսնում էի նրանց, մանավանդ երկար մորուքով, սարսափում էի: Հայրս էլ էր վախենում: Երեք տարի առաջ, երբ մկրտվեցի  նույն Սուրբ Խաչ եկեղեցում, և երբ Տեր հայրը ինձ դիպչեց, խոսեց հետս` վախս ի սպառ չքացավ: Հայրիկս էլ վերջին տարիներին սկսեց հաճախ գնալ եկեղեցի և էլ առաջվա պես չի:

Ապարանի բնությունը շատ գեղեցիկ է: Մեծ կանաչ դաշտի մեջ քայլելիս տեսա ընդամենը մի երիցուկ և լուսանկարեցի:

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Հորաքրոջս աղջկա տանը մնալով պահը բաց չէի թողնում. բոլորի շարժ ու ձևին հետևում էի, որ հետաքրքիր ֆոտոներ անեմ: Այնպես էի նկարում, որ չնկատեն:

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Ապարանում շատ փողոցներ կան, որտեղ մտնելիս թվում է, թե գյուղում ես: Մարդիկ զբաղվում են անասնապահությամբ և իրենց տնամերձ հողամասն են մշակում:

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

 

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Ապարանում կա մի շատ գեղեցիկ վայր` Սիրո աղբյուրը: Այնտեղ կա գետ` լիքը ձկներով: Հորաքրոջս թոռան հետ գնացել էի ձուկ բռնելու: Պատկերացնո՞ւմ եք, 28 հատ բռնեցինք… Ես առաջին անգամ էի ձուկ բռնելու գնում:

Դե ինչ, նրանց համար, ովքեր սիրում են չքնաղ բնություն, հինավուրց եկեղեցիներ, ձկնորսություն և զով եղանակ, այցելեք Ապարան, չեք փոշմանի:

milena araqelyan

«Թե չընկնեմ ես մարտում…»

Մի քիչ արևոտ, մի քիչ անձրևոտ օր էր: Որոշել էի օրս ընկերներիս հետ անցկացնել: Պայմանավորվել էինք հանդիպել ժամը հինգին, իսկ յոթին համերգ պիտի գնայինք: Բայց քանի որ ես այդքան էլ ծանոթ չէի քաղաքին, սխալ ավտոբուս էի նստել և հասա միայն համերգի սկսվելու ժամին: Հնչում էին  ազգագրական, հայրենասիրական երգեր` կիթառի և ֆլեյտայի նվագակցությամբ: Այնքան ուրիշ է զգացողությունը, երբ կենդանի ես ունկնդրում երաժշտությունը:  Հնչյունները կպչում են հոգուդ: Իսկ երբ ասացին, որ համերգին ներկա են նաև զոհված զինվոր Արմեն Հովհաննիսյանի ծնողները, բոլորը կարծես սառել էին: Նրա պատվին հնչեց «Թռչեի մտքով տուն» երգը: Արցունքները ինքնաբերաբար հոսում էին բոլորի աչքերից: Ոչ ոք չի կարող պատկերացնել, թե ինչ է կատարվում Արմենի ծնողների հոգում: Աննկարագրելի զգացում է, երբ կողքիդ նստած են հանուն հայրենիքի կյանքը զոհած զինվորի ծնողները, ովքեր զավակ են ծնել, մեծացրել և «տվել» հայրենիքին: Ոչինչ չի կարող մեղմացնել նրանց ցավը, այն դրոշմված է նրանց դեմքերին: Բոլորս հոտընկայս հարգեցինք Արմենի հիշատակը: Ամբողջ դահլիճը կարծես արձագանքում էր` «թե չընկնեմ ես մարտում, տուն կգամ ես կրկին…»:

Այնքան մեղավոր ես քեզ զգում, որ դու վայելում ես երաժշտությունը,շնչում ես հայրենիքի օդը, ժպտում ու ժպիտ ես պարգևում, իսկ սահմանին կանգնած 18-20 տարեկան տղաները հեռանում են, հեռանում են հանուն մեզ, հանուն այն նորածին մանուկների կյանքի, ովքեր դեռ պետք է մեծանան, կարդան այդ լավագույնների անունները, հպարտանան, որ իրենք ապրում են այն հողում, որը պահել ու դեռ երկար տարիներ պահելու են մեր բոլորի եղբայրները:

Համերգից հետո ինձ անընդհատ տանջում էր մի հարց. արդյո՞ք մենք արժանի ենք այս զոհաբերությանը, պիտի ապրենք առաջվա պես, թե՞ պիտի գիտակցենք` ինչ թանկ գնով ենք ձեռք բերել մեր խաղաղությունը և ապրենք ինքներս մեր արածների համար հաշիվ տալով:

elen gevorgyan

Յոթ տարին մնաց հետևում

2016թ-ի հունիսի  29-ն էր,  օրը` չորեքշաբթի: Այդ օրը իմ դասընկերուհին մեզ բոլորիս հրավիրել էր մեր գյուղի մշակույթի տուն, որտեղ պետք է տեղի ունենար Աննայի` դասընկերուհուս, դաշնամուրի համերգը: Հաջորդ օրը դասարանի աշակերտներով պիտի գնայինք էքսկուրսիայի, ուստի դասարանի մի քանի աշակերտներ գնացել էին գնումներ անելու: Աննային զանգեցինք  և ասացինք, որ համերգին գնալու ենք չորս ընկերուհիներով: Աննան տխրեց: Արդեն հասել էինք մշակույթի տուն,  որտեղ մեզ դիմավորեց մեր դաշնակահարուհին: Իր ուղեկցությամբ  գնացինք դահլիճ, քիչ անց եկան մյուս դասընկերուհիներս: Մենք անակնկալ էինք պատրաստել Աննային. ասել էինք, որ մյուսները չեն  գալու, բայց անակնկալը պատրաստ էր: Փուչիկներով և ծաղկեփնջերով դասարանցիներս մտան դահլիճ: Աննան կուլիսների հետևում էր: Սկսվեց համերգը: Բոլոր մասնակիցները  դուրս եկան բեմահարթակ,   սկսեցին երգել: Աննան մի պահ հայացք  գցեց մեր կողմ և տեսնելով բոլոր դասընկերուհիներին, դեմքին մի հիանալի ժպիտ առաջացավ: Երգն ավարտելուն պես բոլորը լքեցին բեմը: Հետո հերթականությամբ բեմ էին  դուրս գալիս մասնակիցները, կատարում իրենց ստեղծագործությունը: Մենք հուզված սպասում էինք: Հանկարծ լսվեց  «Աննա Հակոբյան», և մենք  բարձր  ծափողջույններով դիմավորեցինք նրան:  

Աննան փայլում էր: Նա մոտեցավ կախարդական գործիքին` դաշնամուրին, նստեց դաշնամուրի դիմաց շատ լարված, քիչ անց կախարդական հնչյունները ողողեցին մեզ: Աննան ասես մոռացել էր ամեն ինչ, իսկ մենք կլանված լսում էինք: Երբ համերգն ավարտվեց, մասնակիցները նորից բեմ դուրս եկան: Բեմում էր նաև Աննայի ուսուցիչը,  որին աշակերտները շնորհակալություն հայտնեցին:
Դաշնամուր նվագել սովորելու համար անհրաժեշտ է յոթ տարի, իսկ Աննան ավարտում էր երաժշտական դպրոցը: Ուսուցչուհին Աննային հանձնեց իր յոթ տարիների սպասված նվերը` դիպլոմը: Աննան ուրախությունից փայլում  էր: Հնչեցին բազում շնորհավորանքներ:

Մենք հպարտ և ուրախ էինք Աննայի համար: Չէ որ այս բոլոր տարիներին Աննան, մինչ ուրշները խաղով էին տարվում, ամեն բան թողած պարապում էր:

hayrapi baghdasaryan

Այդ ամենից հետո

Մի տարի շարունակ գերլարված օրեր անցկացրինք: Նրանք, ովքեր այս տարի պարապում էին ընդունելության համար, ինձ լավ կհասկանան: Դպրոց, պարապմունք, տուն, էլի նույն շրջանը, հետո արդեն վերջին զանգի փորձեր, ու ժամանակ չկար անգամ ուրիշ բանի մասին մտածելու: Պարապմունքի խմբի երեխաներով մի ընտանիք էինք դարձել, դպրոցում ավելի շատ էինք լինում, քան տանը: Միասին ուտում, թեյում, ամեն ինչ իրար հետ էինք անում: Հետո միայն տուն էինք գալիս` տնայինների ու մի քանի ժամ քնելու համար: Ծանր օրեր էին, բայց շատ լիքն էին:

Մի քանի ամիս առաջ մի նյութ էի գրել, որ անհամբեր սպասում ենք դպրոցն ավարտելուն ու քննություններին: Էդ օրերն էլ շատ չուշացան: Քննություններն «իրենց երախները լայն բացած» մեզ էին սպասում, բայց դե, մենք էլ տակից դուրս եկանք: Արդեն գիտեմ, որ իմ ուզած համալսարանն ու բաժինը կընդունվեմ, արդեն ապագա կուրսեցիներիս էլ գիտեմ: Բայց անցան նաև քննական օրերը: Ու հիմա դատարկություն է:

Ֆիլմերի ցանկը կա, գրքերի ցանկն արդեն կես է դառնում, երաժշտությունն ու ֆեյսբուքը կան, բայց մի բան այնպես չէ: Անորոշություն կամ դատարկություն: Չկան դպրոցի կատակները, եռուզեռը, ընկերները: Չէի սպասում այսքան մեծ բացի: Նոստալգիա… Քաղցր, հետն էլ` տխուր: Չգիտեմ՝ ինչքան ժամանակում կլցվի տակառը: Երևի սեպտեմբերին նոր ընկերների ու համալսարանի միջամտությունը կփոխի ներսումս եղած մթնոլորտը: Անգամ երկար ժամանակ նոր նյութի միտք չէր գալիս:

Ինձ թվում է, այս զգացողությունը միայն ինձ չէ, որ այցելել է:

Ինչով է զբաղվում գյուղական ամբուլատորիան

Հարցազրույց Արարատի մարզի Մրգավան գյուղի ամբուլատորիայի բժշկուհի Հասմիկ Մանուկյանի և  բուժքույր Պայծառ Ալեքսանյանի հետ:

-Մրգավանի ամբուլատորիան համապատասխանո՞ւմ է ձեր գյուղի բնակչության թվաքանակին։

-Դե, այո, համապատասխանում է, քանի որ ունենք քիչ բնակչություն, սակայն մեզ մոտ գալիս են նաև հարևան գյուղերից։

-Իսկ հարևան գյուղերում չկա՞ն ամբուլատորիաներ։

-Կան, ուղղակի մեզ մոտ են գալիս, որովհետև մեր բժշկուհուն շատ են հավանում։

-Ի՞նչ հիվանդներ են ընդհանրապես գալիս։

-Բոլոր տարիքի հիվանդներ գալիս են, երեխաներից սկսած մինչև մեծահասակներ:

-Ամենահաճախ ի՞նչ հիվանդություններով հիվանդներ են դիմում ձեզ։

-Տարբեր հիվանդներ են մեզ դիմում, բայց ամենից հաճախ սուր շնչառական վարակով հիվանդներ։

Լուսանկարը` Հռիփսիմե Վարդանյանի

Լուսանկարը` Հռիփսիմե Վարդանյանի

-Իսկ այդ ժամանակ ի՞նչ բուժօգնություն եք ցույց տալիս։

-Տարբեր, ելնելով հիվանդի վիճակից։

-Օրինակ կարո՞ղ եք բերել` դե՞ղ եք նշանակում, թե՞…

-Դե, նայած ինչ հիվանդ է։

-Իսկ երբ դեղ եք նշանակում, դո՞ւք եք տրամադրում, թե՞ հիվանդը պիտի  գնի։

-Կա բնակիչների որոշ խումբ, օրինակ՝սոցիալապես անապահով ընտանիքները, որոնք ստանում են անվճար։Ամբուլատորիայից դեղատոմս են վերցնում և դեղատնից ստանում։ Բայց մյուս հիվանդները իրենք են գնում։ Անվճար դեղ են ստանում նաև 0-7 տարեկան երեխաները։

-Եթե այնպիսի հիվանդ է գալիս, որ դուք չեք կարող համապատասխան օգնություն ցույց տալ, ի՞նչ եք անում այդ ժամանակ։

-Դե, այդ դեպքում առաջին օգնություն ենք ցույց տալիս և ուղեգրում համապատասխան ստուգման։

Լուսանկարը` Անի Սարգսյանի

Լուսանկարը` Անի Սարգսյանի

-Իսկ ամենաբարդ դեպքը ո՞րն է եղել, երբ ձեզ մոտ հիվանդ է եկել։

-Այդպիսի դեպքեր շատ են եղել, օրինակ, սրտամկանի ինֆարկտ. ախտորոշել ենք, շտապ ուղեգրում հիվանդանոց։ Չմոռանամ ասել, որ ունենում ենք նաև տնային կանչեր։

-Իսկ, հետաքրքիր է, լինո՞ւմ են կանչեր գիշերային ժամերին, չէ որ դուք 24 ժամ չեք աշխատում։

-Այո, լինում են։

-Իսկ ինչպե՞ս եք կազմակերպում։

-Տնից։Այ, դա է բժշկի և բուժքրոջ տաժանակիր աշխատանքը՝օր ու գիշեր։

-Իսկ հաճա՞խ են լինում նման դեպքեր։

-Այո, զանգում են գիշերվա ցանկացած ժամի։

-Էլ ի՞նչ կասեք ձեր ամբուլատորիայի մասին։

-Դե, մենք ոչ միայն հիվանդներին ենք հսկում, այլև հետևում ենք բնակչության առողջությանը։ Տարբեր տարիքային խմբերի մարդկանց հետազոտություններ ենք անցկացնում։ Օրինակ՝ զարկերակային ճնշման չափում, արյան մեջ գլյուկոզայի որոշում և այլն…Նաև պրոֆիլակտիկ  պատվաստումներ ենք կատարում։ Պատվաստումների ազգային օրացույց ունենք։ Ըստ այդ օրացույցի և ըստ տարիքային խմբերի կանչում ենք այստեղ և պատվաստում։ Հետևում ենք նորածիններին։

-Իսկ ունե՞ք անհրաժեշտ տեխնիկա։

-Այո, ունենք։

-Իսկ դրանք ձեզ հիվանդանոցի՞ց են տրամադրում, թե՞ գյուղապետարանն է տալիս։

-Տեխնիկան մեզ տրամադրել է Համաշխարհային բանկը, և բոլոր ամբուլատորիաներին է տրամադրել։ Առողջապահական ծրագրեր գոյություն ունեն, որոնց արդյունքում բուժհիմնարկները հագեցվում են համապատասխան սարքավորումներով։

Հարցազրույցը վարեցին` Հռիփսիմե Վարդանյանը, Անի Սարգսյանը, Քրիստինե Մկրտչյանը

Գրի առավ` Հասմիկ Գալստյանը

mane minasyan -2

Ի պաշտպանություն շոկոլադի

Դժվար գտնվի մեկը, ում մայրը փոքր հասակում զգուշացրած չլինի շոկոլադի չարաշահման հետևանքների մասին:
Ժամանակն է հասկանալու, թե որն է ճշմարտությունն ու որը` առասպել:

-Տվյալներ կան, որ դու ոչ միայն համեղ ես, այլև օգտակար:

-Այո, ես պարունակում եմ մատչելի ածխաջրեր, որոնք արագ այրվող էներգիա են տալիս, և վաղուց պետք է նկատած լինեք,  որ ես բարելավում եմ հիշողությունը, և ընդհանրապես, լավ եմ ազդում ուղեղի վրա: Լայնացնում եմ ուղեղի անոթները:

-Իսկ այն խոսակցությունները, որ քո պատճառով բշտիկներ են առաջանում ու ատամներ փչանում, ի՞նչ կասես:

-Ես կարող եմ վստահեցնել, որ բշտիկները առաջանում են մաշկային որոշ գեղձերի պատճառով, այլ ոչ թե իմ, իսկ բերանի խոռոչի համար ես օգտակար եմ, քանի որ պարունակում եմ հակամանրէային բաղադրիչներ, որոնք պայքարում են կարիեսի դեմ:

-Պարունակում ես որոշակի չափով կոֆեին, արդյո՞ք դա վնասակար չէ:

-Այո, ես պարունակում եմ կոֆեին, բայց ընդամենը 30 մգ: Համեմատության համար ասեմ, որ մեկ գավաթ սուրճի մեջ այն 6 անգամ ավելի է, իսկ 30 մգ-ը բավարար է սիրտանոթային ու նյարդային համակարգի թեթևակի խթանման համար:
Եվ հիշեք, բուժման նպատակով ավելի լավ է օգտագործել դառը շոկոլադի բարձրորակ տեսակներ:

-Լավ, իսկ ովքե՞ր կարող են քեզ ուտել:

-Ես թույլ եմ տալիս ինձ ուտել այն մարդկանց, ովքեր ակտիվ կյանք են վարում, շատ են շարժվում կամ զբաղվում սպորտով: Այս ամենով հանդերձ, ուզում եմ ասել, որ շոկոլադը բոլոր մթերքների նման օգտակար է չափավոր քանակով: Ամեն մեկն ինքը պետք է որոշի իր օրական չափաբաժինը, այնուամենայնիվ այն չպետք է գերազանցի մեկ սալիկը:

davit aslanyan

Իմ սրտի մայրաքաղաքը

Ամենևին էլ գլխի չընկաք, թե ինչից եմ խոսելու: Նյութս ոչ Երևանն է, ոչ էլ մի ուրիշ քաղաք: Նյութս այդ քաղաքի բացակայության և այդ բացակա քաղաքում իմ սիրելի բացակաների մասին է:

Բանն այն է, որ իմ սրտի քարտեզում մի անցք կա, հենց այնպիսի մի անցք, ինչպիսին լինում են դպրոցների քարտեզների հնամաշ անցքերը` հասարակածին մոտ, հեռու, բայց կարևոր մի վայրում: Իսկ իմ սրտի քարտեզում այդ անցքը համընկնում է մայրաքաղաքի տեղակայման վայրի հետ:

Այսպիսով իմ սիրտը չունի մայրաքաղաք, իսկ այդ քաղաքը` հոգի: Ուրեմն պետք է գործել: Միգուցե սա հնարավորություն է նկարել քաղաք իմ ուզած ձևով, նոր շնչով, ամենասիրելի բացականերով և մեր քաղաքում քիչ հանդիպող, փոքր, մատչելի և մարդաշատ ջազ ակումբներով:

Նայենք ամեն անցքի, որպես հնարավորության` լցնելու այն մեր իսկ  ցանկացած ձևով: