մարինե իսրայելյան

Մենք պարտք ունենք

Հայոց այբուբեն, մեսրոպատառ գիր, հայ գրականություն, պատմություն, արարում, հաղթանակ, վերապրում: Սրանք բարձրարժեք բառեր են, թերևս բոլորը գիտեն, որ դարեր շարունակ հայ ժողովուրդը օտարի ու թշնամու սրի դեմ պայքարել ու պահպանել է հայոց գրերը` այբուբենը, քրիստոնեական հավատի հետ միասին:

Նույն կերպ նաև ով չգիտի ֆեյսբուքի մասին, արդեն նույնիսկ ամոթ է լսարանում հարցնել, թե ով կա ֆեյսբուքում, պիտի հարցնել` ով չկա ֆեյսբուքում: Ֆեյսբուքը օր օրի աճող ու ընդլայնվող հաղորդակցական հարթակ է, որն իր երախի մեջ է առել ողջ աշխարհը: Իսկ ինչպե՞ս կապել հայոց այբուբենն ու ֆեյսբուքը: Կապը սահմռկեցուցիչ է: Ֆեյսբուքը համաշխարհային սոցիալական ոլորտ լինելուց բացի հարթակ է, որտեղ մեռնում է հայոց այբուբենը, ոչ, չի մեռնում, մեռցվում է, նահատակվում է, կախաղան է բարձրացվում, գանահարվում է, խողխողվում ու սրատվում է, և ենթարկվում այն բոլոր պատժամիջոցներին, որ պատմության ընթացքում հորինել է մարդկության երևակայության անառողջ հատվածը` ուղղված ոչնչացման կլանող գաղափարին: Ու այս անգամ հրապարակում հայոց այբուբենն է:

Ինչպես բոլոր միջնադարյան պատիժների ժամանակ, այստեղ էլ կան դահիճը և նրա օգնականը: Դահիճը լատինական այբուբենն է, իսկ օգնականը` մենք, և շատ հաճախ մեծ գործերում օգնականներն ավելի մեծ դեր են ունենում, քան գլխավորները: Նույնիսկ անհավատալի է պատկերացնել, որ 21-րդ դարի զարգացման գաղափարախոսության մեջ որպես քողարկված կմախք առկա է միջնադարյան դահճային համակարգը. այն ևս զարգացել է, եթե նախկինում նա կուլ էր տալիս հազարավոր մարդկանց, ապա այժմ նա կլլում է հարյուրհազարավոր մարդկանց հոգևոր արժեքները` անուղղակիորեն դեպի կործանումը ուղղորդելով նաև մարդկանց:

Օրինակ, ո՞վ է երբևէ տեսել, որ անգլերեն sun, school, orange և այլ բառեր գրեն հայերեն տառերով, հենց այսպես` սան, սքուլ, օրինջ, երևի դժվարացաք կարդալ, կամ աչքի համար անսովոր եղավ, այդ դեպքում ավելի քան սրությամբ է դրվում այս հարցը. ապա ինչո՞ւ հայերեն արև, դպրոց և նարինջ բառերը գրված այլատառությամբ` arev, dproc, narinj, բոլորովին սովորական է և հասկանալի ողջ ֆեյսբուքահայության համար, որ ներառում է հայության գերակշիռ մասը, և արդեն նույնիսկ ահռելի քանակությամբ գրական տեքստեր են ստեղծվել այս նորահայտ լեզվով, որ ոչ հայերեն է, ոչ անգլերեն, և ոչ այլ ինչ:

Երկար եմ մտածել, թե ինչու են մարդիկ այսպես գրում, և միակ պատասխանս այս է. մարդիկ խուսափում են հայերեն գրելուց, քանի որ առաջանում են ուղղագրական և կետադրական խնդիրներ, որոնք հիանալիորեն քողարկում է լատինատառագրությունը: Սա գրություն է բոլոր ձևաչափերից ու կանոններից դուրս, սա պարզապես աբսուրդ է: Եվ այն այբուբենն ու գիրը, որով մենք հպարտանում ենք, որը մեզ հասցրել է փառահեղ 21-րդ դար, մենք սպանում ենք նույն այդ 21-րդ դարի զոհասեղանին և զոհաբերում ենք լատինական աստծուն: Պայքարի զենքն այնքան պարզ է և իր պարզության մեջ այնքան հզոր, ահա այն` կյանքի բոլոր բնագավառներում հայերեն լեզվի գործածության դեպքում գրել բացառապես հայատառ, մաշտոցյան սուրբ գրերով, իսկ եթե լատինական տառերն այդքան գերում են մեզ, ապա բարի լինենք գործածենք նրանց իրենց հարազատ լեզուներում:

Ու հիշենք` մենք պարտք ունենք մեր եկող սերունդների առջև, մենք պարտավոր ենք նրանց փոխանցել ինչպես հնարավորինս մաքուր ու կենսունակ Երկիր, անկախ ու զարգացած հայրենիք, նույնպես և մաքրամաքուր հայոց լեզու, հայ գրեր և լիարժեք հայ մշակույթ:

Meri Muradyan

Կողբի յոթ խաչքարերը

Կողբի մասին պատմություններ պահպանվել են դեռ վաղ ժամանակներից․․․ Լսածս պատմություններից մեկի մասին որոշեցի գրել:
Կողբում կար յոթ խաչքար, որոնք միմյանցից հեռու էին կիլոմետրերով: Հետաքրքիրն այն է, որ սրանք սովորական խաչքարեր չէին և կառուցված էին հատուկ նպատակով: Նրանց դիրքերը այնպիսին էին, որ եթե գյուղը որևէ կողմից հարձակման էր ենթարկվում, ապա խաչքարերից մեկի կողքից երևում էր:
Խարքարերը տեղադրված են գյուղի բարձրադիր յոթ կետերում։ Այն խաչքարի մոտ, որի կողքից երևում էր հարձակմանը պատրաստվող խումբը, անմիջապես կրակ էին վառում: Եվ երբ ծուխը բարձրանում էր, երևում էր մնացած վեց խաչքարի մոտից: Հասկանալով բարձրացած ծխի պատճառը՝ ժողովուրդը թաքնվում էր, և մինչ թշնամու գյուղ հասնելը՝ կողբեցիները նրանցից առաջ էին ընկնում և, նրանց անակնկալի բերելով, առաջինն իրենք էին հարձակվում և փրկում գյուղը պաշարումից:
Ահա, թե ինչպես յոթ խաչքրերը շատ անգամներ փրկեցին գյուղը պաշարվելուց և թալանվելուց:
Խաչքարերը մինչև հիմա պահպանվում են, և միչև հիմա էլ ժողովուրդն այցելում է:
Կողբը Հայաստանի այն եզակի գյուղերից է, որը պատմության մեջ նշվում է որպես հազարամայակների պատմություն ունեցող գյուղ և հարուստ է անթիվ պատմություններով և լեգենդներով:

Seroj araqelyan

Մենք այստեղ ենք՝ սահմանին՝ մեր տանը

-Է՛ն ա, սա՜ղ ուղտի մեջքն ա։

ՉԷ՛, չէ՛, սխալ մի հասկացեք՝ ուղտ ասելով՝ նկատի չունեմ ուղտ կենդանի, ու հաստատ տեղին զարմացաք․ Հայաստան ուղտ չկա: Լա՛վ, շատ չձգձգեմ: Ինչո՞ւ հենց ուղտի մեջք և ինչո՞ւ հենց սաղ ուղտի մեջքն ա: Դե, բնականաբար, ասածս նման է մեղադրանքի, որ սաղ ուղտի մեջքն ա, այսինքն, ամեն ինչի պատճառը ուղտի մեջքն ա: Դե, լավ, չչարչարեմ:՝ Ուղտի մեջքը հակառակորդի հենակետն է՝ այն հենակետը, որի վրա է հենված այն զենքը, որը գնդակոծում է մեր Բաղանիս գյուղը: Այո՛, դիրքերը մի քանիսն են: Ու ամեն դիրք ունի իր զենքի տեսակները, բայց այդ անսովոր անունով դիրքը ամեն անգամ կրակահերթի պատճառ է հանդիսանում: Դիրքի անունը, դե պարզ է՝ գյուղացիք են դրել, հաստատ ադրբեջանցին ո՛չ գիտի ուղտ, ո՛չ էլ՝ մեջք բառերը: Անվանել են Ուղտի մեջք, որովհետև դիրքը կառուցված է երկու, իրար շատ մոտ բլուրների վրա, ինչի պատճառով նմանեցնում են ուղտի մեջքի:

Ուղտի մեջքից այն կողմ Օդնդաղն է: Սա արդեն երկկողմանի համաձայնություն է: Այն հին ժամանակներում, երբ դեռ կռիվ չկար, կար էսպես ասած, Ղազախ-Բաղանիս ճանապարհ, որտեղ Ղազախը համարվում էր տեղի քաղաք և այնտեղ բազմիցս են գյուղացիք գնացել թե՛ առևտրի, թե՛ այլ նպատակներով: Եվ այդ ժամանակվա շփումը թուրքերի հետ, ստիպել է միասին սարերի անվանումներ տալ և, անգամ, խոսել սովորել։ Հիմա գյուղում կան մարդիկ, ովքեր դեռ հիշում են բառեր կամ նախադասություններ: Անձամբ եսչեմ սիրում այդ լեզուն, բայց լսել եմ այս բառը և չեմ կարողանում այդ մեկ բառը ջնջել հիշողությունիցս: Ադրբեջաներեն՝ Յեվաշ, գյուղի բարբառով՝ լա կացի, իսկ գրական հայերենով՝ սպասիր: Եվ այդտեղից է սկսվել գյուղացիների ու, անգամ, զարմանքս է գալիս, ադրբեջանցիների շփումը: Ու այդ պատճառով էլ մինչև հիմա մնացել են այդ բառերն ու անունները:

Օդնդաղ սարը, կարելի է ասել, որ նշանառության տակ է պահում մի քանի հարակից գյուղեր՝ Բաղանիսը, Ոսկեպարը, Ոսկևանը, Կիրանցը, Կոթին և Բարեկամավանը, կամ էստեղի հայտնի անունով՝ Դոստլուն: Դե, հիմա սա՛ է, ի՞նչ կարող ենք անել, գրավելը հեշտ չէ, գյուղացին ստիպված է ապրել՝ մտածելով, որ կրակոցներն անդադար են, և ինչ տեսակ անուն էլ լինի՝ ուղտ, թե փիղ կամ մեկ այլ կենդանի՝ մեկ է, հաստատ այդ մեծ զենքի փամփուշտը գալու է գյուղի վրա: Բայց ինչ զենքից էլ գա, հաստատ ոչ մեկը չի թողնի և չի հեռանա իր գյուղից, որովհետև այստեղ է յուրաքանչյուրի ապրուստը, հիշողությունը, մեծ ծանոթությունը և բոլոր այն լավ պահերը, որոնք ապրել են մեր մեծերը, և հիմա ապրում են մեր փոքրերը:

Մանկապարտեզում և դպրոցում երեխաների թիվը գնալով պակասում է, բայց դա ոչինչ չի նշանակում, չի նշանակում, որ գյուղը կդատարկվի կամ հողերը կհանձնվեն: Ոչ, մենք այստեղ ենք:

heghine tsaturyan

Չինարի գյուղը

17.am-ի դասընթացի ժամանակ ծանոթացա Չինարի գյուղի երեխաների հետ: Ինձ շատ հետաքրքրեց գյուղի պատմությունը: Քանի որ գյուղի մասին համացանցում նյութ չգտա, օգտվելով «Տավուշ» գրքից, ձեզ կներկայացնեմ գյուղի պատմությունը: Գյուղը գտնվում է Խնձորուտ գետի հովտում, աջ ափին, ծովի մակարդակից 750 մ բարձրության վրա: Բերդ քաղաքից 26 կմ հարավ-արևելք: Որպես բնակավայր կազմավորվել է 1897 թ.: Պատմական աղբյուրները վկայում են, որ Չինարիի տեղանքը քանիցս բնակեցվել է, ապա ամայացել թշնամիների ձեռքով: Գյուղն իր զարգացումն ապրել է խորհրդային տարիներին: Չինարին ունի միջնակարգ դպրոց, ակումբ, գրադարան, բուժկետ, կինոթատրոն, մանկապարտեզ: Ցավոք, գրեթե չեն գործում մշակութային օջախները: Գյուղը սահմանամերձ է: Շրջանի ամենահեռավոր բնակավայրերից է: Գյուղից 1 կմ հեռավորության վրա Աղնջա գետի աջակողմյան անտառուտ լանջին, գտնվում է 13-րդ դարի առաջին կեսին կառուցված ճարտարապետական կոթողներից մեկը՝ Խորանաշատը: Գյուղը այսօր էլ գնդակոծվում է թշնամու կողմից, սակայն գյուղի բնակիչները չեն լքում գյուղը և ապրում են իրենց բնականոն կյանքով:

Emma Kosakyan

Փոքր զրույց մեծ խնդրի մասին

-Ալո:

-Բարև, այ կորած, էս ո՞ւր ես, չկաս, կյալի՞ս ես Պերթը (Բերդ) պարապմունքի, մի հատ ասիլ չես` ստիեք ընկերուհի ունեմ:

-Է՜, սրտովս քնա, էս քանի օր ա էնքան նեղացած եմ, վեր…

-Քեզ ի՞նչ կա, մի անկապ պյանից երևի, օրինակ… ըը… սպասի ասեմ:

-Չէ, էս մհետ լուրջ ա, միասնական քննություններին մի երկու ամիս մնաց:

-Նորից չսկսես, էլի` լարվըմ եմ էդ վախտ, դե սաղն էլ լարվըմ են, էլ չբողոքես, անցած թեստը տասնո՞ւթ չիր ստացել:

-Էդ կստանամ, է, էդ հեչ, մնալի տեղը: Քնըմ են հորքուրանք, քնըմ են Ռուսաստան, Երևանի տուն-տեղ ծախըմ են՝ քնան: Մի քանի օր առաջ զանգեցին ասեցին:

-Բա-բայց…

-Բա տենըմ ես, տյու էլ խռնվեցիր իրար, բա ես ի՞նչ ասեմ:

-Բա էն րեխեն: Ի՞նչ էր անունը. Աննա՞, Անի՞: Ուրիշ ծանոթ, եսիմ, կողքի գյուղից թեկուզ, չունե՞ս:

-Անահիտ էր, դե ինքը որոշեց չտա թղթերը: Դե, ընտանիքով էլի տհե որոշեցին, էմի տարի քույրիկն էլ կպրծնի դպրոցը, իրար հետ կտան, մըչև էտ կըշխատեն փողը: Դե, մեկ էլ մեր դասարանից 2 տղա են թղթերը տալի…

-Ի՞նչ, մամ: Է՜, մամ, լավ էլի,- կողքից ընկերուհուս մոր ձայնն եմ լսում:

-Հըն, մամա՞դ էր, ի՞նչ ա ասըմ:

-Դե, էն, վեր իրանց վախտ ամեն համալսարան հանրակացարան ուներ, հսկողություն կար, իրանք մենակ սվերիլի մասին ին մտածըմ, սաղ ծախեցին, փոխեցին ու… Ու ի՞նչ, մամ… Հա, հա, ասմ եմ էլի: Ասմա ընկերուհուդ էլ ասա՝ գիդա. հմի պարապիլը բրախած՝ մնալի տեղի մասին ենք մտածըմ: Է՜, վեր սհե քնա, Անահիտի հետ երևի ես էլ էմի տարի թղթերս տամ, բայց եսիմ: Ի՞նչ, մամ, ո՞վ, Անահի՞տը: Հա, եկա, եկա: Դե լավ, Անահիտն ա եկել, քնամ տենամ՝ ինչ ա ասըմ, կզանգեմ էլի…

«Հարկավոր է միայն ազատ կամք»

Հարցազրույց Բջնիի հոգևոր առաջնորդ, Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու հովիվ Տեր Արիստակես քահանա Բաղալյանի հետ: 

Լուսանկարը` Մարթա Մինասյանի

Լուսանկարը` Մարթա Մինասյանի

-Ինչու՞ որոշեցիք դառնալ հոգևորական: 

-Դպրոցական տարիքում երեխաները իրենց առջև դնում են մի հարց. ի՞նչ դառնալ: Ու հետաքրքիրն այն է, որ առաջին մասնագիտությունը, որը գրավում է երեխաներին, լինում է ուսուցչի մասնագիտությունը: Իսկ երեխաների մյուս մասի համար օրինակ են լինում իրենց ծնողները: Իմ ծնողները նույնպես մեծ ազդեցություն ունեցան իմ ընտրության հարցում: Իմ ընտանիքի բոլոր անդամները քրիստոնյա մարդիկ էին, ու մենք հաճախ էինք գնում եկեղեցի, Պատարագի էինք մասնակցում ու երբեմն էլ մատաղ էինք անում: Էդ ամեն ինչը նպաստեց իմ մեջ հոգևորական դառնալու ցանկության առաջացմանը: Սակայն իմ որոշումը դեռևս հաստատ չէր, մինչև չծանոթացա ու չընկերացա ճեմարանում սովորող տղաների հետ: Այդ ժամանակ կամքս վերջնական հաստատվեց: Ինձ գրավեցին նրանց գիտելիքները, հաստատակամությունը, աշխարհընկալումն ու Աստվածճանաչողությունը. դա ավելի ամրապնդեց իմ ցանկությունը: Քննություններ հանձնելուց հետո դարձա ճեմարանի սան:

-Որքա՞ն ժամանակ է, ինչ դուք ծառայում եք եկեղեցուն: 

-Սկզբում ծառայել եմ Մայր Աթոռում, որպես սարկավագ, հետո որպես քահանա: Իսկ յոթ տարի առաջ տեղափոխվել եմ Բջնի:

-Ի՞նչ կպատմեք ձեր գյուղի ու եկեղեցու մասին: 

-Գյուղը կոչվում է Բջնի, եկեղեցին՝ Սուրբ Աստվածածին: Գյուղում կա բերդ, որը Բջնին երկու մասի է բաժանում ՝ Մեծ Բջնի ու Փոքր Բջնի: Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին գտնվում է Մեծ Բջնիում: Այն կառուցվել է 1031 թվականին: Սկզբում եղել է վանք, հետո դարձել է եկեղեցի: Բջնին հայտնի է իր խաչքարերի ու եկեղեցիների բազմազանությամբ, սակայն այստեղ գտվող երեսունից ավելի եկեղեցիներից գործող է միայն Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին: Երբ եկեղեցին վանական համալիր էր, նրա ձայնը որոշիչ էր կաթողիկոսական ընտրությունների ժամանակ:

Կա մի պատմություն, որ Լենկթեմուրի արշավանքի ժամանակ եկեղեցում փակված ժողովուրդը գաղտնուղու միջով անցնելով, հասել է բերդի մոտ ու փրկվել: Մենք գիտենք, որ եկեղեցին ծառայում է որպես հոգու փրկության միջոց, սակայն որոշ դեպքերում ծառայում է նաև մարմնական փրկության համար:

«Քարից հաց քամող» արտահայտությունն էլ լիարժեք ներկայացնում է բջնեցուն:

-Ի՞նչ եք կարծում, հավատացյալների թիվը գնալով քչանո՞ւմ է: 

-Յուրաքանչյուր մարդ, անկախ ամեն ինչից, հավատում է Աստծո գոյությանը, անգամ աթեիստը գիտակցում է, որ կա մի գերբնական ուժ ՝ ամենակարող Աստված, որին հավատում են շատ մարդիկ, իսկ ինքը ՝ իրեն բացառություն համարելով, հերքում է նրա գոյությունը:

-Իսկ տարիքային ո՞ր խմբի ներկայացուցիչներն են ավելի հաճախ գալիս եկեղեցի՝ Պատարագի: 

-Տարիքային բոլոր խմբերից էլ մարդիկ են գալիս. թե՛ փոքրերը, և թե մեծերը: Մարդիկ գալիս են այն դեպքում, երբ ունեն դրա կարիքն ու պահանջը:

-Ի՞նչ է անհրաժեշտ հավատացյալ մարդուն, որպեսզի նա շփվի Աստծո հետ: 

-Դրա համար հարկավոր է միայն ազատ կամք: Իսկ շփման միջոցը աղոթքն է:

Եթե մենք մի որևէ տեղից անընդհատ մի բան ենք վերցնում, այն սպառվում է, իսկ Աստծո օրհնությունը անսպառ է:

Կյանքը մարդուն մի անգամ է տրվում: Այն պետք է օգտագործել արդյունավետ: Եվ այնպես ապրել, որ երբեք չզղջաս քո որևէ քայլի համար: Մարդիկ ձգտում են բարեկեցության և կատարելության, իսկ լիարժեք կատարելության կարելի է հասնել միայն Աստծո ներկայությամբ:

Հարցազրույցը վարեցին Եվա Խեչոյանը և Ասպրամ Փարսադանյանը

roza

Շամշադինի բարբառը

Ազար-համաճարակ                                         

Ազի-տատին դիմելաձև

Ակը-անիվ

Բազի-ոմն

Բեհ-կանխավճար

Բեջարել-մշակել

Բոչկա-տակառ

Դալդա-թաքուն վայր

Դյերիլ-բարձրանալ

Դվերիլ-իջնել

Դուշման-թշնամի

Եթիմ-որբ

Եսիր-խեղճ

Երիշ-քայլվածք

Զաթօ-համ էլ, դրա համար

Զոռ-դժվար

Էլհա-նորից

Իլլաջ-հնար

մարինե իսրայելյան

Սիրո հավասարում

Կյանքի բերումով մենք ինչ-որ տեղ հանդիպում ենք ինչ-որ «իքս» արգումենտի, և մեզ թվում է, թե սկսում ենք սիրել: Ժամանակի հետ անհետանում է այդ «թվալ» բայը, և մենք իսկապես սիրում ենք: Հետո «իքսը» բազմապատկվում է մեր մտահորիզոնի լայնության ու գիտակցականի խորության արտադրյալով: Ինչքան ավելի լայնահորիզոն ու խորագիտակ ես, այնքան ավելի ես տուժում, քանի որ այդ սերը դառնում է կոտորակի այն համառ հայտարարներից, որոնք ոչ մի կերպ չեն ցանկանում բարձրանալ և մեր կյանքը դուրս բերել իռացիոնալությունից: Բազմապատկվելուց հետո այդ արտադրյալը սկսում է ահագնացող թափով քառակուսի բարձրանալ ամեն մի քաղցր խոսքի ու հայացքի հետ, և մենք ստանում ենք հաշվիչների էկրաններին չտեղավորվող թվեր։ Այնպիսի թվեր, որոնք գրություն չունեն: Մենք բացահայտում ենք տիեզերքի լայնությունը մեր մի բուռ սրտի տարողությամբ: Եվ երբ այդ թիվը հասնում է «անսահման» տիեզերքի ինչ-որ սահմանի, սկսվում են բաժանումները: Սկզբում`երկուսի, չորսի, վեցի… Հետո արմատներ են հանվում մեր էությունից, հոգուց, մտքերից: Եվ հասկանում ենք, որ զրոյից այն կողմ էլ նույնքան մեծ անսահմանություն կա, իսկ հասկանալու համար մենք անպայման պիտի տեսնեինք այն` լայն ու գրավիչ մինուսների աշխարհը:

Ահա կյանքի ընկալումը թվային աղեղի տեսքով, որի վրա մենք վազվզում ենք մինչև մեր վերջավոր կյանքի ավարտը: Սիրո աղեղի վրա զրոյական դիրքում լինել չի կարելի, հատկապես երբ գարուն է… Իսկ հիմա գարուն է, և ավելի բարձր է դրականի միտումը, ուրեմն բարձրացնենք մեր դիրքը սիրաստիճանի վրա` հզորացնելով գարնանային սիրաբույրի տարափը:

Syuzanna Andreasyan

Կատակում են մովսեսցիները

Սաքոն, տեսնելով, որ հարևանի հարսը գուլպաները լվացել է ու սիրուն փռել, նրա սկեսուրին հարցնում է.

-Սիրա՛ն ջան, ձեր հարսը էդ ի՞նչ սիրուն ա փռել, մեր հարսը վեր փռըմ ա, վենց վեր հյուսած վիլուկ (ավելուկ) ըլի։

***

Սաքոյի հեռուստացույցը փչանում է, տանում է մասնագետի մոտ։

-Էս մեջը խոզ ա մտե՞լ, վեր սհենց խառնած ա,- հարցնում է մասնագետը։

-Չէ՛, խոզ չի մտել, մեր հըրևան Ժորիկն ա մտել,- պատասխանում է Սաքոն։

***

-Սերո՛ժ, Ռաֆիկը մահացել ա, յե՝ քյնանք իրանց տուն։

-Կյալիս չեմ, տյու մենակ քյնա։

-Խի՞ չես կյալի։

-Նյա իմ թաղումովը կյալ դի՞, վեր ես քյնամ,- սրտնեղում է Սերոժը։

***

-Ապի՛, Նորաշենից հոքիրի րեխեքը եկել են, յե՝ քյնանք տուն,- ասում է Արշալույսի թոռնիկը։

-Էնա ասա՝ թթի ծառերի վրա չընգչընգուտ կարկուտ եկավ, է՛լի,- ասում է պապը։

***

Ավտոտեսուչը կանգնեցնում է Մարատի մեքենան հոծ գիծը տրորելու համար։

-Ա’յ տղա, հոծ գիծը չէիր տեսնո՞ւմ:

-Հոծ գիծը տենմ ի, քեզ չի տենմ։

***

Տեսուչը կանգնեցնում է Մարատի մեքենան.

-Դուք հոծ գիծը տրորելու համար տուգանվում եք։

-Ա՜յ ցավդ տանեմ, տրորել եմ, հու ջնջե՞լ չեմ,- բողոքում է Մարատը։

Եվ այսպես ամեն օր

Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

Առավոտ. բացեցի աչքերս: Ամենից առաջ նայում եմ պատուհանից դուրս: Ի՞նչ եղանակ է: Ջա՜ն, ամպամած է: Էսօր ուրեմն լավ օր է, հավեսով կնկարեմ պարապմունքի ժամանակ: Սիրում եմ ամպամած եղանակին նկարել: Եթե արև լինի, չեմ կարողանա կենտրոնանալ. ուշք ու միտքս դրսում է լինելու: Բայց առավոտյան միանգամից պարապմունքի չեմ գնա: Մինչև դա կա իմ օրվա անբաժան մի մասը՝ մեծն դպրոցը: Ճիշտ է՝ «մուննաթ» դեմքով եմ գնում, ու ամեն առավոտ մեծ դժվարությամբ եմ արթնանում, բայց մեկ է, գիտեմ, որ որոշ ժամանակ անց կարոտելու եմ դպրոցը՝ անգամ իր վատ կողմերով: Լավ, չշեղվեմ թեմայից, գնամ դպրոց, տեսնեմ՝ ինչ կա-չկա: Գնացի, էլի նույն մարդիկ նույն բնավորությամբ և նույն մթնոլորտը:

Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

Ամեն օր նույնն է: Մի օր ասում եմ՝ բարև, մի օր՝ բարի լույս, բարի օր, մի օր էլ չեմ գնում: Իսկ եթե գնում եմ, շտապում եմ տուն, որ ճաշեմ ու գնամ նկարելու: Արդեն ճանապարհին եմ: Գնում եմ՝ մտածելով, թե ինչ կա ուտելու: Հա, երևի տապակած հավ կամ «ժարիտ»: Ո՜ւխ:
-Մա՞մ, նորից բարև, ի՞նչ կա ուտելու:
-Համով սուպ կա, լցնե՞մ, կուզե՞ս:
-Չէ, չեմ ուզում, ուղղակի հարցնում էի: Ավելի լավ ա՝ մեկ բաժակ թեյ կամ սուրճ տուր, ես գնում եմ պարապմունքի:

Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

Մինչ թեյի կամ սուրճի պատրաստվելը մտնում եմ ֆեյսբուք, բացում եմ ինձ ուղղված նամակների ցուցակը: Չեմ պատասխանում, եթե սկսեմ պատասխանել, հաստատ պետք է ժամերով գրեմ: Չէ, հետո կմտնեմ, թեյս կամ սուրճս էլ երբ գա, չեմ հասցնի նորմալ զրուցել: Ավելի ճիշտ կլինի՝ երեկոյան պատասխանեմ: Թեյս եկավ, բայց մտածում էի սուրճ կլինի: Չնայած՝ ամպամած է, թեյը ավելի հարմար է: Խմեցի, գնացի միջանցք ու բարձր ասացի:
-Մա՛մ, ես գնացի, երեկոյան կողմերը կգամ:
Անցավ մի քանի րոպե և նոր բացեցի դուռը: Դռան ձայնը ինձ մատնեց, որ չեմ գնացել.

-Էս դեռ չե՞ս գնացել,- լսում եմ մայրիկիս ձայնը:
-Գնում եմ, մա՛մ, ուղղակի մատիտներս էի մոռացել:

Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

Բայց իրականում ո՛չ մատիտ էի մոռացել, ո՛չ էլ մի այլ բան: Ուղղակի պատասխանում էի մի շատ կարևոր նամակի: Դե, մի քիչ անիմաստ է բացատրել, որ մի քանի րոպե միջանցքում կանգնած նամակ եմ գրում: Ավելի հարմար էր դիմել մատիտների օգնությանը: Դուրս եկա: Օ՜ֆ, արևը ուզում է դուրս գալ, ես էլ ասացի՝ ամպամած օր է, ուրախ կանցնի: Մի զարմացեք, ես սիրում եմ սևացած ամպերը, բայց եթե անկեղծ, պատճառը ես էլ չգիտեմ:

Գնացի նկարչության. էլի նույնը, նույն մարդիկ և իմ կողմից հնչող բարևի տարբեր տեսակները: Ու ինչպես միշտ.
-Սոնա՛, էլի տե՞ղս ես նստել, լավ էլի՝ նկարս կիսատ ա, պետք ա շարունակեմ, վե՛ր կաց:
-Չէ, արդեն սկսել եմ, չեմ կարա:
Առանց որևէ բան ասելու պտտվում եմ ու մտքերիս հետևից ընկած՝ էլի սկսում նկարել նույն նկարը, հիմա էլ՝ մյուս կողմից: Նայեցի ժամին. մնացել էր քսան րոպե: Մի տասը րոպե էլ նկարեմ ու կամաց սկսեմ հավաքել իրերս: Մինչև հավաքեմ՝ արդեն քսան րոպեն կլրանա: Լրացավ քսան րոպեն, անցնում եմ էլի նույն ճանապարհով, բայց հակառակ ուղղությամբ: Բացակայում են միայն կանգառում հավաքված մարդիկ, որոնք արդեն գնացել են: Նրանց փոխարինում են փողոցի լույսերը: Մինչև տուն հասնելը երևի երաժշտություն լսեմ: Միացնում եմ ու չորրորդ վայրկյանին անջատում.
-Սրան էլ էնքան լսեցի, արդեն անգիր արեցի՝ չհաշված ամեն երգի հետ կապված հիշողությունները:

Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

Մինչև այդքանը մտածեցի, հասա տուն: Արագ շորերս եմ փոխում, խոհանոցում ոտքի վրա հաց ուտում ու գնում պարապելու՝ նկարելու պարապմունքի չէ, այլ մարզվելու: Միացնում եմ էլի այդ նույն երգերը և մտքերիս հետևից ընկած՝ կատարում վարժություններ: Մեկ-մեկ էնքան եմ խորանում, որ անգամ հաշվարկս է խախտվում ու մի քանի անգամ հիսուն եմ ասում: Սպորտը նույնպես վերջացրի, այ հիմա գնամ տուն ու հանգստանամ, դուրս գալու հավես չկա էսօր:

Մտա տուն, բոլորը տանն են, ամեն մեկը` իր գործով: Ավելի լավ է՝ գնամ սենյակս, հենց սերիալները վերջանան, դուրս կգամ: Մտնում եմ սենյակ, պառկում մահճակալիս ու սկսում պատասխանել իմ նամակներին, որոնց չհասցրի՝ բացառությամբ միջանցքինը: Մեկ էլ պատահական տեսնում եմ ժամը՝ 00:25: Հեռախոսը դեմքիցս մի կողմ եմ տանում: Սենյակիս դռան ապակին էլ լուսավոր չէ: Այսինքն՝ հյուրասենյակում մարդ չկա, բոլորը քնել են: Բացում եմ սենյակիս դուռը ու տեսնում, որ միայնակ եմ: Հետ եմ վերադառնում սենյակ ու իմ պահարանից հանում մի քանի մատիտ և մի քանի թուղթ: Բացում եմ համակարգիչը և սկսում նկարել, հիմնականում՝ դիմանկարներ: Նկարում եմ նրանց, ում խոսք եմ տվել կամ ում ուզում եմ անակնկալ անել: Նկարում եմ մատիտով, ապա նույն նկարը՝ հեռախոսով ու նամակի տեսքով ուղարկում եմ իրենց տերերին: Մի քանի վայրկյան անց լսում եմ շնորհակալություններ, որը ինձ համար ամենահաճելի պահերից է: Դա էլ վերջացնելուց հետո կիսափակ աչքերով գնում եմ քնելու: Եվ արթնանում՝ էլի դուրս նայելով, որ տեսնեմ՝ ինչ եղանակ է: