Ամառը` անսահման հոգատար լինելու եղանակ

Այո՜, ամառս սկսվե՜ց: Արդեն առաջին ամիսն ավարտվում է, բայց իմ ամառը նոր է սկսվում: Դժգոհ չեմ. զբաղված, լավ իրադարձություններով լի և բուռն ամիս էր: Բայց վերջապես հանգիստս սկսվեց, ու ես Իջևանում եմ: Միայն այն զգացողությունը, որ օրերս պլանավորած չեն, ինձ ստիպում է երջանկությունից ու հոգու թեթևությունից ճախրել: Երջանիկ լինելու համար պետք է ուղղակի իրատես լինել: Երբեք տխրելու առիթ չունես, երբ առողջ ես, սիրում ես կյանքը և ունակ ես քո պոզիտիվությամբ վարակել մյուսներին, հատկապես, երբ նաև երիտասարդ ես: Ամառը նորովի երջանիկ լինելու եղանակ է:

Պաշտում եմ ամառը: Երբեք չեմ մտածել, թե ինչի համար, բայց երևի գլխավոր պառճառներից մեկը իմ անսահման սերն է լույսի ու արևի նկատմամբ: Կամ էլ ուղղակի տաք եղանակն ինձ համար այն երանելի ժամանակահատվածն է, երբ ամառային արձակուրդը հնարավորություն է տալիս տեսնել քո՝ գրեթե բոլոր հարազատ դեմքերին, սիրելի մարդկանց, հանդիպել, խոսել, շփվել: Վերջապե՜ս կվայելեմ ընկերներիս, իմ սիրելի մարդկանց հարազատ ներկայությունը: Ինձ համար ամառը նաև հարազատության ու ջերմության եղանակ է:

Այս ամառս մի տեսակ պատմական ու առանձնահատուկ էր. ա՜խր, ինչպե՜ս չհիանամ իմ սերնդակիցներով, ովքեր կանգնած են Բաղրամյանի թեժ պողոտայում և փորձում են իրենց հոգատարությունն ու սրտացավությունը ցույց տալ իրենց երկրի յուրաքանչյուր բնակչի նկատմամբ: Ամառս Բաղրամյանի երեխեքի հետ սկսվեց, և դա ինձ համար մի նոր ազդակ էր երկրիս մասին ավելի շատ մտածելու, հոգալու ու ցավալու համար: Այսուհետ, ամառն ինձ համար նաև անսահման հոգատար լինելու եղանակ է…

Փոփոխություն եմ ուզում

Լուսանկարը` Արփինե Աղավելյանի

Լուսանկարը` Արփինե Աղավելյանի

Ինձ շատ է հուզում Հայաստանի տնտեսական վիճակը և գործազրկության խնդիրը: Մեր համայնքում մարդկանց կեսը գործազուրկ է: Բոլոր բակերում առավոտյան նստած են մարդիկ, որոնք սպասում են ամսվա վերջին իրենց չնչին թոշակին, որով պետք է ապրեն մեկ ամիս: Հարևանները առավոտից երեկո նստում են բակում, խաղում ու խմում: Դրանից հետո լսվում են կանանց գոռգոռոցները: Խանութներում պարտքի տետրերում հայտնված իրենց անունների պատճառով մարդիկ ամաչում են գնալ խանութ, բայց տարիներ առաջ այդպես չէր: Բոլորը ուրախ էին, պարապ մարդիկ չկային, աշխատանքի տետրեր կային և պարտքի տետրեր գրեթե չկային, իսկ հիմա ամեն ինչ տխուր է: Երբ դուրս ես գալիս, բոլորը տխուր ու դժգոհ դեմքերով նայում են քեզ, և դու նույնիսկ վախենում ես նրանցից: Ամսվա վերջում բանկում ասեղ գցելու տեղ չի լինում: Բոլորը իրենց չնչին թոշակներն են վերցնում և մի օրվա ընթացքում այդ փողի կեսը ծախսում խանութի պարտքերը փակելու վրա:

Եվ հաջորդ օրը ամեն բան նորից կրկնվում է. բակ, խաղեր, խմիչք, պարտքերի տետր և անգործություն…

Նախահամերգ

-Մի քիչ էլ գնա՞նք, թե՞ լավ ա:

-Լավ ա, վերջ, կանգնեցինք,- խրոխտ հայտարարեցի ես,- էլ ոչ մի քայլ, ստեղից ոչ աջ, ոչ ձախ:

-Լավ էլ երևում ա,- ուրախացավ ընկերուհիս:

-Չէ մի, էդ հիմա,- հիասթափեցրի ես նրան,- սպասի նստածները կանգնեն, հլը սրանց նայի, լավ էլ բոյով են:

Մենք թարս նայեցինք նստածներին: Բոլորն էին նրանց թարս նայում, իսկ նրանք երկար ձգել էին իրենց ոտքերը և ձևացնում էին, որ իրենց համար լրիվ մեկ է, թե մենք ինչ ենք խոսում:

-Ժամը քանի՞սն ա:

Ես ձգվեցի և նայեցի հրապարակի ժամացույցին:

-Հինգը:

-Տասներկուսից ստեղ ենք ու հիմա նոր մտանք հրապարակ,- մեր օրն ամփոփեց ընկերուհիս:

-Դին, ու ստեղից որ մի քայլ, նոր արկածների հավես չունեմ:

-Ախպեր ո՞վ են որ էդ նստածները,- հետևից ինչ-որ ձայն լսվեց, բայց ձայնի տերը չկարողացավ ամբոխի միջով հասնել նստածներին:

-Ծարա՜վ եմ, – բողոքեց Դիանան:

-Ես էլ,- միացա ես:

Կողքից մի աղջիկ մեզ շշով ջուր մեկնեց:

-Ասենք, շնորք չի էսքան մարդու մեջ նստելը: Լավ ա, էլի, դեռ 3 ժամ կա, մենք կանգնած ենք, դուք նստած ու հերիք չի, մի հատ էլ մարդա 3 հոգու տեղ եք զբաղեցնում,- բողոքեց ինչ-որ մեկը, բայց նստածները շարունակեցին իրենց «անտարբեր» քաղաքականությունը:

-Դուք շատ-շատ, ահավոր բարի եք,- շնորհակալություն հայտնեցինք ջրի տիրոջը և խմելիս, «լրիվ պատահական»  ջրից մի քիչ թափվեց նստածների վրա:

Մենք շարունակեցինք սպանել րոպեները:

-ժողովուրդ, մի հրեք:

-Ինչ-որ մեկն անցնում ա:

-Վայ, կանգնեցի  նստած տղայի ձեռքին:

-Լավ արիր:

-Վերջ, զանգում եմ Յուրային:

Մենք փորձում էինք հասկանալ, թե ինչ են խոսում սիրիահայերը, բայց աղմուկի մեջ աևմտահայերենը լրիվ անհասկանալի էր թվում:

-Ի՞նչ:

-Ի՞նչ եք անելու համերգից հետո:

-Հետո՞, գնալու ենք տուն,- պատասխանեցինք մենք:

Պարզվեց՝ շփվող աղջիկը մեզ իրենց հետ ինչ-որ տեղ էր հրավիրում: Մենք ծիծաղելով հրաժարվում էինք, երբ ականջիս հասան քաղցր բարբառային հնչյուններ:

-Հիմի էսքան պտի սպասե՞նք:

-Հա, հա, Յուր:

-Բա ո՞ւր են էդ նստածները:

Նստածները հենց մեր դիմաց էին: Ես դեռ փորձում էի գուշակել, թե լսածս ինչ բարբառ էր, երբ նստած տղայի օձիքից բռնեց մի մեծ ձեռք: Յուրան բարձրահասակ և ուժեղ տղա էր: Նստածները կանգնեցին:

-Լավ, դե, էրեխեք ջան, ես գնամ, վերջ, մեկ ա ինձ երևալու ա,- հրաժեշտ տվեց Յուրան հատուկ շեշտադրությամբ և գնաց:

-Ծարավ եմ,- նորից բողոքեց Դիանան:

-Մի խելացի մարդ դեռևս մեզ մոտ քեզ ասում էր, չէ՞, արի ծամոն առնենք, իսկ դու նենց էդ մարդու ձեռքից բռնեցիր ու վազեցիր դեպի ավտոբուսը, ոնց որ վերջինն էր:

-Ծամոնն ի՞նչ:

-Ծարավը վերացնում ա,- բացատրեցի ես:

Մեկ այլ ձեռք մեզ ծամոնի տուփ մեկնեց:

-Մարդիկ ինչ բարի են էսօր, ուրախացանք ես ու Դիանան:

-Անձրև, Դինա, անեծքդ տեղ հասավ:

-Ես սիրում եմ անձրև,- ուրախ պատասխանեց Դիանան:

-Հա, ես էլ, բայց հիվանդանալու հեչ հավես չունեմ:

-Հա լավ, չես հիվանդանա,- ուրախ-ուրախ ինձ համոզում էր Դիանան:

-Գրիպս սկսեց,- հայտարարեցի ես պայուսակիս մեջ անձեռոցիկ փնտրելով, որն անհետացել էր:

Հետևից իմ տեսադաշտ ներխուժեց անձեռոցիկի տուփ բռնած մի ձեռք:

-Չէ, մարդիկ էսօր անհավանական բարի են, շնորհակալ եմ շատ,- ժպտացի ես:

Որոշ տեղեր անձրևանոցներ բացվեցին:

-Ժողովուրդ, ձգեցինք մինչև ժամը վեցը,- լսվեց հեռվից ինչ-որ ուրախ բացականչություն:

-Ոնց որ ֆիզիկայիս պարապմունքը լինի,- բողոքեց մի տղա,- կես ժամը մեկ մի րոպե ա անցնում:

-Զոնտիկ հեռացիր, զոնտիկ հեռացիր, զոնտիկ հեռացիր…

Ես մի պահ ժպտացի, հետո նայելով թաց մազերիս, միացա խմբին:

-Զոնտիկ հեռացիր, զոնտիկ հեռացիր:

Եթե թրջվել, ուրեմն բոլորով:

-Ժողովուրդ, համերգը որ սկսվի, կփակենք զոնտիկները:

Բայց ամբոխը չի լռում:

-Զոնտիկ, հեռացիր…

-Երեխեք, ո՞վ ա սոված:

-Ես…

-Ախպերս պանիրո՞վ, թե՞ մսով՞:

-Կապ չունի:

Բուտերբրոդը փոխանցում ենք տիրոջը:

-Սիսթեմ, սիսթեմ, սիսթեմ…

-Դին, սիրտս գնալով ավելի արագ ա խփում,- հուզված ասում եմ ես:

-Իմն է՜լ:

-Կես ժամ մնաց ժողովուրդ, ավելի բարձր ենք գոռում:

-Կես ժամն ի՞նչ ա փոխում, եկեք, էլի, Սերժ, էլ համբերել չի լինում:

-Կես ժամ սպասել ենք, էսքան էլ կսպասենք,- վստահ ասում եմ ես:

-Ուզում էիր ասել էսքան սպասել ենք, կես ժամ էլ կսպասենք:

-Բա ես ի՞նչ ասեցի… Ուֆ, արդեն բառերը խառնում եմ, մի խոսքով՝ կսպասենք,- ասում եմ ես ու փայլող աչքերով նայում հրապարակի ժամացույցին…

Հիմա չեմ էլ կարողանում հիշել, թե  3 ու կես ժամ անշարժ կանգնած ինչ արեցինք, բայց սպասեցինք: Սպասեցինք ու արժեր: Էն էլ ո՜նց արժեր:

Մեր պատանի թղթակիցները

Լուսինե Կարապետյան, Վայոց ձորի մարզ, ք. Վայք

-Ինչպե՞ս դարձար Պատանի թղթակիցների ցանցի անդամ:

-Դպրոցում տեղեկատվության ժանրի ներկայացուցիչն եմ, ակտիվներից մեկն եմ: Տնօրենն ինձ տեղեկացրեց պատանի թղթակիցների դասընթացների մասին, և ես, Աշոտի, Մուշեղի ու ևս 2 հոգու հետ միասին, եկա Եղեգնաձոր՝ մասնակցելու:

-Այս կարճ ժամանակի ընթացքում ամենակարևորը ի՞նչ է տվել քեզ ցանցը:

-Ամենակարևորը ազատ ստեղծագործելու կարողությունն է, որը ես կարող եմ կիրառել ամենուր: Ես ունեմ բլոգ, որտեղ տեղադրված են իմ հեղինակած բանաստեղծությունները, պատմվածքները, նովելները: Դրանց մեջ տարերությունները շատ են: Մի մասը գրել եմ նախքան «Մանանա» հաճախելը, մյուս մասը՝ «Մանանայից» հետո: Հիմա զգում եմ, որ գրում եմ ավելի լավ, ավելի ազատ ու անկաշկանդ:

-Այս դասընթացները, պատանի թղթակից դառնալը քո մասնագիտական կողմնորոշման հարցում ինչ-որ ներդրում ունի՞:

-Անկեղծ ասած՝ ամենասկզբում որոշել էի դառնալ իրավաբան, հետո՝ լրագրող, ֆոտոլրագրող, բժիշկ: Եվ հիմա կանգ եմ առել դեսպանի մասնագիտության վրա, բայց այնուամենայնիվ, չեմ հարգում մարդկանց, ովքեր ունեն մեկ մասնագիտություն և իրենց փորձում են միայն մեկ բնագավառում: Ես ինձ փորձել եմ տարբեր բնագավառներում: Լրագրությունը ինձ շատ է դուր գալիս և հաստատ այն չեմ թողնի:

Հարցազրույցը գրի առավ Միլենա Խաչիկյանը

Կայծը

Աղջիկ մը երջանիկ դեմքով ու առանց կոսմետիկայի, քայլում է փողոցներով, քայլում է երկար ու հեռու, պահի տակ՝ վազելով ու թռչկոտելով, պահի տակ՝ կանգ առնելով ու զգալով օդի ուղղությունը… Ոչինչ պետք չէ երջանիկ լինելու համար: Իսկ քամին խառնում է մազերը, արևը էլ ավելի պայծառացնում աղջկա դեմքը լուսավոր: Քայլում է հեռու ու անհայտ ուղղություններով ու ժպտում ամբողջ ճամփին: Ժպիտը դեմքից չի կորչում… Իսկ անցորդների տարօրինակ հայացքները՝ բոլորը մի դեմքով են, նույնիսկ անդեմ են: Քայլում է մի աղջիկ, որի ծիծաղն ու լացը շատ նման են, նույնիսկ կարելի է շփոթել: Իսկ ընդհանրապես ծիծաղն ու լացը շատ նման են, եթե խորանաս… Երկուսն էլ զգացմունքների ճիչ են: Մանավանդ ուժեղ լացն ու ծիծաղը: Ուժեղ ծիծաղը արցունքների է հասցնում՝ հիշեցի տատիկիս… Իսկ ուժեղ լացը՝ այնքան ուժեղ ու այնքան ճչացող, նրա նոտաները ուժեղ ծիծաղի նոտաների հետ են համահունչ:

Բայց ամենից շատ ես սիրում եմ ժպիտը… Ժպիտը արցունքների միջից: Մի՞թե ավելի գեղեցիկ ու ավելի ուժեղ բան կա: Իմ կարծիքով, երջանկության արցունքների քիմիական բաղադրությունը լրիվ այլ է: Նրանք աղի չեն…

Իսկ այդ առեղծվածային ժպիտը խլացնում է շրջակա աղմուկը: Աշխարհը կորցնում է իր հողն ու հատակը, կա միայն արև, երկինք ու կանաչ գույն… Չէ, շատ գույներ: Ու պահը չի անցնում, կարծես, կողքին կլինի ամբողջ ճանապարհին: Ասում են՝ միայն դժբախտներն են հանճարեղ, բայց ահա տեսեք՝ ծնվում է մի կայծ, երկար անձրևներից հետո… Այդ կայծը ունի միամիտ, բայց շատ ուժգին տենչանք՝ դառնալ անմար կրակ… Իսկ աղջիկը քայլում է անմտորեն ու խելագար, վերջնականորեն ու անվերադարձ սիրահարված կյանքին…

ani jilavyan

Ծնողներ և զավակներ

Այն հարցերը, որոնք հուզում են մեզ

«Մտքերդ հավաքի՛ր, գրիչդ վերցրու ու սկսիր գրել նոր նյութդ,- մենախոսում եմ ես,- մի՛ մտածիր, գուցե այս անգամ ստացվի, այս անգամ հավանես գրածդ,- շարունակում եմ, տետրս բացելով»:

Վերջերս, ամեն անգամ նյութ գրելիս պետք է երկար տրամադրվել և փորձել, քանի որ, ինքս էլ չգիտեմ, թե ինչու դժվարությամբ է հիմա ստացվում գրելը, և գրեթե ոչ մի անգամ արդյունքը դուրս չի գալիս: Ու ամենաշատն ինձ հուզում է, թե ի՞նչն է իմ ստեղծագործական ճգնաժամի պատճառը: Ցավոք, չեմ կարողանում հասկանալ: Ինչ թեմա էլ լինում է, միևնույն է, ինձ թվում է, որ այդ հարցի շուրջ գրել ոչինչ չի լինի և անիմաստ կլինի, բոլոր մտքերս մի վայրկյանում դատարկվում են, բացի մեկից` «Միևնույն է չես կարողանալու լավ նյութ գրել»: Այդ մտքին հաջորդում են մյուսները` «Ախր, ինչու՞ չեմ կարող, միշտ էլ կարողացել եմ, կստացվի, հիմա կապացուցեմ, որ կստացվի», բայց թեմայի վերաբերյալ ոչ մի միտք չի գալիս, և երկար նստում եմ տետրս բաց, գրիչս ձեռքս, մտքերում` խառնաշփոթ: Երկար դադարից հետո երբեմն ստացվում է լավ խորհել թեմայի շուրջ և ինչ որ նյութ գրել, երբեմն էլ` ոչ: Անգամ, երբ մտածում եմ ինչ-որ ազատ թեմայով նյութ գրելու մասին, բոլոր թեմաները և մտքերը միանգամից դատարկվում են կամ էլ անհետաքրքիր թվում:

«Ամեն ինչ անցողիկ է»,- հանգստացնելով ինքս ինձ, փակում եմ տետրս, որի թերթի մաքրությանը խանգարում է միայն չգրված նյութի վերնագիրը:

Այն հարցերը, որոնք հուզում են ծնողներին

-Չգիտեմ, թե այսօր ինչ եմ եփելու,- լսեցի մայրիկիս ձայնը` մտնելով խոհանոց:

-Մի բան եփիր,- ասաց պապիկս:

-Հեշտ ես ասում, մեզ ի՞նչ կա, ամեն ինչ էլ ուտում ենք, երեխաներն են հարցը` ամեն ինչ չի, որ ուտում են: Մեկը մի բանը սիրում ա, մյուսը` չէ: Լավ եկար,- շարունակեց մայրիկս նայելով ինձ, -ի՞նչ կուզեք եփեմ:

-Եսիմ,- կարճ պատասխանեցի ես:

-Այսի՞նքն` եսիմ:

-Դե գոնե որոշ տարբերակներ ասա, որոշեմ:

-Օրինակ, հավի միսը ջեռոցում, եփած, ճաշի մեջ, թե՞ տապակած: Հետն էլ փլավ:

-Ինձ` մեկ ա:

-Եղբորդ հետ խորհրդակցիր, արի, ասա:

-Լավ,- ասացի ես ու քայլեցի դեպի սենյակ, որպեսզի այդ կարևոր հարցին լուծում գտնենք: Ճանապարհին մտածում էի, թե ինչքան դժվար է ամեն օր մտածել, թե ինչ եփել, երբ ուտողները իմ և եղբորս նման ամեն ինչ չէ, որ ուտում են: Ինչքան դժվար է ամեն անգամ մի նոր ճաշատեսակ գտնել կամ մտածել, որպեսզի չհոգնենք ուտելիքից: Ինչքան դժվար է, երբ ես ու եղբայրս ի վերջո նույն հայտարարի չենք գալիս, և ամեն մեկիս համար մայրիկն առանձին բան է պատրաստում: Մտնելով սենյակ և նայելով եղբորս` ուղղեցի նրան այդ ճակատագրական հարցս:

-Երևի հավի մսով ճաշ,- պատասխանեց նա:

-Է~, իսկ եթե տապակա՞ծ հավ,- առաջարկեցի ես, չհավանելով նրա պատասխանը:

Մի քանի րոպե ամեն մեկն առաջարկում էր իր տարբերակը և համոզում, թե ինչու հենց այն: Ի վերջո գալիս ենք մի հայտարարի, և ես վերադառնում եմ խոհանոց, որ ասեմ մայրիկին, թե ինչ է եփելու: Մեր որոշումն ասելուց հետո մայրիկը կրկին դիմում է ինձ.

-Դե, դա ճաշի համար, բա հիմա ի՞նչ կուտեք:

-Հիմա՞,- զարմանում եմ ես,- եսիմ: Դժվար բան ես ասում: Մի մտածիր, մի բան կուտենք, հիմա սոված չենք,- ասում եմ ես արագ ու դուրս գալիս խոհանոցից, մտածելով, որ տատիկիս հայրը ինչ-որ տեղ ճիշտ էր ասում, որ լավ կլիներ, եթե մարդիկ ստեղծեին այնպիսի հաբեր, որ խմեինք կամ ծամեինք և կշտանայինք: Այդպես իսկապես, իմ կարծիքով, և՛ մեզ ավելի հեշտ կլիներ, և՛ մայրիկներին:

Լուսավոր քաղաքի մոռացված կինոթատրոնը

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Կարապետյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Կարապետյանի

Չարենցավան. շատերն այս անվանումը լսելիս անմիջապես պատկերացնում են գանգրահեր տղայի արձանը, իսկ ոմանք էլ իրենց առջև տեսնում են մի լուսավոր և  հույսերով լի քաղաք, որի պատմությունը սկսվեց 1947թ ապրիլի 23-ին: Երիտասարդ քաղաքը հիմնվեց արդյունաբերական նպատակներով, սակայն այն զերծ չէր նաև հոգևոր մշակույթի կենտրոններից, որոնց մեջ իր ուրույն տեղն է գրավել նոր սերնդի կողմից մոռացված կինոթատրոնը: Ես, լինելով իմ քաղաքի նոր սերնդի ներկայացուցիչ, իմ պարտքն եմ համարում արծարծել մեր կինոթատրոնի պատմությունը: Ինչո՞ւ պետք է այսօր Չարենցավանի երիտասարդությունը ժամանակ անցկացնելու, ֆիլմեր դիտելու համար գնա Երևան, մինչդեռ իր հարազատ քաղաքում առկա է կինոթատրոնի պատրաստի շինությունը…

Լուսանկարը՝ Նաիրի Խալափյանի

Լուսանկարը՝ Նաիրի Խալափյանի

Այն հիմնադրվել է 1966թ.-ին: Երկար փնտրտուքներից հետո ինձ հաջողվեց զրուցել մի կնոջ՝ Անահիտ Բունիաթյանի  հետ, որը ընտանիքի հետ իր փոքրիկ ներդրումն է ունեցել շինության կառուցման  գործում: Ամուսինը և որդին կառուցել են առաստաղը, իսկ նա ջուր է կրել շինարարության համար: Կինոթատրոնի տնօրենը եղել է ՍոնյաԿարապետյանը, ով ջանք չի խնայել իր աշխատանքի բարեհաջող ընթացքի համար: Կինոթատրոնի դահլիճը ծառայում էր նաև մշակութային այլ միջոցառումներին: Այստեղ ելույթ են ունեցել  Հայաստանի և արտերկրի նշանավոր արտիստները, ինչպիսիք էին` Վալենտինա Տոլկունովան, Աշոտ Ղազարյանը և այլոք: Խորհրդային Միության տարիներին լեփ-լեցուն էր կինոդահլիճը  իր 600 նստատեղերով: Նույնիսկ կային մարդիկ, ովքեր տեղերի բացակայության պատճառով մոտ երկուսուկես ժամ ոտքի վրա էին անցկացնում: Ցուցադրվել են թե հայկական, թե սովետական և թե արտասահմանյան ֆիլմեր: Տիկին Անահիտը ինձ հայտնեց, որ կինոմեխանիկը եղել է Վահան Աբաջանյանը, ով այժմ աշխատում է եկեղեցում : Ես ուրախությամբ քայլերս ուղղեցի դեպի եկեղեցի, որտեղ էլ հանդիպեցի նրան: Ծերունին լսելով ինձ՝ սկսեց մեծ ոգևորությամբ և սիրով պատմել իր սիրելի աշխատանքի մասին: Նա ամեն կերպ ջանացել է, որ լավագույն և նոր  ֆիլմերը ցուցադրվեն նախ Չարենցավանում, հետո նոր մայրաքաղաքում: Ես մի պահ հուզվեցի, երբ իմացա, որ Վահան պապիկը, հույս ունենալով վերադառնալ իր սիրելի աշխատանքին, խնամքով  պահել էր հին մաշված կինոժապավենները: Նա պատմեց ինձ նաև կինոթատրոնի բակի մասին, որը, չգիտես ինչու, այժմ կոչվում է «Էշակ մեյդան»: Ես ամեն կերպ ձգտեցի իմանալ, թե ինչու: Պարզվեց, որ կինոթատրոնի գործունեության դադարումից  հետո այստեղ սկսել են հավաքվել և զրուցել բազմաթիվ անգործ մարդիկ: Անցորդներից մեկը, տեսնելով օրեր շարունակ այնտեղ հավաքվող անգործ մարդկանց, բացականչել է. «Պարապ անբաններով հավաքվել եք, ի՞նչ է, սա էշակ մեյդա՞ն է»: Ահա այսպես էլ կինոթատրոնի հարակից հրապարակի անունը մնացել է «Էշակ մեյդան», այսինքն՝ պարապ մարդկանց հանգրվանատեղի: Իհարկե, անվանումը տարածում է գտել միայն հասարակության շրջանում:

Լուսանկարը՝ Անի Կարապետյանի

Լուսանկարը՝ Անի Կարապետյանի

Վարպետ Վահանը մեծ սիրով և պատասխանատվությամբ  է կատարել իր աշխատանքը շուրջ 40 տարի՝ թողնելով նախորդ սերնդին լուսավոր հիշողություններ:

Կվերականգնվի՞ մի օր Չարենցավանի կինոթատրոնը: Շատ կուզենայինք, բայց այս հարցի պատասխանը ոչ ոք չտվեց:

Վազաշենս

 

Լուսանկարը՝ Էմմա Շահնազարյանի

Լուսանկարը՝ Էմմա Շահնազարյանի

Դուք գիտե՞ք, թե որտեղ է գտնվում Վազաշեն գյուղը: Վազաշենը գտնվում է Տավուշի մարզում: Ես յոթ տարի սովորել եմ Վազաշեն գյուղում: Իսկ 2014 թվականին եկել եմ Մեծամոր: Վազաշենում ուսումը լավ չէր, շատ առարկաներ ուսուցիչ չունեին: Եկա այստեղ ուսման մեջ առաջադիմություն ձեռք բերելու համար: Հայրս, եղբայրս և մայրս գյուղում են: Քույրս, ով ինձանից երկու տարի է մեծ, լավ ուսում ստանալու համար արդեն չորս տարի է սովորում է Մեծամորում: Հիմա ես ու քույրս այստեղ միասին ենք ապրում:

Ինձ շատ հուզում է Տավուշի մարզի Վազաշեն գյուղի վիճակը: Այնտեղ չկան աշխատատեղեր, մարդիկ աշխատանք չունեն և միայն փարոսների ու թոշակների միջոցով են իրենց ընտանիքները պահում: Ամեն օր մտածում եմ նրանց մասին: Եթե կարողանայի ինչ-որ բան ավելացնել գյուղում, ապա առաջինը աշխատատեղեր կստեղծեի: Եթե մարդիկ աշխատանք ունենան, իրենք էլ բոլորի պես կապրեն, ու ինձ նման ստիպված չեն լինի հեռանալ գյուղից ու ամբողջ օրը ընտանիքս, գյուղս, ընկերներիս կարոտել:

Ճանճերի և եղջերուների մասին

-Հաս, հեչ մտածե՞լ ես…

Քրոջս դեմքի արտահայտությունը փոխվեց, կարծես արդեն գիտեր, որ մի հիմար բան եմ ասելու:

-Ջուրը, երբ եռում ա, ուղղակի պղպջակներ են չէ՞ լինում, չի բարձրանում, բայց հերիք ա մի քիչ սուրճ լցնես մեջը, անմիջապես բարձրանում ա: Ուրեմն, հետաքրքիր բան ա, չէ՞ սուրճը,- միևնույնն է, շարունակում եմ ես:

Քույրս չի պատասխանում, լուռ շարունակում է լուրջ դեմքով ինչ-որ բան գրել:

-Բա գիտե՞ս, եղջերուները զգում են իրենց եղջյուրներին նստած միջատներին: Պատկերացնո՞ւմ ես, իրենց մե՜ծ եղջյուրներին: Բոլոր ճանճերին: Հատ-հատ: Պատկերացնո՞ւմ ես, ինչքան դժվար ա իրենց…

-Պարա՞պ ես,- խիստ ընդհատեց ինձ քույրս:

Ես նայեցի տետրիս: Տնայինս ինքն իրեն չէր գրվելու, իսկ ես շարունակում էի պատկերացնել միջատին իր եղջյուրներից քշել փորձող մի եղջերուի: Շատ զվարճալի պատկեր էր, բայց մեղքս էլ էր գալիս այդ եղջերուն: Հանկարծ մի հիմար ցանկություն առաջացավ` եղջերուների եղջյուրներից ճանճերին քշել: Երանի դա լիներ իմ մասնագիտությունը, ապրել չգիտեմ որտեղ եղջերուների հետ ու նրանց եղջյուրների վրայից միջատ քշել: Հետո հիշեցի, որ եղջերուները ապրում են ցուրտ տեղերում, որտեղ միջատներ չկան, և հանգիստ շունչ քաշեցի: Ուրեմն, ո՞վ է հայտնաբերել, որ եղջերուները զգում են: Ո՞ւմ մտքով է անցել այդպիսի փորձ անել: Բայց չէ՞ որ եղնիկները միայն ցուրտ տեղերում չեն ապրում: Հայաստանում էլ կան: Ուրեմն տեղին մասնագիտություն եմ ընտրել:

-Ի՞նչ ես դեբիլացել,- ասում եմ ինքս ինձ և հայտնաբերելով, որ արդեն մի ժամից ավելի է մտածում եմ ինչ-որ եղջերուների մասին, անցնում եմ զառամյալ տնայինիս:

Աբրահամ պապս

Լուսանկարը՝ Ջեմմա Այվազյանի

Լուսանկարը՝ Ջեմմա Այվազյանի

1826 թվին իմ նախնիները ռուս-թուրքական պատերազմի ժամանակ գաղթել են Դութաղ քաղաքից և հասել են մինչև Թալին: Պապիկս բացատրեց, թե ինչ է նշանակում Դութաղ: Դութաղ նշանակում է` «երկու թաղամաս»: Իմ ծնողները պատմում են, որ իմ պապի պապը Թալինի հիմնադիրն է, ծնողներս նրա պատվին են իմ անունը դրել, և ես շատ ուրախ եմ ու հպարտ: Պապիկս միշտ պատմում էր, որ իրենց գերդաստանը միշտ ուզեցել է վերադառնալ ծննդավայր: Նաև պապիկս ասում էր, որ Թալինի ջրի համը շատ նման է Դութաղի ջրին, և ես չէի հավատում:

Վերջերս հորեղբայրս այցելել էր պապերիս երկիրը և իր հետ բերել էր Դութաղի ջուրն ու հողը: Երբ ես խմեցի այդ ջուրը, իսկ հետո Թալինի ջուրը, հասկացա, որ պապիկս ճիշտ էր ասում, և ես զարմացա, որ Դութաղը Թալինից այդքան հեռու է, բայց ջրերի համը նույնն է:

Երևի հենց ջրի համն է ստիպել դութաղցիներին կանգ առնել Թալինում և նոր տուն կառուցել: