arman arshak

Կարճ ասած, 2017

Պահն է, որ ես էլ հետ նայեմ անցած տարվան ու վերլուծեմ տարին։

2017-ի մասին մտածելիս առաջինը, որ հիշեցի, դա առաջին հոնորարն էր, որը ձեռք էի բերել սոցհարցում անելով և առաջին երկարատև աշխատանքն էր ամռանը։

Հասկանում եմ, որ քիչ չէն այն իրադարձությունները ու դեպքերը, որոնք եղել են առաջին անգամ՝ առաջին սեր, առաջին ծրագրի կառավարում, առաջին արտերկրյա ծրագիր, առաջին հիասթափություն, և որքան էլ տարօրինակ հնչի, առաջին անգամ մասնակցեցի քաղաքական ցույց-երթի նվիրված մարտի մեկին:

Կարելի է ասել, որ տարին սկսեց եղբորս բանակ ճանապարհելու իրադարձությամբ: Զգալ զինվորի եղբոր հպարտությունը, կարծում եմ, լավ սկիզբ էր։ Հիշարժան էր նաև քաղաքի լավագույն բանավիճող խմբի անդամ ճանաչվելը։
2017-ի կարևորագույն իրադարձություններից էր ինձ համար Կոտայքի մարզի քաղաքացիական նախաձեռնող ակտիվ խմբի անդամ ընտրվելը և ԱՐՄԱՏ նախաձեռնող խումբ կազմելն ու մի շարք հետաքրքիր ծրագրեր իրականացնելը։

Եվ վերջում տարին ամփոփվեց երիտասարդների փոխանակման ծրագրի մասնակցությամբ Վրաստանում։

2017-ին եղան շատ հետաքրքիր դեպքեր, որոնք երբեք չի մոռացվի: Ինձ համար ամենակարևոր ձեռքբերումներ էին ընկերները, ընկերներ, ովքեր հայտնվեցին իմ կողքին տարվա ընթացքում, և վստահ եմ, որ ինձ հետ կքայլեն իմ կողքով ողջ կյանքիս ընթացքում։

Հուսամ 2018-ը կլինի էլ ավելի արդյունավետ տարի, չեն կրկնվի այն սխալները, որոնք եղան 2017-ին: Սկսեմ կյանքիս գրքի «2018» բաժինը և հուսամ, որ բաժնի վերջում անդադար կնշեմ ձեռքբերումների ու հաջողությունների մասին։

Դե ինչ, բարի գալուստ նոր փորձությունների ու հաջողությունների 2018:

hasmik givargizyan

Այնքան սիրելու բան կա

Հայոց լեզվի դասաժամերից մեկի ժամանակ մի քիչ շեղվեցինք թեմայից ու եկանք այն եզրակացության, որ նոր սերունդը տառապում է սևապաշտությամբ: Չնայած, ավելի ճիշտ կլինի ասել, որ մեր ուշադրությունը այդ հարցի վրա հրավիրեց հենց ինքը՝ ուսուցչուհին:

-Երեխեք ջան, անձամբ ես՝ սևը շատ եմ սիրում, բայց ձեր ի՞նչ տարիքն է: Ձեր տարիքում ավելի շատ վառ գույներ պիտի հագնեք, ավելի վառ պիտի պատկերացնեք կյանքը:

Համամիտ եմ: Բայց դե, ամեն ինչն էլ բացառություններ ունի: Կան մարդիկ, որոնց համար սևն ուղղակի հոգեվիճակ է, բայց տեսքից հեչ չես ասի: Ասում, խոսում, էնպիսի հումորներ են անում, մնում ես ապշած: Մարդիկ էլ կան՝ այդ առաջին խմբին նայում, նախանձում են, ու «ուլում-զուլումով» գնում-մտնում սևի մեջ, «դարձնում» իրենցը: Բայց, ախր, սևը չի, որ մարդուն տխուր կամ ուրախ է դարձնում:

Գրեթե մոռացել էի այս խոսակցության մասին, երբ զգեստապահարանս բացելով նկատեցի, որ հագուստիս կեսը սև է: Այ քեզ բան, ինքս էլ չէի նկատել: Հիմա ի՞նչ է դուրս գալիս, պարզվում է՝ սիրում եմ սևը, բայց բոլորովին տխուր անձնավորություն չեմ: Կյանքում էնքան ուրախ ու գունավոր բաներ կան, որ սիրում եմ, ու ընդհանրապես կապ չունեն սևի հետ:
Օրինակ՝ քնաթաթախ երեխայի աչքերը, որ ամեն կերպ փորձում է դիմադրել քնին, բայց վերջ ի վերջո հանձնվում է:

Պապիս հնացած հումորները, որ էլ ծիծաղելի չեն, բայց անչափ ջերմ են:

Ամանորյա ֆիլմերը՝ օգոստոսի կեսին, դասերից առաջ դիտելը:

Նվիրելու նպատակով գիրք գնելը, բայց մինչև նվիրելը անպայման կարդալը:

Հեռախոսիս մեջ նոր ծրագրեր ներբեռնելն ու ջնջելը՝ րոպեների տարբերությամբ:

Խառը մտքերովս խառը տեքստեր գրելը՝ որ գլխումս տեղ ազատվի:

Փողոցով քայլելիս բարձրաձայն երգելը:

Էս աշխարհում սիրելու էնքա՜ն բան կա, ի՜նչ ափսոս, որ չենք նկատում:

Gayane Avagyan

Ի՞նչ է արդարությունը

Մարդիկ հաճախ են բողոքում անարդարություններից: Արդարություն բառը ամեն տեղ հոլովվում, գործածվում է: Երբեմն էլ այդ բառը իր իմաստը ուղղակի կորցնում է: Դու էլ լսած կլինես, որ բոլորը, երբ ուզում են ինչ-որ բանից բողոքել, ասում են` անարդար է: Սակայն, չեմ ցանկանում, որ այս բառին միայն քաղաքական տեսանկյունից նայես, այլ ավելի ընդհանուր, համակողմանի:

Իսկ ի՞նչ է արդարությունը, ի՞նչ է անարդարությունը: Արդյո՞ ք ամեն տեղ այս բառի գործածումը ճիշտ է: Ես միանշանակ չեմ կարող պատասխան գտնել այս հարցին, փոխարենը` կհիշեմ, թե արդարության-անարդարության մասին ինչ եմ լսել շրջապատի մարդկանցից և հետևությունները կթողնեմ ձեզ:

Մեկ էլ կտեսնես, երթուղայինում մի կին ասում է, որ անարդար է, ինչու ոչ ոք իրեն տեղ չի տալիս նստելու, իսկ նստած երիտասարդ տղայի մտքով, երևի, անցնում է` ինչն է անարդար, չէ որ նույն գումարն են իրենք վճարում: Ի՞նչ տարբերություն` ով է կանգնած, ով` նստած: Շուկայում էլ լսում ես` որքան անարդար է: Տե ՛ս, տոներ են մոտենում, իսկ գները, փոխանակ իջնելու, բարձրանում են: Վաճառողն էլ երևի մտքում մտածում է` ինչքան անարդար է կյանքը, ինքը աշխատի, այսքան բերք ու բարիք ստեղծի, այս ցրտին էլ մրսի դրսում, ու իր ապրանքը ոչ ոք չգնի, փոխարենը` սակարկել փորձի: Անարդար է, չէ ՞:

Դպրոցում էլ հաճախ մտածում էի, թե արդա ՞ ր է, որ ես չարչարվեմ, գրեմ- ջնջեմ ու իմ փոխարեն` կողքիս նստողը, արտագրելով, բարձր թվանշան ստանա և իր պատկերացմամբ էլ` դա հեչ անարդար չի լինի, որովհետև ինքը կարծում է, թե տաղանդ է արտագրելը:

Բարեկամուհիներիցս մեկն էլ ասում էր, որ մեծ քույր լինելը լավ չէ, քանի որ փոքրերը միշտ շահում են, և մեծերի համար անարդար է լինում, որովհետև, հենց քույրիկներն սկսում են վիճել, մեղավորը մեծն է լինում:

Հարևաններից էլ հաճախ կլսես, որ սպասում են` մի լավ դուռ բացվի իրենց համար, աշխատանք գտնեն, փող աշխատեն: Ու այս մտածող մարդը` ամբողջ օրը հեռուստացույցի առջև նստած է: Նա ամեն օր բոլորին կրկնում է, որ կյանքն անարդար է:

Ամեն մարդ արդարության մասին իր պատկերացումներն ունի, ու, որքան տարբեր են մարդիկ, այնքան էլ տարբեր է նրանց մտածելակերպը:

Մոռանում ենք, որ ամեն բան իր հերթափոխին է սպասում` ցերեկը` գիշերվան, ձմեռը` գարնանը, տարին հաջորդում է տարվան, օրերը հերթափոխում են իրար… Այս ամենը առանց իրար գոյությունն ունենալ չեն կարող: Այսպիսին է նաև արդարությունը, եթե չլիներ անարդարը, որտեղի՞ ց պատկերացում կկազմեինք արդարության մասին:

arxiv

Տոնական սեղանի հեքիաթներ

Պարող ճաշը

Մի անգամ իմ հայրիկը սպաս էր պատրաստում, չկարծեք, թե սպասը աղջիկ է: Նա տղա է: Հայրիկս բրինձն էր լցնում, ու բրնձի հատիկներն ասացին.

-Ա՜խ, ինչ լավ ա էսպես…

Նրանք շատ ծույլ էին, բլղուրն էլ էր այդպես, հավկիթն էլ, մածունն էլ, համեմն ու սոխուկն էլ: Բայց ջուրը շատ աշխույժ էր: Ծույլիկներին օգնության հասավ գդալ մայրիկը: Նա խառնեց սպասը, և ծույլիկները պարեցին: Ջուրը շատ հաճույքով էր պարում: Երբ սպասն արդեն պատրաստ էր, ծույլիկները հոգնեցին և քնեցին, իսկ ջուրը՝ ոչ:

Մանե Պետրոսյան, 8 տ.

 

Ծերուկ սոխը

Լինում է, չի լինում մի կծու լեզվով, չար ծերուկ սոխ է լինում: Մայրիկը, երբ սկսեց սոխը կտրատել, ծերուկն ասաց.

-Այս ի՞նչ արեցիք: Իմ թագավորական սիրուն շորը փչացրեցիք, անտաշ կին:

Մայրիկը չդիմացավ և լաց եղավ: Բայց սոխը չէր լռում, հա խոսում էր ու խոսում: Նրա բերանից վատ հոտ էր գալիս: Մայրիկը կարծեց, թե նա փչացել է ու գցեց աղբամանի մեջ: Աղցանն առանց սոխի էլ համով էր:

Տիգրան Դիվանյան, 7 տ.

 

Իմաստուն հավն ու հնդկահավը

Շիրակի գյուղերից մեկում հնդկահավն ապրում էր հավերի հետ՝ հավաբնում: Նա շատ գոռոզ էր և ասում էր.

-Այս զզվելիներն ովքե՞ր են, դո՞ւ ինչ ես արձանի նման ամբողջ օրը նստում բնի մեջ:

-Ես թուխս եմ նստել և հետո ձագեր եմ ունենալու,- նրան պատասխանեց հավը:

-Դու շատ զզվելի ես, չեմ ուզում կողքիդ նստել,- ասաց հնդկահավը:

-Ոչինչ, շուտով Նոր տարին կգա, կտեսնենք՝ ով որտեղ կլինի,- ասաց մայր հավը:

Երբ առաջին ձյունը եկավ, գյուղացի կինը մտավ հավաբուն, կեր տվեց փոքրիկ ճուտիկներին, հետո նայեց հնդկահավին:

-Մեր հնդկահավը շատ է մեծացել, ժամանակն է վաճառելու,- ասաց նա և հնդկահավին տարավ շուկա:

Մայրիկս հնդկահավը գնեց և տուն բերեց: Նա հնդկահավին դրեց գազօջախի մեջ, իսկ հնդկահավն ասաց.

-Վա՜յ, փրկեք, օգնեցեք, խեղդվեցի, շատ շոգ է: Մայրս հետո ջուր ավելացրեց, իսկ հնդկահավը բղավեց.

-Վա՜յ, ես թրջվեցի, խեղդվեցի, չորացրեք ինձ:

Երբ գազօջախից նրան հանեցին, մի քիչ հովանալուց հետո դրեցին սառնարանի մեջ, իսկ նա ճչաց.

-Ո՜ւյ, ես սառում եմ:

Իսկ հաջորդ օրը նրան դրեցին սեղանին և սկսեցին կտրատել: Նա այլևս չդիմացավ ու սկսեց լաց լինել: Հետո հիշեց հավաբունը ու իմաստուն հավին:

Վանիկ Առաքելյան, 10 տ.

 

Սոխն ու լավաշը

Լավաշն ապրում էր խորովածի տակ: Նրա լավագույն ընկերն էր սոխը: Նրանք արդեն սեղանի վրա էին, երբ լսեցին, որ երեխան մայրիկին ասաց.

-Մամ, տոնածառի լույսերը վառի:

Լավաշն ու սոխը երկար մտածեցին, թե դա ինչ է: Հարցրին կանաչուն: Կանաչին ասաց, որ դա սեղանի վրա գտնվող հյութի շիշը կարող է իմանալ. նա բարձրահասակ է:

-Ես գիտեի, բայց մոռացել եմ, ավելի լավ է հարցնեք տոնածառից ընկած խաղալիքին:

-Որ վերևից ընկա, հիշողությունս կորավ,- ասաց խաղալիքը:

-Սպասե՛ք,- ասաց սոխը,- տոնածառ բառը բաղկացած է տոն և ծառ բառերից, իսկ հիմա Նոր տարի է:

Քիչ հետո ընտանիքի բոլոր անդամները նստեցին սեղանի շուրջ, զանգերը հնչեցին, և բաժակները զնգացին:

Ափսեի հատակին շատ մութ էր, բայց ուրախ խոսակցությունները շատ լավ էին լսվում…

Էլիզա Ռուշանյան, 8 տ.

 

Տոնական սեղանի կոտլետները

-Աղացին՝ հերիք չէ, հիմա էլ գնդիկներ են պատրաստում,- փնթփնթաց միսը:

-Էս մարդիկ խիղճ չունեն,, հիմա էլ այդ սև պղպեղը, որ չեմ սիրում, հիմա կսկսեմ փռշտալ: Կանաչու համերն ինձ պետք չեն,- ասաց միսը,- իմ հոտն էլ, համն էլ շատ լավն է: Ինձ ուրիշ մթերքներ պետք չեն,- նա փնթփնթում էր ու փնթփնթում, բայց ոչ ոք նրան չէր լսում:

-Ո՛չ,- բարձր ճչում էր միսը և չէր հասցնում աչքերը փակել, երբ տատիկս նրանց գցում էր ալյուրի մեջ: Միսը նորից փնթփնթում էր,- ա՜խ, ա՜խ, ա՜խ, հիմա աչքերս կմռմռան, փրկեք: Էս մարդիկ ինձ գժվեցրին, աչքե՜րս…

Տատիկս մսե գնդիկները տափակեցրեց և տաք թավայի մեջ դրեց:

Շուտով ոսկեթուշ կոտլետները պատրաստ էին:

-Վա՜յ… Էս ինչ գեղեցիկ եմ… Հաստատ Սուրբ ծննդյան տոնին եմ մասնակցելու… Ուռռաաա՜:

Մարիետա Մարգարյան, 10 տ.

2011թ.

Չմոռանաք կարդալ. Դեկտեմբերը 17-ում

Այնպես ստացվեց, որ երբ 17-ի աշխատակազմը ամփոփում էր 2017-ի դեկտեմբերը 17-ում, իմի բերելով բոլորի կողմից հավանված նյութերը, որոնք գուցե ձեր աչքից վրիպել էին, կամ դեռ չեք հասցրել կարդալ, կամ էլ, պարզապես մեր նշելուց հետո կուզենաք վերընթերցել այլ աչքով, դրանց թիվը հենց 17-ն էր:

Դե ինչ, ազատ օրերը շատ են, և կհասցնեք կարդալ, մանավանդ որ իսկապես արժանի են: Նախ, ասենք, որ դեկտեմբերին բազում նոր թղթակիցներ միացան 17-ին. անգամ թղթակիցների նոր լուսանկարներից ու նոր անուններից կարող եք դա նկատել: Բոլոր նոր թղթակիցներին բարի երթ ենք մաղթւմ: Սպասում ենք գալիք տարում ձեզ տեսնել լավագույն թղթակիցների մեր շարքերում:

Իսկ որ մեկ տարվա մեջ կարելի է առաջին անվարժ թղթակցություններից հասնել իսկապես լրագրողական, հրապարակախոսական նոր մակարդակի, վկայում են այս ամիս հրապարակված շատ նյութեր:

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Եթե դեռ չես կարդացել, ապա խորհուրդ ենք տալիս ընթերցել Միլենա Խաչիկյանի «Աննկատ, բայց ոչ մոռացված. Մաշտոց 45-ի գրախանութը», Անի Ավետիսյանի «Սև ու սպիտակ տրամադրություններ «հիշողության ձեղնահարկում» հարցազրույցները մեր կողքին ապրող մարդկանց մասին, ովքեր իրենց գոյությամբ, աշխատանքով, թեև աննկատ, բայց մեր կյանքին հաղորդում են նոր գույներ, անգամ սև ու սպիտակի մեջ:

Լուսանկարը` Վիոլետա Մկրտչյանի

Լուսանկարը` Վիոլետա Մկրտչյանի

Հաճախ, երբ խոսում ենք լրագրողի դերի, նրան վերապահված չորրորդ իշխանության կոչման մասին, կամ ոգևորվում ենք, կամ հիասթափվում: Ոմանք ակնկալում են, որ լրագրողը պետք է լուծի բոլոր կնճռոտ հարցերն իր գրիչով,  մի մասն էլ, ավելի «սթափ» հայացքով խորհուրդ է տալիս գրել ավելի «վեհ բաների» մասին, սակայն լրագրողը հասարակության աչքն է, ականջը, ձայնը, նա արձագանքում և մեր ուշադրությունն է հրավիրում ցավոտ ու հուզող հարցերի վրա: Սա փոփոխության ու զգոնության առաջին քայլն է, առաջին, բայց շատ կարևոր: Անպայման կարդացեք Միլանա Գևորգյանի «Մահվան վերելակների ռեվոլյուցիան», Մարիամ Տոնոյանի «Մասնագիտությամբ խոպանչի», Աննա Մեսրոպյանի «Մեծ մարդը» հոդվածները:

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

17-ը տարբերվում է մյուս լրագրողական կայքերից, նախ նրանով, որ մենք առաջին հերթին գրում ենք մեզ համար, մեր հասակակիցների համար, ու գրում ենք մեր մասին, մեր ընկերների ու մեր հարազատների մասին: ՄԵՆՔ ԻՆՔՆԱԱՐՏԱՀԱՅՏՎՈՒՄ ԵՆՔ, որովհետև ունենք դրա պահանջը: Ուստի պատահական չէ, որ շատ ու շատ նյութեր հուզում են մեզ մինչ մեր սրտի խորքը: Հուզել. մի՞թե սա չէ ամենակարևորը. երբ ասելիքդ մտածելու, ապրումակցելու, ընթերցել-վերջացնելուց հետո «10 րոպե ավելի մեծ» դառնալը չէ: Եթե այո, ապա խորհուրդ ենք տալիս ընթերցել Անուշ Մկրտչյանի  «Անվերնագիր», Անուշ Աբրահամյանի «Հիշողությունների ցուցահանդես-վաճառք», Աստղիկ Հունանյանի «Հեչ էլ ռոմանտիկ չի», Անուշ Ջիլավյանի «Իմ 5-ը արժեզրկվեց արտագրողների պատճառով», Աստղիկ Քեշիշյանի «Մի կտոր իմ իրականությունից», Մարգարիտ Ուդումյանի «Անվերադարձ»,  Միլենա Բարսեղյանի «Ամանորը դեկտեմբերի 31-ը չէ», Թինա Մաքոյանի «Գիտեմ, չեք կարդալու»  (ի դեպ, Թինայի նյութը նաև դեկտեմբեր ամսվա ամենաընթերցված նյութն է) հրապարակումները:

Դեկտեմբերը նաև ամփոփումների ամիս է, մենք խնամքով ծալում, մեր հիշողության պահոցներն ենք ուղարկում լավագույնը, որ ունեցել ենք տարվա ընթացքում, լավագույնը, որ մեզ թվում է, վաղն այլևս չի կրկնվի, կարևորը, որը պետք է նաև մեկ անգամ էլ իմաստավորել: Ահա այդպիսի հոդվածներ են Սերյոժա Առաքելյանի «Բաղնիքը վառեք, գալիս ենք» եւ Աստղիկ Հունանյանի «Վարք Նարեկի»  հրապարակումները:

Լուսանկարը՝ Իզա Ասծատրյանի

Լուսանկարը՝ Իզա Ասծատրյանի

Իսկ քանի որ դեկտեմբերի անբաժան մասն են կազմում նաև Նոր տարին ու Ձմեռ պապը, չենք անտեսել նաև սա մեր էջերում: Խորհուրդ ենք տալիս կարդալ Նաիրա Մխիթարյանի «Խորհուրդներ Ձմեռ պապին» եւ Վալենտինա Չիլինգարյանի «Նոթեր Ձմեռ պապիկի գոյության էվոլյուցիայի մասին» սրամիտ և աշխույժ նյութերը: 

Ի դեպ, ուրախ կլինենք, եթե դուք էլ ամեն ամիս մեզ գրեք, թե որն էր այդ ամսվա ձեր  հավանած նյութը և ինչու: Չէ որ մենք չենք դոփում տեղում, սովորում ենք, լսում խորհուրդներ ու առաջ ընթանում:

Դե ինչ, կհանդիպենք 2018-ին:

Շնորհավոր Ամանոր և Սուրբ Ծնունդ:

elada petrosyan

Վերադառնանք իրական աշխարհ

Ամանորյա տոնը գեղեցիկ ու բարի հեքիաթ է, որ ամեն տարի գալիս է յուրաքանչյուրիս տուն: Հեքիաթ չէ, ի՞նչ է, եթե մոլորակի համայն մարդկությունը՝ մեծ թե փոքր, սևամորթ թե սպիտակ, առողջ թե հիվանդ, աղքատ թե հարուստ, հաջողակ թե ձախորդ, սիրված թե խռոված, երբ ղողանջում են Նոր տարավա սկիզբն ազդարարող զանգերը, անխտիր բարիանում ու մանկանում է, թեկուզ մի քանի վայրկյան: Բայց այդ, մի քանի վայրկյանի հավաքական բարության պաշարն է երևի, որ պահում է այս մոլորակը՝ չնայած ամեն կողմից հասնող չարագույժ լուրերին՝ մրրիկների ու ջրհեղեղների, հրդեհների ու երաշտների, համաճարակների ու այլևայլ աղետների մասին:

Նոր տարին բազմաթիվ նվերների ու ավելի լավն ակնկալելու հույսեր է բերում: Մեզանից յուրաքանչյուրը ասես երեխա է դառնում. մեզ շրջապատող իրականությունը սկսում ենք մանկան աչքերով ընկալել, թեև վաղուց արդեն հասուն մարդ ենք: Այս օրերին այնպես ես ուզում հավատալ Ձմեռ պապին ու Ձյունանուշին, այնպես ես սպասում, որ իսկապես այցելեն քո տուն:

Եվ այս ամենի պատճառը Նոր տարին է, երբ նորոգվում են ամենաբաղձալի երազանքները: Պետք է միայն հավատալ բարուն, հավատալ, որ ամեն ինչ լավ է լինելու, և մեզ ամեն ինչ հաջողվելու է:

Նոր տարին իրական շփումների մի շրջան է, երբ պետք է վայելել հարազատների, ընկերների, սիրելիների ներկայությունը, մինչդեռ մենք շատ հաճախ շփման նմանակում ենք անում. գրում ենք sms-ներ, զրուցում չաթերում: Ընկերների հետ խոսելու փոխարեն՝ մենք էլեկտրոնային նամակներ ենք ուղարկում: Ախր, ցանցում շփվելու համար աչքերի մեջ նայելու, ժպտալու և ձայնի հնչերանգով շոյվելու կարիք չկա: Այդ ամենը պարզապես պատկերում ենք անհասկանալի նշանների միջոցով: Եթե սմայլիկ, օգտատերը ժպտում է, թարս սմայլիկ՝ օգտատերը նեղացած է: Ցանցում մենք իբր շփվում ենք՝ մոռանալով, որ իրական շփման ընթացքում տեղեկություն փոխանակելուց զատ, նաև փոխանակվում ենք էներգիայով, ջերմությամբ, սիրով, իրականությամբ:

Առանց դրանց մեր շփումը կորցնում է ամենագլխավոր իմաստը:

Ցանկանում եմ, որ Ամանորին մեր կյանքում հնարավորինս շատ լինի իրականը. իրական ընտանեկան երջանկություն, իրական սեր, իրական ընկերություն, իրական տոն: Եվ գոնե Ամանորի գիշերը հրաժարվենք sms-ներ ուղարկելուց. խոսե՛նք և լսե՛նք նրա ձայնը, ով մեզ համար իրոք թանկ է:

elizabet harutyunyan

Սովորեցի

Ամանորյա տրամադրությանը մենակ չդադարող անձրևն էր պակասում։

28 համարի մանուշակագույն ավտոբուսով Կոմիտասից տուն եմ գնում: Չէ, ոչ թե գնում եմ, այլ գնում ենք. ես ու մայրս։ Վարորդի նստարանի հետևում երկու նստարան կա, երևի կհիշեք, եթե չեք հիշում, նստելիս ուշադիր կլինեք։ Հա, հենց էդ երկուսի դիմացը կան ևս 3 թե 4 նստարան, չեմ նկատել, որովհետև ես ու մայրս հենց էդ երկուսի դիմացն էինք նստած, և ինձ չէին հետաքրքրում կողքիս մարդիկ և առավել ևս նստարանների թիվը։ Ես մի ձեռքով թևանցուկ էի արել մորս և գլուխս էլ դրել ուսին, ժամանակ առ ժամանակ գլուխս բարձրացնում էի և նայում նրան։

Ես զգացել եմ, որ երթուղայինում մարդիկ անջատվում են իրականությունից և ընկնում երազանքների գիրկը, կամ էլ հակառակը, սկսում են վերհիշել իրենց թե ուրախ, և թե տխուր պահերը։ Մայրս նայում էր պատուհանից դուրս, երևի անձրևն էր գրավում նրան։ Մեր դիմաց նստած էին մայր և աղջիկ։ Աղջիկը իմ դիմացն էր։ Ուներ գեղեցիկ դիմագծեր, չնայած նրան, որ գլխարկը իջեցրել էր ունքերին, ես կարողացա ընկալել նրա ողջ գեղեցկությունը։ Նա ինձանից փոքր էր երևում՝ դիմագծերով, իսկ մարմնով ինձանից մեծ էր։ Շատ պատահական նկարչի աչքով նկատեցի իր դեմքին ժպիտ, շուրթերը բարակ էին, ուղիղ քիթը՝ ոչ մեծ և ոչ էլ փոքր, աչքերը երջանիկ էին, փնտրում էին կարծես ինչ որ մեկին և իրենց տեղը չէին գտնում։ Մեկ-֊մեկ աչքերը տանում էր պատուհանի կողմ, և կարծես ինչ֊որ բան հիշելով, հրճվում էր։ Ամանորյա հրաշքի սպասող սիրահարված պատանու էր նման։ Նա մորից բավականին հեռու էր նստած, կարծես մագնիսի հակադիր բևեռներ, իրարից հեռացած էին, իմ և մայրիկիս հակապատկերը։
Նրա մայրը հայացքը չէր պոկում մի կետից։ Ինձ թվում էր՝ նրա աչքերը ուղղակի բաց էին փակ չլինելու համար: Ախր, այն, ինչի վրա կանգ էին առել նրա աչքերը, նա չէր տեսնում։ Նա մտքերով գնացել էր հեռու, կամ էլ մոտիկ՝ սպասվող Ամանոր։ Երևում էր, որ ապրում են ոչ այնքան բարեկեցիկ կյանքով, և Ամանորը, ինչպես շատերիս, այնպես էլ իրենց դրամապանակին մեծ հարված էր։ Կնոջ համար դա մեծ ապրումներ էին։ Նրա դեմքին նայելիս կարողանում էի կարդալ մտքերը։ Նա երևի մտածում էր ծախսերի մասին: Չանել կամ անել կիսատ-պռատ, հնարավոր չէր: Ախր, մեծ աղջկա տեր մարդ է, պետք էր լուծում գտնել։ Նրա մտքերի մեջ չէի ուզում խորանալ։ Իմ հայացքը կարծես նկատել էր և նայեց մի պահ ինձ։ Համարյա աղջկա դիմագծերն էին, ուղղակի արդեն ծերացած կյանքի հոգսերից։
Դիմացիս աղջկա դեմքից ժպիտը, որը նա փորձում էր ամեն կերպ թաքցնել, չէր անհետանում։ Նրան չէին հուզում մոր մտքերը, կամ էլ նա չգիտեր հոգսերի մասին, բայց մի պատանի, որը գողացել էր նրա սիրտը, ձգում էր դեպի իրեն աղջկա միտքը։
Մայր և աղջիկ մեկ-մեկ հայացք էին գցում իմ և մորս վրա։ Ես լուռ հետևում էի, իսկ ականջակալներումս ամանորյա սպասումով լսվում էր Ed Sheeran-ի Perfect երգը։ Հենց այս երգով ես ճանապարհեցի նրանց, ուղեվարձը տվեցին և իջան։

Մեր դիմացի տեղերը երկար թափուր չմնացին։ Եկավ մի փոքր տղա, նստեց դիմացս և նկատելով իմ ուշադիր հայացքը, կողքին նստած կնոջ ականջին մի բան ասաց։ Կարծում եմ, նա էլ էր մայրիկի հետ։ Նա ինձ էր նայում մեծ աչքերով և ուտում էր իր կարկանդակը էնպիսի ախորժակով, որ ես էլ սովածացա։ Աչքերի մեջ որևէ միտք չգտա: Նա ուղղակի վայելում էր իր նոր թխված և բավականին տաք կարկանդակը։ Նրա մայրը մի ձեռքով գրկել էր որդուն և աչքը չէր պոկում նրանից։ Սիրող և անհոգ մայր էր երևում։ Հաճախ անձեռոցիկը տանում էր դեպի որդու բերանը և զգուշությամբ մաքրում այն։
Նրանց իջնելուց հետո դիմացս նստեց մի պապիկ։ Շա՜տ պապիկ էր, նրա ծերությունը կարելի էր հաշվել աչքերի շուրջը առաջացած կնճիռներով: Մեկը հավասար է տասը տարվա։ Ես պարզ հիշում եմ, որ ութը հաշվեցի։ Նրա աչքերը անչափ գեղեցիկ կապույտ էին, սկսեցի պատկերացնել, թե ինչքան գեղեցիկ է եղել պատանեկության տարիներին։ Նա իր կնոջը կորցրածի տեսք ուներ։ Ես պատրաստվում էի ավելի ուշադիր զննել ինձ արդեն հարազատ դարձած պապիկին, բայց մեր իջնելու ժամանակն էր։
Մուլտերի աշխարհից մինչև Եղվարդ-Երևան գազելի կանգառը ես հաշվեցի 40 ջրափոս, որոնք միայն լցվում էին ներկա պահին տեղացող անձրևի կաթիլներով։ Դիմացովս քայլում և ջրափոսերն էր հաշվում մի տղա։ Ի տարբերություն ինձ, նա ջրափոսի հանդիպելիս նաև չափում էր խորությունը՝ ոտքը ջրի մեջ ընկղմելով։
Չգիտեմ, ուրախանալ, որ շուտով Ամանոր է, թե՞ տխրել գալիք ծախսերի համար, որի պատճառով երթուղայինում էդպիսի մտամոլոր դեմքեր են հանդիպում։ Ուրախանա՞լ ձմռան ցրտին թե՞ տխրել ձյան բացակայության համար, որի պատճառով տղայի մայրը ստիպված էր այդ կոշիկները և տաբատը նույն օրը երեկոյան լվանալ։

Տարվա սկզբում գրում էի, որ ուզում եմ մտքեր կարդալ, սովորեցի…

Շնորհավոր Նոր՝ 2018

IMG_5638-2Արի՜, Նո՛ր Տարի,
Գալուստդ բարի՜,
Եվ արթնացրո՛ւ քո թնդուն քայլով
Ուշ մնացածին,
Քնով տարվածին.
Տո՛ւր ապաքինում հոգով ցավածին,
Հիասթափվածին՝ նոր մի հիացում,
Սիրասթափվածին՝ մի նոր միացում.
Ձեռքից հավատը փախուստ տվածին,
Իբրև Նոր Տարվա բաղձալի նվեր,
Տո՛ւր նոր հավատի կապակուռ թևեր,
Մանկանը՝ մեծի մտքի լիացում,
Մեծին՝ մանուկի անարատություն,
Տափարակներին՝ Արարատություն,
Իսկ Երկրագնդին՝ մի առատություն,
Որ նրա վրա Քաղցը այսուհետ
Չունենա ո՛չ մի կայսրություն ու գահ,
Ու Սարսափն իրեն թագակիր չզգա.
Որ Ազատությունն իր բառե գունեղ շապիկը ճեղքած
Տրվի ճախրանքի,
Ու Մարդն ազատվի իր հին գերության նոր հաճախանքից,
Ու Մարդն այսուհետ ո՛չ մի տեղ երբեք չգունավորվի.
Եվ որ այլևըս ո՛չ մի ժողովուրդ,
Ո՛չ մի ազգ ու ցեղ
Պատմության քափից ու սև մրուրից չթունավորվի,
Դառնա լիազո՛ր, դառնա լիիրա՛վ,-
Ու մենք, վերջապե՜ս, հասկանա՛նք իրար։
Նաև հասկանա՛նք,
Որ մեր իսկ արյան գնդիկը մանըր
Այս Երկիր կոչված գնդից ավելի մեծ է ու ծանըր…

Պարույր Սևակ

anush mkrtchyan

Անվերնագիր

Տոնածառը զարդարեցինք երեկ երեկոյան: Այն չի փոխվել քո գնալուց հետո, միայն ծայրի կտորն է պոկվել, բայց հանգիստ եղիր, արդեն ամրացրել ենք:

Առաջին խաղալիքը ես կախեցի, դե, սովորության համաձայն,  որպես տան փոքր: Հարցնում ես, թե Ձմեռ պապից ի՞նչ եմ ուզել, ոչինչ:

Զարմանալի պատահականությամբ քո գնալուց հետո Ձմեռ պապը որոշեց, որ ես արդեն մեծ եմ, կամ էլ համարեց, որ  ունեցածս աման-չամանը բավարար են ողջ կյանքիս համար: Մինչև մեկ տարի առաջ պահում էի դրանք, բայց 15-ում որոշեցի, որ արդեն հոգնել եմ դրանցից:

Գիտես, ես էլ հեքիաթի գրքեր էլ չեմ կարդում, վաղուց մեծ եմ դրանց համար: Լուրջ  գրականություն եմ ուսումնասիրում, դե այն գրքերը, որոնցից մի ժամանակ հոտ էի քաշում:

Կեսգիշերին շամպայնը Հայկն է բացում, արդեն վարպետ է այդ գործում, գիտի առանց ջրհեղեղի բացել:

12-ից առաջ էլի նախագահն ու կաթողիկոսն են խոսում: Չես հավատա, բայց նրանց խոսքերն էլ են նույնը:

Ամեն ինչ նույնն է, բայց առաջվանը չի: Առաջվանը չի, որովհետև ես շատ շուտ բացահայտեցի, որ 12-ին Ձմեռ պապը չէր թակում դուռը, այլ դու էիր երեք անգամ զգուշորեն թխկթխկացնում սեղանի տակ: Ամեն ինչ նույնը չի, որովհետև ես կարոտել եմ այդ ձեռքն ու երեք թխկթխկոցը…

Շնորհավոր Նոր տարի, պա՜ պ:

mariam barseghyan1

Իմ 2017-ը

Նոր տարին նոր կյանքի խորհուրդ ունի: Եվ ամեն տարի մենք ինչ-որ բանի ենք սպասում: Ես, օրինակ, 2018-ից շատ ակնկալիքներ ունեմ: Դե, ճիշտ է, հիմա ուղեղումս բացի միասնական քննություններից ուրիշ բան չկա, բայց ոչ բոլոր ցանկություններս են, որ դրա հետ են կապված: Օրինակ՝ ուզում եմ, որ ինչ-որ մի հրաշքով ատոմային զենքը հօդս ցնդի: Պայթելու իմաստով չէ, այլ ուղղակի անհետանա, ու միայն ատոմայինը չէ, մնացած զենքերն էլ: Լավ կլիներ, չէ՞, մի օր արթնանայիր ու իմանայիր, որ ո՛չ ԻԳԻԼ-ի զորքերը կան, ո՛չ ահաբեկիչները, ո՛չ Ռուսաստանի ու Ամերիկայի բազաները աշխարհի ամեն անկյունում, ո՛չ էլ Ղարաբաղի սահմանից այն կողմ կանգնած թշնամին:

Ինձ փոքր տարիքից սովորեցրել են, որ եթե ինչ-որ բան շատ ես ուզում, կատարվում է: Դրա համար ես անկեղծ, անկախ ամեն ինչից՝ խաղաղություն եմ սպասում Նոր տարուց: Իսկ հետո՝ լուսավոր ու չսառցակալած փողոցներ եմ ուզում, որ հենց սառած փողոցների ժամանակը գա, երեկոյան ուշ տուն գնալիս ո՛չ ես ընկնեմ, ո՛չ էլ մեր բակի տատիկները: Բայց այս մի բանը Ձմեռ պապիկից չէ, որ պետք է խնդրեմ: Փողոցների մաքրման հարցը քաղաքային իշխանությունների գործն է, և հույս ունեմ, որ նախորդ տարվա նման Սուրբ Ծննդյան օրը չեմ վախենա եկեղեցի գնալուց: Հիմա կմտածեք՝ հիշաչար եմ, և ես էլ չեմ հերքի: Այնպես որ, բոլոր Ձմեռ նախագահներ, Ձմեռ մարզպետներ, Ձմեռ քաղաքապետեր, Ձմեռ գյուղապետեր և, իհարկե, սիրելի Ձմեռ պապիկ, քանի որ մենք մեզ լավ ենք պահել այս տարի, դուք ուղղակի պետք է մեզ համար հաջող տարի բերեք:

Լավ մնացեք…

Խմբագրության կողմից- Վերջին ցանկությունդ բնության կողմից արդեն իրականություն է: Դե, համենայնդեպս, առայժմ: Ձյան փոխարեն քեզ անձրև է նվիրում: