Ani Ghulinyan

Ինչ էր պատմում ուղեկիցս

Մի անգամ մի մարդ, որ ինձնից շատ մեծ էր, ինձ Վանաձոր տանելիս ճանապարհին նայելով պատմում էր, թե ինչպես է Ռուսաց Նիկոլայ կայսրը հրամայել, որ կառուցեն այս ճանապարհը, որը մեր գյուղ է տանում, բայց գլխավոր ճանապարհը չէ: Ասում էր՝ եթե նա իմանար, որ մի օր այստեղով մեքենաներ են անցնելու, հաստատ ավելի լայն կկառուցեր:

Պատմում էր նաև, թե ինչքան շատ մարդ կար մեր գյուղում Հովհաննես Թումանյանի 100-ամյակին, որ այդ օրվանից 48 տարի է անցել, բայց այսօրվա պես հիշում է, թե ինչպես էր իր ընկերների հետ առաջին շարքերում կանգնած դիտում, թե ոնց են Խորհրդային Միության հայտնի դեմքերն անցնում Դսեղի փողոցներով: Պատմում էր նաև, որ Հովհաննես Բաղրամյանը մի տան շեմքին հաց ուտելուց հետո բարձրաձայն ասել է, որ դսեղեցիք իր տեսած ամենահյուրընկալ ժողովուրդն են: Այդ օրերին մեր գյուղում ասեղ գցելու տեղ չի եղել, բոլոր ճանապարհները փակված են եղել, բոլոր տներում՝ հյուրեր: Ասում են, որ 150-ամյակին էլ մի այդպիսի մեծ իրադարձություն է լինելու, բայց նախորդ տարեդարձներին եկած մարդկանց թիվն ընդհանրապես հուսադրող չէ:
Տարիքով բավականին մեծ այդ մարդը, որի հետ ես ճանապարհ էի գնում, ասում էր, որ ամեն օր ցանկություն է պահում, որ մի օր էլ այդ նույն ճանապարհով Դսեղ գա՝ Թումանյանի հարյուր հիսուն ամյակին, ու նոր մեռնի:

Մեծերից այնքան հետաքրքիր պատմություններ կարելի է լսել, մանավանդ՝ նախորդ դարի կեսերի պատմություններ, պարզապես պետք է ականջ դնել ու հետաքրքրվել, նրանք հաստատ կուզենան պատմել իրենց երիտասարդական հիշողություններից, որովհետև ասում են՝ երիտասարդ տարիներիդ մասին ուրիշներին պատմելով՝ կարող ես մտովի հետ բերել քո երիտասարդությունը:

hovik vanyan dsex

Ուրիշ սեպտեմբերի 1

Այս տարի սեպտեմբերի 1-ին կարծես առաջին դասարանցի լինեի: Մայրիկիս հետ էի գնում դպրոց, նոր դպրոց:

Դսեղի դպրոցից դուրս եկա լացակումած աչքերով, հրաժեշտ էի տվել 10 տարվա ուսուցիչներիս ու ընկերներիս: Տեղափոխվում էի Երևան՝ ուրիշ ու նոր միջավայր: Երազանքիս հասնելու համար գնացի նման քայլի:

Ընտանիքիս անդամները շատ էին տխրել, որ իրենց հետ չեմ լինելու, մայրիկս ասում էր՝ բա ո՞վ ա պլեճ ուտելու, բա ո՞վ ա Հայկին օգնելու՝ տնայինները գրի, իսկ ես էլ հույս էի տալիս, որ Մարս մոլորակ չեմ գնում, կգամ՝ պլեճ էլ կուտեմ, Հայկի տնայիններն էլ սքայփի միջոցով կօգնեմ: Բայց նրանց էլ եմ հասկանում:

Լավ, վերադառնալով սեպտեմբերի 1-ին՝ ասեմ, որ նոր դպրոցս առաջին հայացքից ինձ դուր եկավ: Ուսուցիչներն էլ էին հաճելի, երեխաներն էլ: Երբ սկսվեց սեպտեմբերմեկյան միջոցառումը, անկեղծ ասած՝ մտովի տեղափոխվել էի իմ հին դպրոց ու մտածում էի, թե հիմա այնտեղ ինչ են անում: Բայց հետո՝ գնալով նոր դասարան ու շփվելով նոր ընկերներիս հետ, հասկացա, որ կյանքը սիրում է փոփոխություններ, ու արդեն նոր ճանապարհ է բացվել ինձ համար:

anna Baghdasaryan lori

Իմ պատմությունը

Տատս ունի 5 թոռ, ու 5-ի միջից ամենահետաքրքրասերը, թերևս, ես եմ: Դեռ մանկուց եմ հետաքրքրվել իմ հարազատներով ու միշտ սիրել եմ ազգակիցներիս:

Առհասարակ, ես բոլորին մեծ հաճույքով ու հպարտությամբ եմ պատմում իմ պապերի ու ապուպապերի մասին: Հորս պապը՝ Միհրանը, ապրել է Խոժգյալդի կոչվող գյուղում, որը հայտնի տվյալներով Սասունի շրջանում է գտնվում: Քույր ու եղբայր է ունեցել: Պատերազմի տարիներին իրենց աչքի առաջ մորթելով ծնողներին՝ փորձել են նաև իրենց սպանել, բայց Աստծո կամոք նրանց հաջողվել է փախչել: Նա փոքր էր այդ ժամանակ՝ 5 տարեկան, Բաղդասարը՝ 7 տարեկան, իսկ Զիլիֆը՝ նրանց մեծ քույրը, 18 տարեկան: Երբ նրանց փախցրել են, բոլոր երեխաները լրիվ տարբեր ուղղություններով են գնացել, հորս պապին բերել են Ստեփանավան՝ մանկատուն, Զիլիֆին տարել են Թալին. քանի որ նա արդեն չափահաս էր, ամուսնացել է: Նրանց միջնեկ եղբորը՝ Բաղդասարին, տարել են Ամերիկա:
Շատ տարիներ անց, երբ Միհրան պապս չափահաս է եղել, ինչ-որ տպագրության միջոցով գտել է քրոջը ու այդքան երկար ընդմիջումից հետո նորից կապվել նրա հետ: Եղբայրը, որը գտնվում էր Ամերիկայում, մինչ օրս անհայտ է: Իմ ամենամեծ երազանքներից մեկն է նրա ժառանգներին գտնելն ու պապերիս վաղեմի ցանկությունը կատարելը:
Միհրան պապս ունեցել է 3 որդի, որոնցից մեկը՝ Հրանտը, իմ պապն է: Հրանտ պապիկս 41 տարեկան հասակում մահացել է հիվանդությունից, ես նրան երբեք չեմ տեսել: Միհրան պապս նաև դերասան որդի է ունեցել՝ Մայիս անունով, որը նույնպես երիտասարդ տարիքում մահացել է:
Զիլիֆն ունեցել է շատ երեխաներ ու հիմա նրանք բնակվում են Արմավիրի մարզի Խանջյան գյուղում: Ամեն ամառ մեծ անհամբերությամբ եմ սպասում, թե երբ եմ գնալու իրենց տուն ու մասնակցելու ծիրանահավաքի հաճելի գործընթացին:
Հիմա այնքան հպարտ եմ, որ կապված եմ հարազատներիս հետ ու այնքա՜ն մեծ համոզմունք կա իմ մեջ, որ կգտնեմ Բաղդասար պապիս զավակներին:

Լուսանկարը՝ Նարեկ Բաբայանի, Վայոց Ձորի մարզ, գ. Մալիշկա

2017-18. մեկնարկը տրված է

Սահմանից այս ու այն կողմ

Լուսանկարը՝ Անի Ղուլինյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ղուլինյանի

Միշտ ցանկացել եմ մի օր դուրս գալ երկրից, որովհետև վախենում էի ու հիմա էլ վախենում եմ, որ աշխարհի այն բոլոր հողակտորները, որոնց մասին ես այդպես երազում եմ, ինձ ձեռքով կանեն միայն համակարգչի էկրանից:

Այս տարի դուրս եկա, թեկուզ՝ միայն հարևան երկիր, թեկուզ՝ կարճ ժամանակով, բայց ամեն ինչ փոքր քայլերից է սկսվում: Ճանապարհորդելու իմ ցանկության գլխավոր շարժառիթը նոր զգացողություններ գտնելն է, իմ երկրում ես համարյա թե սպառել եմ դրանք:

Լուսանկարը՝ Անի Ղուլինյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ղուլինյանի

Կյանքիդ առաջին անձնագրի մեջ դրվող առաջին կնիքի ձայնը, որ ականջներիցդ հասնում է սրտիդ ու ստիպում թրթռալ, ոչնչի հետ չես փոխարինի, ոչ էլ ծովի ափին գիրք կարդալը կամ ալիքները, որոնց հետ միշտ ուզում ես խաղալ: Չորս տարերքներից իմը միշտ էլ ջուրն է եղել:
Ու հարևան երկրում առաջին անգամ ես զգացի, թե ինչքան վատ է լեզու չիմանալը: Դասարանում նստած 10 տարի ռուսերեն սովորելը, միևնույնն է, չի օգնում պարզ շփվել:

Լուսանկարը՝ Անի Ղուլինյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ղուլինյանի

Իմ ամառային մեկշաբաթյա ծովային հանգստի մեջ ինձ ամենաշատը անսահմանափակությունն է գրավում: Այն մարդիկ, որոնց հետ դու շփվում ես, ֆուտբոլ նայում, վոլեյբոլ խաղում, այն զգացողությունները, որ ունենում ես, այլևս քեզ հետ չեն վերադառնալիս: Այդ ամենը մնում է մեկ շաբաթվա յոթ օրերի արանքում, դրանք նման են ծովի ափին ավազով գրված բառերին՝ ժամանակավոր են:

syuzanna kharatyan

Պարող Դսեղ

«Սմայլ» պարային համույթը Դսեղ գյուղի միակ պարային համույթն է, Տաթև Հովսեփյանն էլ գեղարվեստական ղեկավարն ու պարուսույցն է: Շատ համերգներ ենք ունեցել պարի խմբով և արդեն 2 տարի է, ինչ այն գործում է: Երկամյակի առիթով հուլիսի 27-ին Դսեղի Մշակույթի տան դահլիճում միջոցառում էր, պարում էին «սմայլիկները»: Միջոցառման ավարտից հետո զրուցեցի պարուսույց Տաթև Հովսեփյանի հետ:

-Պատմեք Ձեր մանկությունից, ինչպե՞ս սկսեցիք պարով զբաղվել, որտե՞ղ էիք պարի հաճախում:

-Դեռ շատ փոքր հասակից երազել եմ դառնալ պարուհի: Դպրոցական տարիներին Դսեղում հաճախել եմ հայկական ժողովրդական և վրացական պարերի, հետագայում նաև Վանաձորի «Գայաննա» կենտրոնի պարային ստուդիա, որտեղ նաև ուսուցանել եմ:

-Ինչպե՞ս որոշեցիք պարուհի դառնալ:

-Ինչպես արդեն նշեցի, դեռ մանկուց եմ երազել պարուհի դառնալու և մեծ բեմեր դուրս գալու մասին: Հիշում եմ, թե ինչքան մեծ էր ցանկությունս հայտնվել «Պարիր, թե կարող ես» նախագծում: Հասկանալով, թե դա ինչ լուրջ և ինչ մեծ պատրաստվածություն է պահանջում՝ ես մեկ է, ուզում էի իմ մասնակցությունն ունենալ: Համոզված էի, որ ի վերուստ տրված պարային ունակություններս կօգնեն ինձ անցնել մի քանի փուլ, սակայն այդ ցանկությունս այդպես էլ անկատար մնաց, քանի որ ընտանիքիս անդամները հավանություն չտվեցին այդ մտահղացմանը:

-Ինչպե՞ս արձագանքեց Ձեր ընտանիքը պարուհի կամ պարուսույց դառնալու որոշմանը: 

-Հայրս միշտ դեմ է եղել, որ ես դառնամ պարուհի՝ ասելով, որ դա ինձ ոչինչ չի տա, ավելի լավ է՝ մտածեմ այլ մասնագիտության մասին: Ինչ խոսք, այդ արգելքը «փշրեց» իմ բոլոր նվիրական երազանքները՝ կապված պարի հետ: Սերս դեպի օտար լեզուներն օգնեց ինձ մասնագիտություն ընտրելու հարցում, բայց ես շարունակում էի ապրել իմ ստեղծած պարային աշխարհում: Մինչև պարուսույցի աշխատանքին անցնելս՝ վերջին զանգերի և հարսի մենապարերի մի քանի բեմադրություններ եմ կատարել, նաև՝ քրոջս հարսանիքին, ինչը հաճելի անակնկալ էր բոլորի համար: Դրանից հետո արդեն հարազատներս էլ էին ցանկանում, որպեսզի ես դառնամ պարուսույց, և այդ փաստն ինձ միանշանակ շատ ուրախացրեց:

-Ձեր մասնագիտություններից առաջինը պա՞րն է: 

-Ոչ, Դսեղի միջնակարգ դպրոցն ավարտելուց հետո ընդունվեցի Վանաձորի Ս. Թևոսյանի անվան պետական պոլիտեխնիկական քոլեջի «թարգմանություն և գործավարություն» բաժինը, որն ավարտելուց հետո ընդունվել եմ Վանաձորի Հ․Թումանյանի անվան պետական մանկավարժական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետի «անգլերեն լեզու և գրականություն» բաժինը: Պարը իմ երրորդ մասնագիտությունն է:

-Պատմեք Ձեր համույթից, ինչպե՞ս ստեղծվեց այն: 

-«Սմայլ» պարային համույթն ստեղծվել է 2015 թ.-ի մարտ ամսին, Դսեղի Մշակույթի տան տնօրեն տիկին Սյուզաննա Խառատյանի աջակցության շնորհիվ: Նրա հետ միասին նաև գնացինք դպրոց և հայտարարեցինք, որ բացվելու է պարի խմբակ, ցանկացողները կարող են հաճախել և սովորել տարբեր ազգագրական, ինչպես նաև՝ ժամանակակից ոճի պարեր: Ի զարմանս ինձ՝ ցանկացողների թիվը շատ էր, մոտ 108 հոգի արդեն գրանցվել էին: Այժմ աշխատում եմ 4 տարբեր տարիքային խմբերի հետ:

-Ո՞րն է Ձեր նախընտրած պարի ոճը: 

-Ինձ համար չեմ կարող առանձնացնել որևէ պարի ոճ, պարը կյանքի իմ ոճն է:

-Պարով զբաղվելիս խանգարող հանգամանքները շատ են լինում: Ի՞նչն է օգնում հաղթահարել բոլոր դժվարությունները: 

-Յուրաքանչյուր բնագավառում էլ կարելի է հանդիպել շատ դժվարությունների, ինչու չէ՝ նաև հիասթափությունների, և միայն դրանք սիրով և համբերատարությամբ հաղթահարելով ես գնահատում այն ամենը, ինչով մարդը կարող է իրեն երջանիկ ու սիրված զգալ: Երբ շատ ու շատ փորձերից հետո տեսնում եմ իմ աշխատանքի արդյունքը և դրական արձագանքը հանդիսատեսի կողմից, դա իմ՝ դժվարին ուղին հաղթահարելու կողմնացույցն է: Ինձ օգնում են նաև իմ աշակերտները, որոնք միշտ իմ կողքին են: Ես զգում եմ նրանց սերն ու աջակցությունը, ինչի համար էլ շատ շնորհակալ եմ:

anna Baghdasaryan lori

Ինչու ենք սիրում սեպտեմբերը

Միշտ կարծել եմ, որ յուրաքանչյուր երեխա ուսումնական տարվա վերջում շատ ուրախ է լինում, որ վերջապես ազատվում է դպրոցից: Թեև շրջանավարտները տխրությամբ են թողնում հարազատ դպրոցը, բայց միջին դասարաններում սովորող յուրաքանչյուր երեխա ուրախությունից պարում է այդ առիթով: Բոլոր աշակերտների համար ամառն ասես մի կարճ դասամիջոց լինի, որովհետև շատ արագ է անցնում, ու ոչ բոլորն են կարողանում ճիշտ դասավորել իրենց ամառային հանգիստը: Օրինակ՝ ես, այնքան հագեցած ամառ եմ ունեցել, որ, ցավոք, ամբողջ ամառվա ընթացքում ընդամենը 2 նյութ եմ գրել: Կարելի է ասել՝ ամբողջ ամառս անց եմ կացրել ճամբարներում, որտեղ ձեռք եմ բերել հարյուրավոր ընկերներ: Նաև ընտանիքիս հետ գնացել եմ հանգստանալու:

Այս ամառ մեծ ձեռքբերումներ ունեցա, օրինակ՝ կատարվեց իմ երկար սպասված երազանքը ու չնայած, որ ես 13 տարեկան եմ՝ դարձա պատանի լրագրող: Հիմա արդեն մի քանի օր է մնացել նոր ուսումնական տարվա սկզբին, ու ես անհամբերությամբ սպասում եմ, թե երբ կգնամ դպրոց ու կհամարվեմ արդեն 8-րդ դասարանի աշակերտուհի:

Բոլոր երեխաներն այդպես են: Կարծում եմ՝ երբ նոր հագուստ, նոր գրքեր ու գրենական պիտույքներ են ունենում, մեծ անհամբերությամբ են սպասում դպրոցին:

Ուզում եմ, որ «այս տարի իսկապես լավ եմ սովորելու» խոստումն ի կատար ածվի:

Փակոցի օր

Լուսանկարը՝ Ստելլա Ավետիքյանի

Լուսանկարը՝ Ստելլա Ավետիքյանի

«Փակոցի օր ա էսօր»՝ այսինքն խառը, գունավոր ու հավես օր:

Այդ օրը պահածոյացնում ենք բանջարեղենից պատրաստված տարբեր ուտելիքներ կամ, այլ կերպ ասած, ձմռան պաշարի 50%-ն ենք պատրաստում:

Փոքր ժամանակ ուղղակի ատում էի այս օրը, որովհետև այդ ամբողջ օրվա ընթացքում ես պարզապես «ոտքի տակ ընկնող» էի: Հիմա ուրիշ է. հիմա ես մայրիկի «աջ ձեռքն եմ»: Անկեղծ ասած, այս դերը ավելի հաճելի է ու ոչ նվաստացուցիչ, ի տարբերություն «ոտքի տակ ընկնող»-ի:

Չմտածես, թե «փակոցի օրը ինչ-որ համագյուղական օր է նշանակված, ո՜չ, յուրաքանչյուր տուն ինքն է ընտրում այդ օրը:

Հիմա սիրում եմ այդ օրը. հավաքվում են բոլոր հարևանները, ու միասին անցնում ենք գործի: Դե՜ ինչ, մեծացել եմ, ես եմ դրսի գործերի ղեկավարը: Դրսի գործերն էլ սմբուկի, բադրիջանի ու տաքդեղի խորովումն է թեժ կրակի վրա, մաքրումը: Որպես «ղեկավար»՝ բաշխում եմ բոլոր գործերը՝ ինքս մասնակցելով բոլորին:

Լուսանկարը՝ Ստելլա Ավետիքյանի

Լուսանկարը՝ Ստելլա Ավետիքյանի

Մայրս էլ տանը տարաների մեջ է լցնում մշակած բանջարեղենը ու փակում:

Ճիշտ է, վերջում ոտքից գլուխ ծխի մեջ ու մատներս սևացած են լինում, բայց դա չի խանգարում, որ ուղղակի սիրահարված լինեմ այս գործընթացին:

Որպես չգրված կանոն, «փակոցի օրը» վերջանում է միասնական ընթրիքով ու ժամը 23:00-ից ոչ շուտ:

Այս օրը կողմնակի մարդկանց (չհաշված օգնող հարևան-բարեկամներին) մուտքը մեր տուն չի խրախուսվում:

dayana amirkhanyan

Ճանապարհին

Վանաձոր-Երևան երթուղի: Նորից հարազատ դարձած ճանապարհը, նորից նույն երգը, որը սիրում եմ լսել երկար ճանապարհին: Անձրևը վազում էր մեզ հետ, ես էլ ընկերացա մի կաթիլի հետ, բայց հանկարծ նա անհետացավ, չքացավ՝ մեքենայի պատուհանից սահելով ցած: «Լավ, ինչ արած, անհետաքրքիր կերպով երկու ժամ ճանապարհ կանցնեմ»,- մտածեցի ես: Վա՜յ, ինչի՞ է ձայնը գլուխը գցել.

-Մա, այ մա… Մամ ջան, լսե՞ս գը, կըսեմ, օր ընգերս էլ է փրգվել ու սաղ է մնացել, հիմի կերթամ մայրաքաղաք. լսել եմ, օր ոտքը վնասել է: Մամ ջան, քանիմ օր հեդո գուկամ, չանհանգստանաս:

Լավ, հասկացա՝ ոգևորված է, դրա համար էլ ճչալով է խոսում: Անցավ փոքր-ինչ ժամանակ, արևը գնալով մայր էր մտնում, իսկ այդ բարձր ձայնով խոսացող տղան սկսեց ինչ-որ անուններ թվարկել.

-Ռոբերտ, Հարութ, կատակասեր Գևս, ոնց եմ կարոտել քեզ, Տիկո…

Այս անունների շարքը դեռ շարունակվում էր. նա կամ չէր նկատում, կամ էլ չէր հասկանում, որ բոլորն իրեն են նայում: Նրա թվարկած անուններն այնքան հարազատ էին, կարծես երկար ժամանակ է, ինչ ծանոթ էին բոլորիս: Հետո նա սկսեց երգել «Արի իմ սոխակ»-ը, կարծես ոչ թե նրա շուրթերից, այլ հոգուց էին նոտաներ լսվում: Ի՞նչ էր կատարվում նրա հետ՝ անբացատրելի էր: Հետո նորից զանգեցին, ոչ ոք չգիտեր, թե ում հետ է խոսում կամ ինչ հարցեր են նրան տալիս:

-Ասա, ապ ջան, ինչխ չգիտե՞ս, օր ես Թալիշ կծառայեի, ո՞նց ըսեմ, ես էլ չհասկցա՝ մեր բուժքույրը գուլար, խաբար ըրին տղերքը, օր… օր…

Այս անգամ ես այնքան էի ուզում, որ նա ավելի բարձր խոսեր, ես հասկանում էի, որ իմ կողքին մերօրյա հերոս է նստած:

-Խաբար ըրին, օր…

Նրա արցունքները չէին թողնում, որ նա խոսեր:

-Սկսվե՜ց. պատերազմը սկսվեց…

Նա անջատեց բջջայինը, հետո անընդհատ ուզում էր մի բան ասել, բայց արցունքները չէին թողնում: Իր մեջ ուժ գտավ, ատամները սեղմեց ու շշնջաց.

-Ա… Ախպեր… Ախպերներս:

Ուղևորները քարացել էին, քարացել էին նրանց աչքերը: Ես չեմ հիշում նրա անունը, միայն գիտեմ, նա գյումրեցի է ու ծառայել է Թալիշում:

-Ապրիլն էր արդեն. երկրորդ օրը: Ընգերս ու ես խորաթա կենեինք, Բագրատս, ինչխ եմ կարոտել քեզ, ախպերս, նա կսեր, օր ամիսըմ մնաց, օր տուն երթա: Բագրատը կսեր, օր շատ կուզի Լեննագանը տեսնի: Մեր հրամանատարը ներս մտավ, հոնգուր-հոնգուր գուլար: Քա, խոսե՝ կկրգնեինք մենք՝ մոռացած, որ հրամանատարի հետ ենք խոսում: Ասաց. «Հինչ գիդամ (չգիտեմ) ինչ կլի, տղեք ջան, բայց պտի պաշտպանենք Արցախը: Կզնվիլ եմ (ջղայնացել եմ), շըրըշուղ արեք (փնտրեք) տղերքին, ասեք՝ պատերազմ ա, ես դրանց թուրք, ու…»: Կներեք, չեմ կռնա խոսամ, ախպերներիս կարոտել եմ, հրամանատարիս ու էն համով-հոտով ղարաբաղցու, չէ՝ կուզեմ ըսեմ՝ արցախցու բարբառը:

Նա այլևս չխոսեց, հանդարտվեց մի պահ: Ժամանակ անցավ ու նորից բղավեց.

-Ծո, լսե՛, իմ ախպերները իմ հոգում են, կմեռնիք դուք էլ, ձեր երկիրն էլ, ըբը քյալա տվինք, մեկ ա՝ չեք հասկնա՝ հայը ապրել գիտի, կռվել ու զոհվել գիտի հերոսի մահով, ոչ թե ձեզ նման մեռնի՝ վախկոտի մահով…