արթուր համբարձումյան

Ինչ է նշանակում լինել տատիկ

Հարցազրույց տատիկիս` Արմենուհի Էքսերջյանի հետ

-Մի քիչ պատմիր քո մանկությունից, տատիկ:

-Ես մեր տան ամենափոքրն եմ և միակ աղջիկը: Ինձնից մեծ երեք եղբայր  ունեմ: Մանկուց ինձ տարբերել են որպես աղջիկ` ավելի ուշադիր էին: Երեք տարեկանից գնացել եմ մանկապարտեզ: Գնացել եմ այն մանկապարտեզը, որտեղ հետո գնացել են իմ թոռնիկները և իմ փոքր դուստրը: Մանկապարտեզը իմ հիշողության մեջ շատ լավ է մնացել` իր հանդեսներով, ամառային արձակուրդներին Ծաղկաձորի ճամբար տանելով: Հետո գնացել եմ մեր թաղամասի դպրոցը` Երևանի Գայի անվան դպրոցը: Լավ եմ սովորել, դպրոցից էլ լավ հիշողություններ ունեմ` դրական: Դպրոցը ավարտելուց հետո գնացել եմ Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտի շինարարական ֆակուլտետ: Ավարտել եմ: Այդքան բան, մանկությունը և պատանեկությունը անցկացրել եմ սովորելով:

-Իսկ դու հիշո՞ւմ ես քո տատիկին:

-Իմ տատիկներից մեկը մեզ հետ էր ապրում, իսկ մյուսը` ուրիշ երկրում: Հիշում եմ: Քանի որ իմ ծնողները ժամանակին ներգաղթել են Բուլղարիա, և քառասունվեց  թվին, երբ հայրենադարձություն եղավ, իմ ծնողները եկել են Հայաստան, իսկ մայրիկիս ծնողները  մնացել են Բուլղարիայում: Նրանց հետ հիմնականում նամակագրական էր կապը, և երբեմն գնում էինք հյուր: Դա իմ Արմենուհի տատիկն էր, իսկ մյուս տատիկը ապրում էր մեզ հետ: Շատ լավ տատիկ էր, բարի,  շատ շնորհքով, ամեն ինչ կարողանում էր, համով-համով կերակրում էր: Ես աշխատում եմ շարունակել իրենց ավանդույթները:

-Ինչպիսի՞ն են եղել քո և տատիկիդ հարաբերությունները:

-Ինչպիսին բոլոր տատիկ-թոռնիկների հարաբերությունները:

-Իսկ այդքան տարիներ հետո դու հիմա ինչո՞վ ես նմանվում տատիկիդ:

-Ավելի շատ ես ծնողներիս մեջ եմ նմանություն գտնում: Իմ տատիկ-պապիկի հետ մենք լրիվ ուրիշ սերունդ ենք: Ես ավելի շատ ծնողներիս եմ շարունակում, քիչ հիշողություններ ունեմ: Հիմնականում` հոգատարություն:

-Ինչպիսի՞ զգացումներ ունեիր, երբ առաջին անգամ դարձար տատիկ, և տարբերվո՞ւմ էին այդ զգացումները մյուս անգամներից:

-Որախ էի: Առաջին հերթին դուստրերիս համար, որոնք մայր դարձան, և իմ ցանկությունն էր` օգնել, հենարան լինել իրենց, մեծացնել այդ բալիկներին, պատասխանատվության ինչ որ մաս վերցնել ինձ վրա: Բնականաբար, լավ, դրական, ուրախ:

-Բայց տարբերվո՞ւմ էին այդ զգացումները մյուս անգամներից:

-Չէ, ամեն մեկինն էլ յուրովի նույնն էր. ևս մի փոքրիկ երջանկություն և ուրախություն:

-Ինչո՞վ ես սիրում զբաղվել քո թոռնիկների հետ:

-Հիմնականում զրուցել, փազլ հավաքել, զբոսնել, ամեն մանկապարտեզ տանել-բերելուց ինչ-որ մի բան պատմել, երգել…

-Ե՞րբ է լինում, որ դու երջանկանում կամ վշտանում ես թոռնիկների համար կամ թոռնիկների պատճառով:

-Ամեն իրենց հաջողության հետ ես երջանկանում եմ, ամեն իրենց վատ արարքից, հիվանդ լինելուց կամ անհաջողությունից տխրում եմ, բայց աշխատում եմ միշտ դրական էմոցիաներով շրջապատեմ իրենց:

-Եվ դու որպես տատիկ ի՞նչ ես մաղթում մյուս տատիկներին:

-Երջանկություն: Թող ամեն տատիկ իր թոռնիկների հաջողություններով ուրախանա և հպարտանա: Իր խնամքի ու չարչարանքի արդյունքը  տեսնի:

 

anna andreasyan

Մի ստիպեք

Կցանկանայի խոսել ինձ շատ հուզող մի թեմայի մասին: Իմ կարծիքով, դա շատերի համար է ընդհանուր, և իմ բնավորության տեր մարդիկ ինձ շատ լավ կհասկանան:

Ընդհանրապես հարսանիքների, ծնունդների և այլ խնջույքների ժամանակ ես ատում եմ, երբ ինձ ստիպողաբար մեծերը ուղարկում են պարելու: Կամ պարողներից մեկը գալիս ու թևիցս այնպես է քաշում, որ ինձ թվում է, եթե վեր չկենամ՝ թևս կպոկի: Ինձ միշտ զարմացրել է նրանց համառությունը: Ամեն գնով փորձում են համոզել, որ պարեմ: Մեկը լինի հարցնող, թե ձեզ դրանից ի՞նչ օգուտ, ի՞նչ հաճույք եք ստանում, երբ մեկին ստիպողաբար հանում եք պարելու: Եվ միևնույն է, դրանից հետո կպարեմ, թե ուղղակի կկանգնեմ, կարևորը նրանք իրենց «առաքելությունը» կատարեցին՝ ինձ տարան պարողների ամբոխի մեջ: Չեմ հասկանում, մի՞թե պարզ չէ այս հասարակ բանը, որ եթե ուզենամ պարել` ոչ մեկի ասելուն կամ հրավերին չեմ սպասում:

Ես շատ եմ սիրում պարել, բայց միայն այն ժամանակ, երբ ինքս եմ ուզում: Չէ որ պարը միայն մեխանիկական շարժումներ չէ, պետք է նաև պարելու տրամադրություն և ոգևորություն լինի: Իհարկե, նորմալ է, երբ ընկերուհիս ինձ համոզում է, որ իր հետ գնամ պարելու, և ես վերջ ի վերջո տեղի եմ տալիս: Ինձ դու չի գալիս, որ նստածներն են ինձ ուղարկում պարելու, մեկը լինի ձեզ ասի՝ դուք ինչո՞ւ չեք պարում, մեկ էլ նրանք, ովքեր ուղղակի տեղից հանում են և հոգ չեն տանում քեզ հետ պարելու մասին:

Եվ ամեն անգամ հենց հասնում է պարելու պահը, և երբ ես պարելու տրամադրություն չեմ ունենում, ինչը հաճախ է լինում, արագ դուրս եմ փախչում կամ մի աննկատ տեղ գտնում, որտեղ ոչ ոք ինձ չի նկատի:

Ախր, դուք պարում եք՝ պարեք, ոչ ոք ձեզ չի արգելում,  բայց ուրիշներին էլ մի պարտադրեք անել դա: Եվ ամեն անգամ մի տեղ գնալիս ես տանեցիներիս նախօրոք զգուշացնում եմ, որ ինձ չստիպեն պարել, երբ չցանկանամ: Բայց դա էլ չի օգնում:

Երբեք մի նայիր հետ, միշտ շարժվիր առաջ

Հարցազրույցս վարում եմ եղբորս` Դավիթ Մադոյանի հետ, ով վերջերս դարձավ Եվրոպայի չեմպիոն, սպորտաձևը` բազկամարտ: 19-ամյա երիտասարդը ողջ Եվրոպայում ևս մեկ անգամ բարձր պահեց հայկական դրոշը: 

Հպարտությունս այնքան շատ էր, որ ցանկացա կիսվել բոլորի հետ: 

-Դավիթ, ուզում եմ հասակակիցներս իմանան քո մասին: 

-Ես Դավիթն եմ Մադոյան, ծնվել եմ 1996 թվականին: Դեռ 5 ամսեկան էի, երբ տեղափոխվեցինք Ռուսաստանի Դաշնություն, բայց արդեն երկրորդ դասարանում բարեբախտաբար վերադարձել ենք Հայաստան:

Այժմ սովորում եմ ՖԿՀՊԻ-ի երկրորդ կուրսում :

Բնավորությամբ բավականին համառ եմ և նպատակասլաց, սիրում եմ միշտ ճշմարտությունը լսել և խոսել:

՞րբ սկսեցիր սպորտով զբաղվել:

-Սպորտով զբաղվել եմ փոքր հասակից, տարբեր մարզաձևերում եմ ինձ փորձե,լ և արդեն 16 տարեկանում հասկացա, որ ինձ լիարժեք եմ զգում, երբ զբաղվում եմ բազկամարտով:

-Ինչո՞ւ բազկամարտ:

-Ըստ իս, դա միակ ձևն է, որ կարողանում ես ուժդ չափել դիմացինի հետ:

-Կհիշե՞ս հետաքրքիր որևէ դեպք քո մարզումներից: 

-Սիրով, մի անգամ երբ մարզադահլիճում մարզվում էի, նախ նշեմ, որ այդ մարզումները բավականին լուրջ մրցույթի համար էին, և ես ողջ ուժով, ինքնամոռաց պարապելու ընթացքում բավականին լուրջ վնասեցի գլուխս: Վիրակապելուց հետո կրկին վերադարձել եմ նույն վարժությանը և սկսել պարապել` անտեսելով անտանելի գլխացավն ու վնասվածքը:Բարեբախտաբար, այդ մրցույթից վերադարձա հաղթանակով:

-Իսկ ո՞րն է եղել քո առաջին հաջողությունը:

-Առաջին հաջողությունս գրանցել եմ Գյումրիում, այնտեղ ձախ ձեռքով երկրորդ տեղն եմ զբաղեցրել:

Նաև մասնակցել եմ Համահայկական խաղերին, զբաղեցրել եմ առաջին տեղը:

-Ես գիտեմ, որ դու վերջերս մասնակցել ես Ռումինիայում տեղի ունեցող բազկամարտի առաջնությանը և մրցակիցդ եղել է ադրբեջանցի, մի քիչ կպատմե՞ս այդ մասին:

-Այդ մրցույթում իմ գերագույն նպատակը այն էր, որ ես հանկարծ չպարտվեմ ադրբեջանցի մարզիկներին: Ես այնտեղ դարձա Եվրոպայի չեմպիոն:

Առաջին մոտեցումը հենց ադրբեջանցու հետ էր: Մոտեցել եմ և ոչ մի բանի մասին չեմ մտածել: Գլխումս միայն այն միտքն էր, որ ամեն կերպ պետք է պարտության մատնեմ նրան: Ընդհանուր մենամարտը տևեց մի ակնթարթ, և իմ հաղթանակով դուրս մղեցի պայքարից նրանց:

Անբացատրելի էին այն րոպեները, երբ ես կանգնած էի պատվո հարթակին, և հնչում էր մեր երկրի օրհներգը: Նկատեցի, որ Ադրբեջանի ողջ հավաքականը ոտքի է կանգնել, դրանք հպարտության անբացատրելի պահեր էին:

-Ունե՞ս կարգախոս, որով առաջնորդվում ես:

-Այո: «Երբեք մի նայիր հետ, միշտ շարժվիր առաջ»:

Sargis մելքօնյան

Առաջին հազար դրամը

Ընդամենը մեկ տարի առաջ էր: Ամառ, շոգ, կիզիչ արև, անտանելի դատարկություն… Բոլորս էլ գիտենք ամառային +40 աստիճանի հասնող եղանակային խաղերի արդյունքները: Ընդամենը մեկ տարի առաջ էր, որ սկսվեց մեր տան նոր մասնաշենքի շինարարությունը: Բոլորս շահագրգռված էինք նոր տուն ունենալու գաղափարով, և ամեն ինչ անում էինք, ամեն կերպ օգնում վարպետներին: Ոգևորությունն այնքան մեծ էր, որ բոլորս մոռացել էինք, որ առջևում նոր ուսումնական տարին է: Երբ գալիս է սեպտեմբերը… Բոլորիս է հայտնի, թե ինչ ծախսեր է բերում այդ սեպտեմբերը:

Երևի օգոստոսի երեքն էր: Երեկոյան, երբ պառկեցի քնելու, սկսեցի մտածել սեպտեմբերի մեկի՝ գիտելիքի օրվա մասին: Ինքս ինձ հետ մոտ քառասուն րոպե խոսում էի:

«Սեպտեմբերի մեկի հագուստ ունեմ՝ անցած տարվանից դեռ մնացել է, բայց կոշիկ, սպորտային հագուստ չունեմ: Հարկավոր է մի բան մտածել, սակայն ի՞նչ… Ծնողներիս չեմ կարող դիմել, քանի որ այդ շինարարությունը, այդ ծախսերը, ամեն ինչ խանգարում է, նաև իմ այս միտքը… Ոչ ոք պարտավոր չէ կատարել իմ քմահաճույքները, և եթե ես կոշիկ եմ ուզում, պետք է ինքս գնեմ իմ գումարով:

Մինչ այս երբեք չէի մտածել խնայելու մասին: Դե իհարկե, փափուկ բամբակի մեջ մեծացած տղան ինչո՞ւ պիտի մտածեր մի բանի մասին, որ երբևիցե պետք չի եկել իրեն, որովհետև ծնողները ամեն ինչով ապահովել են:

Առավոտյան, երբ արթնացա, իջա այգի: Նայեցի հասուն եգիպտացորեններին, ու ահա գաղափարը: Ամեն ինչ մեր կողքին է, սակայն մենք չենք կարողանում տեսնել ապագա փողը:

Գնացի հորս ու մորս հետ զրուցելու: Պատմեցի իմ մեջ հանկարծակի առաջացած գաղափարի մասին: Սկզբում կարծես թե համաձայն չէին, սակայն հետո մտքերը փոխվեցին: Երբ սենյակից դուրս եկա, լսեցի նրանց շշուկները, որ ինձնից հետո մնացին:

-Մեր տղան կարծես թե մեծացել է…

Հաջորդ օրը մեկ կաթսա խաշած եգիպտացորեն տարա մայրուղի, որտեղ գյուղատնտեսական ապրանքների վաճառքով զբաղվում էին մեր համագյուղացիները: (Մեր գյուղը գտնվում է Երևան- Գյումրի մայրուղու հարևանությամբ): Մեկ ժամ էր, ինչ կանգնած էի, սակայն ոչ մի առևտուր: Մարդիկ գալիս էին, գնում, սակայն ոչ մի առևտուր…

Ես հուսահատվել էի: Ես վաճառում էի խաշած եգիպտացորեն, սակայն ոչ ոք չգիտեր դրա մասին բացի ինձնից, ծնողներիցս ու իմ հարևանությամբ առևտուր անողներից: Հարկավոր էր տեղեկացնել մարդկանց, բայց ինչպե՞ս: Ամեն ինչ իմ ձեռքերում էր: Ես պիտի ինքս գովազդեի իմ վաճառած ապրանքը:

Հանկարծ մի սև մեքենա եկավ ու կանգնեց: Ըստ երևույթին, նրան Օֆելյա տատիկի սուջուխից էր պետք, որովհետև նրա սուջուխներն ամենահամեղն են: Նրանք գնեցին իրենց անհրաժեշտը և երբ ուզում էին հեռանալ, ամոթխածությունս հաղթահարելով կամաց ասացի.

-Խաշած, համեղ, էկոլոգիապես մաքուր եգիպտացորեն չե՞ք ցանկանա:

Նա կամաց շրջվեց դեպի ինձ, և ամեն ակնթարթի հետ ես ավելի էի հույսով լցվում:

-Կցանկանամ:

-Իրո՞ք:

-Այո՛, իրո՛ք…

Իմ ուրախությանը չափ ու սահման չկար:

-Իսկ քանի՞ հատ:

-Հինգ:

Ես հինգ եգիպտացորեն հանեցի կաթսայի միջից: Համեմեցի աղով ու տվեցի պարոնին:

- Շնորհակալություն, – ասաց նա և տվեց ինձ հազար դրամ, ճիշտ այնքան, որքան պայմանավորվել էինք:

Այսպես ամեն օր ես սկսեցի գալ մայրուղի և եգիպտացորեն վաճառել, բայց լինում էին օրեր, երբ ամեն բան այսպես հարթ չէր ընթանում: Ես ստիպված դրանք բերում էի տուն, հավաքվում էինք թաղի երեխեքով, նստում- ուտում…

Օգոստոսի վերջին ես գնեցի կոշիկներն իմ գումարով, գնեցի նաև սպորտային համազգեստը: Հաճույքով ու մեծ հպարտությամբ եմ կրում դրանք:

Այժմ ես խնայում եմ: Իմ դրամատուփը ամեն օր մի քիչ լցվում է: Ես չեմ ծախսել իմ առաջին հազար դրամը, առաջին ԻՄ վաստակած գումարը: Այժմ այն խնամքով դրված է դրամատուփիս ամենաներքևում, իբրև հիմքն իմ առաջին ինքնուրույն քայլերի…

Հիմա նորից ամառ է, և իմ հասակակիցներն էլ, փոխանակ ծնողներից գումար պահանջելու, կարող են արձակուրդներին աշխատել: Հավատացնում եմ. Եթե ցանկություն ունենաք, աշխատանք կգտնվի:

anna eghoyan

06.06.2016

Առավոտյան ժամը 6:00-ին աչքերս բացեցի: Ձեռքս մոտեցրի հեռախոսին տեսնելու, թե ժամը քանիսն է: Ա~խ,  ուղիղ ժամը 6-ն է: Այսօր քննության եմ, այսպես ասած, առաջին քննությունս է: Հա, ի դեպ, ծննդյանս օրն է: Ահ, կյանքում չէի  մտածի  այսպիսի ամսաթիվ, մի էստեղ նայեք` 06.06.2016 թվական: Դարձա 16 տարեկան, ու գիտեք, ամենահետաքրքիրը որն է, որ աչքերս բացեցի ուղիղ ժամը 6-ին: Ամենայն ազնվությամբ եմ ասում. ես զարթուցիչս դրել էի 8:30, քանի որ ժամը 9-ին էի քննության: Թե ինչու` ժամը 6-ին արթնացա, այ, դա հետաքրքիր է:

Բարեբախտաբար քննությունս լավ տվեցի:

Եվ այսպես, 6-երով լիառատ օր էր ինձ համար:

նինա շահմուրադյան

Եկեք ժպտանք

Պատահում է, չէ՝ քայլում ես փողոցով ու նայում ես մարդկանց դեմքերին: Նրանց հայացքներն անտարբերություն են արտացոլում: Նրանց ոչինչ չի հետաքրքրում, ոչինչ բացի իրենց սեփական անձից: Այնքան շատ են այդ հայացքները, այդ տխուր, կյանքից հոգնած ու ամբողջովին հոգսերի մեջ թաղված հայացքները: Նայում ես ու դու էլ ակամա մռայլվում ես, դառնում ավելի տխուր, ավելի մտածկոտ: Կարծես քո հոգսերը, որոնք քիչ առաջ չկային, հանկարծ հայտնվեցին: Ու դու էլ այդ մարդկանց նման սկսում ես մտածել միայն քո մասին: Քեզ ոչ-ոք չի հետաքրքրում: Աշխարհում կաս միայն դու, ու քեզ հետ միասին կան քո չեղած հոգսերը: Քեզնից հետո թեկուզ ջրհեղեղ. կարևորը դու ես:

Այդպես տխուր, մտքերի մեջ խրված ու ոչինչ չնկատելով՝ շարունակում ես քայլել, մեկ էլ հանկարծ մի փոքրիկ, անմեղ երեխա մոր գրկից բարի աչքերը հառում է ճակատիդ ու սկսում է ժպտալ: Դու էլ ակամա ժպտում ես, ու այդ ժպիտը փրկում է քեզ: Դու էլի դառնում ես այն բարի, անհոգ ու լավատես մարդը, որ օգնում է բոլորին, ու մտածում է բոլորի մասին: Դու էլ այդպես մեկ ուրիշին ես ժպտում ու նրա հոգսերն էլ, որոնք սև ամպի նման պատել էին իր հոգին, ցրվում են: Ու նա էլ դառնում է ավելի անհոգ, ավելի երջանիկ:

Եթե մենք էլ լինենք բարի, անկեղծ ու բոլորին օգնենք անշահախնդիր, ապա մենք էլ այդ մանկան պես կժպտանք: Ու բոլորը կժպտան, ոչ ոք չի մտածի իր գլխին կուտակված խնդիրների մասին, դրանք կլուծվեն իրենք իրենցով՝ առանց ավելորդ միջամտության:

Եկեք ժպտա´նք, թող մեր հոգին փայլի բարությունից, ու դա կփոխանցվի: Հաստատ ես վստահ եմ, որ եթե մենք լինենք բարի, ապա բոլորը մեր շրջապասում, ժամանակի ընթացքում,կդառնան մեր պես՝ ժպտուն ու անհոգ:

Եթե մարդը անտարբեր է, չար ու մռայլ, ապա նա մարդ չէ, նա հոգսերի տակ ընկճված մի կույտ է, որը ժամանակի ընթացքում պիտի քայքայվի, վերանա ու տեղ տա իսկական մարդկանց, ինչպես ամպերն են ցրվում, երբ արևն է դուրս գալիս:

Տոպկան այսօրվա հերոս

Լուսանկարը՝ Անի Ասրյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ասրյանի

Հունիսի չորսին դասարանով որոշեցինք գնալ Սիսիանի բարձր լեռներից մեկը՝ Խութիսը, որտեղ կկարողանայինք տեսնել Սիսիանի երկայնքով սփռված բոլոր գյուղերն ու ավանները: Ուզում էինք խաչքար տեղադրել Խութիս լեռան վրա, որպեսզի յուրաքանչյուր սիսիանցի իմանա, որ այդտեղ խաչքար-սրբավայր կա:

Արդեն բոլորը ճանաչում են Սիսականի ինը հերոսներին, ովքեր իրենց կյանքը չխնայեցին հանուն մեզ: Խաչքարը, որը պետք է տեղադրեինք, օծվեց: Դրա հետ միասին լեռան գագաթ պետք է բարձրացնեինք քարե գիրքը, որը պատրաստվել է ի պատիվ մեր հերոսների հիշատակի:

Մեր որոշումը կայացվեց և հունիսի հինգին ժամը տասին քահանան մեզ՝աշակերտներիս օրհնեց և շարժվեցինք: Հասանք լեռան լանջին, և այստեղից սկսվեց դժվար լեռնագնացությունը: Դեռ լանջից թվում էր, թե լեռը մոտ է, սակայն ամեն գագաթ հաղթահարելիս ճանապարհը ավելի էր երկարում: Լանջը լիքն էր երփներանգ ծաղիկներով: Ճիշտ է, երբ ասում են, որ Սիսիանը հարուստ է իր բնաշխարհով: Այդտեղ կան բազմազան ծաղիկներ, միջատներ և սողուններ: Մի կածան գտանք և այդ տեղով շարժվեցինք դեպի վեր: Մի քանի ժամ հետո հասանք լեռան ամենաբարձր գագաթը, հենց այդտեղ էլ մեզ միացավ նյութիս այսօրվա հերոսը՝ Տոպկան:

Տոպկան այն շունն է, որի մասին ուզում եմ պատմել՝ հսկա, մեծ ատամներով: Հեռվից թվում էր՝ վտանգավոր է, մեզ հասնելուն պես կկծի: Երբ մոտեցավ ինձ բերանը գլխից մեծ բացեց, իսկ ես վախից քարացել էի: Նրա տերը կանչեց.

-Տոպկա՛, բարևի´ր երեխաներին:

Շունը ոտքը վեր բարձրացրեց ու թաթը կախեց: Հենց այդ պահից մենք հասկացանք, որ չնայած իր խոշոր չափերին՝այդքան էլ վտանգավոր չէ: Երբ մենք սկսեցինք նկարվել, շունը եկավ ու նստեց մեր կողքին. կարծես հասկանում էր մեզ: Նա էլ մեզ հետ նկարվեց, հետո տերը ասաց.

-Դե նստի՛ր գագաթին, որ նկարեն քեզ:

Նա գնաց, նստեց ամենամեծ քարի վրա և չշարժվեց այնքան, մինչև որ նկարեցինք:

Տոպկան նույնիսկ կարողացավ մեզ օգնել խաչքարերը վեր բարձրացնելու գործում: Մի պահ նկատեցինք, որ երկու գործիք կապել էին մեջքին, և նա բարձրացնում էր վեր: Երբ մեր դասղեկը մեզ պատմում էր, թե ի՞նչ նշանակություն կունենա այդ արշավը տարիներ հետո: Շունը հանգիստ նստել ու մեզ պես լսում էր, իսկ երբ տղաները սկսեցին խաչքարերը տեղադրել, Տոպկան սկսեց վազվզել ու ցատկոտել: Նա էլ մեզ պես երջանիկ էր, որ կարողացանք մոռացված գագաթը դարձնել անմոռանալի մի տեղ: Վերջում մոմեր վառեցինք և երբ ուզում էինք շարժվել, նկատեցինք, որ շունը նստել է մոմերի առջև. դե երևի կենդանիներն էլ են կարողանում աղոթել. չէ՞ որ նրանց ևս ստեղծել է Աստված: Տերը կանչեց, և նա եկավ մեր ետևից: Այնքան հրաշալի շուն էր, որ մենք նույնիսկ ցանկություն հայտնեցինք նրան մեզ հետ իջացնել գյուղ, բայց Տոպկան վարժեցված էր ու տիրոջից չէր հեռանում: Այս ամենը ապացուցեց, որ շունը իսկապես մարդու հավատարիմ բարեկամն է: Ես շատ եմ ուզում, որ այդ օրը կրկնվի, որպեսզի նրան ավելի լավ ճանաչեմ, ու ձեզ ավելի շատ բան պատմեմ իմ հերոսի մասին:

Ձեզ կթվա, թե այս ամենը հեքիաթ է, բայց իրականությանը շատ մոտ: Սա իրականություն է մեր անիրական աշխարհից էլ իրական:

arusyak ignatevosyan

Երեխաների աշխարհը

Հարցազրույց տատիկիս՝ Գոհարիկ Մկրտչյանի հետ

-Տատ, ասա ինձ խնդրեմ, քո մանկության առաջին երազանքը ո՞րն էր:

-Առաջին երազանքս` դառնալ մանկավարժ, կրթել և դաստիարակել երեխաներին:

-Դրա՞ համար ընտրեցիր մանկավարժի մասնագիտությունը:

-Այո, ես սիրում եմ այդ մասնագիտությունը, երեխաների հետ շփվելու մեծ ցանկություն ունեի: Սովորել եմ մանկավարժական ուսումնարանում:

-Ե՞րբ սկսեցիր աշխատել երեխաների հետ: 

- Մանկապարտեզում դաստիարակչուհի էի աշխատում: Տասը տարի աշխատել եմ:  Երբ նոր էիր ընդունվել աշխատանքի, ինձ շատ էին օգնում փորձառու մանկավարժները: Շատ բան ես նրանցից եմ սովորել, և ընդհանրապես մարդն ավելի շատ փորձ ձեռք է բերում աշխատանքի ընթացքում:

-Աշխատո՞ւմ ես հիմա:

-Ցավոք, ոչ:

-Իսկ կցանկանայի՞ր վերադառնալ քո հին աշխատավայր և զբաղվել մանկավարժությամբ:

-Իհարկե, յուրաքանչյուր մասնագետ ցանկանում է շարունակել իր մասնագիտությամբ զբաղվել, սիրած աշխատանքով:

-Ի՞նչ կցանկանայիր փոխանցել ապագա մանկավարժներին:

-Ես կցանկանայի բոլոր մանկավարժները առաջին հերթին շատ խորաթափանց լինեին, հասկանային երեխաների հոգեբանությունը և մեծ սիրով տրվել աշխատանքին:

մարթա մինասյան սյունիք

Ճանապարհի սկզբին

Հարցազրույց պատանի երգչուհի Սուսաննա Հունանյանի հետ 

-Սուսաննա, դու Սիսիանում սիրված պատանի երգչուհի ես և տարբերվում ես քո հասակակիցներից հաջողություններովդ: Ե՞րբ սկսեցիր երգել:

-Սկսեցի երգել 2-րդ դասարանում, դպրոցի միջոցառումներին: Այնուհետև 4-րդ դասարանում, երգի ուսուցչուհուս խորհրդով ընդունվեցի երաժշտական դպրոց:

-Կցանկանայի իմանալ, թե ինչ ոճի մեջ ես նախընտրում երգել:

-Ինձ համար ավելի նախընտրելի է էստրադային և ջազային ոճը: Իսկ դու ի՞նչ ոճով ես նախընտրում երգել:

-Ես նախընտրում եմ գրեթե բոլոր ոճերը: Սակայն չմոռանանք, որ ես եմ հարցեր տալիս, և իմ հաջորդ հարցն է. ո՞ր երգչուհին է քո սիրելին:

-Սիրում եմ Լարա Ֆաբիանին: Նրա մեջ ինձ դուր է գալիս հզոր ձայնն ու անթերի տեմբրը…

-Սուսաննա, մասնակցո՞ւմ ես երաժշտական մրցույթների, եթե այո, ապա ո՞ր մրցանակն է քեզ համար ավելի թանկ:

-Դեռ այդքան շատ մրցանակներ չունեմ, և ինձ համար դեռևս ամենակարևոր մրցանակը Art Music մրցույթում գրաված առաջին հորիզոնականն է:

-Լինելով պատանի երգչուհի, դու նաև դպրոցական ես, հետևաբար հարց է ծագում. ընկերական շրջապատում խանգարո՞ւմ է քեզ ճանաչված լինելը, թե՞ ոչ:

-Դա մի քիչ դժվար հարց է, բայց կաշխատեմ պատասխանել: Ես սիրում եմ հավասարություն, կարևորում եմ մարդկանց հետ շփվել հավասարը հավասարի հետ, և ինձ երբեք վեր չեմ դասում իմ ընկերներից: Ճանաչված լինելը ինձ չի խանգարում ընկերական շրջապատում, քանի որ իմ ընկերները ինձ պես պատանիներ են:

-Ինչպե՞ս ես պլանավորում օրդ, թե՞ ինքնաբերաբար ստացվում է ինչպես պատահի:

-Օրս ավելի հետաքրքիր է դառնում, երբ տեղի են ունենում հաճելի պատահականություններ: Այդ իսկ պատճառով, գտնում եմ, որ պատահականության սկզբունքով օրս ավելի բովանդակալից է դառնում:

-Ի՞նչն է քեզ ոգեշնչում:

-Ինձ ոգեշնչում է հանդիսատեսը: Նրանց ներկայությամբ ես ինձ ավելի ինքնավստահ եմ զգում և հավատում եմ իմ ուժերին:

-Ի՞նչ խորհուրդ կտաս հասակակիցներիդ, որ իրենց օրն էլ հետաքրքիր անցնի:

-Խորհուրդ կտամ երբեք չդադարել շփվել մարդկանց հետ, չէ՞ որ ընկերական շրջապատում են ծնվում բոլոր անմոռանալի արկածները, որոնք օրն էլ ավելի հետաքրքիր ու հիշարժան են դարձնում:

anahit israyelyan

Իմ սիրելի գրքերը

Չեմ ասի, որ գեղարվեստական գրականությունն ինձ միշտ գրավել է: Ես ունեցել եմ և ունեմ ուրիշ շատ հետաքրքրություններ, որոնցով զբաղվելիս ես ավելի բավականություն եմ ստացել քան որևէ, օրինակ արկածային, գիրք կարդալով: Դպրոցում ես գերազանց եմ սովորում, բայց գեղարվեստական գրքերի հետ շփվում էի այնքանով, որքանով ինձ պարտադրում էին ուսումնական ծրագիրը և ուսուցիչներս: Հիշումեմ՝ դեռ տարրական դասարանում էի սովորում, մերոնք ինձ հանձնարարել էին կարդալ «Չախ-Չախ թագավորը» հեքիաթը, որը այն ժամանակ ինձ թվում էր մի հաստափոր գիրք, որ եթե ամբողջ կյանքում էլ կարդայի, չէի վերջացնի: Բայց այն ընդամենը երեք էջանոց փոքրիկ հեքիաթ էր, որից ես հիմա հիշում եմ միայն վերնագիրը: Բայց միջին դասարաններում՝ 7-8-րդ դասարանում վարակվեցի մի տեսակ հիվանդությամբ: Ամեն ինչ սկսվեց այն օրվանից, երբ հայրս հանձնարարեց ինձ դասավորել մեր փոքրիկ գրադարակը, որում կարելի էր գտնել, այդ ժամանակ ինձ համար անհասկանալի ու բարդ, ռուսերեն լեզվով մասնագիտական գրականության մի ամբողջ հավաքածու ու մի քանի գեղարվեստական գրքեր, որ ուսանողական ժամանակ ծնողներս էին գնել կամ նվեր էինք ստացել: Ու այսպես  դարակը դասավորելիս իմ ուշադրությունը գրավեց պայծառ կազմով մի գիրք. Րաֆֆու «Խենթն» էր: Հենց այդպես՝ շուրջբոլորս անկանոն կերպով դասավորված գրքեր, նստեցի հատակին  ու սկսեցի կարդալ: Այդ գիրքը ինձ այնպես գրավեց, որ մոռացա գրքերը հավաքելու հանձնարարությունը:

Այնուհետեւ իմ գրապահարանում մեծ թափով ավելանում էին գեղարվեստական գրքեր. Սկզբում՝ հայկական, հետո նաև արտասահմանյան:

Հայ հեղինակների վեպերից երևի ամենասիրածս գործը Շիրվանզադեի «Քաոս» վեպն էր, բայց հետո ինձ ավելի գրավեց արտասահմանյան գրականությունը: Այ այստեղ սիրածս գրքերը շատ-շատ են: Մեծ կլանվածությամբ եմ կարդացել Շարլոթ Բրոնտեի «Ջեյն Էյրը», Օսկար Ուայլդի «Դորյան Գրեյի դիմանկարը», որը հետո, երբ արդեն անգլերենի գիտելիքներս ներում էին, կարդացի բնօրինակով, Դոստոևսկու «Ոճիր և պատիժը», Տոլստոյի «Աննա Կարենինան», Օնորե դը Բալզակի «Շագրենի կաշին» ևն:

Բայց եկավ 10-րդ դասարանը, ու սեղանին սկսեցին շատանալ շտեմարանները՝ դուրս մղելով գեղարվեստական գրականությանը: Ես, որ մի ժամանակ չէի հետաքրքրվում գեղարվեստական գրականությամբ, հիմա ազատ ժամանակ եմ փնտրում գրականության նորանոր գոհարներին ծանոթանալու համար:

Հ. Գ. Կուզենայի մի քանի մեջբերում էլ անել այս գրքերի այն հատվածներից, որոնք տեղ են գտել իմ հուշատետրում:

Կան մարդիկ, որոնք պատահելով որևէ բանով երջանիկ իրենց մրցակցին, պատրաստ են անմիջապես երես դարձնելու այն բոլոր լավից, ինչ որ կա նրա մեջ,  տեսնելով նրա մեջ միայն վատը: Կան մարդիկ, որոնք, ընդհակառակը, ամենից ավելի ցանկանում են գտնել իրենց այդ երջանիկ մրցացկի մեջ այն հատկությունները, որոնցով նա հաղթել է իրենց և սրտամորմոք ցավով որոնում են նրա մեջ միայն լավը: («Աննա Կարենինա»)

Չկան այնպիսի պայմաններ, որոնց մարդը չկարողանա վարժվել, մանավանդ, երբ նա տեսնում է, որ իրեն շրջապատող բոլոր մարդիկ ապրում են հենց այդպես: («Աննա Կարենինա»)

Այժմ, երբ անցել են տարիներ, ես մտաբերում ու զարմանում եմ, թե ինչպես դա կարող էր վշտացնել ինձ: Նույնը կլինի նաև այս վշտի հետ. կանցնի ժամանակ եւ ես անտարբեր կլինեմ դրան: («Աննա Կարենինա»)

Միայն թուլակամ ու հիմար մարդիկ են ասում, որ չեն կարող տանել այն, ինչ որ նրանց վիճակված է ի վերուստ: («Ջեյն Էյր»)

Հարգիր ինքդ քեզ ու սրտիդ ամբողջ սերը, ուժդ ու հոգիդ մի տուր նրան, ում դրանք հարկավոր չեն և ում կողմից կարժանանան միայն արհամարհանքի: («Ջեյն Էյր»)

Սիրել բոլորին նշանակում է անտարբեր լինել բոլորի նկատմամբ: («Դորյան Գրեյի դիմանկարը»)

Վատ չէ, երբ ծիծաղով է սկսվում ընկերությունը, իսկ ավելի լավ է, երբ դրանով էլ վերջանում է: («Դորյան Գրեյի դիմանկարը»)

Մարդը ուժեղ է, երբ գիտակցում է իր թուլությունը: («Շագրենի Կաշին»)

Իշխանությունը տրվում է միայն նրան, ով համարձակվում է կռանալ և վերցնել այն: («Ոճիր և պատիժ»)

Ամեն անդունդ ունի ձգողական զորություն, որին դիմադրելը մի տեսակ հերոսություն է: («Քաոս»)